به گفته دکتر فرجود شکوهی، بالاترین میزان رشد استخوان بین 11 تا 17 سالگی است. به همین دلیل هم باید در نوجوانی برای جلوگیری از پوکی استخوان دختران چاره‌ای اندیشید و برنامه‌های حمایتی تغذیه شیرغنی شده با ویتامینD و بسته‌های تغذیه‌ای رایگان با نظر متخصصان در مدارس دخترانه اجرا شود. در این راستا باید ارزیابی‌های سالانه توسط فیزیوتراپیست‌ها برای بررسی اختلالات ستون فقرات و تمرینات اختصاصی، طبق پروتکل پیشنهادی انجمن فیزیوتراپی ایران در مدارس دخترانه اجباری شود.
با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر به این موضوع بپردازیم؛ این که دختران جوان چطور باید کمبود ویتامین D را جبران و از عوارض ناشی از آن پیشگیری کنند؟
نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد از هر چهار زن ایرانی بالای 50 سال، یک زن به پوکی استخوان مبتلاست. این در حالی است که خانم‌ها تقریبا هشت برابر بیشتر از آقایان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان یا همان بیماری خاموش قرن هستند. دکتر فرجود شکوهی، فیزیوتراپیست در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در بیماری پوکی استخوان، تراکم و قدرت استخوان‌های بدن کاهش می‌یابد و بیمار دچار دردهای کهنه بیشتر در ناحیه کمر و گردن و به دنبال آن افزایش احتمال شکستگی استخوان‌ها میشود. بد نیست بدانید طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی، این بیماری در سراسر دنیا در حال افزایش است و به همین دلیل هم نگرانی‌های زیادی درباره عوارض ناشی از شیوع آن وجود دارد.
بیماری خاموش قرن در کمین چه کسانی است؟
دکتر شکوهی از علل بروز پوکی استخوان به داروهایی چون کورتن، داروهای ضدصرع، سرطان و... اشاره می‌کند و می‌افزاید: بیماری‌هایی مثل پرکاری تیروئید، دیابت وابسته به انسولین یا شیوه‌های غلط زندگی مثلا تغذیه نامناسب، نداشتن تحرک و استفاده نکردن از آفتاب، از عوامل متعدد دیگری هستند که زمینه ابتلا به پوکی استخوان را فراهم می‌کنند. در این میان نباید فراموش کنیم پوکی استخوان جزو بیماری‌های بدون علامت است و زمانی فرد متوجه آن میشود که شکستگی رخ بدهد. در عین حال، معمولا بیشتر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در ناحیه گردن، مچ دست، استخوان ران و در ستون فقرات ناحیه کمر که معمولا وزن بدن را تحمل می‌کند، رخ می‌دهد. همچنین پوکی استخوان در خانم‌ها از 35 سالگی شروع و با افزایش سن و یائسگی تشدید میشود.
فناوری و پوکی استخوان
دکتر شکوهی درخصوص نسل آینده دختران نوجوان و جوان که زمان بیشتری را با رایانه و تلفن همراه و تبلت و... سپری می‌کنند، ادامه می‌دهد: متاسفانه نسل آینده به علت کم‌تحرکی، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان و تغییر شکل اندام‌ها بویژه ایجاد قوز پشتی هستند.
البته تمرینات تخصصی مناسب تحت نظارت متخصصان فیزیوتراپیست به افزایش استحکام استخوان کمک و سلامت بیشتر فرد را تضمین می‌کند، اما نرمش روزانه، قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب بویژه در خانم‌ها و دختران جوان، مصرف شیر و ترکیبات تخمیر شده شیر (شامل ماست، کشک، دوغ، پنیر)، ماهی، مواد غذایی حاوی ویتامین D و منیزیم در رژیم غذایی افراد و در صورت لزوم تجویز مکمل‌های ویتامینی توسط پزشک به شدت در پیشگیری از پوکی استخوان موثر است.
البته متاسفانه افزایش قیمت مواد لبنی موجب شده بسیاری از خانواده‌ها به اجبار مواد لبنی را از سبد غذایی خود حذف کنند یا مصرف آنها را کاهش دهند و این موضوع باعث افزایش آمار پوکی استخوان در کشور شده طوری که خطر پوکی استخوان در دختران جوان که نسل مادران آینده هستند بسیار جدی است.
شیر را دست‌کم نگیرید
تمرینات درمانی بخصوص فعالیت‌های فیزیکی که موجب تحمل فشار از سوی استخوان‌ها یا باعث افزایش تاثیرنیروی جاذبه بر آنها میشود، به حفظ توده استخوانی کمک می‌کند. به عنوان مثال، برخی فعالیت‌های ورزشی شامل کار با کش‌های ورزشی و وزنه‌ها و همچنین پیاده‌روی معمولی، باعث تقویت استخوان می‌شوند و در کنار تغذیه مناسب و دریافت کافی ویتامین D در پیشگیری یا به تعویق افتادن پوکی استخوان موثرند. حالا شاید این پرسش برایتان مطرح شود که باید چقدر ویتامین D مصرف کنیم تا دچار پوکی استخوان نشویم؟ باید گفت شیر یکی از منابع غنی کلسیم محسوب میشود که مصرف روزانه حداقل 2 لیوان آن در کنار 25 گرم پنیر و یک کاسه ماست نیاز افراد بالغ به کلسیم را تأمین می‌کند و جلوی بروز پوکی استخوان را می‌گیرد.
راه‌های تشخیص و درمان پوکی استخوان
ازجمله راه‌های تشخیص پوکی استخوان می‌توان به عکس رادیولوژی، سنجش تراکم استخوان و اسکن استخوان اشاره کرد. معمولا در پوکی استخوان (بخصوص اگر میزان پوکی استخوان چندان شدید نباشد) ابتدا درمان‌های غیردارویی و در مراحل بعدی مصرف دارو پیشنهاد میشود؛ مثلا با توصیه مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D یا مصرف مکمل‌های غذایی، می‌توان به این بیماران کمک کرد. البته مصرف بیش از حد ویتامین D هم ممکن است خطرناک باشد و ایجاد سنگ کلیه کند. به همین دلیل باید هرچند وقت با آزمایش ادرار 24 ساعته شرایط فرد را کنترل کرد و میزان داروها و مکمل‌ها را به تناسب تغییر داد.
به علاوه معمولا به بیماران توصیه میشود در طول روز حدود 30 دقیقه پیاده‌روی داشته باشند، اما در کنار اینها درمان‌های دارویی هم جایگاه خود را دارند و بیمار نباید به مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و مکمل‌های ویتامینD اکتفا کند، بلکه نظر متخصص حتما باید در سبک زندگی او لحاظ شود.
پریسا اصولی