امام علی علیه السلام، زنان پاکدامن را فرشته ای از فرشتگان الهی می داند و پاکی آنان را از مجاهدت در راه خدا و شهادت هم بالاتر می داند. و پایبندی به اصول خانوادگی و عدم اجازه ورود نامحرم به حریم زندگی را از صفات کمالی زن می دانند.
فرآوری: حامد رفیعی - بخش نهج البلاغه تبیان
راه خوشبختی از خانواده می گذرد
خانواده به عنوان اولین کانونی که شخصیت انسان در آن شکل می گیرد، دارای اهمیتی خاص اســت. اگر اصول زندگی زناشویی و راه کارهای شگفت انگیز دینی، به خوبی تبیین می شد، به جرأت می توان گفت آمار نابسامانی های خانوادگی بسیار کمتر از آن چیزی بود که اکنون می بینیم. تلاش برای حفظ و تداوم زندگی زناشویی از مهمترین وظایف هر مسلمانی اســت و از نظر اسلام راه خوشبختی از خانواده می گذرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید: «هرگاه خداوند، خانواده ای را دوست بدارد، مدارا و ملایمت را وارد آن خانواده می کند».
اگر با هم باشیم موفق می شویم
حضرت علی علیه السلام خویشاوندان را به بالهایی تشبیه می کند که انسان را در صعود به اهداف عالی کمک می کنند و در صورت نبود یا قطع رابطه با آنان، انسان در رسیدن به آرزوها و اهدافش دچار مشکل می شود. آن حضرت می فرمایند:
«وَ أَکْرِمْ عَشِیرَتَکَ فَإِنَّهُمْ جَنَاحُکَ الَّذِی بِهِ تَطِیرُ وَ أَصْلُکَ الَّذِی إِلَیْهِ تَصِیرُ وَ یَدُکَ الَّتِی بِهَا تَصُولُ؛ خویشاوندانت را گرامی دار، زیرا آنها پر و بال تو می باشند که با آن پرواز می کنی و ریشه تو هستند که به آنها باز می گردی و دست [نیرومند] تو می باشند که با آن حمله می کنی.»
«پسرم! زنان چون گل های بهاری هستند نه پهلوانان سختکوش؛ پس هرگز کاری برتراز توانایی آنها از آنان انتظار نداشته باش و هرگز آنان را با آزار دادن تحریک مکن که آنان در نیروی بدنی و روانی کم توانند.»
امام علی علیه السلام درباره نقش اساسی این کانون گرم در رساندن انسان به هر موفقیتی فرمودند:
«ای مردم، انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، از خویشاوندان خود بی نیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند. خویشاوندان انسان، بزرگترین گروهی هستند که از او حمایت می کنند و اضطراب [و ناراحتی] او را می زدایند، و در هنگام مصیبتها، نسبت به او پرعاطفه ترین مردم می باشند.»
پاک دامن باشیم
حضرت علی علیه السلام در کتاب شریف نهج البلاغه، توصیه هایی به همسران برای تداوم زندگی و تعالی خانواده دارند: ایشان زنان پاکدامن را فرشته ای از فرشتگان الهی می داند و پاکی آنان را از مجاهدت در راه خدا و شهادت هم بالاتر می داند. و پایبندی به اصول خانوادگی و عدم اجازه ورود نامحرم به حریم زندگی را از صفات کمالی زن می دانند.
همچنین امیر مومنان علیه السلام به مردان می گوید در پوشش همسرانتان و روابطشان دقت داشته باشید که این کار بهترین امور برای حفظ پاکی و سلامت زن اســت. اما این بدان معنا نیست که مرد غیرت و تعصب وسختگیری بی موردی داشته باشد؛ چون در سخنی دیگر تأکید دارند که غیرت بی مورد درستکار را بیمار دل و پاکدامن را به بدگمانی می اندازد.
همدیگر را شاد کنیم
گرامی ترین و با ارزش ترین فضیلتی که در راس تمام امور خانواده قرار دارد، اخلاق نیکو و سعی در رفع نیازهای یکدیگر اســت.
حضرت در بیانی می فرمایند: «اگر اندوهی از اعضای خانواده بزداییم و دل آنها را شاد سازیم، خداوند این شادی را لطفی برایمان قرار می دهد که هنگام غم روزگار، چون آب زلالی برایمان باریدن می گیرد و اندوه و غم هایمان را می شوید.»
امام علی علیه السلام جهاد زن را نیکو شوهرداری دانسته و به مردان توصیه می کند هرگز با پرخاشگری با زنانتان سخن مگویید و هیچ گاه با چوب و سنگ آنان را می آزارید که این برخورد حتی در جاهلیت هم جایگاهی نداشت و چنین شخصی مورد مذمت بوده وهست.
انتظارات نامعقول نداشته باشیم
حضرت در وصیتی به امام حسن علیه السلام می فرمایند: «پسرم! زنان چون گل های بهاری هستند نه پهلوانان سختکوش؛ پس هرگز کاری برتر از توانایی آنها از آنان انتظار نداشته باش و هرگز آنان را با آزار دادن تحریک مکن که آنان در نیروی بدنی و روانی کم توانند.»
«ای مردم، انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، از خویشاوندان خود بی نیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند.»
با تمام سفارشاتی که حضرت در مورد احترام به زن و خانواده دارند و تلاش برای مهیا کردن شرایط بهتر برای زن را چون جهاد می دانند؛ اما در مواردی نگاه های زن سالاری را محکوم و اشتباه می داند.
کلام آخر
اگر خانواده، سامان درستی یافت و در چارچوب صحیح خود قرار گرفت، زن و شوهر به آرامش مطلوبی می رسند، و جامعه هم از ثمرات مادّی و معنوی آن بهره قابل توجّهی خواهد برد. آرامش و نشاط فردی و اجتماعی، دقّت و نظم در محیط کار، بالا رفتن رشد علمی و فرهنگی کشور، تقویت حیا و عفت، تربیت صحیح کودک و فواید ناشی از آن، و نیز ده ها و بلکه صدها فایده ی دیگر، از اموری هستند که از دل خانواده های ایده آل، به جامعه سرایت می کنند.
منابع:
- نهج البلاغه ؛ نامه 31 و ١٤ - خطبه 23 و١٤٠ - حکمت ٤٧٤، ٢٣٤، ٣٦٠، ٣٨، ٢٥٧، ١٣٦
- کنزالعمال، متقی هندی، ج 3، ص52، ح 5449
- آشیانه مهر، احمد نباتی، مقدمه کتاب
