هم اکنون در مؤسسهی فرهنگی هنری صبا
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - فریبا خانی:
میخواهم برایت قصهای بگویم؛ از زمانی که کوچک بودم و همراه مادربزرگم از کوچههای تنگ عبور میکردیم، ماشینها کم بودند، آنقدر که هراسی از قدمزدن در این کوچهها نداشتیم.
میخواهم برایت قصهای بگویم؛ زمانی که ما در کنار سقاخانه میایستادیم و به یاد امام حسینع آب مینوشیدیم. سقاخانه محیط عجیبی بود؛ یک فضای کوچک معنوی. قفلهای رنگیرنگی روی پنجرهی فلزی آن، نشان آرزوهای رهگذرانی بود که آنها را به یادگار گذاشته بودند.
ظرفهای برنجی برای آب نوشیدن و شمایل امام حسین(ع) و دیگر یاران مظلومش... اما اینبار دربارهی سقاخانهای حرف میزنیم که یک جنبش هنری است. جنبشی که نامش را از سقاخانه که نماد فرهنگی ایرانی و اسلامی است گرفته.
نمایشگاه «سقاخانه: یک جنبش ملی»، شنبه، هشتم آبانماه در مؤسسهی صبا (66694508)، افتتاح شد و تا 29 آبان 95 برپاست.
در این نمایشگاه آثار هنرمندانی همچون حسین زندهرودی، صادق تبریزی، ناصر اویسی، مسعود عربشاهی، جعفر روحبخش و همچنین زندهیادان فرامرز پیلارام، ضیاءالدین امامی و منصور قندریز را میبینیم. هنر سقاخانه چگونه شکل گرفت؟
سالها قبل، سالهایی که هنرهای سنتی مثل نگارگری، تذهیب، کاشیکاری، خوشنویسی و... در ایران رواج داشت، دانشکدههایی در ایران تأسیس شد و عدهای از معلمان و استادان غربی در این دانشکدهها به تدریس هنر غربی پرداختند.
دانشکدهی هنرهای تزئینی در ایران، هنرهای بومی و قدیمی ایران را یادآوری میکرد؛ اما دانشکدهی هنرهای زیبا سبک و سیاق نقاشی در سراسر جهان را آموزش میداد.
حالا دانشجویانی در حال درسخواندن بودند که دلشان میخواست بین هنرهای ایرانی و اسلامی و هنر غرب رابطهای ایجاد کنند و با استفاده از این دو شیوه راه تازهای پیدا کنند. هنر سقاخانه در واقع بهخاطر این نیاز شکل گرفته است.
کریم امامی برای نخستین بار در مقالههایش برای این هنر نام سقاخانه را انتخاب کرد. مهدی حسینی در معرفی این هنر در کتابی که به مناسبت نمایشگاه سقاخانه، یک جنبش ملی تهیه شده است، از دانشجویانی که در دانشکدهی هنرهای تزئینی درس میخواندند و بهنوعی در شکلگیری هنر سقاخانه نقش داشتند مثل منصور قندریز، حسین زندهرودی، فرامرز پیلارام صادق تبریزی و مسعود عربشاهی... نام برده است.
اثر جعفر روحبخش
او مینویسد: «حس مشترکی میان این جوانان وجود داشت که کوشش مینمود مسیری برای رهیافت و اشراف به شیوهای که با گذشت فرهنگی پیمان داشته و در عین حال منطبق با دنیای متحول معاصر باشد ایجاد نمایند.»
حالا ما در نمایشگاه سقاخانه، یک جنبش ملی هستیم و در یک روز پاییزی. پوستر نمایشگاه کاری از منصور قندریز است. این هنرمند عمر کوتاهی داشت و در سیسالگی در اثر تصادف در جادهی چالوس جان خود را از دست داد. اما در همان عمر کوتاهش با نوشتن مقالهها و کارهایی که کرد، تأثیرگذار بوده است.
این هنرمند، با استفاده از نشانههای سنتی ایرانی در ترکیببندیهای تازه، اثرهای متفاوتی خلق کرده است. در آثار زیبای حسین زندهرودی علاوه نشانههای ایرانی، حضور خط را هم مشاهده میکنیم. خط و عددهای پی در پی... میتوان مدتها روبهروی آثار زندهرودی بایستیم و خسته نشویم و رمزگشایی کنیم.
در این نمایشگاه چند اثر از فرامرز پیلارام را هم میبینیم. او خوشنویس و یکی از نقاشان سبک سقاخانه است. او با استفاده از مُهرهای قدیمی و خط، آثار زیبایی خلق کرده است.
اثر حسین زندهرودی
پیلارام در دوران نوجوانی گهگاه به دهکدهی «کهک» میرفت و با کارگاههای کرباسبافی، مراحل رنگکردن کلافها و انواع کارهای دستی روستائیان آشنا شد. کرباسهای رنگین، نقوش و جدولبندیهای آنها در کارهایش تأثیر داشت.
ناصر اویسی هم یکی دیگر از هنرمندانی است که در این نمایشگاه از او آثاری میبینیم. خورشید خانمهای زیبا، اسبهای تنومند و استفاده از خط از ویژگیهای آثار اویسی است.
صادق تبریزی یکی از اولین کسانی است که نقاشیخط را ابداع کرد. آشنایی او با مینیاتور و استفاده از این هنر در نقاشی یکی از ویژگی کارهای اوست.
از جعفر روحبخش هم آثار زیبایی میبینیم. آشنایی او با هنر سنتی و مینیاتور از ویژگیهای این هنرمند است. آثار ضیاءالدین امامی از فارغالتحصیلان هنرکدهی هنرهای تزیینی هم یادآور سنتهای اصیل ایرانی نظیر قلمکاری، فرش، خوشنویسی، نگارگری و تذهیب است.
اثر ناصر اویسی/ عکسها: محمود اعتمادی