متاسفانه افراد متعددی هستند که به هر بهانه‌ای مانند دوست نداشتن، سازگار نبودن معده‌شان با صرف غذا در ساعات اولیه روز، دیر برخاستن از خواب، نداشتن وقت کافی و بتازگی نیز ادعای یک سایت انگلیسی مبنی بر مضر بودن صبحانه سعی می‌کنند از خوردن این وعده غذایی مهم امتناع کنند.
در صورتی که دکتر فرزاد شیدفر، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نخوردن صبحانه را براساس این بهانه‌ها و نتایج یک تحقیق اشتباه عنوان می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: اکتفا به این بهانه‌ها، نتیجه‌ای جز آسیب رساندن به سلامت ندارد.
روزی پرانرژی با خوردن صبحانه
25 درصد کالری روزانه بدن از طریق صبحانه به عنوان یکی از مهمترین وعده‌های غذایی تأمین میشود. دکتر شیدفر با اشاره به تحقیقات علمی مبنی بر ضرورت مصرف منظم و مناسب صبحانه می‌گوید: افرادی که از این الگو تبعیت می‌کنند، از سلامت بهتر، وزن مناسب‌تر و اندام متناسب‌تری برخوردار هستند. معمولا چاقی در این افراد کمتر است چون مصرف روزانه صبحانه مانع ریزه‌خواری و مصرف تنقلات و دریافت کالری بیش از نیاز بدن میشود.
اهمیت صبحانه برای کودکان
یکی از مشکلاتی که والدین با آن مواجه هستند، سرسختی و امتناع کودکان در مصرف صبحانه است. به همین دلیل سعی می‌کنند با ترفندهای مختلف همچون صبحانه‌های آماده، کودکان را برای صرف این وعده غذایی تشویق کنند. هرچند متاسفانه برخی والدین در برابر این خواسته کودکان تسلیم می‌شوند یا نسبت به آن بی‌توجهی می‌کنند.
این متخصص تغذیه درباره اهمیت صبحانه برای کودکان می‌گوید: بچه‌هایی که صبحانه می‌خورند، در حل مسائل درسی و در طول ساعات حضور در مدرسه هوشیارتر هستند و بهتر می‌توانند فرامین درسی را بپذیرند و پاسخ‌پذیری علمی خیلی خوبی دارند.این کودکان در مقایسه با بچه‌هایی که صبحانه نمی‌خورند یا مصرف نامنظم دارند، در آزمون‌های تحصیلی و هوشی معمولا نمرات بهتر و بالاتری دارند.
وی تأکید می‌کند: بررسی‌ها نشان می‌دهد، کودکانی که صبحانه نمی‌خورند، به دلیل افت قندخونشان حوصله سر کلاس درس نشستن و گوش کردن را ندارند. به همین دلیل نخوردن صبحانه یکی از دلایل مهم افت تحصیلی، اختلال رشد بخصوص در کودکان پیش دبستانی، کم‌خونی و کمبود ویتامین‌ها در کودکان است.
صبحانه را کامل بخورید
شاید شما هم جزو آن دسته افرادی باشید که خوردن یک لیوان شیر با کیک را کافی می‌دانند. در صورتی که دکتر شیدفر تأکید می‌کند محدود کردن صبحانه به مصرف صرفا یک لیوان شیر صحیح نیست. وعده صبحانه باید تأمین‌کننده بخشی از انرژی روزانه باشد.
وی ادامه می‌دهد: در هر وعده غذا باید از مواد غذایی حاوی کربوهیدرات به میزان 55 تا 60 درصد، چربی 25 تا 30 درصد و مواد پروتئینی 10 تا 15 درصد استفاده شود که البته درصد استفاده از این مواد با رعایت همین نسبت در وعده شام باید کمتر باشد، چراکه اصولا وعده شام باید کم‌کالری باشد.
این متخصص تغذیه تأکید می‌کند: حتی افراد چاق باید صبحانه مصرف کنند با این تفاوت که در میزان مصرف صبحانه خود حتما با کارشناس تغذیه مشورت کنند. برخلاف تصور اشتباهی که برخی افراد دارند مبنی بر این که چون چاق هستند می‌توانند صبحانه نخورند، باید گفت اتفاقا نخوردن صبحانه، این افراد را به سمت ریزه‌خواری می‌برد وحتی ممکن است یکی از دلایل چاقی باشد، چون انرژی بیشتری وارد بدن میشود.
وعده‌های غذایی را جایگزین نکنید
برخی با اتکا به این نگرش که کالری کمتری وارد بدن شود، اقدام به حذف یکی از وعده‌های غذایی می‌کنند. برخی افراد صبحانه و ناهار را با هم می‌خورند و برخی دیگر ناهار و شام را. در صورتی که دکتر شیدفر تأکید می‌کند جایگزینی وعده‌های غذایی از نظر علمی به هیچ عنوان درست نیست و هر وعده حتی با تأخیر باید مصرف شود.
وی درباره مصرف غذاهای پرچرب در ساعات اولیه صبح مانند نیمرو یا سوسیس سرخ شده می‌گوید: مصرف مواد غذایی پرچرب باعث اختلال در هضم، جذب و سنگینی فرد بخصوص در ساعات اولیه صبح و مانع پویایی، نشاط و فعالیت روان میشود.
این متخصص تغذیه درباره افرادی که خوردن صبحانه باعث حالت تهوع آنها میشود، می‌گوید: این مشکل دلیلی بر نخوردن صبحانه نیست. این افراد باید به یک متخصص گوارش مراجعه و علت تهوع خود را بررسی کنند. آلرژی‌های غذایی نیز باید با کمک یک متخصص داخلی یا کارشناس تغذیه مورد بررسی و شناسایی قرار بگیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: با توجه به این که افراد سالم این مشکلات را ندارند به همین دلیل مراجعه به متخصص به افرادی که گوارش آنها با خوردن صبحانه دچار مشکل میشود، توصیه شده است.
دکتر شیدفر درباره صبحانه بیماران خاص می‌گوید: حتی این افراد نیز باید متناسب با وضعیت بیماری خود و تحت نظر یک متخصص تغذیه صبحانه بخورند و بیماری دلیلی بر حذف این وعده غذایی نیست.
سوءتغذیه ناشی از نخوردن صبحانه
چون عمده کلسیم و اسیدهای آمینه از طریق لبنیات وارد بدن میشود و با توجه به حضور پررنگ این ماده غذایی در صبحانه، حذف این وعده باعث کاهش تأمین مواد مغذی در بدن و بروز سوءتغذیه در فرد میشود.
زیاده‌روی در مصرف دانه‌های روغنی ممنوع
دانه‌های روغنی یکی از مفیدترین تنقلاتی است که افراد می‌توانند روزانه از آن استفاده کنند، اما باید توجه داشته باشید مصرف زیاد آنها نیز به دلیل چربی و انرژی زیادی که در بدن تولید می‌کند، گاهی میتواند باعث مخاطراتی برای بدن شود. مصرف آنها چون مقدار زیادی چربی دارند بهتر است در مقدار مناسب. یک تا دو قاشق غذاخوری در طول روز باشد.
صبحانه‌ای برای دیابتی‌ها
افرادی که قند خونشان بالا و پایین میشود یا افرادی که به دیابت مبتلا هستند باید صبحانه را به طور کامل میل کنند. بربری، نان سنگک و سنتی بهترین نان برای صبحانه هستند. بهتر است تا حد امکان مخصوصا افراد مبتلا به دیابت از نان لواش و تافتون در صبحانه استفاده نکنند. صبحانه سرشار از فیبر مانند مصرف گوجه و خیار، باعث کاهش سرعت افزایش قند در خون و در نتیجه دیرتر گرسنه شدن فرد میشود.
سهیلا فلاحی - دانش و سلامت