بهطورکلی همه افراد باید از پوست خود مراقبت کنند، ولی بعضی از افراد پوستی دارند که به مراقبت بیشتری نیاز دارد. گاهی هم با همه مراقبتها باز فرد دچار مشکل پوستی میشود که ناگزیر او را به سوی پزشکان متخصص پوست و مو سوق میدهد. در این مطلب به خشکی، رطوبت و چربی پوست میپردازیم که خود مبحث مهمی است. چون افزایش یا کاهش رطوبت و چربی مشکلاتی برای فرد به وجود میآورد. دکتر مجتبی امیری، متخصص بیماریهای پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیهالله، به انواع پوست و مشکلات هر نوع پوست اشاره میکند.
پوست چه نقشهایی در حفاظت از بدن دارد؟
پوست محافظ بدن است که اعمالی همچون تنظیم حرارت بدن و تنظیم مواد ترشحی را بر عهده دارد. البته نقش پوست در انسانها از نظر زیبایی نقش غالبی است. برای این که زیبایی پوست حفظ شود، عناصر متعددی باید فعالیت کنند تا نتیجه نهایی آن پوستی لطیف و زیبا باشد. در لایه خارجی پوست لایهای به نام لایه اپیدرم یا لایه زایا قرار دارد. این لایه دائم در حال تکثیر است و به لایه شاخی تبدیل میشود. این لایه نسبتا خشک است و حدود 10 درصد رطوبت دارد؛ اگر این لایه بیش از حد خشک باشد به آن پوست، خشک گفته میشود. اگر رطوبت معمولی داشته باشد پوست معمولی است که بهترین نوع پوست است. البته در پوست انسان ضمائم متعددی وجود دارد که مدام در حال فعالیت است. یکی از این ضمائم غدد چربیساز یا غدد سباسه است که در منافذ فولیکول مو قرار دارند. این غدد چربی تولید میکنند که باعث میشود ساقه مو رطوبت خودش را حفظ کند. چربی برای پوست مفید است، ولی اگر میزان این چربی بیش از اندازه باشد باعث چربشدن پوست خواهد شد. در پوست انسان غدد عرق نیز فراوان است که بیشترین تراکم آن در کف دست و پا و صورت است. غدد تعریق در واقع نقش تنظیم آب را به عهده دارد. در مواردی که فعالیت غدد عرق کم میشود، پوست خشکی خواهیم داشت.
در یک تقسیمبندی ساده پوست ما به چند دسته تقسیم میشود؟
پوست انسان به چهار دسته یعنی خشک، معمولی، چرب و مختلط تقسیم میشود. منظور از پوست مختلط یعنی پوست بعضی از افراد ممکن است در یک نقطه از بدن خشک و نقطهای دیگر چرب یا معمولی باشد.
اصلا چرا پوست ما خشک یا چرب میشود؟
خشکی یا چربی پوست لطافت آن را از بین میبرد. البته سن و ترشحات هورمونی هم تغییراتی در سطح پوست پدید میآورد. مثلا وقتی فرد (زن یا مرد) به سن بلوغ میرسد به علت ترشح هورمونها پوست چربتر میشود؛ ولی هرچه سن بالاتر میرود غدد تعریق فعالیت کمتری دارند و بتدریج پوست چرب جای خود را با پوست خشک عوض میکند. البته پوست چرب علاوه بر هورمون، علت ژنتیکی هم دارد؛ چربی پوست در چنین افرادی معمولا در صورت و تنه مشهود است. از آنجا که چربی پوست نقش حفاظتی ایفا میکند و برای پوست مفید است، اصراری برای کاستن آن نداریم؛ اما چربی پوستسر زمینهساز نوعی بیماری قارچی است که باعث بیماریای به نام درماتیت سبوره میشود. پس به افرادی که پوست چرب دارند توصیه میکنیم روزانه حمام کنند و از شامپوهایی که دترژانت یا قدرت پاککنندگی بالا دارند، استفاده کنند. (برای این افراد اصلا شامپو بچه توصیه نمیشود.) همچنین در صورت بروز بیماری درماتیت سبوره درمان آن الزامی است.
پوستهای خشک چطور؟
در این نوع از پوستها میزان آب لایه شاخی پوست کمتر از حالت عادی است. افراد دارای پوست خشک به چند گروه تقسیم میشوند: کسانی که بهطور ژنتیکی پوست خشکی دارند، افرادی که به دلیل سن بالا و فعالیت غدد عرق پوست خشکی پیدا میکنند. (ناحیه ساق پا بیشتر گرفتار است. این نوع از خشکی را در خانمهای یائسه وآقایان بعد از 60 ـ 50 سالگی مشاهده میکنیم.)
گاهی خشکی پوست به دلیل عوامل محیطی است؛ مثلا با رسیدن فصل پاییز و زمستان به دلیل کاهش رطوبت هوا خشکی پوست دست و صورت بیشتر میشود. (خشکی پوست در مناطق کوهستانی زیاد دیده میشود.) افرادی هم هستند که به دلیل بیماری وسواس شستوشوی زیادی دارند و مدام دستهایشان در آب است.
تماس دست با آب و شویندههای قوی باعث از بین رفتن چربی پوست میشود. گاهی خشکی پوست وابسته به شغل است؛ یعنی این افراد مجبورند با موادی تماس داشته باشند که باعث خشکی پوست میشود. اگر این افراد از پاککننده قوی استفاده کنند، خشکی پوستشان بیشتر میشود. استفاده از مرطوبکنندهها و کاهش دفعات شستوشو و استفاده از شویندههای غیرصابونی و کنار گذاشتن مواد شوینده قوی به رفع خشکی بسیار کمک میکند.
خشکی پوست چه آسیبی به آن وارد میکند؟
خشکی پوست اولین مرحله از صدمه به پوست است. وقتی لطافت پوست از بین میرود، پوست به شکل پوستهپوسته و نازیبا درمیآید. خشکی پوست با خارش و تغییر رنگ (معمولا قرمز و ملتهب) همراه است و بتدریج پوست زمخت و تیرهتر میشود. خشکی پوست باید درمان شود. برای درمان ابتدا باید شرایط زندگی را تغییر داد؛ یعنی شستوشو یا استفاده از مواد شوینده قوی را کنار گذاشت و مرتب از مرطوبکننده استفاده کرد.
آیا حساسبودن پوست به دلیل خشکی یا چرببودن آن است؟
پوست حساس اصطلاح اختصاصی نیست، چون بعضی از افراد به دلیل داشتن بیماری زمینهای مانند آلرژی ممکن است واکنشهای حساسیتی داشته باشند که در پوست نمایان شود. این حساسیت ممکن است در اثر تماس با یک ماده بخصوص ایجاد شده باشد. حتی ممکن است در اثر خوردن بعضی از داروها یا مواد خوراکی ایجاد شود. فراموش نکنیم پوست علاوه بر اینکه عضو پوششی است و نقش زیبایی دارد، دستگاه ایمنی بسیار قوی هم محسوب میشود. ظهور بسیاری از بیماریها در پوست دیده میشود. پوست حساس وابسته به وضعیت ایمنی بدن افراد است و تعریف خاصی ندارد و ارتباطی هم با نوع پوست از نظر خشکی و رطوبت ندارد؛ پوست حساس در هر فردی مفهوم خاصی دارد.
ماریا حکمت / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
خشک کردن مو مخصوصا برای افرادی که از موهای بلندی برخوردار هستند، کار سختی است، که اگر درست و اصولی انجام نشود، منجر به ایجاد موخوره و وز کردن مو می شود.
اولا اگر موهایتان چرب نیست، بهتر است هفته ای دو بار آنها را خیس کرده و شامپو کنید، البته این به معنی این نیست که حمام نروید، می توانید در هنگام حمام و برای خیس نشدن موهایتان از کلاه پلاستیکی استفاده کنید.
برای داشتن موهایی آراسته و زیبا و نرم و لطیف، باید موهایتان را جوری خشک کنید که وز نکند و لطافتش را حفظ کند.
اولین و بهترین راه برای این که مطمئن شوید هیچ گونه آسیبی به موی شما نمی رسد و زیبا می ماند این است که بگذارید در هوای آزاد خشک شود
و به هیچ وجه از ابزار گرما دهنده مثل سشوار یا اتو مو استفاده نکنید و در حالتی که مویتان خیس است شروع به حالت دادن آن بکنید
و در صورت لزوم از سشوار در پایین ترین دمایش استفاده کنید تا مویتان حالتی کلی بگیرد
بلافاصله بعد از حمام موی خود را با حوله به آرامی بمالید تا هرگونه آب اضافی از روی آن خشک شود.
به هیچ وجه نیاز نیست حوله را به صورت ناگهانی و یا با حرکات تند و خشن روی سرتان بمالید. خشک کردن مو با حوله کاری زمان بر و آرام است.
یکی دیگر از راه های خشک کردن مو، اعمال کردن کرم های ضد حرارت به مو است.
این کرم ها جلوی خشکی ناگهانی و ضعیف شدن ریشه مو را می گیرد. لازم است تا این کرم را در حالت تر روی موی خود اعمال کنید.
شاید اگر مانند مادربزرگ هایمان، بعد از حمام یک روسری سرمان کنیم، بتوانیم از وز کردن مو در هنگام خشک شدنش، جلوگیری کنیم.
اگر موهایتان خیلی خیس باشند کار خشک کردن آنها زمان بیشتری میبرد. اگر سشوار کشیدن مو طولانی شود آسیب بیشتری به موهای شما وارد خواهد شد.
سعی کنید در ابتدا قبل از سشوار کشیدن بیشتر آب موهای خود را بگیرید اما این کار را آرام انجام دهید.
اگر حولهی شما زیاد خشن و زبر باشد میتواند باعث موخوره شود. برای موهای آسیبدیده یا حتی سالم شما الیاف سازندهی حوله میتواند زیادی خشن باشد.
راهی عالی برای اطمینان از سریع تمام شدن خشک کردن مو این است که موهای خود را دستهبندی کنید.
دستهبندی موها برای دو چیز خوب است: خشک کردن مو و حالت دادن به آن. اگر دستههای موهای شما زیاد بزرگ باشند و سشوار نتواند حرارت خود را به همهی موها برساند
در نهایت تنها موهایی وز کرده خواهید داشت که هنوز زیاد خوب خشک نشدهاند.
همچنین آسیب به موها را نیز در نظر بگیرید. باید مطمئن شوید دستههای انتخابی شما به اندازهی کافی کوچک هستند تا بتوان سریع آنها را خشک کرد و آسیبی به موها نرساند.
استفاده از تنظیمات سشوار
سشوار شما به این دلیل تنظیمات مختلفی دارد که همهی موها یکسان نیستند.
دمای بیشتر برای موهای کلفت تر و دمای کمتر برای موهای نازک و شکننده است.
اگر هنوز هم از تنظیمات درست استفاده نمیکنید ممکن است در نهایت به موهایی کدر و بدحالت برسید و یا حتی بدتر از آن.
افرادی که موهایی آسیبدیده دارند توجه داشته باشند که موها به آسانی میشکنند.
مو درخشش خود را از دست میدهد. موها مجعد و غیرقابلکنترل شده و حالت نمیگیرند.
در برخی موارد آسیب به بخش اصلی مو حتی میتواند منجر به ریزش مو شود.
همهی اینها زمانی اتفاق میافتند که شما از حرارت زیاد روی موهای خود استفاده میکنید.
نوک سشوار را به صورت مورب به سمت پایین موهای خود بگیرید تا جریان هوا را سر شما متمرکزشده و زمان خشک شدن موها کاهش یابد .
اما اگر این بخار گرم بسیار نزدیک به موهای شما باشد میتواند باعث آسیبهای شدید به مو شود.
نزدیک نگهداشتن سشوار به موها برای زمان طولانی باعث میشود موها به تدریج سرخ شده و پوست سر بسوزد.
همچنین باعث آسیبهای دائمی به فولیکولهای مو شده و نتیجهی آن ریزش مو و پیدایش الگوهای طاسی در سر خواهد بود.
نکات زیر را رعایت کنید:
۱) از درجه حرارت کم و سرعت ملایم استفاده شود. حرارت بیش از ۵۰ درجه باعث آسیب رسیدن به موها میشود.
۲) سشوار باید از فاصله دور (حداقل در فاصله ۶ تا ۱۲ سانتیمتری) گرفته شود.
۳) جریان هوا از سطح موها گذرانده شود و به پوست سر و ریشه موها مستقیما دمیده نشود. دقت کنید یک دسته مو بیش از چند ثانیه هوا نخورد و جای آن به طور مکرر عوض شود. موها به طور کامل خشک نشود زیرا برای اینکه مو نرم و قابل انعطاف باشد نیاز به مقداری رطوبت دارد.
۴) در مورد موهای آسیب دیده باید احتیاط بیشتری صورت گیرد و ضمن استفاده از حالت دهنده مو، از درجه کم سشوار استفاده شود.
شاید اگر مانند مادربزرگ هایمان، بعد از حمام یک روسری سرمان کنیم، بتوانیم از وز کردن مو در هنگام خشک شدنش، جلوگیری کنیم.
منبع: تبیان
2- قهوه: با نوشیدن یک فنجان قهوه در روز خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهید. البته قهوه بدون کافئین چنین خاصیتی را ندارند.
3- ادامامه: این لوبیا سرشار از ماده ای است که مانند آنتی اکسیدان عمل می کند و رادیکال های آزاد مضر ناشی از نور خورشید را مهار می کند. همچنین از کلاژن پوست که با آغاز دهه بیستم زندگی رو به کاهش می گذارد محافظت می کند.
4- پنیر سویا: ایزوفلاون های این خوراک محافظ کلاژن هستند. مطالعات نشان داده اند که موش هایی که از این ماده مصرف کرده و در برابر موج فرابنفش قرار گرفته بودند چروک کمتر و پوست لطیف تری از دیگر موش ها داشتند. شیر سویا هم همین خاصیت را دارد.
5- زرده تخم مرغ: لوتئین موجود در زرده تخم مرغ نه تنها از پوست در برابر امواج فرابنفش محافظت می کند بلکه برای چشم هم مفید است و مصرف محتاطانه آن برای افراد بالای 50 سال توصیه می شود.
6- چای: این نوشیدنی محبوب به دلیل برخورداری از کافئین گزینه بسیار خوبی برای حفاظت از پوست شما در برابر سلول های سرطانی و امواج فرابنفش خورشید است.
7- هویج: کاروتن بتا و لیسوپن موجود در هویج هر دو محافظ پوست هستند. نوشیدن روزانه یک فنجان آب هویج یا خوردن گوجه به مدت 10 تا 12 هفته را برای گرفتن سریع جواب فراموش نکنید.
8- ماهی تون: اگر می خواهید پوستتان جوانتر به نظر برسد حتماً ماهی تون و دیگر ماهی های سرشار از امگا 3 را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مصرف دو وعده ماهی در هفته نه تنها برای پوست که برای قلب شما نیز بسیار مفید است.
9- کلم بروکلی: خوراک هایی مانند بروکلی که دارای ویتامین ث هستند برای محافظت از پوست در برابر چروک و خشک شدن فوق العاده مفید هستند.
10- و سرانجام این چند خوراک را هم از قلم نیندازید: اسفناج، ماهی ساردین، کدوتنبل و کاکائو.
2- قهوه: با نوشیدن یک فنجان قهوه در روز خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهید. البته قهوه بدون کافئین چنین خاصیتی را ندارند.
3- ادامامه: این لوبیا سرشار از ماده ای است که مانند آنتی اکسیدان عمل می کند و رادیکال های آزاد مضر ناشی از نور خورشید را مهار می کند. همچنین از کلاژن پوست که با آغاز دهه بیستم زندگی رو به کاهش می گذارد محافظت می کند.
4- پنیر سویا: ایزوفلاون های این خوراک محافظ کلاژن هستند. مطالعات نشان داده اند که موش هایی که از این ماده مصرف کرده و در برابر موج فرابنفش قرار گرفته بودند چروک کمتر و پوست لطیف تری از دیگر موش ها داشتند. شیر سویا هم همین خاصیت را دارد.
5- زرده تخم مرغ: لوتئین موجود در زرده تخم مرغ نه تنها از پوست در برابر امواج فرابنفش محافظت می کند بلکه برای چشم هم مفید است و مصرف محتاطانه آن برای افراد بالای 50 سال توصیه می شود.
6- چای: این نوشیدنی محبوب به دلیل برخورداری از کافئین گزینه بسیار خوبی برای حفاظت از پوست شما در برابر سلول های سرطانی و امواج فرابنفش خورشید است.
7- هویج: کاروتن بتا و لیسوپن موجود در هویج هر دو محافظ پوست هستند. نوشیدن روزانه یک فنجان آب هویج یا خوردن گوجه به مدت 10 تا 12 هفته را برای گرفتن سریع جواب فراموش نکنید.
8- ماهی تون: اگر می خواهید پوستتان جوانتر به نظر برسد حتماً ماهی تون و دیگر ماهی های سرشار از امگا 3 را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مصرف دو وعده ماهی در هفته نه تنها برای پوست که برای قلب شما نیز بسیار مفید است.
9- کلم بروکلی: خوراک هایی مانند بروکلی که دارای ویتامین ث هستند برای محافظت از پوست در برابر چروک و خشک شدن فوق العاده مفید هستند.
10- و سرانجام این چند خوراک را هم از قلم نیندازید: اسفناج، ماهی ساردین، کدوتنبل و کاکائو.