دیابت بیماری‌ای است که با چراغ خاموش می‌آید، اما وقتی شخص به آن مبتلا شود، تقریبا هیچ ارگانی در بدن از آسیب‌های خطرناک ناشی از آن مصون نخواهد ماند. آنچه در مقابله با این بیماری اهمیت دارد آن است که مهمترین عامل در کنترل دیابت، بیمار است. کمااین که در حال حاضر 5/5 میلیون نفر بیمار پیش‌دیابتی در کشور وجود دارند که با اقدامات پیشگیرانه می‌توان ورود آنها را به این بیماری کاهش داد. اما پیشگیری از دیابت یعنی چه؟
دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران در پاسخ به این سوال به جام‌جم می‌گوید: تصور میشود علت اصلی ابتلا به دیابت، مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین مثل قند و شکر، انواع شیرینی و... است و مردم معمولا سعی می‌کنند فقط مصرف چنین موادی را محدود کنند. در حالی که برای پیشگیری و درمان صحیح دیابت بخصوص دیابت نوع 2، لازم است شیوه زندگی افراد را تغییر داد و در این راستا نه فقط مواد قندی (شیرینی‌جات) بلکه چربی‌ها را نیز باید محدود کرد.
این متخصص غدد می‌افزاید: توجه داشته باشید در دیابت پنهان یعنی قبل از تشخیص دیابت، افزایش قند خون و چربی‌ها ممکن است به عروق آسیب وارد کنند. بعلاوه افزایش چربی و فشار خون نیز خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از دیابت، چرا؟
بیش از 12 درصد جمعیت بالای 20 سال کشورمان (حدود 7 میلیون نفر) مبتلا به دیابت هستند که نوع 2 این بیماری بیش از 90 درصد مبتلایان را در بر می‌گیرد. امروزه متأسفانه پیامد دیر تشخیص دادن دیابت نوع 2 آن است که بیمار دیابتی زمانی به پزشک مراجعه می‌کند که ترشح انسولین از سلول‌های پانکراس کاهش یافته و باید برای وی داروهای پایین آورنده قند خون یا حتی تزریق انسولین تجویز شود.
رئیس انجمن دیابت ایران در این باره توضیح می‌دهد: نتایج پژوهش‌ها بخصوص در اروپا نشان داده است در دیابتی‌های نوع 2، 70 درصد هزینه‌های درمانی، صرف انسولین یا داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون میشود. هزینه دیگر داروهای ناشی از ابتلا به عوارض جانبی دیابت نیز تا چهار برابر افزایش می‌یابد. هزینه بستری در بیمارستان نیز بیش از 50درصد هزینه‌های درمانی را در بر می‌گیرد. پس درمی‌یابید که درمان و کنترل دیابت، پر هزینه است.
وی با اشاره به این که هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم دیابت در سال 1388 در ایران بالغ بر 8/3 میلیارد دلار یعنی 9درصد از کل هزینه‌های بهداشت و درمان کشور بوده است، تاکید می‌کند: در سال 1394 هزینه سالانه دیابت برای هر فرد مبتلا به دیابت1941دلار تخمین زده شده است. لذا با پیشگیری از دیابت مشکلات اجتماعی و اقتصادی کاهش می‌یابد.
پیشگیری از دیابت، چگونه؟
امروزه با وجود پیشرفت‌های بسیار، متأسفانه هنوز راه عملی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 1 وجود ندارد، اما از آنجا که می‌دانیم چه عواملی باعث بروز دیابت نوع 2 می‌شوند، می‌توانیم از آن بخوبی پیشگیری کنیم.
دکتر رجب در این باره می‌گوید: برای پیشگیری از دیابت باید تمام افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت، فعالانه با تیم بهداشتی ـ درمانی خود همکاری کنند. زیرا تغییر در شیوه زندگی (تغذیه مناسب و فعالیت جسمی) و مدیریت استرس بهترین و ارزان‌ترین راه پیشگیری از دیابت است. تغذیه نامناسب و کاهش فعالیت جسمی از مهمترین عوامل ابتلا به دیابت نوع 2 است. حتی متأسفانه به علت افزایش وزن کودکان و نوجوانان، شاهد ابتلای آنان نیز به دیابت نوع 2 هستیم.
وی با تاکید بر این که یکی از عوامل افزایش دیابت نوع 2، ابتلای والدین به دیابت است، می‌افزاید: اگر یکی از والدین دیابتی باشد حدود 40 درصد و اگر هر دو والد دیابتی باشند، 70 تا 80 درصد احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد. امروزه با افزایش طول عمر و نرخ امید به زندگی که جامعه دیابتی‌ها را نیز در‌بر‌می‌گیرد، توصیه میشود دیابتی‌ها بموقع و صحیح درمان شوند و روند درمانی ایشان نیز در تمام طول عمرشان بدرستی ادامه یابد.
مثلث درمان دیابت
طبق نتایج آخرین پژوهش‌ها، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه درمان افراد دیابتی نوع 2، تغذیه مناسب و فعالیت جسمی است اما به دلایل مختلف باید دارو درمانی نیز مد نظر قرار بگیرد. مثلا پزشک در مواردی تشخیص می‌دهد قادر نخواهد بود با بیمارش،همکاری لازم را در مورد تغییر شیوه زندگی‌اش داشته باشد، پس تصمیم می‌گیرد برای وی داروی پایین آورنده قند خون تجویز کند، اما پس از مدتی بیمار به روند مطلوب دست می‌یابد و پزشک تشخیص می‌دهد میتواند داروی وی را قطع کند. فراموش نکنید در بحث پیشگیری و درمان صحیح دیابت، ایجاد انگیزه برای تغییر شیوه زندگی دیابتی، عامل اصلی است، زیرا موضوع و محور تمام روش‌های درمانی، انسان و ویژگی‌های منحصر به‌فرد اوست.
پونه شیرازی