البته یکی از مهمترین عوارض آرتریت رومائید علاوه بر ورم، خشکی مفاصل است که با احساس خشکی و تشدید درد مفاصل، بویژه در صبحگاه و بعد از بیدار شدن از خواب همراه است که به گفته دکتر سیدرضا نجفی‌زاده، فوق تخصص روماتولوژی این احساس معمولا طولانی‌مدت بوده و بیشتر از یک ساعت طول می‌کشد. بعلاوه بیمار در شروع بیماری و نیز طی زمان‌های عود آرتریت رومائید از ضعف و بی‌حالی، کاهش انرژی و خستگی زودرس رنج می‌برد.
به‌طور کلی روماتیسم به معنای حالاتی است که میتواند باعث ایجاد التهاب و درد در عضلات، تاندون‌ها، مفاصل، استخوان‌ها و اعصاب محیطی شود. بنابراین شامل طیف وسیعی از بیماری‌ها در رشته روماتولوژی میشود، ولی در این گروه از بیماری‌ها شناخته شده‌ترین عارضه، آرتریت رومائید است.
روماتیسم با عوارض غیرمفصلی
نشانه‌های بیماری آرتریت رومائید فقط به ورم مفاصل محدود نمی‌شود. این روماتولوژیست در گفت‌و‌گو با جام‌جم در این‌باره می‌گوید: در سیر بیماری تقریبا اکثر ارگان‌های بدن غیر از مفاصل ممکن است درگیر شوند که این موارد، شامل درگیری عروق قلبی، کم‌خونی ناشی از فعالیت بیماری، فیبروز و سفت شدن بافت ریه، التهاب عروق محیطی، پوکی استخوان و خشکی چشم و دهان میشود. درواقع، تشخیص بیماری آرتریت رومائید از طریق علائم بالینی مفصلی است و از طریق علائم خارج مفصلی تشخیص داده نمی‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری می‌افزاید: عمده مشکلاتی که برای مفاصل فرد بیمار ایجاد میشود طی یک تا دو سال اول بیماری به‌وجود می‌آید. بنابراین تشخیص زودرس و درمان مناسب از ارکان اصلی حفظ کارآیی مفاصل در بیماران است.
علائم هشدار روماتیسمی
بی‌شک اگر بیماری دچار درد و تورم مفصلی است و این تورم همراه خشکی صبحگاهی شدید و بارز است، صلاح است که هرچه سریع‌تر از سوی متخصص روماتولوژی معاینه شود و در صورت تشخیص بیماری آرتریت رومائید درمان مناسب را دریافت کند.
به گفته این متخصص، تشخیص بیماری آرتریت رومائید، بالینی بوده و باید از سوی پزشک صورت گیرد. البته تست‌های آزمایشگاهی و روش‌های تصویر‌برداری در کنار علائم بالینی به تشخیص بیماری کمک می‌کند. باید توجه داشت که مصرف نکردن دارو در ماه‌های اول بیماری میتواند باعث گسترش گرفتاری مفاصل و شروع تخریب آنها شود.
نشان روماتیسم بر پوست
نوعی روماتیسم وجود دارد که روماتیسم پسوریازیسی نامیده میشود و در کسانی دیده میشود که به بیماری پوستی پسوریازیس مبتلا هستند.
این روماتولوژیست در این‌باره توضیح می‌دهد: یک‌چهارم مبتلایان به پسوریازیس که یک بیماری مزمن پوستی است، ممکن است مبتلا به روماتیسم مفصلی نیز شوند. البته این نوع روماتیسم از بعضی جهات با آرتریت رومائید تفاوت دارد. در این بیماران، مشاهده ضایعات پوستی میتواند به تشخیص این نوع روماتیسم کمک کند.
وی می‌افزاید: مسلما در آرتریت رومائید، آسیب‌پذیر‌ترین ارگان‌ها، مفاصل متحرک در اندام‌های فوقانی و تحتانی هستند که در صورت درگیری و بی‌توجهی به درمان می‌توانند تخریب و باعث کاهش کارایی فرد شوند.
روماتیسم در کمین شماست
اما بیماری ورم مفاصل چه کسانی را و به چه دلایلی درگیر می‌کند؟
نجفی‌زاده در پاسخ می‌گوید: آرتریت رومائید در هر سنی میتواند ایجاد شود، اما شایع‌ترین سن شروع بیماری بین سنین 30 تا 50 سالگی است. البته خانم‌ها دو تا سه برابر بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می‌شوند. علت ابتلا به این بیماری دقیقا مشخص نیست، اما زمینه‌های ژنتیک فردی همراه با کارکرد نادرست سیستم ایمنی که تحت تاثیر عوامل ژنتیکی اتفاق می‌افتد در کنار عوامل و فاکتورهای محیطی دست به دست هم داده و بیماری را ایجاد می‌کند. به بیان دیگر، ژن‌ها به نوبه خود ممکن است در معرض عوامل محیطی که باعث تشدید آرتریت می‌شوند قرار بگیرند.
عوامل محیطی تشدید‌کننده خطر آرتریت رومائید شامل صدمه به مفصل در افرادی میشود که دچار آسیب‌های مفصلی ناشی از ورزش یا حوادث می‌شوند. همچنین چاقی و وزن زیاد روی مفاصل فشار وارد می‌کند و به مفاصل بدن ازجمله مفاصل زانو، لگن و ستون فقرات آسیب می‌زند.
به داد مفاصل بیمارتان برسید
بیماری آرتریت رومائید در صورت درمان نشدن و در موارد کمی، حتی با درمان نیز میتواند باعث تخریب و کاهش کارآیی مفاصل و بیمار شود. در کنار این موارد، عوارض خارج مفصلی بیماری و عوارض احتمالی داروها نیز میتواند بر مشکلات بیمار افزوده شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان مطالب فوق می‌گوید: درمان ورم مفاصل دارای جنبه‌های مختلف بوده، ولی پایه اصلی آن را آموزش به بیمار و مصرف دارو تشکیل می‌دهد. در سیر بیماری نیز متخصص روماتولوژی میتواند از کمک همکاران روان‌شناس، ارتوپد و چشم پزشک و دیگر تخصص‌ها نیز استفاده کند. البته در 15 درصد از بیماران، مصرف داروها باعث بهبود قطعی بیماری میشود، ولی در بقیه بیماران، داروها باعث کنترل بیماری و حفظ کیفیت مطلوب زندگی بیمار خواهد شد.
به یاد داشته باشید که در حال حاضر روش قطعی برای پیشگیری از ابتلا به آرتریت رومائید وجود ندارد، اما پیشگیری از عوامل خطر بیماری ازجمله چاقی و کشیدن سیگار میتواند از عوامل پیشگیری‌کننده از روماتیسم محسوب شود.
پونه شیرازی / گروه سلامت