جام جم سرا: موضوع مهم این است که در جوانها اگر دردها روزبه روز بیشتر شود و با کاهش وزن یا بیحالی همراه باشد، باید به آن اهمیت داد و به دنبال کارهای تشخیصی بود، ولی اگر دردها بسیار پراکنده و زودگذر است میتوان با تغییر رژیم غذایی و در بسیاری موارد با اجتناب از پرخوری، آن را درمان کرد. البته در افراد بالای 40 سال تمام دردها بویژه اگر جدید باشند، باید جدی گرفته شود.
دستگاه گوارش انسان از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است. معده وبخش ابتدایی روده باریک که دوازدهه نامیده میشود همواره در معرض غلظت زیاد اسید مترشحه از معده است. پوشش داخلی این اعضا با سیستم بسیار پیچیده و دقیقی در مقابل این اسید محافظت میشود. ضعف این سیستم دفاعی یا ترشح بیش از حد اسید عامل بهوجود آمدن زخم است. زخمهایی که در معده و دوازدهه ایجاد میشود در بین مردم به زخم معده مشهور است. جالب این است که شیوع زخم در دوازدهه خیلی بیشتر از زخم معده است.
از میان عوامل ایجاد زخم، دو عامل مهمتر هستند: میکروبی به نام هلیکوباکتر و داروهای مسکن غیراستروئیدی. میکروب هلیکوباکتر در جوامعی که از نظر بهداشتی و اقتصادی وضع بدی دارند، در اکثر افراد وجود دارد، ولی بهبود سطح بهداشتی در بسیاری از جوامع پیشرفته باعث کاهش شیوع آن حتی تا کمتر از 30 درصد شده است. این میکروب با ایجاد التهاب در جدار معده باعث به وجود آمدن زخم در معده یا دوازدهه میشود.
داروهای مسکنی همچون دیکلو فناک، پیروکسیکام، بروفن، ناپروکسن و آسپرین از عوامل بسیار مهم زخمهای معده و دوازدهه است. این داروها در افراد مسن، سیگاری،الکلی و افرادی که سابقه زخم قبلی دارند یا همزمان از چند نوع از این داروها استفاده میکنند یا همزمان کورتون مصرف میکنند، احتمال ایجاد زخم را خیلی زیاد میکند.
عوامل دیگری نیز در ایجاد زخم مهم است. به عنوان مثال افراد دچار استرس، بیشتر در معرض زخم هستند. در مورد خوراکیها فقط الکل و قهوه ارتباط قابل توجهی با زخم دارد و سایر غذاها چندان ارتباطی ندارد.
علامت اصلی این زخمها درد در قسمت بالای شکم و زیر جناغ است. دردهای زخم دوازدهه معمولا زمانی شروع میشود که ساعتی از خوردن غذا گذشته و معده خالی شده است، ولی درد زخم معده همزمان با خوردن غذا زیادتر میشود. دردهایی که نیمه شب بیمار را بیدار میکند، احتمال زخم دوازدهه یا معده را بیشتر کند. عوارض زخم معده ـ دوازدهه شامل خونریزی، سوراخ شدن و انسداد مسیر عبور غذا در اثر زخم است.
مهمترین شکل درمان زخمها، پیدا کردن عامل ایجاد آنها مثلا داروهای مسکن یا میکروب هلیکوباکتر است که در این صورت باید آنها را حذف کرد.در صورتی که این دو عامل وجود نداشت، مصرف ضد اسیدها و داروهایی که اسید معده را کم میکنند، اساس درمان را تشکیل میدهد. با مصرف این داروها به مدت نسبتا طولانی بسیاری از زخمها کاملا بهبود مییابد.(دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماریهای غدد)
مقدمه ای در مورد زخم اثنی عشر
زخم اثنی عشر یکی از امراض شایع دوران ما میباشد.
ده درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یکبار به به زخم معده یا اثنی عشر مبتلا می شوند.
در این بخش از دلگرم شما را با زخم اثنی عشر و راه های درمان ان آشنا میکنیم با ما همراه باشید.
اثنی عشر به معنی دوازدهه بوده و به قسمت ابتدائی روده باریک گفته میشود که پهنای آن به اندازه دوازده انگشت بوده و طول آن به طور تقریبی ۲۵ سانتیمتر اســت. این قسمت روده مانند یک غده بسته بوده و دارای ترشحات داخلی مخصوصی میباشد. همچنین این قسمت محل ورود شیره لوزالمعده و صفرا بوده و چنانچه ترکیبات شیره معده کم و زیاد شود و به خصوص اگر ترشی آن زیاد شود، زخم معده به وجود میآید.
اولسر پپتیک ناحیه زخم شده ای از مخاط اســت که از عمل هضمی شیره معدی به وجود می آید.
شایع ترین اولسر پپتیک در چند سانتیمتر اول دوازدهه قرار دارد. علاوه بر آن اولسرهای پپتیک به کرات در طول انحنای کوچک انتهای آنتر معده یا به ندرت در انتهای تحتانی مری که شیره معدی غالباً به آن جا پس می زند، به وجود می آید
زخم اثنی عشر پیآمد عفونت ناشی از باکتریی موسوم به هلیکوباکترپیلوری اســت.
ده درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یکبار به به زخم معده یا اثنی عشر مبتلا می شوند.
علت زخم اثنی عشر یکی از موارد زیر اســت:
البته در موارد نادر بعلت افزایش ترشح هورمون گاسترین به داخل خون نیز، زخم اثنی عشر بوجود می آید. در حالت طبیعی این هورمون از مخاط معده ترشح شده و وارد خون شده و موجب ترشح اسید معده می شود. بعضی از تومورهای سرطانی لوزوالمعده هورمون گاسترین ترشح می کنند و با این کار سبب ایجاد زخم اثنی عشر می شوند.
این زخم با یک دوره درمان ۴ تا ۸ هفتهای مصرف داروی ضد اسید التیام مییابد. ضمناً مصرف یک هفتهای دو آنتیبیوتیک به علاوه داروی فوق معمولاً عفونت باکتریایی را از بین میبرد و به این ترتیب از عود کردن بیماری جلوگیری میشود.
در گذشته داروهای ضدالتهابی برای درمان عارضههایی چون آرتروز به کار برده میشد که گاهی اوقات زخم اثنی عشر را به دنبال داشت. اگر بیمار ملزم به مصرف مستمر داروهای ضدالتهاب باشد، باید در کنار آن در طولانی مدت از داروهای ضد اسید نیز استفاده کند.
از هر پنجاه نفر در جامعه یک نفر زخم اثنی عشر دارد. تعدادی از مبتلایان به زخم اثنی عشر هیچ علامتی ندارند و از بیماری خود بی خبرند و در صد مبتلایان به زخم معده بدون علامت بیشترند.
بیشتر بیماران مبتلا به زخم اثنی عشر از درد و سوزش قسمت بالای شکم (بین ناف و قفسه صدری) رنج می برند. این درد با غذا خوردن بهتر یا بدتر می شود. گاهی احساس پری بالای شکم و نفخ بعد از غذا وجود دارد. گاهی بیمار تهوع دارد. بعضی بیماران مبتلا به زخم اثنی عشر نیمه شب به علت درد سر دل از خواب بیدار می شوند. از روی علائم نمی توان زخم معده را از زخم اثنی عشر تشخیص داد.
شرح حال بیمار پزشک را مشکوک به زخم می کند و برای اثبات تشخیص بهترین راه اندوسکوپی اســت. در مواردی که اندوسکوپی در دسترس نباشد یا اینکه بیمار حاضر به اندوسکوپی نیست گرفتن عکس رنگی از معده کمک می کند. با آزمایش خون نمی توان زخم پتپیک را تشخیص داد.
برای درمان زخمهای گوارشی معمولاً از روشهای زیر استفاده میشود:
هیچ داروی منحصربهفردی برای از بین بردن عفونت هلیکوباکترپیلوری وجود ندارد، بااین حال دو ترکیب بهترین نتیجه را برای اکثر موارد به دست میدهد.
آیا زخم اثنی عشر قابل معالجه اســت؟
امروزه زخم اثنی عشر و زخم معده، هر دو درمان پذیرند. برای معالجه ایندو بیماری از داروهای مهار کننده ترشح اسید معده مانند سایمتدین، رانی تیدین، فاموتیدین و یا امپرازول استفاده می کنند. دوره درمان زخم اثنی عشر حدود یک ماه و برای زخم معده این مدت حدود ۵/۱ تا دو ماه اســت.
از آنجائیکه عامل بسیاری از زخمهای اثنی عشر میکروب هلیوکوباکتر پیلوری اســت، لذا امروزه تجویز آنتی بیوتیکهای مناسب برای از بین بردن این باکتری یکی از ارکان اصلی درمان زخم اثنی عشر و معده اســت.برای ریشه کن کردن هلیکوباکترپیلوری از معده بیمار معمولا چندین نوع آنتی بیوتیک همراه با قرصهای بیسموت به مدت دو هفته تجویز می شود.
روش های درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری عبارتست از:
درمان سهگانه
ترکیب سابسالیسیلات بیسموت (برای مثال پپتو ـ بیسمول) و آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مترونیدازول درمانی کارآمد برای ۸۰ تا ۹۵ درصد از بیماران به شمار میآید و استاندارد رایج درمان زخم اثنی عشر محسوب میشود. هر سه این داروها به صورت قرص مصرف میشوند، سابسالیسیلات بیسموت و تتراسایکلین باید چهار بار در روز و مترونیدازول سه بار در روز مصرف شود. البته پیروی از این برنامه درمانی پیچیده و به خاطر سپردن زمانبندی آن برای بسیاری از بیماران دشوار اســت.
درمان دوگانه
این روش درمانی در واکنش به پیچیدگی و عوارض جانبی درمان سهگانه طرحریزی شد. در این روش از دو آنتیبیوتیک به نام های آموکسیسیلین و مترونیدازول، استفاده میشود که هر دو به صورت قرص و سه بار در روز مصرف میشوند. بسیاری از بیماران این برنامه ساده تر را ترجیح میدهند.
کلاریترومایسین
۱۵ تا ۲۵% از بیمارانی که عفونتشان در برابر مترونیدازول مقاومت نشان میدهد، از این داروی جایگزین استفاده میکنند.
اوقات بازدارنده پمپ اسید
مانند امپرازول (پریلوسک) گاهی در کنار آنتیبیوتیکها یا به عنوان جایگزین یکی از آنها تجویز میشود.
این درمانها معمولاً یک دوره دو هفتهای دارند. زمانی که هلیکوباکترپیلوری نابود و از دستگاه گوارش بیمار حذف شود، به احتمال زیاد دیگر وارد بدن وی نخواهد شد. زخم اثنی عشر معمولاً به طور کامل التیام مییابند و مجدداً ایجاد نمیشوند. زخمهای خونریزی دهنده با توجه به شدت خونریزی و میزان خون از دست رفته درمان میشوند.
این درمان ها عبارتند از:
تزریق درون وریدی مایعات
استراحت دادن به روده
استراحت مطلق و آشامیدن مایعات رقیق و نخوردن هر گونه غذای جامد به مدت چند روز مفید اســت، چون زخم فرصت آن را مییابد تا بدون تحریک شدن التیام یابد.
لوله نازوگاستریک
قرار دادن لوله منعطف باریک از داخل بینی تا پایین معده فشار روی معده را نیز کاهش میدهد و به التیام سریعتر زخم کمک میکند.
جراحی یا آندوسکوپی اضطراری در صورت لزوم
رگهای خونی آسیب دیده و خونریزی دهنده معمولاً هنگام آندوسکوپی ترمیم میشوند. در انتهای آندوسکوپ وسیله گرم کننده کوچکی قرار دارد که برای سوزاندن زخمهای کوچک مورد استفاده قرار میگیرد.
و
تأثیر و نتیجهبخشی درمانهای خانگی در بیماران مختلف، بسته به شدت زخم یا دلیل اصلی ایجاد زخم متفاوت اســت. هر چه درمان این مشکلات بیشتر به تعویق انداخته شود و بیماری تا مراحل نهایی و پیشرفته پیش برود، احتمال وخیمتر و جدیتر شدن آنها نیز بیشتر میشود. بیمار باید اقدامهای احتیاطی لازم را به طور مداوم تا زمان التیام کامل زخم به عمل آورد.
رژیم غذایی و تغذیه
غذاهای سرشار از فیبر مانند جو دو سر، چاودار، عدس، هویج، لوبیا و سویا موادی هستند که علت زخمهای اثنیعشر را به طور قابل ملاحظهای کاهش میدهد.
درمان گیاهی
چای بابونه سرد یا چای قاصدک ولرم برای از بین بردن تمام گونههای عفونت مفید اســت. این دمنوشها را میتوان دو بار در روز با فاصله زمانی مناسب از یکدیگر مصرف نمود.
ویتامین A
هر گونه میوه سرشار از ویتامین A باید به طور منظم در طول روز مصرف شود. هندوانه، هلو، آب هویج، کلم برگ خام و پرتقال نمونههایی از مفیدترین این میوهها محسوب میشوند و غذاهای مناسبی برای زخم اثنی عشر هستند.
عسل
عسل را میتوان به سادگی به روشهای گوناگون در رژیم غذایی روزمرّه گنجاند. عسل التهاب معده را کاهش میدهد. عسل را میتوان روی نان گندم یا نان غلات مخلوط مالید و در طول روز در زمانهای مناسب میل کرد.
ویدئو مربوط به زخم اثنی عشر
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی