انسان به عنوان خلیفه و جانشین خداوند در زمین ماموریت های مختلفی دارد که هریک در طول همدیگر قرار داشته و مکمل هم هستند. یکی از این ماموریت ها به عمران و آبادانی زمین مربوط می شود. خداوند متعال در آیه ۷۴ سوره اعراف و نیز آیات ۱۵ و ۱۸ سوره سبا، عمران و آبادانی را از نعمت های ارزشمند بشر معرفی می کند و از این که محل سکونت انسان آباد و عمران باشد، به عنوان نشانه ای از نشانه های ربوبیت خود یاد کرده و بخشش و غفران خود را در آن نمودار و متجلی می داند.
در آیه ۵۶ سوره اعراف می خوانیم:
«وَلاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِیبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِینَ.»
«و در زمین پس از اصلاح آن فساد مکنید، و با بیم و امید او را بخوانید که رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است.»
***
سه نکته:
* هم اصلاح رابطه با خدا، هم اصلاح رابطه با مردم
در آیه قبل رابطه انسان با خدا را مطرح کرد، این آیه رابطه انسان با مردم را. در ایه قبلی (آیه ۵۵) آمده است: «پروردگارتان را با تضرع و در نهان بخوانید زیرا او متجاوزان سرکش را دوست ندارد.»
امام باقر علیه السلام فرمود: خداوند به واسطه پیامبر و قرآن، زمین را اصلاح کرد و فرمود: بعد از اصلاح فساد نکنید.
** آبادانی و عمران نشانه رحمت خدا
خداوند در آیات ۴۸ و ۵۰ سوره روم آبادانی زمین را از آثار رحمت خود معرفی می کند و در آیه ۴۰ سوره حج حفظ آبادانی معابد و مکان های پرستش را کاری ارزشمند دانسته و حتی یکی از اهداف از تشریع جهاد را به عنوان یک قانون و تکلیف تخلف ناپذیر و با همیت، آبادانی معابد و پرستشگاه قرار می دهد.
*** آبادانی مساجد با حضور در آنها
هرچند یکی از مصادیق بارز آبادانی به ساخت و ساز و عمران و اصلاح ظواهر جامعه مربوط می شود لکن در کنار عمران از طریق ساختمان سازی، یک عمران و آبادانی دیگر نیز وجود دارد که با حضور صورت می گیرد. به این معنا که حضور مردم در یک مکان خود موجب آبادی و عمران آنجاست؛ لذا در آیات مختلف قرآن (بقره آیه ۱۱۴ و حج آیه ۴۰ و توبه آیه ۱۹) حضور در مساجد به معنای عمران و آبادانی آن تلقی شده است.