روماتیسم ستون فقرات یا A.S یک بیماری دردناک و پیش‌رونده است که مفاصل ستون فقرات را درگیر می‌کند. این بیماری ممکن است سایر مفاصل را نیز درگیر کند و روی سایر اندام‌ها، به‌ویژه چشم، ریه، روده و قلب اثر بگذارد.
دکتر محمدمهدی امام، فوق‌تخصص روماتولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره این بیماری به جام‌جم می‌گوید: چند نکته مهم و کلیدی در تشخیص و افتراق این بیماری از سایر انواع کمردرد به‌ویژه دیسک کمر وجود دارد. این بیماری صرفا جنبه ژنتیک دارد و در بیش از 90 درصد مبتلایان، وجود ژن عامل بیماری (ژن B27) به اثبات رسیده است و بر خلاف دیسک کمر، درد مبتلایان با فعالیت بهبود می‌یابد و با استراحت شدت پیدا می‌کند. این روماتولوژیست با تاکید بر این که مشخصه اصلی بیماری، چسبیده شدن ستون مهره هاست که حرکات بیمار را به تمام جهات کاهش می‌دهد، می‌افزاید: این بیماری بیشتر در افراد جوان و در دهه دوم و سوم زندگی دیده میشود و در مردان سه برابر زنان دیده میشود و احتمال بروز بیماری بعد از 50 سالگی بسیار کم است.
فعال شدن بیماری تحت تاثیر عفونت روده‌ای
اگرچه این بیماری یکی از بیماری‌هایی است که ژنتیک در آن بسیار دخالت دارد، اما این که چرا بیماری به وجود می‌آید، هنوز مشخص نیست.
دکتر امام با اشاره به این که در سه بیماری پسوریازیس، لوپوس و AS ، ژنتیک نقش بسیار مهمی دارد، توضیح می‌دهد: نوع خاصی از عفونت گوارشی (کلبسیلا) در فعال شدن و پیشرفت بیماری نقش بسیار مهم دارد. به بیان دیگر، در صورت وجود زمینه ژنتیک این بیماری، با ابتلا به عفونت روده‌ای خاصی که معمولا در دوران جوانی اتفاق می‌افتد، بیماری AS بروز می‌کند.
روماتیسم ستون فقرات بیماری گمراه‌کننده
بیماری AS گرچه زمینه ژنتیک دارد، اما ممکن است حتی در بستگان برخی بیماران به طور کامل بروز نکند و فقط علائم خفیفی را بروز دهد.
این متخصص روماتولوژی با بیان این مطالب اظهار می‌کند: بیماری در همه افراد با دردهای ستون مهره‌ای بروز پیدا نمی‌کند، بلکه گاه با دردهایی در کف پاشنه، بین دو کتف و قسمت جلوی سینه بروز می‌کند و حتی با خار پاشنه و بیماری‌های قلبی اشتباه گرفته میشود.
وی تاکید می‌کند: این‌طور نیست که اگر ژن بیماری در شخصی وجود داشته باشد،وی به این بیماری مبتلا شود؛ بلکه خیلی از افراد ژن را دارند، ولی مبتلا نمی‌شوند. وجود ژن B27 احتمال ابتلا به بیماری را تا 20 درصد افزایش می‌دهد .بیماری AS در برخی افراد با درد خفیف در مفاصل کمری بروز می‌کند و در موارد حاد بیماری به‌ویژه در کسانی که سیگار می‌کشند با علائم التهابی شدید ظاهر میشود.
تشخیص درست بیماری
افرادی که با نشانه‌های احتمالی بیماری مواجه اند یعنی هنگام استراحت با درد کمر دست و پنجه نرم می‌کنند و دردشان با فعالیت روزانه تسکین می‌یابد یا با دردهای عضلانی ناشناخته در ناحیه پاشنه پا، میان دو کتف و جناغ سینه مواجه‌اند، باید به متخصص روماتولوژیست با تاکید به بررسی زمینه فامیلی بیماری مراجعه کنند.
دکتر امام با بیان این مطالب می‌افزاید: گاهی بیماری با عوارض چشمی از جمله درد چشم و تاری ضعیف دید همراه است که البته با درمان ساده مرتفع میشود. بی‌شک آزمایش تخصصی، ام‌آر‌آی و عکسبرداری از مفاصل به تشخیص قطعی بیماری کمک شایانی خواهد کرد.
هرچه سریع‌تر، درمان را آغاز کنید
از آنجا که روماتیسم ستون فقرات جنبه ژنتیک دارد، پیشگیری از آن ممکن نیست و مهمترین اقدام در صورت بروز نشانه احتمالی بیماری به‌ویژه با وجود زمینه خانوادگی، مراجعه سریع به متخصص روماتولوژی است تا بتوان با شروع سریع اقدامات درمانی از بروز عوارض شدید بیماری جلوگیری کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تاکید می‌کند: مراجعه سریع به پزشک، جلوگیری از پیشرفت بیماری و گرفتن آموزش‌های لازم بسیار مهم است تا عوارض بیماری به صورت زمینگیر شدن بروز نیابد. اگر بیماری به سرعت تشخیص داده و درمان مناسب برای آن آغاز نشود، به‌تدریج منجر به چسبیدن ستون مهره‌ها میشود و حرکات آنها را با مشکل مواجه می‌کند. با پیشرفت بیماری، به‌تدریج قسمت‌های فوقانی‌تر و حتی گردن گرفتار میشود، به‌طوری که بیماران مبتلا نخواهند توانست حتی گردن را بالا بیاورند.
وی می‌افزاید: برای درمان این بیماری روماتیسمی، داروهای ضد‌التهابی تجویز میشود. به‌علاوه درمان‌های مکمل دیگری هم پیشنهاد میشود که در کاهش درگیری ستون مهره‌ها، مفاصل و چشم بیماران موثر است. نقش آموزش در این بیماران بسیار مهم است، چراکه اگر به آنها آموزش داده شود و به آنها برای جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری‌های ستون فقرات توصیه شود، زندگی بسیار مناسب‌تری خواهند داشت. بی‌شک برای افزایش آگاهی نسبت به این بیماری، عضویت در انجمن تخصصی بیماران مبتلا به AS بسیار مفید خواهد بود.
پونه شیرازی