حمیدرضا دهقانی نیا اظهار کرد: طرح رجیستری در بخش های فنی از آذر سال گذشته آغاز شد.
وی ادامه داد: زمانی که کار بر اساس جداول زمانبندی شروع می شود، قرار اســت که نتیجه اولین پایلوت در شهریور ماه امسال احصاء شود.
دهقانی نیا درباره جزئیات اجرای طرح رجیستری به صورت آزمایشی و پایلوت عنوان کرد: اولین پایلوت این طرح به معنی برگزاری آزمون های تست سیگنالینگ، ارتباط بین اپراتورها و ارتباط بین اپراتورها و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اســت که باید تست های مربوط به آن ها برقرار شود، پس از انجام این تست ها قرار اســت نتایج آن در انتهای شهریور احصاء شود.
مدیر کل فناوری اطلاعات و ارتباطات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اضافه کرد: به دلیل برخی ریزهکاری ها و جزئیات بسیار زیاد تا حدودی طرح رجیستری کند پیش می رود اما کار در حال انجام اســت و آزمون ها و تست ها در حال انجام و پیاده سازی اســت و بعد از این مرحله و بر اساس نتایج آزمون های پایلوت، برای گسترده کردن طرح گام دوم آزمون ها را برداریم.
به گفته وی، تا کنون نتایج تست های پایلوت انجام شده مثبت و موفقیت آمیر بوده اســت؛ هر چند هنوز تمامی تست ها انجام نشده اســت.
دهقانی نیا همچنین تصریح کرد: یک اصل کلی در اجرای طرح رجیستری وجود دارد و آن این اســت که اجرای این طرح با کمترین اصطحکاک و زحمت برای مصرف کننده پیش رود و مشکلی برای مصرف کنندگان گوشی تلفن همراه به وجود نیاید و این اصل در بخش های مختلف اجرای این طرح رعایت خواهد شد.
طرح آزمایشی رجیستری گوشیهای موبایل از سوم مرداد در کشور آغاز شد و در این زمینه سامانه شناسایی و ثبت گوشی ایجاد شده است. این طرح با هدف مبارزه با قاچاق تلفن همراه و واردات غیرقانونی به داخل کشور و ثبت گوشی پیش از ورود به شبکه ارتباطی کشور اجرا میشود و روی صنعت و اقتصاد کشور تاثیرگذار خواهد بود.
اجرای رجیستری تلفن همراه در کمیتهای با حضور نمایندگان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت صنعت، معدن، تجارت، رگولاتوری و اپراتورهای تلفن همراه مورد بررسی قرار گرفته است و در دو مرحله اجرایی میشود. مرحله اول طرح رجیستری مربوط به وزارت صنعت و معدن است که مشخصات همه گوشیها در سازمان گمرکها ثبت میشود تا بعد از ورود به بازار، امکان تایید رسمی وجود داشته باشد. در مرحله دوم که به رگولاتوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مربوط میشود، زمان استفاده از سیمکارتهای اپراتورهای مختلف مشخص میشود. محدودیت طرح رجیستری برای گوشیهایی است که پس از اجرای طرح وارد کشور میشود و گوشیهایی که در بازار هستند مشکلی نخواهند داشت. پس از آغاز این طرح، اپراتورها باید هنگام قرار گرفتن سیمکارت در گوشی، شناسه را تایید و اجازه فعال کردن سیمکارت را صادر کنند.
رجیستری در مرحله پایلوت
دکتر علیرضا محمدی، یکی از طراحان پروژه رجیستری، درباره مراحل طرح آزمایشی رجیستری میگوید: موج رسانهای که در روزهای گذشته ایجاد شد ارتباطی به طرح رجیستری نداشته است و هدف جمعآوری گوشیهای تلفن همراه قاچاق از بازار بود. پس از اجرای طرح رجیستری نیز دیگر گوشیهای قاچاق قابلیت ارتباط با شبکههای اپراتوری را ندارند.
از نظر فنی این طرح در بخش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی زیر نظر وزارت ارتباطات و سه اپراتور تلفن همراه در حال تست است که به آن پایلوت فنی میگوییم.
وی افزود: اگر این پایلوت فنی موفقیتآمیز باشد، پس از آن فاز اصلی پروژه آغاز میشود. نصب تجهیزات برای هر سه اپراتور انجام شده است و رجیستری روی سیمکارتها و گوشیهای آزمایشی برای همه حالتهای ممکن و استثناءها امتحان میشود. هر وقت مطمئن شدیم این طرح برای همه حالتهای ممکن در مناطق مختلف و برای مسافرها اجرایی است و مشکلی برای شبکه اپراتوری کشور ایجاد نمیشود، فاز اصلی طرح پیادهسازی میشود.
دارندگان گوشی نگران نباشند
محمدی درباره وضعیت گوشیهای موجود در بازار یا در حال استفاده پس از اجرای طرح رجیستری میافزاید: در حال حاضر طرح رجیستری برای مردم اجرا نشده است. بعضی فروشندگان برای رجیستر گوشی پول میگیرند که کاملا غیرقانونی است. این طرح بعد از اجرایی شدن هم هزینهای نخواهد داشت.
در حال حاضر گوشیها باید با فاکتور و از مراکز معتبر خریداری شوند. این طرح برای همه گوشیها اجرا میشود، اما قرار بر این است که هیچ مشکلی برای گوشیهای در حال استفاده ایجاد نشود. مسافرانی هم که گوشی به صورت شخصی همراه خود میآورند، میتوانند با مراجعه به گمرک، گوشی خود را رجیستر کنند. ما در حال رایزنی با دفاتر پیشخوان دولت هستیم تا رجیستری آنجا هم انجام شود.
زمان دقیق اجرای کامل این طرح هنوز مشخص نیست، اما هنگامی که اجرایی شد، اطلاعرسانی میشود و مباحث آموزشی در رسانهها پخش خواهد شد. کد شناسایی یکتای گوشی تلفن همراه IMEI (International Mobile Equipment Identify) شمارهای است که برای هر گوشی تلفن همراه منحصر به فرد است. در شبکه موبایل این کد یکتا باعث میشود شبکه با گوشی ارتباط برقرار کند.
محمدی درباره این کد اضافه میکند: اعتبارسنجیهای انجام شده با این کد شناسایی انجام میشود، اما متاسفانه این کد قابل جعل است و به همین دلیل به تنهایی نمیتواند برای شناسایی گوشی ایمن از غیرایمن یا قاچاق قابل اعتماد باشد.
پارامتر دیگری نیز در گوشیها به نام (SAR) نرخ جذب مخصوص مربوط به تشعشات گوشی تلفن همراه وجود دارد. این پارامتر در هر دستگاهی که وارد کشور میشود، آزموده شده و اگر نرخ مجاز را نداشته باشد، اجازه ورود به کشور داده نمیشود. اما نظارتی در این زمینه روی گوشیهای قاچاق وجود ندارد. این موضوعی مهم است زیرا به صورت مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است.
رجیستری برای مهار قاچاق
دکتر علی ناظم، متخصص حوزه امنیت و شبکه، درباره بعد فنی طرح رجیستری گوشی تلفن همراه به جامجم میگوید: همه وسیلههای شبکههای ارتباطی کد منحصر به فرد خود را دارند. کد شناسایی (IMEI) کد بینالمللی شناسایی گوشی موبایل است که در اپراتورهای مختلف ثبت میشود.
هشت رقم اول این کد مدل موبایل و کشور سازنده را نشان میدهد و شش رقم بعدی شرکت تولیدکننده را مشخص میکند. این کد شناسایی پس از ثبت در هر جای ایران قابل دسترسی و ردیابی خواهد بود و در صورت سرقت گوشی، اپراتور میتواند گوشی را قفل کند و به اپراتورهای دیگر هم پیامی ارسال میشود. به این ترتیب گوشی با هر سیمکارتی روشن شود، قابل پیگیری خواهد بود.
در فاز دوم نیز سیستم ردیابی موبایل برای جلوگیری از ورود کالای قاچاق و بالابردن امنیت راهاندازی خواهد شد. طرح رجیستری گوشیهای تلفن همراه میتواند امنیت مصرفکننده را افزایش دهد.
ناظم درباره مرحله آزمایشی طرح رجیستری ادامه میدهد: با راه اندازی این طرح کدها در یک بانک اطلاعاتی ثبت و با واردشدن گوشیهای جدید به گمرک، عملیات رجیستری برای آنها انجام میشود. کسانی که گوشی تلفن همراه خود را به صورت شخصی وارد کشور میکنند نیز میتوانند خودشان با مراجعه به واحد مربوط عملیات رجیستر را انجام دهند تا از دسترسی به امکانات اپراتورهای تلفن همراه و تضمین امنیت گوشی مطمئن شوند.
در حال حاضر طرح جمعآوری گوشیهای قاچاق از بازار زیر نظر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام میشود، اما با راهاندازی رسمی طرح رجیستری گوشی کنترل بیشتری روی وارد نشدن گوشیهای قاچاق صورت میگیرد.
چقدر زیرساختها آماده است؟
مجتبی عبداللهی، کارشناس ارشد امنیت شبکه و ارتباطات درباره زیرساختهای طرح رجیستری در ایران میگوید: از نظر اجرایی مشکلی نداریم و زیرساختهای فنی این طرح آماده است. در زمینه گوشیهای قبلی هم دو طرح به صورت پیشفرض میتوان در نظر گرفت. یک راهحل این است که همه گوشیهایی را که پیش از این وارد بازار شدهاند و در دسترس مصرفکننده قرار گرفتهاند، مجاز فرض کنیم و پس از این، بحث رجیستری و جلوگیری از قاچاق را اعمال کنند.
راهکار دیگر خود اظهاری مصرفکنندگان و تعیین زمان مشخص برای رجیستر کردن گوشیهاست. به عنوان مثال در کشور ترکیه هرکس میتواند گوشی با خود وارد کشور و تا حدود 120 روز استفاده کند. اما پس از این زمان در صورتی که گوشی رجیستر نشود قابل استفاده نخواهد بود. بحث یکسان سازی پایگاه داده سازمان گمرک و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز مطرح است و استعلام گوشی در سامانه ثبت شود.
عبداللهی درباره اطمینان از معتبر بودن گوشی میافزاید: هنگامی که گوشی جدیدی روشن میشود و سیمکارت در آن قرار میگیرد، تایید اعتبار کد شناسایی گوشی است که در پایگاه داده سازمان گمرک و وزارت ارتباطات به اشتراک گذاشته میشود. اگر کد معتبر باشد سیمکارت فعال میشود و نیازی نیست مصرفکننده دغدغهای برای استفاده از گوشی داشته باشد.
تکلیف گوشیهای موجود چه میشود؟
پیش از آن که آغاز طرح رجیستری موبایل اعلام شود، جمعآوری گوشیهای تلفن همراه اپل از بازار کشور خبرساز شد. به همین دلیل توجه بسیاری از مردم به این موضوع جلب شد و اخبار مربوط به رجیستری گوشیهای تلفن همراه مورد توجه قرار گرفت. از چند روز قبل مدیر کل دفتر مبارزه با کالای قاچاق اعلام کرده بود اگر شرکت اپل تا روز اجرای طرح رجیستری به ثبت نمایندگی رسمی در ایران اقدام نکند، تمام گوشیهای تلفن همراه اپل از بازار جمع خواهند شد.
در این خصوص از اول مرداد 1395 چند مرکز فروش محصولات اپل در ایران که وابسته به شرکتهای عمده واردکننده بودند، پلمب و این گوشیها از شبکههای فروش مجازی در اینترنت هم جمعآوری شدند. گرچه این طرح برای همه گوشیهای موبایلی که شرکتهای سازنده آنها در ایران نمایندگی رسمی ندارند، اجرایی شده است؛ اما این موضوع در مورد گوشیهای آیفون به دلیل دربرگیری بیشتر در جامعه و عدم حضور نمایندگی رسمی اپل در ایران خبرسازتر شد.
جمعآوری گوشیهای تلفن همراه به منظور جلوگیری از ورود گوشیهای قاچاق به بازار بوده است. همزمانی این طرح با اجراییشدن طرح رجیستری گمانهزنیهایی از ارتباط این طرح با جمعآوری گوشیهای قاچاق به وجود آورد. انتقاداتی که به این طرح وارد شد این بود که بهتر بود ابتدا ابعاد این طرح و چگونگی استفاده از رجیستری و تکلیف موبایلهای موجود در بازار و فروشندهها مشخص و سپس طرح اجرایی میشد.
براساس پیگیریهای خبرنگار تسنیم، یکی دو شرکت توانستند اولین محمولههای خود را در این تاریخ و دو سه شرکت دیگر روز بعد در مراکز فروش خود توزیع کنند.
آیفونهای جدید (7 و 7پلاس) و اپل واچ هفدهم شهریور ماه معرفی شدند و کمپانی اپل همان زمان اعلام کرد که علاقهمندان میتوانند اقدام به پیشخرید گوشیهای جدید کنند.
عرضه این گوشیها که به ترتیب برچسب قیمتی 649 و 760 دلار بر آنها خورد از 26 شهریور ماه آغاز شد.
پیش از معرفی و عرضه این گوشیها طرح رجیستری با همکاری وزارت ارتباطات، ستاد مبارزه با قاچاق کالا، وزارت صنعت و گمرک وارد مرحله پایلوت شده بود تا به واسطه آن واردات محصولات وارداتی نظیر گوشیهای تلفن همراه به کشور قانونمند و به نوعی جلوی واردات قاچاق گرفته شود.
رجیستری بانک اطلاعاتی از کد گوشیهای وارداتی دارد که توسط گمرک بروزرسانی میشود و اپراتورهای موبایل موظف هستند سیمکارتهایی را که در گوشیها قرار میگیرد با شناسه یونیک گوشی تطابق دهند تا اگر کد گوشی در بانک داده مذکور نبود جلوی فعال شدن سیمکارت را بگیرند.
به این ترتیب گوشیهایی که از راه قاچاق وارد کشور شده باشند عملاً از کارآیی میافتند و امکان اتصال آنها به شبکه اپراتورها و دریافت آنتن نیست.
علیرغم تمامی تذکرات و هشدارهای مسئولان برای غیرفعال شدن گوشیهای وارداتی قاچاق در راستای اجرای طرح رجیستری، آیفون 7پلاس 128 گیگابایتی همزمان با عرضه جهانی در ایران نیز بهقیمت هشت میلیون تومان معامله شد.
این نرخ رفته رفته با ورود آیفونهای بیشتر در هفتههای بعد کاهش یافت اما برخی مسئولان باز هم جسته گریخته اعلام کردند که این آیفونها با اجرای کامل رجیستری غیرفعال خواهد شد.
حال با گذشت نزدیک به دو ماه از معرفی این گوشیهای جدید، تأیید نمونه آیفونهای 7 و 7پلاس پیرو فرآیند واردات محصولات به ایران در آزمایشگاه تنظیم مقررات رادیویی انجام پذیرفت.
اعطای تأییدیه دائم ایران به سه مدل گوشی آیفون در گزارشی با همین عنوان در تـسنیم منتشر شد.
بنابراین یکی از اصلیترین موانع واردات قانونی مرتفع گردید و پیشبینی شد بهزودی عملیات ترخیص این گوشیها انجام پذیرد.
پیگیریهای خبرنگار تسنیم از یک واردکننده رسمی آیفون نشان میدهد که گوشیهای هوشمند اپل در بازار ایران قیمتهایی بالاتر از سه میلیون تومان خورده است.
آیفون 7 و 7پلاس 128 گیگابایتی به رنگ طلایی به ترتیب با قیمتهای 3,100,000 و 4,100,000 تومان برچسب خورده است.
نمونه 256 گیگابایتی این گوشیها نیز به ترتیب 3,360,000 و 4,320,000 تومان قیمت خورده است.
آیفونهای 7 و 7پلاس مشکی با حافظه 128 گیگابایتی نیز قیمتهایی در محدوده 3,300,000 و 4,300,000 تومان دارند.