به گزارش جام جم آنلاین از مهر، این مطالعه همچنین نشان می دهد که رابطه بین دفعات مصرف شکلات ممکن است ناشی از یک انتخاب فعال در بخشی از بیماران دیابتی باشد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به دیابت ممکن است در تلاش برای کاهش مصرف شیرینی، تصمیم بگیرند که میزان مصرف شکلات خود را کم کنند.
مطالعه ۹۰۸ شرکت کننده غیردیابتی و ۴۵ فرد دیابتی نشان می دهد که خطر ابتلا به دیابت در افرادی که در هفته کمتر از یک بار شکلات خوردند، در مقایسه با کسانی که در هفته بیش از یک بار شکلات مصرف کرده اند، دو برابر است.
در پنج سال آینده، افرادی که هرگز یا به ندرت شکلات می خورند، در مقایسه با کسانی که در هفته بیش از یک بار شکلات می خورند، تقریبا دو برابر در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می گیرند.
صرف نظر از رابطه بین مصرف شکلات و خطر ابتلا به دیابت، با توجه به خواص درمانی شکلات، مصرف آن حداقل یک بار در هفته، برای کسانی که محدودیت های بهداشتی ویژه برای مصرف شکلات ندارند، بسیار مفید به نظر می رسد.
در تحقیق فوق، مقدار شکلات خورده شده اندازه گیری نشد. اما یافته های تعدادی از مطالعات نشان می دهد که مصرف متوسط حدود ۲۵ گرم شکلات یک بار در هفته می تواند خواص درمانی مانند کاهش تصلب شریان و عملکرد شناختی بهتر را به همراه داشته باشد.
یک متخصص بیماری های داخلی، با اشاره به شعار امسال روز جهانی بهداشت که دیابت نامگذاری شده است، گفت: حدود ٥ میلیون دیابتی در بین بزرگسالان ایرانی وجود دارد.
این متخصص داخلی و فوق تخصص گوارش ادامه داد: هر کسی احتمال ابتلا به بیماری دیابت را دارد ولی در کسانی که یکی یا هر دو والدینشان مبتلا به دیابت هستند ، کسانی که چاق هستند و بخصوص چاقی شکمی دارند ، افرادی که بعلت بعضی اختلالات مجبور به مصرف بعضی داروها مثل کورتون هستند و یا مبتلایان به بعضی بیماریها مثل آکرومگالی و کوشینگ بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
وی در خصوص تاثیر فاکتور سن، در بروز این بیماری گفت: در هر سنی ممکن است دیابت ایجاد بشود اما معمولاً دیابت تیپ یک (نوع وابسته به انسولین) در افراد جوان و دیابت نوع دو (غیر وابسته به انسولین)در بزرگسالان بیشتر دیده می شود.
لاجوردی با اذعان به آمار قابل توجه مبتلایان به دیابت در کشورمان گفت: حدود ٥ میلیون دیابتی در بین بزرگسالان ایرانی وجود دارد که نشاندهنده رقم بیش از ده درصد بالغین را به خود اختصاص میدهد و این آمار کمی نیست. عموماً شیوه هایی از زندگی که در آنها بروز چاقی بیشتر مشاهده میشود ریسک ابتلا به دیابت را افزایش میدهد. در ضمن این شیوه های زندگی در یک بیمار مبتلا به دیابت می تواند باعث عدم کنترل مناسب قند خون و عدم حصول نتیجه درمانی مناسب بشود.
وی در رابطه با عوارض عدم توجه به این بیماری توضیح داد: بی توجهی به دیابت که بعضاً در بیماران دیده می شود میتواند باعث بروز زودرس عوارض و کاهش طول عمر و مرگ و میر بیمار گردد و هزینه های مالی زیادی نیز به خانواده تحمیل کند. دو عارضه حاد دیابت یعنی کتواسیدوز دیابتی و کومای هیپراسمولار غیر کتوزی می توانند منجر به مرگ در فرد مبتلا به این عوارض شوند. اما به هر حال دیابت با تشدید آترواسکلروز و تصلب شرایین میتواند در تسریع بروز حوادث عروق قلبی و مغزی باعث افزایش آمار مرگ و میر در مبتلایان به دیابت بشود.
لاجوردی با اشاره به نقش انسولین در کنترل این بیماری گفت: همه مبتلایان به دیابت نیازمند به مصرف انسولین نخواهند شد اما در نوع یک دیابت، فرد حیاتش وابسته به مصرف انسولین است و در صورت عدم مصرف انسولین در چنین شخصی کتواسیدوز و مرگ قطعی خواهد بود. همچنین افرادی که با ترکیبات و قرصهای خوراکی قندشان کنترل نمی شود مجبور به استفاده انسولین می شوند که میتواند این مصرف موقتی یا گاها دایمی نیز باشد.
وی در خصوص برخی تبلیغات در شبکه های ماهواره ای مبنی بر درمان دیابت تصریح کرد: تبلیغاتی که در شبکه های ماهواره ای مبنی بر درمان قطعی دیابت نوع دو با تکنیکهای جراحی و... می شود صحت ندارد ولی روشهای جراحی که برای درمان چاقی وجود دارد می تواند به درجاتی بخاطر کاهش جذب مواد غذایی، در کنترل قند نقش داشته باشد.
لاجوردی در پایان خاطر نشان کرد: با کنترل مناسب قند خون، کنترل فشار و چربی خون، کاهش وزن در افراد چاق، ورزش، تغذیه مناسب ، قطع مصرف سیگار و الکل و کاهش استرس می شود تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد و یا بروز آن را به تاخیر انداخت.
بیماری دیابت با بسیاری از اعضای بدن کار دارد و اختلالات بسیاری را در بدن از جمله پوست ایجاد خواهد کرد. پوست بیماران دیابتی باید تحت مراقبت قرار گیرد. دیابت روی قسمت های مختلف بدن، از جمله پوست که آیینه بدن است تأثیر میگذارد و حتی گاهی علائم و مشکلات پوستی می توانند
اولین علامت ایجاد بیماری دیابت باشند که فرد را متوجه بیماری خود می کنند. خوشبختانه اکثر این تغییرات و مشکلات با رسیدگی به موقع و صحیح قابل درمان است.علائم و عوارض شایع پوستی در بیماران دیابتی شامل چند نوع اصلی است: عفونتهای باکتریایی یا قارچی، خارش،
عوارض ناشی از اختلالات عروقی در پا، انواع لکه ها، دانه ها و تغییرات در رنگ یا ضخامت پوست و … که توضیح مختصری در مورد هر کدام ارائه می شود.
انواع عفونت ها
عفونتهای باکتریال:
این عفونتها می توانند قسمت های مختلف پوست و نیز ضمائم آن (مثل ریشه مو یا ناخن) را مبتلا کنند و درجات مختلفی از کاملاً سطحی تا کاملاً عمیق داشته باشند. بافت های عفونی معمولاً گرم، متورم، قرمز و دردناک هستند.
عفونتها به دلیل پاسخ ضعیف تر سیستم ایمنی بدن و نیز مشکلات در خونرسانی بافتی در افراد دیابتی بیشتر بروز کرده و بسیار خطرناکتر از افراد عادی می باشند، به طوریکه یک زخم ساده که در یک فرد غیر دیابتی به راحتی و بدون مراقبت ویژه بهبودی می یابد ممکن است در یک فرد دیابتی عفونی شده ودر صورت عدم درمان صحیح و به موقع و پیشرفت عفونت حتی منجر به قطع عضو شود.
لذا برای درمان عفونت ها حتما نیاز به مراقبت و توجه ویژه تحت نظر پزشک وجود دارد. درمان علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک مناسب (به مدتی طولانی تر از فرد غیر دیابتی ) و کنترل دقیق قندخون که هر دو بسیار ضروری می باشند می تواند شامل موارد متعدد دیگری بسته به شدت و محل عفونت باشد.
عفونتهای قارچی:
این عفونتها قسمتهای مختلف پوست به خصوص نواحی گرم و مرطوب آن (مثل زیر سینه ها، گوشه های لب، زیر بغل، کشاله ران و فضای بین انگشتان به خصوص انگشتان پا و همچنین ناخنها و کناره آنها) را درگیر می کند. این عفونتها به صورت دانه های قرمز ریز و خارش دار گاهی همراه تاولها و پوسته های کوچک و یا حالت لهیدگی بروز می کنند و لازم است حتماً زیر نظر پزشک درمان شوند.
خارش: خارش می تواند به صورت وسیع در اثر کاهش رطوبت و چربی پوست و خشک شدن آن ایجاد شود. البته به دلیل عفونت قارچی اختلال در گردش خون و یا درگیری عصبی ممکن است در نواحی کوچکتر و محدودتری نیز ایجاد شود. توصیه کلی برای درمان خارش، افزایش رطوبت پوست با استفاده از صابون های ملایم و مرطوب کننده و کرمهای مرطوب کننده پوستی می باشد.
عوارض ناشی از اختلالات عروقی در پا
این عوارض در اثر اختلال در خونرسانی به پوست معمولا در ساق پا و پا به وجود می آیند. این اختلال به دلیل بروز تغییرات ساختمانی به صورت کاهش خاصیت ارتجاعی و تشکیل پلاک ها و…در دیواره عروق خون رسان (تصلب شرایین) ابجاد شده و معمولا به صورت ریزش مو در ناحیه ساق پا،
نازک و براق شدن پوست در این نواحی، تغییر رنگ و ضخیم شدن و افزایش شکنندگی در ناخنها و … بروز می کند. همین اختلال در خونرسانی است که می تواند باعث بروز زخم هایی شود که بسیار سخت التیام می پذیرند و در موارد شدید می تواند منجر به سیاه شدن و از بین رفتن بخش هایی از اندام شود.
سایر ضایعات پوستی
ایجاد پلاک(های) قرمز (یا زرد تا نارنجی و یا متمایل به قهوه ای) در ساق پا که به مرور زمان شاید حالت گودی و فرورفتگی پیدا کرده و زخمی شود. این ضایعه در خانمها بیشتر رخ میدهد و میتواند منفرد یا متعدد باشد. این ضایعات به درمان نیاز دارند البته درمان آنها اغلب کاملاً رضایتبخش نبوده
و جای آنها به شکل لکه های سفید باقی می ماند. این عارضه علامت خوبی نیست و میتواند همراه با صدمات چشمی و کلیوی دیابت باشد. البته این ضایعات تنها در ۳/۰ درصد بیماران بروز میکند. (نام علمی: نکروبیوزیس لیپوئیدیکا دیابتیکروم)
به وجود آمدن لکه های رنگی صورتی تا قرمز و یا قهوه ای روشن تا تیره با پوسته ریزی مختصر و اغلب گرد یا بیضوی که بیشتر در ساق پا یا ران یا جلوی ساعد ایجاد میشود. این ضایعات بسیار شایع بوده و در نیمی از بیماران دیابتی دیده می شوند و البته در مردان شیوع بیشتری دارند
که معمولاً در زمینه کنترل نامطلوب قند، ضربه های ساده و بیماری طولانی ایجاد میشوند؛ خطری نداشته و به درمان خاصی هم نیاز ندارند. در طول زمان بهبود می یابند اما بعد از بهبودی ممکن است حالت فرو رفته پیدا کنند.مرطوب نگه داشتن پوست و اجتناب از هر صدمه یا ضربه ای و کنترل
صحیح قند خون میتواند از ایجاد چنین ضایعاتی جلوگیری کند. در ضمن از آنجا که این ضایعات پوستی همراهی زیادی با عوارض چشمی دیابت دارند، لذا در افراد مبتلا به این ضایعات، معاینات چشمی حتماً باید جدی تر پیگیری شود. (نام علمی: shin spot یا درموپاتی دیابتی)
تاول های دیابتی
تاول هایی بزرگ و بدون درد و حاوی مایعی شفاف هستند که روی دست، پا و یا انگشتان و گاهی روی ساق پا و یا ساعد ایجاد میشوند و معمولاً خودبه خود در عرض دو تا شش هفته بهبود می یابند و جای آنها باقی نمی ماند. خطرشان احتمال ایجاد عفونت در صورت پاره شدن می باشد.
ضخیم و تیره شدن پوست پشت گردن، چینهای کشاله ران و زیر بغل و حتی در موارد شدید در محلهای تا شدن اندامها و انگشتان. البته این علامت فقط مختص دیابت نبوده و در افراد غیر دیابتی هم دیده میشود. (مثلا در افراد چاق که در این صورت اغلب با کاهش وزن فرد خودبه خود بهبود می یابد).
اهمیت این علامت در همراهی موارد شدید آن با بعضی از بدخیمی هاست که به بررسی دقیق توسط پزشک نیاز دارد. (نام علمی: آکانتوزیس نیگریکنس)قرمزی و گرگرفتگی صورت که اوایل معمولا به صورت مقطعی و گذرا بوده و با کنترل قند بهبود می یابد ولی ندرتاً پایدار می شود که در این صورت دیگر درمان قطعی ندارد. (نام علمی: روبوئوزیس فاسئی)
ایجاد دانه های برجسته کوچک و قرمز که یا نافدار بوده و مواد خشک شده ای از آن خارج میشود و یا حاشیه ای قرمز و برجسته دارد که میتواند در سر و دست و پا ظاهر شود ولی گاهی روی تنه هم به وجود می آید و انواعی از این دانه ها گاهی درد و خارش دارند.
سفت و ضخیم شدن پوست که به مرور و در دیابت پیشرفته در دستها یا انگشت شصت پا و یا پیشانی اتفاق می افتد. این به گونه ای است که دامنه حرکات انگشتان را کاسته و فرد قادر به چسباندن کامل دو کف دست به هم نمی باشد. (مومی شدن پوست)
زرد شدن پوست که بیشتر در کف دست و پا وخطوط آنها دیده می شود جوش های دیابتی که برآمدگی های زردرنگ و سفت (نخود مانند) با هاله قرمز در اطراف آن بوده که شاید خارش داشته باشد و معمولاً با کنترل قند و چربی به مرور ناپدید می شوند.
توصیه های کلی برای مراقبت از پوست در بیماران دیابتی
• کنترل صحیح و دقیق قندخون
• تمیز و خشک نگه داشتن پوست و استفاده از پودر تالک در قسمت چینه ای پوستی مانند زیر بغل و کشاله ران
• اجتناب از حمام داغ گرفتن (اگر پوست شما خشک است از شامپو بدن یا کف حمام استفاده نکنید)
• استفاده از صابون های مرطوب کننده یا صابون های مخصوص کودک یا صابون گلیسرین برای استحمام
• استفاده از یک کرم روغنی مناسب بعد از استحمام به منظور جلوگیری از تبخیر آب از پوست و در نتیجه خشک شدن آن (در ضمن هیچگاه بین انگشتان پا را چرب نکنید، رطوبت بیش از حد می تواند باعث رشد قارچ شود).
• پرهیز از خشکی پوست. خراشیده شدن پوست خشک یا خارش آن می تواند منجر به ایجاد زخمهای باز و در نتیجه ایجاد عفونت شود. مرطوب کردن پوست به ویژه در هوای سرد یا در هنگام وزش باد می تواند از ترک خوردن پوست جلوگیری کند.
• درمان هرگونه بریدگی در بدن به شیوه صحیح بریدگی های کوچک را با آب و صابون شستشو دهید. از محلول های آنتی سپتیک مانند مرکوکروم، الکل و بتادین برای تمیز کردن پوست استفاده نکنید. می توانید از محلول نرمال سالین استفاده نمایید. بریدگی های کوچک را با گاز استریل بپوشانید واگر به یک زخم، سوختگی، بریدگی و یا عفونت مبتلا هستید حتماً به پزشک مراجعه و تحت درمان قرار بگیرید.
• در ضمن اگر قادر به حل مشکل پوستی خود نیستید به یک متخصص پوست مراجعه کنید.
• از پاهای خود به خوبی مراقبت کنید. هرروز آنها را از نظر وجود زخمها و بریدگی ها کنترل کنید و از کفش های صاف و بدون پاشنه و متناسب با اندازه پایتان استفاده کنید و قبل از اینکه کفش خود را بپوشید درون آن را از نظر وجود جسم خارجی بررسی کنید.
رئیس مرکز مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، گفت: ۲ درصد مرگ و میرها در کشور ناشی از دیابت است.
وی، شیوع دیابت تا سال ۹۰ در کشور را در گروه سنی ۲۵ تا ۷۰ سال ۱۱.۳۷ درصد بیان کرد و افزود: بین سال های ۸۵ تا ۹۰ شیوع دیابت ۳۵.۱ درصد افزایش داشته است و این نشان می دهد که ابتلا به دیابت در کشور در این سال ها رشدی فزاینده داشته است.
کوشا با اشاره به تغییر سبک زندگی، گفت: ممکن است در دهه های آینده حدود ۸۰۰ میلیون نفر در دنیا به دیابت مبتلا باشند.
وی با اشاره به این که ۴۶ درصد مرگ ها به دلیل سکته های قلبی، ۱۳ درصد به دلیل ابتلا به سرطان و ۱۴ درصد به دلیل حوادث ترافیکی است، افزود: ۲ درصد علت مرگ و میرها به دلیل دیابت و بیشترین علت ناتوانی ها به دلیل ابتلا به دیابت است.
به گفته کوشا، کنترل و پیشگیری از ابتلا به دیابت یکی از اهداف ۴ گانه کنترل جهانی تا سال ۲۰۲۵ است.
وی افزود: در حال حاضر می توانیم حدود ۷۰ درصد مبتلایان به دیابت را در مراکز بهداشتی و درمانی تشخیص دهیم و ۳۰ درصد بیماران شناخته نمی شود.
کوشا با بیان اینکه طی سال های ۸۴ تا ۹۰ میزان شیوع بیماری دیابت تشخیص داده نشده از ۴۵ درصد به ۲۴.۷ درصد کاهش یافته است، افزود: در سال ۸۴ نزدیک به ۵۰ درصد افراد مبتلا به دیابت شناخته نمی شدند، اما به دلیل اقدامات خوب در حوزه سلامت این میزان به ۲۴.۷ درصد کاهش یافت.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه اضافه وزن خانمها از آقایان بیشتر است، گفت: دیابت در کشور رو به گسترش است و این موضوع یکی از خطرات جدی حوزه سلامت محسوب میشود.
وی افزود: به عنوان مسئول بهداشت دولت توصیه مبارزه با چاقی میکنم زیرا چاقی بنای تمام بیماریها است و پرخوری نیز یکی دیگر از این موارد است؛ 35 درصد از آنچه روزانه استفاده میکنیم مورد نیاز بدن نیست و تبدیل به چربی، چاقی و دیابت میشود.
هاشمی با بیان اینکه بیماریهای مفصلی، کبد چرب و بیماریهایی که برخی از آنها با علم امروز قابل درمان نیست، همگی از چاقی نشأت میگیرد، خاطر نشان کرد: در مورد بچهها تنقلاتی که مصرف میکنند و در مورد غذا، خانمها مراقب باشند زیرا اضافه وزن خانمها از آقایان بیشتر است.
وی افزود: کسی که دیابت دارد تمام رگهای بدنش دچار ابتلاست و از مغز و چشم گرفته که باعث کوری میشود؛ ضمن اینکه شایعترین علت کوری دیابت است؛ پیوند کلیه، پیوند قلب، سکته قلبی و سکته مغزی نیز از چاقی، مصرف قند و دیابت است.
وی ادامه داد: امسال سعی میکنیم یکی از معضلات سلامتی که اضافه وزن و دیابت است را پیشگیری کنیم و در این زمینه از مردم تشکر میکنم.
وزیر بهداشت با بیان اینکه باید به سلامت دهان و دندان و سلامت اعصاب و روان اهمیت داد، تصریح کرد: اگر تمام موارد را با هم بخواهیم سخت است، اما امیدوارم مردم به وزن خودشان و مصرف شکر و شیرینکنندهها اهمیت دهند.
هاشمی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما سن دیابت به سن دانشآموزان رسیده است، گفت: بله، دیابت در کشور رو به گسترش است و یکی از خطرات جدی حوزه سلامت محسوب میشود که هزینه بسیار زیادی را تحمیل میکند.
وی تصریح کرد: یکی از اندامهایی که مبتلا میشود کلیه است و اگر با همین وضع پیش برویم در 10 سال آینده سالانه 2500 میلیارد تومان باید برای دیالیز و خدمات این بیماری هزینه کنیم.
به گزارش مشرق، اسدالله احمدی عصر چهارشنبه در همایش بزرگداشت هفته سلامت با محوریت غلبه بر دیابت که توسط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت برگزار شد، اظهار داشت: افراد باید وزن خود را کاهش داده که در این راستا چربی و قند خون هم کاهش پیدا میکند و این امر موجب سلامتی افراد جامعه میشود.
وی با اشاره به اینکه بیماری دیابت باید از دو دیدگاه مدنظر قرار گیرد، بیان داشت: فردی که دیابت ندارد، باید تلاش کند تا به این مرحله وارد نشود و پیشگیریهای لازم را انجام دهد و فردی هم که دیابتی است، باید از خود مراقبت کند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت با بیان اینکه در کشور حدود چهار میلیون نفر دیابتی وجود دارد و تخمین زده میشود که حدود هفت درصد جمعیت کشور مبتلا به دیابت هستند، گفت: حدود 40 درصد کسانی که دیابت دارند خودشان خبر ندارند و نتواستند آن را کشف کنند که به این بیماری مبتلا هستند.
وی با بیان اینکه مشکلی که در عصر جدید وجود دارد، این است که انسانهای عصر جدید با انسانهای عصر قدیم وضعیت زندگی متفاوتی را داشتند، ابراز داشت: انسانهای قدیم کشاورز، شکارچی و ... بودند و جمعیتها در روستا ساکن و همچنین مشاغل و فعالیتهای بدنی آنها بسیار بود، اما امروزه پشتمیزنشینیها، شهرنشینیها و دسترسی فراوان به غذا و منابع غذایی موجب شده است که حدود هفت درصد جامعه مبتلا به دیابت شود.
احمدی با اشاره به اینکه بار اقتصادی ناشی از درمان و نگهداری افراد دیابتی یکی از دغدغههای جامعه است، خاطرنشان کرد: امسال با توجه به این که سال غلبه بر دیابت است و به همین دلیل یک استراتژی کلی در ارتباط با دیابت وجود دارد و یک تلنگری به افراد جامعه در این زمینه زده میشود.
وی ادامه داد: در رسانهها به این مسئله بسیار توجه میشود و از اهالی رسانه انتظار میرود که با اطلاعرسانی موجب تغییر سبک زندگی و رفتار افراد شوند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت با اشاره به اینکه هنگامی که موضوع آموزشی در ذهن افراد نقش میبندد و هنگامی منجر به تغییر رفتار افراد میشود که تکرار انجام شود، گفت: امروزه در زمینه دیابت در هر مکانی و جامعه مطلب یا تصویری وجود دارد و باید در این زمینه از طریق رسانههایی از جمله صدا و سیما اطلاعرسانی دقیق، شفاف، علمی و آگاهیبخش انجام شود تا منجر به تغییر رفتار افراد شود که به نوعی سرمایهگذاری برای آینده است.
وی بیان داشت: پیشبینی میشود تعداد افراد مبتلا به دیابت در سال آینده بیشتر شود که این امر تبعات زیادی به همراه خواهد داشت و این تبعات نه تنها برای خود افراد بلکه برای جامعه هم مضر است.
احمدی با اشاره به اینکه مشکل بیماری دیابت دردسر فرد خاصی نیست و دغدغه تمام جامعه است، عنوان کرد: در این راستا بودجه کشور را باید صرف واردات و احداث تختهای بیمارستانی و در مجموع هزینههای بیماران دیابتی کرد.
وی ادامه داد: از طرفی دیگر دیابت موجب از کار افتادن افراد میشود و بنابراین عزم ملی را میطلبد و تمام افراد باید در این عزم ملی مشارکت و همکاری کنند تا این مشکلات برطرف شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت اظهار داشت: باید برای پیشگیری و غلبه بر بیماری دیابت تمام افراد جامعه به ویژه همکاران عرصه بهداشت و درمان تلاش زیادی را انجام دهند و میتوان با برنامهریزی و آموزش افراد این بیماری را کنترل کرد.
معاون وزیر بهداشت با اعلام اینکه 5 میلیون ایرانی مبتلا به دیابت هستند گفت: سالانه در ایران 10 هزار میلیارد تومان هزینه مصرف دخانیات میشود.
وی افزود: بیماران دیابتی و افرادی که در معرض دیابت هستند میتوانند زندگی سالم و طول عمر مفید داشته باشند که شرط نخست این موضوع مدیریت بیماری، رژیم غذایی مناسب و سلامت خودشان است.
سیاری با بیان اینکه مردم ایران روزانه 10 تا 12 گرم نمک مصرف میکنند، خاطرنشان کرد: افراد کمتر از 50 سال باید 5 گرم نمک در روز مصرف کنند و افرادی که بالای 50 سال سن دارند باید روزانه 3 گرم مصرف نمک داشته باشند؛ با نان و پنیر مردم روزانه 7 گرم نمک مصرف میکنند که این نمک زیادی باعث فشار خون میشود.
به گزارش شفاف: با سرد شدن هوا همه به فکر پیشگیری و درمان بیماریهایی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا هستند کمتر کسی میداند که سرمای هوا شمار بیماران دیابتی را بالا میبرد و میزان این بیماران در فصل سرما و زمستان بهطور چشمگیری افزایش پیدا میکند. جالب اینجاست که تعداد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک در کشورهای اروپای شمالی از کشورهای گرمسیر بهمراتب بیشتر است به طوری که فنلاند در بین کشورهای جهان در رده اول در ابتلا به دیابت نوع یک قرار گرفته است.
شاید توضیحات یک بیولوژیست از یک زاویه کاملاً تازه به ما کمک کند تا درباره رابطه میان بیولوژی انسانها و هوا بیشتر بدانیم.
سروش نیکنامیان در این زمینه میگوید: ریشه بیماری دیابت به دوران ماقبل
تاریخ باز میگردد، زمانی که عصر یخبندان (یانگر درایاس) شروع شد، دمای
هوا به طور چشمگیری کاهش یافت به طوری که بسیاری از موجودات زنده منقرض
شدند.
تعداد زیادی از انسانها در آن دوره از بین رفتند و تنها معدودی
توانستند در آن شرایط سخت سرما به زندگی و بقا ادامه دهند. اجداد انسان با
کاهش انسولین ترشحی و افزایش قند خون خود نوعی سازش نا خودآگاهانه با سرمای
هوا یافتند و با داشتن نوعی چربی به نام چربی قهوهای در بدن خود قادر
شدند با کاهش دما مقابله کنند. با گذشت هزاران سال و در زمان حال، با
افزایش تکنولوژیهای گرمایشی، بدن ما دیگر دارای این چربی مهم و خاص به
میزان گذشته نیست و تنها اسکیموها دارای چربی قهوهای به میزان لازم
هستند.
ژن دیابت در انسانهای اولیه که در مکانهای سرد زندگی میکردند
وجود داشت اما چربی قهوهای مانع افزایش قند خون بالاتر از میزان لازم
میشد. آزمایشهای بسیاری افزایش میزان «ای وان سی» خون را با کاهش دما
نشان داده است و به همین دلیل فصل سرما برای بیماران دیابتی نوعی خطر پنهان
محسوب میشود.
عضو انجمن سلطنتی بیولوژی انگلستان یادآور میشود که براساس آمار، بیشتر دیابتیهای نوع اول متولدین فصول سرد سال هستند.
برای فرار از ابتلا به دیابت در سرما چه بخوریم؟
به
طور کلی کاهش مصرف کربوهیدراتهای ساده، قند وشکر و افزایش مصرف چربیهای
مفید مانند کره و روغن حیوانی در فصل زمستان میتواند اثر افزایش قند خون
را به طور چشمگیری کاهش دهد.
نیکنامیان با بیان توصیههای بالا ادامه
میدهد: خوردن ماهیهای چرب مثل سالامون و غذاهای دریایی مثل میگو که دارای
میزان بالای امگا 3 با منشأ حیوانی هستند در تثبیت انسولین و کنترل دیابت
نوع 2 در فصول سرد سال برای بیماران دیابتی بسیار مفیدند؛ چراکه مصرف برخی
غذاها در فصل سرما نتیجه منفی روی تغییرات قند خون میگذارد.
این
بیولوژیست با تأیید مطلب فوق میافزاید: در فصل سرما برای کاهش خطر بیماران
دیابتی در افزایش و تغییرات ناخودآگاهانه قند خون، مصرف قند، شکر، آب
میوه، نوشابه، نان بدون سبوس و برنج باید به حداقل میزان ممکن برسد این
مقدار تا 15 گرم در روز مجاز است، یعنی حداکثر میزان مصرف مواد قندی نباید
بیش از 15 گرم در روز شود. افراد سالم با قند خون ناشتا به طور متعادل
میتوانند تا 30 گرم در روز از کربوهیدرات استفاده کنند.
البته نباید
فراموش کرد که همزمان با کاهش مصرف مواد قندی، باید مصرف چربیهای مفید و
اشباع را افزایش داد. به همین دلیل است که اسکیموها ی ساکن قطب شمال چربی
بسیاری در رژیم غذایی خود دارند و جزو سالمترین انسانهای جهان به شمار
میآیند. او در پایان توصیه میکند: ورزشهای بیهوازی در فصل زمستان موجب
متعادل شدن متابولیسم و قند خون میشوند و برای بیماران دیابتی بسیار
مفیدند، نوشیدن آب به میزان کافی و نوشیدن قهوه و چای سبز ارگانیک بخصوص
همراه با لیموترش بسیار مفید است.
ماهنامه پیشه و تجارت: استاد دانشگاه تهران و فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم بر این باور است که سالانه هزینه سنگینی بابت درمان دیابت در کشور ایران خرج می شود که البته این وضعیت در سایر کشورهای دنیا هم مشابه ایران است.
در حال حاضر نزدیک به پنج میلیون نفر در ایران مبتلا به دیابت هستند. فارغ از مشکلاتی که بیماری دیابت برای افراد ایجاد می کند، یک سوال بسیار مهم این است که یک فرد باید در هر ماه چقدر هزینه کند تا مانع گسترش بیماری و عوارض ناخواسته آن شود؟
- قبل از پرداختن به ایران، بهتر می دانم این رقم را در دنیا بررسی کنم. شما از تکرار مکررات انواع بیماری دیابت و چگونگی درمان آن صرف نظر کردید و به این موضوع پرداختید که دیابت چقدر هزینه به خانوار تحمیل می کند. این موضوع قرار است مورد بررسی قرار گیرد که آیا دیابت موضوعی اقتصادی و اجتماعی است؟ پاسخ من به این سوال مثبت است. دیابت در سراسر دنیا، هزینه بسیار سنگینی را بر بودجه هر کشوری تحمیل کرده است.
دولت آمریکا در سال 2007، بالغ بر 174 میلیارد دلار هزینه کرد تا بیماری دیابت درمان شود. این رقم اخیرا به 267 میلیارد دلار در سال رسیده است. به عبارت دیگر دولت آمریکا برای هر بیمار دیابتی 10 هزار دلار خرج کرده و خود بیمار از جیب 1600 دلار می پردازد. این هزینه صرف شده تا عوارض دیابت در جمعیت مردم کاهش یابد. همین عدد کافی است تا شما متوجه شوید که در حال حاضر ما با معضل social economic مواجه هستیم. این هزینه گزاف تحمیلی به بودجه دولت، از جیب مالیات دهندگان پرداخت می شود.
- در آمریکا سالانه 70 هزار قطع پا به دلیل دیابت انجام می شود. مقصود کل پا نیست؛ امکان دارد بیمار انگشت از دست بدهد یا مچ به پایین را از دست بدهد یا از بالاتر و امکان دارد که افراد پای خود را از دست بدهند.
در هر شش ثانیه یک نفر و در هر یک دقیقه 10 نفر فوت می کنند. به هر حال معلولیت یک موضوع رایج در دیابت است. در این میان ما دیگر به مرگ و میر کاری نداریم. متاسفانه 50 درصد از بیماران از بیماری خود آگاهی ندارند. به عبارت دیگر به ازای هر فرد شناخته شده دیابتی یک نفر وجود دارد که از بیماری خود اطلاعی ندارد. البته دیگر ما کاری به نابینایی نداریم. به هر حال وقتی فردی نابینا می شود، دولت موظف است سگ راهنما، عصای هوشمند و ... در اختیار وی قرار بدهد.
در حال حاضر از جمعیت 425 میلیون بیمار دیابتی در سراسر جهان، 95 درصد از بیماران دیابت نوع دو دارند که ما چیز زیادی در مورد آن نمی دانیم و فقط می دانیم که مقاومتی محیطی نسبت به انسولین وجود دارد. دیگر چیزی از آن نمی دانیم که در واقع اقیانوسی در برابر دریایی است که ما می دانیم.
تعداد فوت شدگان ناشی از بیماری دیابت در مقایسه با سایر بیماری ها چطور است؟
- پنج میلیون نفر در سال جان خود را به دلیل دیابت از دست می دهند. این رقم از تلفات سرطان و ایدز هم بیشتر است؛ با این تفاوت که ایدز فاجعه بزرگی است که بی بند و باری را القا می کند. متاسفانه ترس مردم از دیابت از بین رفته است و تصور می کنند به هر حال بیمار دیابتی در اغلب خانواده های ایرانی وجود دارد و مشکل زیاد جسمانی ندارد و بیماری دیابتی که متفورمین استفاده کرده، احتیاجی به مراقبت ندارد در حالی که بسیاری از این بیماران در نهایت دچار نارسایی کلیه شده و مجبور به دیالیز خواهند شد.
- در ایران هم برآوردهایی شده که چون مراکز متعدد دانشگاهی آن را انجام داده اند و با هم شباهت زیادی ندارد، نمی توان آن را تایید کرد و ملاک بررسی قرار داد اما این نکته را مد نظر قرار دهید که چند سال پیش رقم نجومی خرج دیابت در کشور اعلام شد. این رقم همان زمان که دلار 1000 تومان بود بسیار دلهره آور بود؛ چه برسد به اینکه قیمت دلار در حال حاضر به 3600 تومان رسیده است. هزینه دیابت در کل جهان طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، 375 میلیارد دلار بوده است.
یکی از شایع ترین نقاط دیابت در جهان، شیخ نشین های عربی خلیج فارس از جمله عربستان، کویت، بحرین و عمان است. در برخی از این کشورها 17 درصد جمعیت بزرگسال مبتلا به دیابت نوع دو هستند. در کشور ما رقم هفت درصد تا هشت درصد ابتلا به دیابت، طبیعی است. البته این رقم در بوشهر تا 14 درصد و در یزد به 14 تا 15 درصد بالغ می شود. فشار اقتصادی زیادی به دنبال ابتلا به دیابت به خانواده وارد می شود.
طبق مرجع مورد تایید، هزینه درمان دیابت در ایران چقدر است؟
- هزار میلیارد تومان (یک میلیارد دلار) در سال با نرخ تورم همان سال و قیمت ارز همان سال بوده است که این رقم را مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران جلد شماره دو منتشر کرده است. نکته حائز اهمیت این است که این رقم با توجه به افزایش قیمت ارز، افزایش یافته است. به هر حال بسیاری از تکنولوژی ها از خارج کشور وارد ایران شده است. البته این نکته را باید مورد توجه قرار دهید که منابع اعلام هزینه در ایران متفاوت است.
بار مالی دیابت هزینه ای است که برای پیشگیری و درمان دیابت به کار گرفته می شود. این هزینه بر بودجه کشور تحمیل شده و ارقامی است نجومی. سالمندان سهم بیشتری در تحمیل این بار مالی بر عهده دولت دارند زیرا اغلب بیماری دیابت نوع دو در سنین سالمندی رخ می دهد. این بیماری سخت، هیترگلیسمی مزمن بوده و یک بیماری شایع و منتشر و پراکنده و پر عارضه و صعب العلاج اما قابل کنترل است. هنوز علت آن را نمی دانیم اما قابل مدیریت و قابل کنترل است و باید تلاش کرد تا بیماری را کنترل کنیم.
شما این رقم را قبول دارید که بیمار دیابتی باید ماهیانه 300 هزار تومان از جیب پرداخت کند تا بتواند بیماری خود را کنترل کند؟
- نه. من رقمی نمی دهم اما به نظر من این رقم اندکی بالا است.
هزینه 3 میلیونی دیابت در سبد خانوار
فرشاد شریفی - دبیر مرکز تحقیقات سلامت سالمندان: دیابت یک بیماری ژنتیکی و محیطی است. از یک سو یک سری عوامل ژنتیکی داشته و از سوی دیگر عوامل محیطی دارد که خود انسان در ایجاد آن موثر است. امکان دارد انسان زمینه هایی داشته باشد که او را برای ابتلا به دیابت مستعد کند. در مورد عوامل ژنتیکی نمی توان کاری کرد اما در مورد عوامل محیطی باید تدابیر جدی سنجید.
ابتلا به دیابت نوع دوم، ارتباط تنگاتنگی با نحوه زندگی انسان داشته و با نحوه تغذیه و اضافه وزن و رژیم غذایی ما ارتباط بسیار نزدیکی پیدا می کند. مهم ترین سوال این است که آیا کالری مصرفی سوزانده شده یا اینکه در بدن انباشته می شود. دیابت با افزوده شدن وزن آغاز می شود.
راهکار جلوگیری از ابتلا به دیابت این است که کالری به میزان کافی دریافت شود و نه بیشتر. هر فردی باید مصرف قند را به حداقل رسانده و با فعالیت زیاد، میزان حساسیت به انسولین را کاهش دهد. به همین دلیل کارشناسان توصیه می کنند که فرد به مدت 30 دقیقه در روز و به مدت پنج بار در هفته فعالیت بدنی داشته باشد.
حتی افرادی که در مرحله پیش از ابتلای دیابت قرار دارند، اگر فعالیت فیزیکی را افزایش داده و ضمن کاهش مصرف قند و چربی، تلاش کنند تا میزان کالری لازم را دریافت کنند، این امکان وجود دارد که بتوانند از سرعت پیشرفت دیابت جلوگیری کنند. در حال حاضر در جامعه ما در جهت کنترل و یکسری برای پیشگیری از دیابت هزینه هایی می شود.
یک فرد دیابتی باید مرتب تحت نظر پزشک باشد و اگر قندش تحت کنترل است، هر سه ماه یک بار باید به پزشک مراجعه کند و از نظر کلیه، کبد و چشم تحت معاینه قرار بگیرد. اگر هزینه متوسط را محاسبه کنید، چیزی حدود دو و نیم تا سه میلیون تومان در سال می شود. این هزینه را با هزینه سلامت همه افراد جامعه به منظور پیشگیری مقایسه کنید. این هزینه به نظرم زیر 1000 دلار است؛ در حالی که هزینه عوارض هفت تا هشت برابر است.
در بسیاری از موارد فرد ناچار است هزینه را شخصا از جیب خود پرداخت کند که در نهایت به وضعیت اقتصادی خانوار آسیب وارد می کند و موجب می شود فرد دچار فقر مطلق شود. تا چند سال پیش، حدود 80 تا 90 درصد هزینه پرداختی از جیب بیماران بود اما با توجه به طرح تحول سلامت می توان گفت 10 تا 20 درصد هزینه پرداختی از جیب مردم کم شده است. امید ما این است که به موازات مراقبت بیشتر مردم، افراد کمتری به دیابت مبتلا شوند. به هر حال با توجه به جمعیت سالمند کشور باید این موضوع را جدی گرفت.
، دیابت روی قسمت های مختلف بدن، از جمله پوست که آیینه بدن است تأثیر میگذارد و حتی گاهی علائم و مشکلات پوستی می توانند اولین علامت ایجاد بیماری دیابت باشند که فرد را متوجه بیماری خود می کنند. خوشبختانه اکثر این تغییرات و مشکلات با رسیدگی به موقع و صحیح قابل درمان است.
علائم و عوارض شایع پوستی در بیماران دیابتی شامل چند نوع اصلی است: عفونتهای باکتریایی یا قارچی، خارش، عوارض ناشی از اختلالات عروقی در پا، انواع لکه ها، دانه ها و تغییرات در رنگ یا ضخامت پوست و … که توضیح مختصری در مورد هر کدام ارائه می شود.
عفونتهای باکتریال:
این عفونتها می توانند قسمت های مختلف پوست و نیز ضمائم آن (مثل ریشه مو یا ناخن) را مبتلا کنند و درجات مختلفی از کاملاً سطحی تا کاملاً عمیق داشته باشند. بافت های عفونی معمولاً گرم، متورم، قرمز و دردناک هستند.
عفونتها به دلیل پاسخ ضعیف تر سیستم ایمنی بدن و نیز مشکلات در خونرسانی بافتی در افراد دیابتی بیشتر بروز کرده و بسیار خطرناکتر از افراد عادی می باشند، به طوریکه یک زخم ساده که در یک فرد غیر دیابتی به راحتی و بدون مراقبت ویژه بهبودی می یابد ممکن است در یک فرد دیابتی عفونی شده ودر صورت عدم درمان صحیح و به موقع و پیشرفت عفونت حتی منجر به قطع عضو شود.
عفونتهای قارچی:
این عفونتها قسمتهای مختلف پوست به خصوص نواحی گرم و مرطوب آن (مثل زیر سینه ها، گوشه های لب، زیر بغل، کشاله ران و فضای بین انگشتان به خصوص انگشتان پا و همچنین ناخنها و کناره آنها) را درگیر می کند. این عفونتها به صورت دانه های قرمز ریز و خارش دار گاهی همراه تاولها و پوسته های کوچک و یا حالت لهیدگی بروز می کنند و لازم است حتماً زیر نظر پزشک درمان شوند.
خارش: خارش می تواند به صورت وسیع در اثر کاهش رطوبت و چربی پوست و خشک شدن آن ایجاد شود. البته به دلیل عفونت قارچی اختلال در گردش خون و یا درگیری عصبی ممکن است در نواحی کوچکتر و محدودتری نیز ایجاد شود. توصیه کلی برای درمان خارش، افزایش رطوبت پوست با استفاده از صابون های ملایم و مرطوب کننده و کرمهای مرطوب کننده پوستی می باشد.
این عوارض در اثر اختلال در خونرسانی به پوست معمولا در ساق پا و پا به وجود می آیند. این اختلال به دلیل بروز تغییرات ساختمانی به صورت کاهش خاصیت ارتجاعی و تشکیل پلاک ها و…در دیواره عروق خون رسان (تصلب شرایین) ابجاد شده و معمولا به صورت ریزش مو در ناحیه ساق پا، نازک و براق شدن پوست در این نواحی، تغییر رنگ و ضخیم شدن و افزایش شکنندگی در ناخنها و … بروز می کند. همین اختلال در خونرسانی است که می تواند باعث بروز زخم هایی شود که بسیار سخت التیام می پذیرند و در موارد شدید می تواند منجر به سیاه شدن و از بین رفتن بخش هایی از اندام شود.
سایر ضایعات پوستی
ایجاد پلاک(های) قرمز (یا زرد تا نارنجی و یا متمایل به قهوه ای) در ساق پا که به مرور زمان شاید حالت گودی و فرورفتگی پیدا کرده و زخمی شود. این ضایعه در خانمها بیشتر رخ میدهد و میتواند منفرد یا متعدد باشد. این ضایعات به درمان نیاز دارند البته درمان آنها اغلب کاملاً رضایتبخش نبوده و جای آنها به شکل لکه های سفید باقی می ماند. این عارضه علامت خوبی نیست و میتواند همراه با صدمات چشمی و کلیوی دیابت باشد. البته این ضایعات تنها در ۳/۰ درصد بیماران بروز میکند. (نام علمی: نکروبیوزیس لیپوئیدیکا دیابتیکروم)
به وجود آمدن لکه های رنگی صورتی تا قرمز و یا قهوه ای روشن تا تیره با پوسته ریزی مختصر و اغلب گرد یا بیضوی که بیشتر در ساق پا یا ران یا جلوی ساعد ایجاد میشود. این ضایعات بسیار شایع بوده و در نیمی از بیماران دیابتی دیده می شوند و البته در مردان شیوع بیشتری دارند که معمولاً در زمینه کنترل نامطلوب قند، ضربه های ساده و بیماری طولانی ایجاد میشوند؛ خطری نداشته و به درمان خاصی هم نیاز ندارند. در طول زمان بهبود می یابند اما بعد از بهبودی ممکن است حالت فرو رفته پیدا کنند.
تاول های دیابتی
تاول هایی بزرگ و بدون درد و حاوی مایعی شفاف هستند که روی دست، پا و یا انگشتان و گاهی روی ساق پا و یا ساعد ایجاد میشوند و معمولاً خودبه خود در عرض دو تا شش هفته بهبود می یابند و جای آنها باقی نمی ماند. خطرشان احتمال ایجاد عفونت در صورت پاره شدن می باشد.
ضخیم و تیره شدن پوست پشت گردن، چینهای کشاله ران و زیر بغل و حتی در موارد شدید در محلهای تا شدن اندامها و انگشتان. البته این علامت فقط مختص دیابت نبوده و در افراد غیر دیابتی هم دیده میشود. (مثلا در افراد چاق که در این صورت اغلب با کاهش وزن فرد خودبه خود بهبود می یابد). اهمیت این علامت در همراهی موارد شدید آن با بعضی از بدخیمی هاست که به بررسی دقیق توسط پزشک نیاز دارد. (نام علمی: آکانتوزیس نیگریکنس)
قرمزی و گرگرفتگی صورت که اوایل معمولا به صورت مقطعی و گذرا بوده و با کنترل قند بهبود می یابد ولی ندرتاً پایدار می شود که در این صورت دیگر درمان قطعی ندارد. (نام علمی: روبوئوزیس فاسئی)
ایجاد دانه های برجسته کوچک و قرمز که یا نافدار بوده و مواد خشک شده ای از آن خارج میشود و یا حاشیه ای قرمز و برجسته دارد که میتواند در سر و دست و پا ظاهر شود ولی گاهی روی تنه هم به وجود می آید و انواعی از این دانه ها گاهی درد و خارش دارند.
سفت و ضخیم شدن پوست که به مرور و در دیابت پیشرفته در دستها یا انگشت شصت پا و یا پیشانی اتفاق می افتد. این به گونه ای است که دامنه حرکات انگشتان را کاسته و فرد قادر به چسباندن کامل دو کف دست به هم نمی باشد. (مومی شدن پوست)
زرد شدن پوست که بیشتر در کف دست و پا وخطوط آنها دیده می شود جوش های دیابتی که برآمدگی های زردرنگ و سفت (نخود مانند) با هاله قرمز در اطراف آن بوده که شاید خارش داشته باشد و معمولاً با کنترل قند و چربی به مرور ناپدید می شوند.
توصیه های کلی برای مراقبت از پوست در بیماران دیابتی
• کنترل صحیح و دقیق قندخون
• تمیز و خشک نگه داشتن پوست و استفاده از پودر تالک در قسمت چینه ای پوستی مانند زیر بغل و کشاله ران
• اجتناب از حمام داغ گرفتن (اگر پوست شما خشک است از شامپو بدن یا کف حمام استفاده نکنید)
• استفاده از صابون های مرطوب کننده یا صابون های مخصوص کودک یا صابون گلیسرین برای استحمام
• استفاده از یک کرم روغنی مناسب بعد از استحمام به منظور جلوگیری از تبخیر آب از پوست و در نتیجه خشک شدن آن (در ضمن هیچگاه بین انگشتان پا را چرب نکنید، رطوبت بیش از حد می تواند باعث رشد قارچ شود).
• پرهیز از خشکی پوست. خراشیده شدن پوست خشک یا خارش آن می تواند منجر به ایجاد زخمهای باز و در نتیجه ایجاد عفونت شود. مرطوب کردن پوست به ویژه در هوای سرد یا در هنگام وزش باد می تواند از ترک خوردن پوست جلوگیری کند.
• درمان هرگونه بریدگی در بدن به شیوه صحیح بریدگی های کوچک را با آب و صابون شستشو دهید. از محلول های آنتی سپتیک مانند مرکوکروم، الکل و بتادین برای تمیز کردن پوست استفاده نکنید. می توانید از محلول نرمال سالین استفاده نمایید. بریدگی های کوچک را با گاز استریل بپوشانید واگر به یک زخم، سوختگی، بریدگی و یا عفونت مبتلا هستید حتماً به پزشک مراجعه و تحت درمان قرار بگیرید.
• در ضمن اگر قادر به حل مشکل پوستی خود نیستید به یک متخصص پوست مراجعه کنید.
• از پاهای خود به خوبی مراقبت کنید. هرروز آنها را از نظر وجود زخمها و بریدگی ها کنترل کنید و از کفش های صاف و بدون پاشنه و متناسب با اندازه پایتان استفاده کنید و قبل از اینکه کفش خود را بپوشید درون آن را از نظر وجود جسم خارجی بررسی کنید.