جام‌جم‌سرا: روی دیگر سکه فراموشی خودش مصیبتی است: آلزایمر! بیماری مرموزی که ممکن است تا آنجا پیش رود که فرد مبتلا دیگر حتی نزدیک‌ترین اعضای خانواده خود را به‌جا نیاورد و حتی بدتر از آن به دلیل از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت، قادر به انجام شخصی‌ترین امور خودش هم نباشد!
یک تخمین هولناک
آلزایمر بیماری پیش‌رونده‌ای است چه از منظر فردی و چه از منظر جهانی. هرچه بر عمر فرد مبتلا می‌گذرد، آلزایمر مغزش را مضمحل‌تر می‌کند و انگار هرچه زمان می‌گذرد، تعداد بیشتری گرفتار این مصیبت می‌شوند. تخمین‌های جدید حکایت از آن دارد که ظرف کمتر از 40 سال تعداد مبتلایان این بیماری سه برابر خواهد شد. به عبارت دقیق‌تر، سال 2050 میلادی، یعنی حدود 36 سال بعد، بیش از 2.106 میلیون نفر در سراسر جهان با آلزایمر دست و پنجه نرم خواهند کرد. توجه داشته باشید که افراد مبتلا به این بیماری در سال 2010 حدود 8.30 میلیون نفر بوده‌اند. طبعا چنین آماری نگران‌کننده خواهد بود، بویژه برای نسلی که امروز در آستانه سی سالگی یا کمی بیشتر است و سال 2050 از مرز شصت و پنج سالگی خواهد گذشت.
بدون درمان، اما تا حدی قابل پیشگیری
خوشبختانه انگار هنوز همه چیز تیره و تار نیست. به گزارش WebMD، بر پایه پژوهش جدیدی که در دانشگاه کمبریج انگلستان انجام و نتایجش تازگی‌ها در نشریه لنست منتشر شده، حدود یک‌سوم موارد ابتلا به بیماری آلزایمر قابل پیشگیری است. ممکن است شما از جمله افرادی باشید که همیشه اخبار پزشکی را دنبال می‌کنند. در این صورت احتمالا کمی سردرگم شده‌اید؛ زیرا پیشتر صحبت از عدد دیگری بود. بله درست است. مطالعه‌ای که پیش از این در سال 2011 انجام شده بود، نشان می‌داد که می‌توان از بروز نیمی از موارد ابتلا به آلزایمر پیشگیری کرد. با این حال، محققان پژوهش جدید بر این باورند که یافته‌های پیشین احتمالا از دقت کافی برخوردار نبودند؛ زیرا در انجام آن مطالعه عواملی که در بروز آلزایمر همپوشانی دارند، از هم تفکیک نشده بودند. به هر حال به نظر می‌رسد اگر همین یک‌سوم هم عملی باشد، کار بسیار بزرگی صورت خواهد پذیرفت.
محققان چه کرده‌اند؟
پژوهشگران در گام نخست تحقیقات خود داده‌های فراوانی را تحلیل کرده‌اند تا در نهایت هفت عامل را مقصر اصلی ابتلا به آلزایمر شناخته‌اند:
1ـ کم‌تحرکی
2ـ دیابت
3ـ فشار خون بالا در میانسالی
4ـ چاقی در میانسالی
5ـ افسردگی
6ـ استعمال دخانیات
7ـ کم‌سوادی
محققان در مرحله بعد به بررسی این مساله پرداختند که نقش هریک از این عوامل چه اندازه است و کدام‌شان از بقیه موثرتر است. آنچه در پایان کار به دست آمده نشان می‌دهد که الگوی میزان تاثیر هریک از این عوامل در مناطق گوناگون جهان متفاوت است. با این همه، اگر این مشکل را از منظر جهانی ببینیم، می‌توان الگویی کلی برای آن ارائه کرد. به طور کلی، مهمترین عامل ابتلا به آلزایمر در سراسر جهان «کم‌سوادی» است. پس از آن به ترتیب «استعمال دخانیات» و «کم‌تحرکی» قرار دارد.
چه کاری از دست ما ساخته است؟
اگر دوباره نگاهی به سیاهه عوامل هفت‌گانه بیندازید، متوجه خواهید شد که ابتلا به آلزایمر به «سبک زندگی» گره خورده است. به همین دلیل محققان، مساله سبک زندگی را در کانون توجه خود قرار داده و دریافته‌اند که اگر بتوانیم فقط به اندازه 10 درصد از عوامل خطرسازی که ناشی از سبک نادرست زندگی است، بکاهیم، در سال 2050 حدود 9 میلیون نفر کمتر از تخمین‌های کنونی به آلزایمر مبتلا خواهند شد! مطمئنا می‌پرسید از کجا و چطور شروع کنیم؟ طبعا خوانندگان «سیب» نباید نگران عامل «کم‌سوادی» باشند، پس باید از جای دیگری شروع کنیم.
یک نسخه آشنا
دکتر کارول براین از موسسه سلامت عمومی دانشگاه کمبریج و از اعضای تیم تحقیقاتی می‌گوید: «هرچند هیچ راه واحدی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد، ما می‌توانیم گام‌های بسیار موثری برداریم که به کاهش خطر ابتلا به این بیماری در دوران سالمندی منجر شود.
مثلا اگر صرفا مساله کم‌تحرکی را حل کنیم، به مرور از میزان چاقی و فشار خون بالا خواهیم کاست و دیابت را نیز مهار خواهیم کرد [و به این ترتیب با یک تیر چند نشان خواهیم زد] و علاوه بر کاهش خطر ابتلا به آلزایمر، به طور کلی سالمندی سالم‌تری پیش‌رو خواهیم داشت.» ظاهرا این ساده‌ترین و کوتاه‌ترین راه است.
دکتر دگ براون، مدیر تحقیق و توسعه در انجمن آلزایمر بریتانیا نیز در این زمینه می‌گوید: «این مطالعه ارزشمند، مهر تائید دیگری است بر شواهد روزافزونی که تاکید فراوان می‌کنند بر اینکه تغییرات ساده‌ای در سبک زندگی ممکن است به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل کمک کند.
اکنون ما دیگر واقفیم که آنچه برای قلب مفید است، حتما برای مغز هم مفید خواهد بود و راههای بسیار ساده‌ای پیش پای ماست که اگر از همین امروز در آنها قدم بگذاریم، حتما خواهیم توانست خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهیم. ورزش منظم بهترین قدم اولی است که می‌توانیم برداریم و البته در همین ابتدای راه باید حواسمان به پرهیز از دخانیات و نیز برنامه غذایی سالم، بویژه غذاهای مدیترانه‌ای باشد.»
مسعود ایثاری