اینان مىگویند: درست است که کانون پاداش و کیفر و لذّت و ألم، روح است، ولى ما می دانیم که روح، بسیارى از لذّتها و آلام را از طریق چسم دریافت مىکند. بنابراین، باید معاد جسمانى باشد همان طور که ظاهر آیات و روایات بر همین امر دلالت دارد آیاتى از قبیل:
۱-«أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَى قَادِرِینَ عَلَى أَن نُّسَوِّیَ بَنَانَهُ»؛ آیا انسان مىپندارد که استخوانهاى او را جمع نخواهیم کرد، آرى قادریم که حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم.۲
۲- بگو همان کسى آن را زنده مىکند که نخستین بار آفرید و او به هر مخلوقى آگاه است».۳
۳- خداوند کسانى که در قبرها هستند را زنده مىکند.۴
۴- در صور دمیده مىشود پس همه از قبرها به سوى پروردگارش شتابان مىروند.۵
مراد از جسمانى بودن معاد:
بعضىها جسمانى بودن معاد را به معناى این مىدانند که جسم انسان با همین خصوصیات مادى که براى این دنیا خلق شده و پیوسته در تحول است در آخرت هم با همین خصوصیات زنده خواهد شد. بدن اخروى عین بدن دنیوى است.
اما جسمانى بودن به این معنا که قابلیت براى بقا و جاودانگى ندارد بدون شک هیچ یک از معتقدان به معاد جسمانى ملتزم نمىشوند، جسمى که در دنیا بود با همان وضعیت بر نمىگردد، بلکه منظور بازگشت آن به گونه دیگر خواهد بود به طورى که از جهت شباهت عین جسد اول باشد و از جهتى مثل آن است. به طورى که هر کس این قالب را ببیند بگوید این، فلانى است، آن فلان شخص دیگر است. به تعبیر دیگر مادى بودن در قیامت و آخرت مادیتى خواهد بود که با قوانین مربوط به آن جا سازگار باشد به نحوى که قابلیت جاودانگى داشته باشد و فضولات نداشته باشد و موجب خستگى و ملالت نباشد.
آیا انسان مىپندارد که استخوانهاى او را جمع نخواهیم کرد، آرى قادریم که حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم».(قیامة آیه ۳ و ۴)
صدرالمتألهین می گوید: آن چه در اعتقاد به حشر بدنها از روز قیامت لازم است، آن است که بدن هایى از قبرها برانگیخته مىشوند به طورى که اگر کسى تک تک آنها را ببیند، بگوید: این فلان کس است یا بگوید این بدن فلان است و آن بدن به همان است.۶
علامه تهرانى(ره) مىنویسد: جمهور(همه) اهل اسلام و تمام فقهاء و اصحاب حدیث قائل شدهاند که معاد فقط جسمانى است. بنابراین، روح در نزد آنان عبارت است از جسمى که در بن سارى و جارى است همانند آب در گل و روغن در زیتون.
جمهور فلاسفه و پیروان مشایین، قائل شدهاند که معاد فقط روحانى است؛ یعنى فقط عقلى است، چون بدن و جسم به واسطه انعدام، صورت و عوارض و متعلقاتش منعدم مىشود و اعاده معدوم امرى محال است، امّا نفس چون مجرّد است باقى مىماند .
جهنم
بسیارى از اکابر حکما و مشایخ عرفا و جمعى از متکلمین مانند حجة الاسلام غزالى و کعبى و حلیمى و راغب اصفهانى و بسیارى از اصحاب امامیه ماند شیخ مفید و شیخ طوسى و سید مرتضى و علاّمه حلّى و خواجه نصیر الدین طوسى قائل به هر دو قسم از معاد شده اند و محقق سبزوارى هم همین قول را متین و استوار مىداند، چون انسان عبارت است از نفس و بدن، به تعبیر دیگر، از عقل و نفس ترکیب یافته است، بنابراین، براى بدن کمالى است و براى نفس هم کمالى. و هم چنین اکثر نصارى و تناسخیه نیز به همین قول معتقدند فقط فرق در این است که محققین از مسلمین و پیروان آنان معتقدند، که ارواح حادث اند و به بدن عود مىکند، ولى تناسخیه معتقدند که ارواح قدیم اند و هر کدام به جسم خاص حلول مىنمایند.
در گفتار کسانى که معتقد به معاد روحانى و جسمانى هستند، نیز اختلاف است که آیا آن چه از بدن در آخرت بازگشت دارد، عین این بدن است؛ یا مثل آن است؟
ایشان مىفرماید: بر افراد صاحب بصیرت پوشیده نیست که نشئه دوم که نشئه آخر است، شرایط دیگرى دارد. بدنى ثابت و لا یتغیر و مناسب با ابدیت است.
آیات وارد در قران کریم هم دلالت بر این دارند که روح به بدنى مثل این بدن تعلق مىگیرد و محشور مىشود. از جمله: «عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ وَنُنشِئَکُمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ۷ ما در میان شما مرگ را مقدّر کردیم تا آن که مثلهاى شما را تبدیل کنیم و شما را در آن چیزهایى که نمىدانید ایجاد نماییم».
آیه دیگر: ما ایشان را آفریدیم و بنیان وجودى و کیان آنها استوار نمودیم و زمانى که بخواهیم مثلهاى آنان را تبدیل مىنماییم».۸
مراد از امثال در این آیات همان بدن است و به معناى احوال و اطوار است، یعنى ما بدنهاى آنان را به احوالات و اطوار مختلف در مىآوریم. البته با اطوار عالیه محشور مىشود و نه با آن مادّیت و کثافت که در دنیا بود و محتاج به دفع فضولات بود و قابلیت بقا نداشت.۹
بنابراین انسان در بهشت و جهنم با جسم و روحش خواهد بود، امّا جسمانیتى که با قوانین آن سازگار باشد و از نعمتهاى آن جا استفاده خواهد کرد.
و نیازهاى انسان در بهشت هم برآورده مىشود، «یُطَافُ عَلَیْهِم بِصِحَافٍ مِّن ذَهَبٍ وَ أَکْوَابٍ و َفِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْأَنفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَ أَنتُمْ فِیهَا خَالِدُونَ».۱۰ در بهشت، شخصى بهشتى هر چه را اراده کند نزدش حاضر مىشود.
درباره سنّ اهل قیامت، از روایات معصومان «علیهم السلام» برمی آید که اهل بهشت همه جوان و زیبایند و در آنجا پیری و فرسودگی راه ندارد.
از این رو، حضرت رسول اکرم«صلی الله علیه وآله وسلم» فرمودند: «اهل الجنّة جُردٌ مُردٌ کحلٌ لاَیَفْنی شبابهم ولا تُبلی ثیابهم؛۱۱ اهل بهشت بدنهایشان (تمیز) خالی از مو، صورتهایشان به شکل جوان که هنوز (مو) نروئیده و زیبا چشم مانند کسی که سرمه به چشم کشیده، مژهها و حدقه چشم بسیار مشکی و سیاه است و سفیدی چشم بسیار سفید. نه جوانی آنها فنا می پذیرد و نه لباسشان می پوسد.»
پى نوشتها:
۱٫همان، پاورقى به نقل از بحارالانوار، ج ۷، ص ۴۷٫
۲٫ قیامت (۷۵) آیه ۳ و ۴٫
۳٫ یس (۳۶) آیه ۷۹٫
۴٫ حج (۲۲) آیه ۷٫
۵٫ یس (۳۶) آیه ۵۱٫
۶٫ علامه تهرانى، معادشناسى، ج ۶، مجلس ۳۷٫
۷٫ واقعه (۵۶) آیه ۶۱٫
۸٫ انسان (۷۶) آیه ۲۸٫
۹٫ معادشناسى، علامه تهرانى، ج ۶، ص ۱۵۸ تا ۱۶۶ با تغییر و تصرّف.
۱۰٫ زخرف (۴۳) آیه ۷۱٫۲٫
۱۱- کنزالعمال، ح ۳۹۳۰۱٫
منبع:javanemrooz.com
نوشته انسان در قیامت چه قیافه ای دارد؟ اولین بار در بامداد پدیدار شد.
قیافه و چهره افراد می تواند غیر از زیبایی گویای سلامتی هم باشد. بسیاری از بیماری ها روی چهره افراد اثر می گذارند. صورت شما راز وضعیت داخلی بدن و بیماری های داخلی را برملا می سازد، به صورت خود نگاه کنید و بدانید که کدام بخش بدن شما مشکل دارد.
حتما برای شما پیش آمده است فردی مسن و با تجربه با نگاه کردن به صورت شما بگوید «چرا رنگ و رو ندارید؟» یا «رنگ صورتتان پریده است» یا « صورت تان زرد به نظر می رسد» و این ها گواه این است که شما گویا حال مزاجی خوبی ندارید. بله درست است، صورت شما راز وضعیت داخلی بدن و بیماری های داخلی را برملا می سازد.
برای هزاران سال، شفادهندگان چینی با خواندن چهره موفق به شناسایی و تشخیص انواع بیماریها می شدند. شما نیز با استفاده از این چارت می توانید بسیاری از بیماری ها را حدس بزنید. پوست صورت حساس است و می تواند منعکس کننده تغییرات داخلی سریعتر از سایر نقاط بدن باشد. یاد بگیرید که چگونه می توانید از این تمرین باستانی برای کشف سرنخ سلامت خود استفاده کنید.
رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون!
رنگ پوست و نوع طبع نیز با هم مرتبط هستند، افراد با طبیعت گرم و تر، معمولاً پوست سرخ و سفید و گلگونی دارند و افراد با طبع گرم و خشک، پوستی با رنگ گندمگون متمایل به زردی داشته و صاحبان مزاج سرد و خشک، تیرگی خاصی در پوستشان وجود دارد و پوستشان شفاف نیست، افراد با طبیعت سرد و تر نیز عموماً پوست سفید و روشن دارند.
حالات عضلات صورت نیز ارتباط نزدیکی با اعراض نفسانی و احوال روحی و روانی ما دارند.افراد شاد، معمولاً چهره های خندان و گلگون تر و ابروی گشاده دارند. افراد غمگین و افسرده معمولاً سگرمه توهم، ابروهای درهم و نگاه رو به پایین دارند و گوشه های لبانشان عمدتاً آویزان است. این حالات عضلات و اعضای صورت،
نه تنها یک ارتباط خیلی قوی با احوال جسمانی ما دارند، لکه با حالات روحی ما نیز مرتبط هستند که در ضرب المثل این حالات تحت عنوان “سر درون” بیان شده است.
زردی صورت و چشم ها
اگر متوجه رنگ زرد خفیفی در صورت و به ویژه سفیدی چشم هایتان شده اید، ممکن است دچار زردی باشید. زردی به علت تجمع بیلی روبین در خون و بافت های بدن ایجاد می شود. در حالت عادی، کبد بیلی روبین را به همراه سلول های قرمز قدیمی دفع می کند. سایر علائم زردی عبارتند از خستگی، سردرد، تب، کم اشتهایی، تهوع، کاهش وزن، درد شکم، خارش پوست و کم رنگی ادرار و مدفوع.
لوپوس
وجود هر نوع جوش بر روی پوست صورت از وجود مشکلی در بدن خبر می دهد. اگر این جوش ها در امتداد گونه ها و دارای ظاهری مانند پروانه و علائمی شبیه به آفتاب سوختگی باشند، احتمالا از بیماری لوپوس رنج می برید.یکی از علل اصلی رنگ پریدگی پوست، کم خونی فقر آهن است. به دلیل کمبود آهن، بدن نمی تواند هموگلوبین مورد نیاز خود را که باعث به وجود آمدن رنگ قرمز خون می شود، تولید کند
به گزارش پارس ناز لوپوس نوعی اختلال در سیستم ایمنی بدن است که بر روی پوست، مفاصل، خون، ریه ها، قلب و کلیه ها تأثیر می گذارد.از علائم دیگر این بیماری می توان به خستگی، درد مفاصل، تورم، درد ماهیچه، بزرگ شدن غدد لنفاوی، درد قفسه سینه، تنگی نفس، احتباس مایعات و سردردهای مکرر اشاره کرد.
رویش موی زائد در صورت
رویش مو های زائدی که در امتداد خط فک، چانه و لب بالای خانم ها اتفاق می افتد، به عنوان هیرسوتیسم یا پرمویی شناخته می شود و می تواند نشانه سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد که به دلیل عدم تعادل هورمون ها و افزایش هورمون مردانه اتفاق می افتد.
این مشکل به علت تغییرات هورمونی ناگهانی در زنان پس از یائسگی شایع تر است. این موها می تواند به دلیل استفاده از داروهای خاص یا اختلالات غدد فوق کلیوی و در موارد نادر تومور یا سرطان نیز ایجاد شوند.
رنگ پریدگی پوست
یکی از علل اصلی رنگ پریدگی پوست، کم خونی فقر آهن است. به دلیل کمبود آهن، بدن نمی تواند هموگلوبین مورد نیاز خود را که باعث به وجود آمدن رنگ قرمز خون می شود، تولید کند.اگر کمبود آهن شدید باشد، سایر قسمت های صورت مانند داخل دهان، لثه ها، زیر پلک ها و لب ها نیز رنگ پریده تر از حد معمول به نظر می رسند.
خستگی شدید، سردرد، سردی دست ها و پا ها و شکنندگی ناخن ها از دیگر علائم فقر شدید آهن هستند. با مصرف مکمل آهن و افزودن موادغذایی حاوی آهن مانند گوشت، عدس و لوبیا به رژیم غذایی خود می توانید این عارضه را کنترل کنید.
خشکی و پوسته پوسته شدن لب
این مشکل رایج ترین نشانه از کمبود آب در بدن است. 30 درصد از آب بدن در داخل پوست قرار دارد که در صورت کمبود آب در بدن، پوست خشک شده و لب ها ترک می خورند. همچنین کم آبی می تواند به کاهش تعریق و عدم دفع آلودگی و چربی انباشته شده بر روی پوست منجر شود که باعث افزایش احتمال ابتلا به آکنه، اگزما و پسوریازیس می گردد.
رنگ غیرطبیعی پوست
زنانی که دارای سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند ممکن است متوجه تکه های ضخیم مشکی یا قهوه ای بر روی پیشانی، گردن، ناف، زیر بغل و سینه خود شده شوند.ترک گوشه دهان معمولا با کمبود ویتامین ب2 ، آهن و روی در بدن مرتبط است مقاومت به انسولین و یا بالا بودن سطح انسولین خون در افراد مبتلا به این سندرم باعث این تغییر رنگ پوست می شود.
چین و چروک عمیق زودرس
چین وچروک رابطه اجتناب ناپذیری با سن دارد، اما چین وچروک زودرس در اطراف دهان یا پیشانی می تواند در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض دود سیگار ایجاد شود. نیکوتین موجود در سیگار منجر به تنگ شدن رگ های خونی در لایه بیرونی پوست و کاهش جریان خون شده و در نتیجه مانع رسیدن مواد موردنیاز به پوست می شود.
ترک گوشه های دهان
ترک گوشه دهان معمولا با کمبود ویتامین ب 2 ، آهن و روی در بدن مرتبط است. کمبود ویتامین ب در بدن می تواند به التهاب غشای دهان، پوست، چشم ها و دستگاه گوارش منجر شود. از علائم دیگر آن می توان به ورم غشاهای مخاطی، التهاب پلک، زخم بر روی لب ها و دهان و قرمزی پوست اشاره کرد.
برای درمان این مشکل باید غذاهای حاوی ویتامین ب مانند گوشت، مرغ، ماهی قزل آلا، تخم مرغ، برگ چغندر، بادام زمینی، لوبیا و حبوبات را به رژیم غذایی خود بیفزایید.
لکه زرد اطراف چشم ها
بیماری های قلبی می توانند یکی از دلایل به وجود آمدن این لکه ها باشند. این لکه های زردرنگ که اغلب در نزدیکی گوشه داخلی پلک به وجود می آیند، نرم، کوچک و بدون درد هستند و مشکلی در بینایی ایجاد نمی کنند. این مشکل اغلب با تصلب شرایین، دیس لیپیدمی و بیماری عروق کرونر در ارتباط است.
چشمان پف کرده
پف و حلقه های تیره زیر چشم ممکن است به دلیل دیر خوابیدن، کمبود خواب یا گریه بیش ازحد به وجود بیایند. اما اگر با بهره مندی از خواب کافی این مشکل برایتان به وجود آمده است ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی پزشکی باشد. به عنوان مثال ممکن است دچار بیماری چشمی تیروئید باشید که منجر به تورم بافت ها و ماهیچه های اطراف چشم می شود.
بیماری چشمی تیروئید نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پشت چشم ها حمله می کند و منجر به التهاب می شود. همچنین ممکن است مشکلی در غده تیروئید یا کلیه ها وجود داشته باشد.
اینان مىگویند: درست است که کانون پاداش و کیفر و لذّت و ألم، روح است، ولى ما می دانیم که روح، بسیارى از لذّتها و آلام را از طریق چسم دریافت مىکند. بنابراین، باید معاد جسمانى باشد همان طور که ظاهر آیات و روایات بر همین امر دلالت دارد آیاتى از قبیل:
۱-«أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَى قَادِرِینَ عَلَى أَن نُّسَوِّیَ بَنَانَهُ»؛ آیا انسان مىپندارد که استخوانهاى او را جمع نخواهیم کرد، آرى قادریم که حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم.۲
۲- بگو همان کسى آن را زنده مىکند که نخستین بار آفرید و او به هر مخلوقى آگاه است».۳
۳- خداوند کسانى که در قبرها هستند را زنده مىکند.۴
۴- در صور دمیده مىشود پس همه از قبرها به سوى پروردگارش شتابان مىروند.۵
مراد از جسمانى بودن معاد:
بعضىها جسمانى بودن معاد را به معناى این مىدانند که جسم انسان با همین خصوصیات مادى که براى این دنیا خلق شده و پیوسته در تحول است در آخرت هم با همین خصوصیات زنده خواهد شد. بدن اخروى عین بدن دنیوى است.
اما جسمانى بودن به این معنا که قابلیت براى بقا و جاودانگى ندارد بدون شک هیچ یک از معتقدان به معاد جسمانى ملتزم نمىشوند، جسمى که در دنیا بود با همان وضعیت بر نمىگردد، بلکه منظور بازگشت آن به گونه دیگر خواهد بود به طورى که از جهت شباهت عین جسد اول باشد و از جهتى مثل آن است. به طورى که هر کس این قالب را ببیند بگوید این، فلانى است، آن فلان شخص دیگر است. به تعبیر دیگر مادى بودن در قیامت و آخرت مادیتى خواهد بود که با قوانین مربوط به آن جا سازگار باشد به نحوى که قابلیت جاودانگى داشته باشد و فضولات نداشته باشد و موجب خستگى و ملالت نباشد.
آیا انسان مىپندارد که استخوانهاى او را جمع نخواهیم کرد، آرى قادریم که حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم».(قیامة آیه ۳ و ۴)
صدرالمتألهین می گوید: آن چه در اعتقاد به حشر بدنها از روز قیامت لازم است، آن است که بدن هایى از قبرها برانگیخته مىشوند به طورى که اگر کسى تک تک آنها را ببیند، بگوید: این فلان کس است یا بگوید این بدن فلان است و آن بدن به همان است.۶
علامه تهرانى(ره) مىنویسد: جمهور(همه) اهل اسلام و تمام فقهاء و اصحاب حدیث قائل شدهاند که معاد فقط جسمانى است. بنابراین، روح در نزد آنان عبارت است از جسمى که در بن سارى و جارى است همانند آب در گل و روغن در زیتون.
جمهور فلاسفه و پیروان مشایین، قائل شدهاند که معاد فقط روحانى است؛ یعنى فقط عقلى است، چون بدن و جسم به واسطه انعدام، صورت و عوارض و متعلقاتش منعدم مىشود و اعاده معدوم امرى محال است، امّا نفس چون مجرّد است باقى مىماند .
جهنم
بسیارى از اکابر حکما و مشایخ عرفا و جمعى از متکلمین مانند حجة الاسلام غزالى و کعبى و حلیمى و راغب اصفهانى و بسیارى از اصحاب امامیه ماند شیخ مفید و شیخ طوسى و سید مرتضى و علاّمه حلّى و خواجه نصیر الدین طوسى قائل به هر دو قسم از معاد شده اند و محقق سبزوارى هم همین قول را متین و استوار مىداند، چون انسان عبارت است از نفس و بدن، به تعبیر دیگر، از عقل و نفس ترکیب یافته است، بنابراین، براى بدن کمالى است و براى نفس هم کمالى. و هم چنین اکثر نصارى و تناسخیه نیز به همین قول معتقدند فقط فرق در این است که محققین از مسلمین و پیروان آنان معتقدند، که ارواح حادث اند و به بدن عود مىکند، ولى تناسخیه معتقدند که ارواح قدیم اند و هر کدام به جسم خاص حلول مىنمایند.
در گفتار کسانى که معتقد به معاد روحانى و جسمانى هستند، نیز اختلاف است که آیا آن چه از بدن در آخرت بازگشت دارد، عین این بدن است؛ یا مثل آن است؟
ایشان مىفرماید: بر افراد صاحب بصیرت پوشیده نیست که نشئه دوم که نشئه آخر است، شرایط دیگرى دارد. بدنى ثابت و لا یتغیر و مناسب با ابدیت است.
آیات وارد در قران کریم هم دلالت بر این دارند که روح به بدنى مثل این بدن تعلق مىگیرد و محشور مىشود. از جمله: «عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ وَنُنشِئَکُمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ۷ ما در میان شما مرگ را مقدّر کردیم تا آن که مثلهاى شما را تبدیل کنیم و شما را در آن چیزهایى که نمىدانید ایجاد نماییم».
آیه دیگر: ما ایشان را آفریدیم و بنیان وجودى و کیان آنها استوار نمودیم و زمانى که بخواهیم مثلهاى آنان را تبدیل مىنماییم».۸
مراد از امثال در این آیات همان بدن است و به معناى احوال و اطوار است، یعنى ما بدنهاى آنان را به احوالات و اطوار مختلف در مىآوریم. البته با اطوار عالیه محشور مىشود و نه با آن مادّیت و کثافت که در دنیا بود و محتاج به دفع فضولات بود و قابلیت بقا نداشت.۹
بنابراین انسان در بهشت و جهنم با جسم و روحش خواهد بود، امّا جسمانیتى که با قوانین آن سازگار باشد و از نعمتهاى آن جا استفاده خواهد کرد.
و نیازهاى انسان در بهشت هم برآورده مىشود، «یُطَافُ عَلَیْهِم بِصِحَافٍ مِّن ذَهَبٍ وَ أَکْوَابٍ و َفِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْأَنفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَ أَنتُمْ فِیهَا خَالِدُونَ».۱۰ در بهشت، شخصى بهشتى هر چه را اراده کند نزدش حاضر مىشود.
درباره سنّ اهل قیامت، از روایات معصومان «علیهم السلام» برمی آید که اهل بهشت همه جوان و زیبایند و در آنجا پیری و فرسودگی راه ندارد.
از این رو، حضرت رسول اکرم«صلی الله علیه وآله وسلم» فرمودند: «اهل الجنّة جُردٌ مُردٌ کحلٌ لاَیَفْنی شبابهم ولا تُبلی ثیابهم؛۱۱ اهل بهشت بدنهایشان (تمیز) خالی از مو، صورتهایشان به شکل جوان که هنوز (مو) نروئیده و زیبا چشم مانند کسی که سرمه به چشم کشیده، مژهها و حدقه چشم بسیار مشکی و سیاه است و سفیدی چشم بسیار سفید. نه جوانی آنها فنا می پذیرد و نه لباسشان می پوسد.»
پى نوشتها:
۱٫همان، پاورقى به نقل از بحارالانوار، ج ۷، ص ۴۷٫
۲٫ قیامت (۷۵) آیه ۳ و ۴٫
۳٫ یس (۳۶) آیه ۷۹٫
۴٫ حج (۲۲) آیه ۷٫
۵٫ یس (۳۶) آیه ۵۱٫
۶٫ علامه تهرانى، معادشناسى، ج ۶، مجلس ۳۷٫
۷٫ واقعه (۵۶) آیه ۶۱٫
۸٫ انسان (۷۶) آیه ۲۸٫
۹٫ معادشناسى، علامه تهرانى، ج ۶، ص ۱۵۸ تا ۱۶۶ با تغییر و تصرّف.
۱۰٫ زخرف (۴۳) آیه ۷۱٫۲٫
۱۱- کنزالعمال، ح ۳۹۳۰۱٫
منبع:javanemrooz.com
نوشته انسان در قیامت چه قیافه ای دارد؟ اولین بار در بامداد پدیدار شد.