حس بویایی از طریق عصب اول جمجمه‌ای منتقل میشود. گیرنده‌های عصبی در انتهای بینی نزدیک کف مغز قرار دارند. زمانی که هوای بوداری وارد بینی میشود به گیرنده‌های انتهایی بینی برخورد کرده و موجب تحریک آنها میشود که این تحریک به قسمت‌های مختلف مغز رفته، تفسیر میشود و بو تشخیص داده میشود. هر عاملی مانند سرماخوردگی یا وجود تومور در بینی که موجب شود بو به گیرنده عصبی نرسد، از بین رفتن حس بویایی را سبب میشود و به همین علت است که هنگام سرماخوردگی بو و طعم غذا را احساس نمی‌کنیم.
متاسفانه در برخی سرماخوردگی‌ها ویروس، گیرنده بو را از بین می‌برد که در این مورد حس بویایی دیگر قابل بازگشت نیست و این حالت بیشتر در زنان شایع است. در برخی موارد نیز بر اثر ضربه یا تصادفات احتمال قطع عصب بویایی وجود دارد که در این حالت هم بازگشت حس بویایی امکان‌پذیر نیست.
اطلاعات بویایی در قسمت پشت سر درک میشود. در مواردی که ضربه‌ای به پشت سر وارد میشود، با از بین رفتن مرکز درک حس بویایی امکان دارد فرد دیگر قادر به تشخیص بو نباشد و در این حالت درحالی‌که کل مسیر بویایی سالم است اما به دلیل از بین رفتن مرکز پردازش اطلاعات بو در مغز فرد بوها را تشخیص نمی‌دهد.
در مواردی که عصب دچار مشکل شده باشد، امکان بازگشت حس بویایی وجود ندارد اما در سایر موارد ازجمله سرماخوردگی‌های معمولی با استفاده از درمان دارویی و با گذشت دو تا سه روز حس بویایی مجددا بازمی‌گردد، زیرا در این موارد عصب سالم است و تنها مسیر بویایی دچار مشکل شده بود.
در موارد پلیپ و گرفتگی بینی نیز با استفاده از درمان دارویی یا جراحی می‌توان حس بویایی را به افراد بازگرداند. (دکتر مریم اعتمادی - متخصص گوش، حلق و بینی)
387