جام جم سرا: بعد از اتمام دوره جنینی که ۹ ماه به طول می‌انجامد، کودک متولد و وارد مرحله نوزادی میشود. مرحله نوزادی ۲ سال به طول می‌انجامد و پس از آن، کودک پا به مرحله «کودکی اول» می‌گذارد. کودکی اول از ۲ سالگی شروع میشود و تا ۷ سالگی ادامه می‌یابد. در ادامه این مطلب، بیشتر با ویژگی بچه‌ها در این دوره، نیاز‌هایشان و نحوه صحیح پاسخ گویی به نیازهای فرزندان توسط والدین آشنا خواهید شد.
کودکی اول از ۲ تا ۷ سالگی
چنانچه والدین با مراحل رشد فرزندشان در مرحله کودکی اول، آشنایی مناسبی داشته باشند می‌توانند نقش خود را به درستی، برای موفقیت فرزندشان در بزرگسالی‌اش ایفا کنند.
خلاق شدن؛ نتیجه کنجکاوی
کودکی اول مرحله‌ای طلایی است که در آن، هر روز حس کنجکاوی کودک برای کشف بیشتر محیط اطرافش افزایش می‌یابد. باتوجه به اینکه کودک در این مرحله، خیلی از اتفاقات را برای اولین بار تجربه می‌کند، ممکن است خطراتی او را تهدید کند؛ با این حال، والدین آگاه با احترام به این حس کنجکاوی تا مرحله‌ای که خطری کودک را تهدید نمی‌کند، به او میدان عمل می‌دهند تا به کنجکاوی فرزندشان هرچه بیشتر پاسخ داده شود.
اندیشه‌مندی در این باره می‌گوید: اگر والدین با امر و نهی‌های افراطی و اعمال محدودیت‌های بیش از حد، حس کنجکاوی فرزندانشان را نمی‌خشکاندند، امروز به تعداد افراد روی کره زمین، دانشمند و انسان خلاق داشتیم؛ بنابراین والدین توجه داشته باشند که کنجکاوی‌های کودک جزئی از نیازهای ضروری او است و نباید آنها را به حساب بی‌ادبی او گذاشت.
تعیین سن مناسب والدین برای همبازی شدن با کودک
یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص دوره کودکی اول، بازی، تحرک و سر زندگی است. کودکی اول را سن بازی می‌دانند و در حقیقت بازی برای کودک به معنای تمام زندگی او است. محدود کردن کودک و تحمل نکردن بازی‌های کودکانه به بهانه نبودن فضای کافی در خانه یا حوصله نداشتن و... باعث کاهش رشد هوشی کودک و گاهی افسردگی او خواهد شد. پس بها دادن به بازی و تحرک کودک در بازی‌های کودکانه و شریک شدن با او، بهترین خدمتی است که والدین در این مرحله رشد باید به کودک خود داشته باشند.
حال برای اینکه کودک خود را بهتر درک کنید و همبازی خوبی برای او باشید، می‌توانید از فرمول تعیین سن مناسب برای همبازی شدن با کودکتان استفاده کنید. در این فرمول و به طور مثال، یک پدر یا مادر ۳۶ ساله با کودک ۴ ساله خود، ۳۲ سال اختلاف سنی دارد که این امر، درک کودک توسط والدین را دشوار می‌کند.
برای استفاده از این فرمول، باید سن خود و کودکتان را با هم جمع کنید (۴۰= ۴+ ۳۶) و جواب را بر عدد ۲ تقسیم کنید (۲۰ = ۲ / ۴۰).
در مثال ذکر شده، جواب به دست آمده، نشان می‌دهد که چنین والدینی برای اینکه همبازی مناسبی برای کودکشان باشند باید با روحیه، حوصله و چالاکی پدر و مادری ۲۰ ساله از فرزندشان مراقبت کنند. امروزه به دلیل محدودیت‌های آپارتمان نشینی و به طور کلی محدودیت‌های زندگی شهری، والدین از کم تحرکی کودک و غرق شدن او در دنیای بازی‌های رایانه‌ای، بیشتر استقبال می‌کنند که این موضوع، باعث کم شدن تجربه‌های می‌دانی و رشد فکری کودک در دنیای واقعی میشود، بنابراین والدین ایده‌آل باید هم پای کودک فعال، سرزنده و با نشاط خود باشند تا او با آمادگی کامل جسمی و فکری وارد کودکی دوم شود.
به دست نیامدن امنیت با آسایش
پاسخ مناسب به نیاز کودک به امنیت که نیازی اساسی است، از دیگر وظایف حیاتی والدین در دوره کودکی اول فرزندشان است. معمولا در دوره کودکی اول، والدین همه سعی خود را برای فراهم کردن امکانات مختلف برای آسایش فرزندشان می‌کنند ولی توجه ندارند که فرزندشان در این دوره، بیشتر از آسایش به آرامش نیاز دارد.
بنابراین اگر والدین با یکدیگر تنش دارند و گاهی شخصیت یکدیگر را مقابل دیدگان کودکشان تخریب می‌کنند، تیر خلاصی به رشد کودکشان زده‌اند و در چنین شرایطی، آسایش فراهم شده برای کودک با انواع سرگرمی‌ها و اسباب بازی‌های متفاوت، نمی‌تواند به موفقیت او در آینده کمکی بکند. بنابراین رشد همه جانبه کودک در یک فضای امن و در سایه همدلی والدین محقق و خانواده آشفته، به طور قطع مانع رشد کودک خواهد شد.
اگر می‌خواهید فرزندتان در دوره نوجوانی از رشد و بالندگی کافی برخوردار باشد، فراموش نکنید که لازم است در مرحله کودکی اول کودک احساس امنیت داشته باشد و این امنیت در خانواده‌هایی که احترام بین اعضا حاکم است، محقق میشود.
عزت نفس فرزند در سایه عزت نفس والدین
ماموریت برجسته دیگر والدین در کودکی اول، تقویت و پرورش عزت نفس در کودک است. برای داشتن فرزندی با اعتماد به نفس بالا، والدین به عنوان الگوهای همیشگی کودک، باید خودشان از اعتماد به نفس مناسبی برخوردار باشند. پس پدر و مادر‌ها قبل از اینکه نگران میزان عزت نفس کودک خود باشند، باید اعتماد به نفس خودشان را ارزیابی کنند.
والدینی که در تربیت کودکشان بیشتر از تشویق استفاده می‌کنند و بیشتر رفتارهای مثبت کودک را می‌بینند و کمتر از تهدید و مقایسه کردن کودکشان با دیگران، تحقیر و مسخره کردن استفاده می‌کنند، ناخودآگاه باعث افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس کودکشان می‌شوند. کودک دوست دارد متناسب با سن خود، نقش‌هایش را ایفا کند و مورد تشویق والدین قرار گیرد و طعم موفقیت را بچشد؛ بنابراین اگر والدین می‌خواهند در آینده نگران این نباشند که فرزندشان میتواند گلیمش را از آب بکشد یا نه، باید از رفتارهایی که باعث افت خودباوری و عزت نفس فرزندشان در دوره کودکی اول میشود، پرهیز کنند. (عبدالحسین ترابیان - کار‌شناس و مشاور خانواده/ خراسان)