روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری سیستمیک و مزمن است که باعث تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می شود. این بیماری معمولا در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی بروز می کند و در زنان شایع تر است.
روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت بصورت قرینه است، یعنی اگر یک زانو یا دست درگیر باشد، به احتمال زیاد طرف مقابل نیز درگیر می شود. در برخی افراد، بیماری از شدت کمی برخوردار بوده و با حداقل ضایعات مفصلی، در مدتی کوتاه همراه می باشد، ولی در برخی دیگر ضایعات پیشرونده و مزمن، به صورت پلی آرتریت می باشد و باعث اختلال در عملکرد مفاصل می شود.
نشانه ها
بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حرکت و خشکی صبحگاهی مفاصل همراه است. درد مفاصل با استراحت و بی حرکتی تشدید شده و به مرور زمان در طی روز و با کار کردن و فعالیت آرام تسکین پیدا می کند.
التهاب مفصل به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شکل مفصل می شود.
در بیماری آرتریت، بیشتر مفاصل انگشتان و کف دست، مچ دست، آرنج دست، پا، مچ پا و گاهی اوقات مهره های گردنی درگیر می شوند.
بیماران ممکن است علائم خارج مفصلی (سیستمیک) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی اشتهایی، کاهش وزن و برآمدگی های زیر پوست به نام ندول یا گره های روماتوئید داشته باشند. گاهی نیز درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل کلیه، ریه، طحال، کبد و… و درگیری چشمی و خونی دیده می شود.
علت
ناشناخته است، ولی ایمنی سلولی و ایمنی هومورال، هر دو در ایجاد این بیماری نقش دارند. این افراد نسبت به دیگران شانس ابتلای بیشتری به بیماری های مزمن مانند پوکی استخوان، عفونت ها، آلرژی، بیماری های گوارشی، بیماری های قلبی عروقی و فشار خون دارند.
درمان
منظور از درمان این بیماری کاهش درد و ورم، کاهش یا توقف تخریب مفاصل و در مجموع بهتر کردن کیفیت زندگی فرد است. روش های درمانی مورد استفاده در بیماری روماتیسم شامل تغییر در شیوه زندگی، استفاده از داروها، جراحی، روش های درمانی جایگزین یا تکمیلی نظیر فیزیوتراپی، کاردرمانی، وسایل کمک کننده به مفصل و وسایل کمک حرکتی می باشند.
داروهای ضدالتهابی مانند انواع کورتون ها، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می شوند.
دکتر مقیمی، فوق تخصص روماتولوژی معتقد است، با توجه به این که این بیماری در اثر اختلال سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود و داروهای مصرف شده نیز سیستم ایمنی را ضعیف تر می کنند، افراد باید در مقابل بیماری های عفونی و ویروسی ایمن شوند.
چند نکته تغذیه ای
* کاهش دریافت کالری، باعث کاهش علائم مفصلی می گردد.
* مصرف ماهی و دانه های خوراکی مثل گندم و سویا که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ می باشند، باعث کاهش درد مفصلی می گردد.
* چای سبز، فلفل شیرین، انگور قرمز و آنتی اکسیدان هایی مانند مس، منیزیم و پتاسیم در درمان روماتیسم بسیار مفیدند.
* روغن زیتون خاصیت ضد التهابی دارد.
توصیه ها
– بیماران از انجام فعالیت های روزانه به صورت ناگهانی و شدید و در مدت کوتاه خودداری کنند و و از حمل اجسام سنگین در حالتی که به خصوص مچ دست خم می شود، پرهیز نمایند.
– بایستی سعی شود به جای وارد کردن فشار به یک یا چند مفصل، آن را بین تعداد زیادتری از مفاصل توزیع کرد و تا جای امکان از مفاصل بزرگ تر و قوی تر استفاده نمود.
– بیماران باید تقسیم مناسب فعالیت روزانه، ورزش منظم و اصولی و استراحت در بین فواصل کاری، ایجاد تعادل بین میزان فعالیت و استراحت، کاهش استرس های روانی و استفاده از یک رژیم غذایی سالم را رعایت کنند.
نتایج چند تحقیق در مورد روماتیسم
اثر ضد روماتیسمی زردچوبه
یک بررسی جدید نشان می دهد که زردچوبه و مکمل های غذایی آن ممکن است به پیشگیری و درمان برخی بیماری های استخوانی کمک کنند.
ریشه زردچوبه در طب سنتی آسیا برای قرن ها به عنوان درمانی برای التهاب مفاصل یا آرتریت کاربرد داشته است. داروهای ضدالتهابی نوین که برای درمان آرتریت به کار می روند، عوارض جانبی بسیاری دارند، بنابراین پزشکان و پژوهشگران به دنبال شیوه های درمانی جایگزین برای این بیماری هستند.
امروزه مکمل های غذایی حاوی زردچوبه با نام کورکومین (curcumin) – ماده شیمیایی که رنگ زرد زردچوبه ناشی از آن است- در بازار موجود است. تصور می شود این ماده نیز دارای خواص ضدالتهابی باشد.
فایده روغن کبد ماهی برای روماتیسم مفصلی
پژوهشگران بر اساس تحقیقات انجام شده به این گروه از بیماران توصیه می کنند برای بهبود علایم بیماری های مفصلی و کاهش مصرف داروهای مسکن، به طور منظم روغن ماهی و یا کپسول روغن کبد ماهی را مصرف کنند.
یکی دیگر اثرات خوب شیر دادن به نوزاد
بر اساس تحقیقات انجام شده احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در زنانی که به کودکان خود شیر می دهند کمتر از سایر زنان است. زنانی که در طول عمرشان بین یک تا دو سال به فرزندشان شیر داده اند، تا ۳۰ درصد کمتر از سایرین به روماتیسم مفصلی مبتلا می شوند و این درصد با افزایش مدت شیردهی حتی به ۵۰ درصد نیز می رسد.