برنامه‌های زندگی‌تان را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کنید که هرگز با موضوعی ناراحت‌کننده روبه‌رو نشوید؟ ترجیح می‌دهید در محیطی آرام و کم‌سروصدا زندگی کنید؟ به درد، بیش از حد حساس هستید؟ تغییرات را نمی‌توانید تحمل کنید؟
اگر پاسخ‌تان نسبت به بیشتر پرسش‌های بالا مثبت بود باید گفت که شما فردی بسیار حساس هستید. اما یک فرد حساس چه خصوصیات دیگری دارد؟
یک فرد حساس موضوعات حسی را بیش از حد و عمیق‌تر از حد معمول پردازش می‌کند و واکنش‌های بسیار شدید و گاه غیرمنطقی به موقعیت‌های مختلف نشان می‌دهد. بنابر گفته روان‌شناسان، افراد بسیاری در این ویژگی سهیم هستند و بین مرد و زن به‌طور برابر دیده شده است. سال‌ها قبل حساسیت بیش از حد افراد با ویژگی‌هایی مانند خجالتی بودن، نگرانی و ترس اجتماعی و درونگرایی اشتباه برداشت می‌شد، اما امروزه روان‌شناسان به‌دنبال تحقیقاتشان توانسته‌اند رفتارهایی را که این نوع افراد از خود بروز می‌دهند دسته‌بندی کنند و آنها را در گروه افراد بیش از حد حساس قرار دهند. در واقع اگر بیشتر برخوردهای زیر را از فردی دیدید بدانید که او فردی بیش از حد حساس است:
1ـ احساساتشان بسیار عمیق است
یکی از ویژگی‌های مهم این‌گونه افراد توانایی بسیار بیشتر آنها در درک عمیق‌تر مسائل گوناگون بویژه مسائل عاطفی است. آنها همه چیز را در سطح عمیق‌تری پردازش می‌کنند. این افراد از درک حسی بسیار بالایی برخوردارند و بهاعماق موضوعی چنان پیش می‌روند تا کاملا آن را بفهمند.
2ـ از نظر احساسی واکنش‌پذیرتر هستند
این افراد در یک موقعیت خاص بیش از دیگران از خود واکنش نشان می‌دهند. مثلا اگر برای یکی از اعضای خانواده یا دوست‌شان مشکلی پیش بیاید بیش از دیگران نگران می‌شوند. حتی ممکن است نسبت به اینکه آنها درخصوص مشکل‌شان چه واکنشی خواهند داشت هم نگران باشند.
3ـ ترجیح می‌دهند بتنهایی ورزش کنند
افراد بیش از حد حساس بیشتر مواقع دوست دارند در ورزش‌های تک‌نفره، مانند دوچرخه سواری، دو یا پیاده‌روی فعالیت کنند و معمولا وارد تیم ورزشی نمی‌شوند، زیرا از اینکه دائم حرکاتشان زیر نظر باشد، احساس بدی دارند. البته اگر شرایط محیط ورزشی به‌گونه‌ای باشد که احساس امنیت روانی داشته باشند، می‌توانند وارد تیم شوند.
4ـ تصمیم‌گیری برایشان سخت است
از آنجا که افراد حساس تمام جزئیات هر موضوعی را درنظر می‌گیرند برایشان تصمیم‌گیری سخت میشود. حتی تصمیم‌گیری درخصوص موضوعی که نتیجه بد یا خوبی ندارد ـ مانند انتخاب یک نوع بستنی با طعم خاص ـ این افراد بازهم برای تصمیم‌گیری کلی وقت می‌گیرند و می‌خواهند هر احتمالی را پیش‌بینی کنند.
البته یک استثنا وجود دارد. آنها وقتی درخصوص نتیجه چیزی مطمئن شوند، در تصمیم‌گیری‌های بعدی‌شان در شرایط مشابه همان موقعیت بسرعت تصمیم «درست» را می‌گیرند.
5 ـ اما اگر اشتباه کنند...
اگر در تصمیم‌گیری‌شان اشتباه کنند دنیا روی سرشان خراب میشود و از نظر احساسی بیش از حد معقول واکنش نشان می‌دهند و ممکن است مدت زیادی برای درمان عاطفی وقت لازم داشته باشند.
6 ـ جزئی‌نگر هستند
این افراد بسیار به جزئیات اهمیت می‌دهند. مثلا اگر در اتاقی باشند به جزئیات آنجا توجه می‌کنند. کوچک‌ترین تغییر در ظاهر یا روحیه اطرافیانشان را بسرعت می‌فهمند.
7ـ اگر شرایط محیط مناسب باشد در کارهای گروهی بسیار خوب هستند
از آنجا که این افراد به مسائل دید عمقی دارند، می‌توانند در کارهای گروهی ایده‌های ارزشمندی ارائه دهند. البته نباید مجبور باشند تصمیم نهایی را آنها بگیرند، بلکه بهترین حالت این است که مثلا جنبه‌های منفی یا مثبت کاری را شرح دهند و تصمیم نهایی را فرد دیگری از گروه بگیرد، زیرا همانطور که گفته شد آنها با تصمیم‌گیری مشکل دارند.
8 ـ افراد بسیار حساس بیشتر مستعد افسردگی یا نگرانی هستند
اگر آنها از گذشته خاطرات و تجربه‌های منفی داشته باشند احتمال اینکه دچار اضطراب و افسردگی شوند بسیار زیاد است. درحقیقت این تجربه‌های منفی موجب میشود که احساس ناامنی در خانه یا محل کار در آنها تقویت شده و بشدت به دام افسردگی بیفتند و فقط زمانی که در محیطی قرارگیرند که احساس امنیت کنند، می‌توانند اندکی آرام شوند.
9ـ از سر و صدا بیزارند
این افراد معمولا از رفتن به مکان‌های پرسروصدا ـ حتی جشن تولد یا عروسی ـ پرهیز می‌کنند، چراکه نسبت به هرنوع صدای بلند و محیط شلوغی بشدت حساس هستند.
10ـ فیلم‌های خشن از همه بدتر است
به علت اینکه افراد بسیار حساس بیش از حد دلسوز هستند و نمی‌توانند رنج و درد دیگران را تحمل کنند، هنگام تماشای صحنه‌های خشن یا ترسناک فیلم‌ها بشدت واکنش نشان می‌دهند و نمی‌توانند براحتی از پس تماشای چنین صحنه‌هایی برآیند.
11ـ زود اشکشان درمی‌آید
آنها به‌دلیل اینکه بیش از حد حساس هستند و نمی‌توانند براحتی روی احساسات منفی‌شان تسلط داشته باشند خیلی زود در موقعیت‌های بد و ناراحت‌کننده، اشکشان درمی‌آید و حتی ممکن است این وضع نیز عذاب‌شان دهد، اما نمی‌توانند بر عواطف افراطی خود مسلط شوند.
12ـ رفتار بسیار خوبی دارند
افراد بسیار حساس بیش از حد باوجدان هستند و ملاحظه دیگران را می‌کنند. از آنجا که به جزئی‌ترین مساله هم توجه دارند هرگز آنها را نمی‌بینید که در حق دیگران بی‌انصافی کنند و مهربانی یکی از ویژگی‌های بارزشان است.
13ـ انتقادپذیر نیستند
آنها نمی‌توانند هیچ نوع انتقادی را تحمل کنند و برای اینکه در معرض انتقاد دیگران قرار نگیرند ترفندهای خاصی به کار می‌برند. مثلا اینکه پیش از اینکه دیگران از آنها انتقاد کنند خودشان از خود انتقاد یا سعی می‌کنند اطرافیانشان را راضی نگه دارند. این افراد نمی‌توانند در برابر انتقادهای دیگران ـ منطقی یا غیرمنطقی ـ بی‌تفاوت باشند و نسبت به آنها بشدت احساس اندوه می‌کنند.
بهترین راهکار برای رهایی از حساسیت بیش از حد
اگر شما فکر می‌کنید که بیش از حد حساس هستید و این وضع خسته‌تان کرده است چند راهکار زیر را امتحان کنید تا در مسیر کاهش احساسات افراطی قرار بگیرید:
* خواب منظم و کافی
کم‌خوابی (برای بیشتر مردم کمتر از هفت ساعت) موجب زودرنجی، کج‌خلقی و تمرکز و بازدهی کم میشود. برای خوابیدن برنامه‌ای منظم داشته باشید. مثلا حداقل نیم یا یک ساعت قبل از خواب تمام ابزارهای الکترونیکی‌تان را خاموش کنید و دست به فعالیت‌های آرامش‌بخش بزنید مانند خواندن یک کتاب روحیه‌بخش یا انجام مدیتیشن و یوگا.
* تنش‌زاها ممنوع
مسائلی که باعث میشود شما نسبت به آنها بیش از حد واکنش نشان دهید شناسایی و تا جایی که می‌توانید از آنها دوری کنید. درضمن از سروصدا و حتی نور زیاد دوری کنید و تا جایی که امکان دارد اتاقی آرام برای خود درنظر بگیرید که هرزمان احساس اضطراب و آشفتگی کردید به آنجا پناه برده و ساعتی در آرامش باشید.
* برنامه‌ریزی صحیح
هرگز خود را در معرض کارهای زیاد در مدت زمان اندک قرار ندهید تا به این ترتیب مضطرب نشوید. همچنین از قبل برای بیشتر کارهای روزانه‌تان برنامه‌ریزی دقیق داشته باشید و با اختصاص وقت کافی برای انجام هر کدام از کارهایتان محیطی آرام برای خود ترتیب دهید تا کمتر دچار نگرانی شوید. با این وضع احتمال اینکه بتوانید از پس رخدادهای ناگهانی برآیید بسیار بالا می‌رود.
* شناسایی مشکلات و راه‌حل
اگر مشکلاتی وجود دارد که آزاردهنده است، دوباره نسبت به آنها بیندیشید و با کمک مشاوره‌های مناسب راه‌حل‌هایی برای آنها بیابید. مثلا اگر از محیط کارتان رضایت ندارید و تحملش برایتان سخت شده است پس به دنبال راه‌حلی برای تغییر آن باشید.
* توجه به استعدادها
گرچه احساساتی بودن عیب و ایراد نیست و حتی در جوامعی مانند تایلند و هند ویژگی مطلوبی به شمار می‌رود، اما ممکن است به سبب بیش از حد احساساتی بودن شرمنده و در عذاب باشید. یک راه‌حل این است که در کنار این ویژگی به ویژگی‌های دیگرتان نیز توجه کنید. بسیاری از افراد احساساتی، بسیار خلاق و مستعد در کارهای هنری هستند. بیشتر این افراد باوفا و باوجدان و قابل اعتماد نیز هستند.
* ورزش
ورزش‌های منظم و سبک روزانه میتواند به کمک افراد بسیار احساساتی برود. با ورزش‌های روزانه البته کم‌سروصدا می‌توانید به آرامشی که نیاز دارید برسید.
هافتینگتون پست / مترجم: نادیا زکالوند