بازی‌هایی برای تحریکِ احساس و تقویت نیروی تمرکز
«به برانگیزی (1)» روشی اســت برای آزمون یگانگی جسم و روح آدمی. تجربه، درک و حس کردن آگاهانه ویژگیهای جسمانی خود، کمک میکند تا نیروهای متمرکز، خلاق اجتماعی، توانِ شکوفایی بیابند. به برانگیزی، یک روشِ پرورش شخصیّت اســت و زمینه‌ی تقویت خودآگاهی و روند خودشناسی کودکان را فراهم میکند. واژه‌ی «به برانگیزی» از ریشه یونانی اســت «eu» به معنای خوب، خوشایند، متعادل و «tonus» به معنای برانگیختگی اســت. چنانچه مفهوم به برانگیزی را توصیف حالتی بدانیم، گویی توصیف چگونگی برانگیختگی مدّنظر اســت، برانگیختگی سنجیده و در بهترین وجه ممکن، جسم و روح و حتی احساسات با استراحت اختلال‌زدایی به تعادل می‌رسند و جسم و روح برای درک و کارکردی بزرگ، توانا می‌شوند.
به برانگیزی، دارویی سودمند اســت تا کودکان زیر فشار، آشفته و همچنین گوشه‌گیر، وحشت‌زده، و بی‌انگیزه را دوباره به برانگیختگی خوشایندی رهنمون کند. تمرین‌های پیشنهاد شده در این بخش جزء روش‌های به برانگیزی نابی که مربیان ویژه و آموزش‌دیده آنها را به کار می‌گیرند، نمی‌باشد. اینکه هر مربی بتواند بدون تفکر، در کار روزانه خود تأثیرگذار باشد، یک به برانگیزی مبتنی بر عمل اســت. انجام منظم و مرتب تمرین‌های به برانگیزی، به تساوی برانگیختگی در کودکان منجر می‌شوند. از این‌رو، توانایی احساسی آنها را بهبود می‌بخشد.
هدف:
ایجاد احساسی جسمانی تا روندهای حرکتی تازه ممکن شود.
تذکر: در هنگام انجام تمرین‌های به برانگیزانه، بهتر اســت بچّه‌ها پابرهنه باشند تا عمیق‌تر بتوانند حس کنند، نقطه اتکایِ مطمئنی به دست آورند و بتوانند ارتباط بهتری با زمین برقرار کنند. این بازی‌ها را می‌توان نشسته یا ایستاده همچنین درازکش به شکم، کمر یا پهلوها انجام داد.
نوار لاستیکی
هدف:
احساس تک تک اعضای بدن از راه فعالیت شدید و هدفمند با استراحتی هدفدار، بر طرف کردنِ گرفتگیِ عضلات.
بچّه‌ها با پاهای کاملاً باز می‌ایستند و کف پای آنها در تماس مستقیم با کف زمین اســت. سپس بر روی بدن خود تمرکز می‌کنند، در جهات مختلف خم شده و یا بدن خود را می‌کشند. برای این کار، البته با توجه به راهنمایی‌های بزرگترها، تک تکِ اعضای بدن نظیر؛ بازوها، انگشت‌ها، پاها، زانوها و در نهایت تمام بدنم را می‌کشند. در طول بازی، بدن باید همواره شُل باشد.
بزرگ راه
هدف:
تماس با توپ را حفظ کردن: آشنایی با حد و مرز بدن خود با حساس کردن پوست به محرک‌های بیرونی.
بچه‌ها یک توپ تنیس یا پارچه‌ای را روی بدن خود به این طرف و آن طرف، بالا و پایین می‌غلتانند. علاوه بر این، سعی می‌کنند بدون آنکه توپ را از دست بدهند، بدن خود را با آن تا آخر دنبال کنند.
یکی بودن با ...
هدف:
احساسِ آگاهانه، برخورد آگاهانه با تک تک اعضای بدن و عضلات، بر طرف کردنِ گرفتگی عضلات، تمرکز بر روی تنفس.
بچّه‌ها بر روی یک زیرانداز دراز می‌کشند و توجه خود را بر روی اعضای جداگانه‌ای که نام برده می‌شوند، معطوف می‌کنند. (شانه‌ها، باسن، دست‌ها و ...). اکنون این اعضا با فشار دادن عضو مربوط به زیرانداز بیشتر احساس می‌شوند و این فشار به گونه‌ای اســت که گویی عضو نامبرده شده با زیرانداز یکی اســت.
روش‌های پیشنهادی: تمرکز بر روی تک تک اعضا صورت می‌گیرد و این اعضا آگاهانه کشیده و سپس شُل می‌شوند. نفس، در هنگام کشیدن نگه داشته میشود و در هنگام استراحت، دوباره رها می‌گردد.
ماساژ سر
هدف:
شُل کردن عضلات، شناخت بدنِ خود (جاهای نرم و سخت)، خودشناسی، رهایی از ترسِ ناشی از تماس با دیگران.
بچّه‌ها روی یک زیرانداز می‌نشینند و با یک یا دو دست مشت کرده، به بدن خود ضربه می‌زنند.
راه رفتن سوسکی
هدف:
شُل کردنِ عضلات، شناخت تحرک‌پذیری خود
بچّه‌ها به پشت دراز می‌کشند و دست و پای خود را تکان داده و بازو و زانوها را آزادانه در هوا حرکت می‌دهند. پس از یک جنب و جوش شدید، راحت به پشت دراز می‌کشند و استراحت می‌کنند.
غول‌ها و کوتوله‌ها
هدف
شناختِ استخوان‌بندی، عضلات و توانایی کشش، آزمایش بدن در حالت فعالیّت و استراحت.
بچّه‌ها محکم روی زمین می‌ایستند و با توجه به راهنمایی‌های مربی، بدن خود را مرحله به مرحله به زیرانداز نزدیک می‌کنند، سپس کاملاً آرام جمع می‌شوند و چمباتمه می‌زنند. هنگامِ کشیدن بدن، عملِ دم و در هنگام جمع شدن، بازدم را انجام می‌دهند.
ساعت پاندولى
هدف
خود را حس کردن؛ تمدد اعصاب با تحرک
بچّه‌ها با پاهای باز محکم روی زمین ایستاده‌اند، در حالی که بالاتنه‌ی خود را راست نگه داشته‌اند. اکنون خیلی آهسته تا جایی که می‌توانند بالا تنه‌ی خود را مانند پاندول به جلو و عقب حرکت می‌دهند. زمانی که ریتم پاندول را شناختید، چشم‌ها را ببندید و با بدنی شل و رها به حرکت پاندولی خود ادامه دهید. پس از مدتی، به آرامی حرکت خود را متوقف کنید. مدت کوتاهی در همین حالت بایستید. آنچه را در بدنشان رخ می‌دهد حس می‌کنید. (سه تا چهار بار)
روش‌های پیشنهادی: حرکت پاندولی بدن را به طرفین انجام دهید.
حس کردنِ دست‌ها
هدف:
احساس آگاهانه بدنِ خود، آموزش حس لامسه؛ با تمرین توانایی تمرکز و توانایی خود برای انجام دادن کارهای غیرمعمولی. بچّه‌ها نشسته یا می‌ایستند و کف دست‌ها را بدون فشار بر روی هم می‌گذارند. چشم‌ها را می‌بندند و تک تک انگشتان و دست‌ها را آگاهانه و با دقت حس می‌کنند. در همین حالت باقی مانده و آنچه را روی می‌دهد، با دقت احساس می‌کنند. آنها به چیزهایی که به آرامی در حال رخ دادن اســت، توجه می‌کنند (ظهور گرما و واکنش‌های دیگر). این احساس تا زمانی‌که تحمل آن را داشته باشند، برای آنها قابل درک اســت.
تماس با اشیا
هدف:
تقویتِ حس جنبشی- لامسه‌ای: با تمرکز به آرامش رسیدن
در مرکز دایره اشیای چندی مانند توپ تنیس، جارو، بلوط، کتاب، سنگ، چوب و ... گذاشته میشود.
هر یک از بچّه‌ها بر روی اشیای مرکز دایره تمرکز می‌کنند، چشم‌ها را می‌بندند، یکی از اشیا را بر می‌دارند و با الگشتان، آن دقیقاً لمس می‌کنند. شکل، اندازه و چگونگی آن، آگاهانه درک میشود. اشیا را می‌توان چندین بار عوض کرد.
روش‌های پیشنهادی: اشیا را می‌توان با پا یا کمر نیز لمس کرد.
دراز کشیدن و استراحت کردن
هدف:
تقویتِ تمرکز و حس کردن بدن: حس کردنِ خود، با دراز و جمع کردن بدن.
بچّه‌ها به پشت بر روی زیرانداز دراز می‌کشند. بدن را شل و راحت می‌کنند و چشم‌ها را می‌بندند. مربی از آنها می‌خواهد که بر عضوی که او نام می‌برد، تمرکز کنند. عضو نامبرده شده را دراز و سپس به آهستگی جمع می‌کنند. در این بازی، می‌توان همزمان دو عضو مشابه نظیر پاها را در وضعیت دراز و جمع شده تجربه کرد. (پای چپ دراز کرده، پای راست جمع کرده).
روش‌های پیشنهادی: این بازی را می‌توان به حالت درازکش بر روی شکم و پهلوها نیز انجام داد.
پی‌نوشت‌ها:
1- Eutonib
منبع مقاله : بیرمان، اینگرید؛ (1385)، بازی‌هایی برای تقویت احساس، ترجمه محمّد حبیبی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم