توجه و دقت مادربزرگ و ریشه‌یابی علت نا‌آرامی عجیب کودک نشان داد چشمان این پسر 5/1 ساله بشدت مبتلا به آستیگماتیسم است؛ عارضه‌ای که با نگاه کردن به خطوط دوار و نزدیک به همی که روی لباس مادربزرگش وجود داشت او را کلافه می‌کرد و گریه و بی‌قراری‌اش نیز ناشی از همین حس ناخوشایند بود.
این اتفاق موید آن است که آستیگماتیسم یا اختلاف در قدرت انکساری چشم در محور‌های مختلف در نوزادان و کودکان بسیار کوچک نیز اتفاق می‌افتد. البته آستیگماتیسم عارضه پیچیده‌ای نیست، بلکه یکی از عیوب انکساری مهم و شایع در کودکان محسوب میشود که به تجویزعینک برای کودک نیز ختم میشود.
دکتر علی میرزاجانی، رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران با تاکید بر این که برای آستیگماتیسم‌های کمتر از یک دیوپتری (واحد اندازه‌گیری برای توان عدسی چشم است) در کودکان لازم نیست درمانی صورت بگیرد و عینک تجویز شود، می‌گوید: آستیگماتیسم‌های بیشتر از یک شماره، مهم تلقی می‌شوند و بیش از دو شماره نیز نه‌تنها موجب تاری قابل توجه دید می‌شوند، بلکه در صورت استفاده نکردن از عینک زمینه ابتلا به تنبلی چشم را فراهم می‌کند که ممکن است یکطرفه یعنی فقط در یک چشم یا دو‌طرفه یعنی در هر دو چشم باشد.
دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: مهم ترین علت آستیگماتیسم در کودکان، اختلاف قدرت انکساری قرنیه کودک در دو محور مختلف است که درمان آن فقط با عینک انجام میشود. در واقع هدف از تجویز عینک مناسب، فراهم کردن یک دید واضح برای کودک است که بر این اساس، کودک باید در همه ساعات بیداری، عینک را به چشم داشته باشد.
نشانه‌های آستیگمات بودن چشم کودک
والدین باید توجه داشته باشند کودکانی که چشمان آستیگمات دارند ممکن است برای دید بهتر، چشم‌های خود را تنگ کنند، آب ریزش داشته باشند یا در نور آفتاب بیشتر از معمول به نور حساسیت نشان دهند و در واقع نور ترسی داشته باشند.
این متخصص بینایی‌شناسی تاکید می‌کند: البته ممکن است آستیگماتیسم کودک کاملا بدون علامت نیز باشد. با این حال والدین باید بروز نشانه‌هایی چون تنگ کردن شکاف پلکی برای دیدن یا نزدیک کردن اجسام به چشم‌ها و یا نزدیک کردن سر به اجسام را از سوی فرزندشان حتما پیگیری کنند.
نگران آستیگماتیسم کودکان زیر سه سال نباشید
به گفته متخصصان با توجه به این که قبل از سه سالگی کودکان هنوز از چشم‌هایشان برای دید دقیق زیاد استفاده نمی‌کنند وجود آستیگماتیسم در این سنین مشکل جدی برای بینایی ایجاد نمی‌کند.
رئیس انجمن اپتومتری با تائید این مساله توضیح می‌دهد: در چنین مواردی اگر هم چشمان کودک، آستیگمات باشد و درمانی هم صورت نگیرد، شانس برای درمان و رسیدگی به مشکل وی پس از سه سالگی نیز وجود دارد. فقط در شرایطی که آستیگماتیسم در سنین قبل از سه سالگی در حد خیلی شدید باشد لازم است مورد رسیدگی قرار گیرد. البته در چنین مواردی این مشکل ممکن است مانند دیگر عیوب انکساری شدید، علامت‌هایی همراه با بیقراری و کلافگی به دلیل بروز اختلالات بینایی در کودک بروز کند.
آستیگماتیسم کودکان درمان میشود
آیا بی‌توجهی به درمان آستیگماتیسم در کودکان زیر سه سال با تبعاتی همراه است؟
دکتر میرزاجانی پاسخ می‌دهد: آستیگماتیسم یک عیب انکساری است که در بیشتر موارد اگر تا سه سالگی تحت درمان قرار نگیرد شانس برای درمان آن در سنین بالاتر نیز وجود دارد. البته توصیه میشود والدین پس از رسیدن کودک به سه سالگی در طرح بینایی‌سنجی کودکان سه تا شش ساله شرکت و کودک خود را ارزیابی کنند.
وی با تاکید بر این که درمان آستیگماتیسم قطعی نیست و ممکن است با تغییراتی در طول زمان همراه باشد، می‌افزاید: اصلاح دید و فراهم کردن شرایط استاندارد برای رشد و تکامل سلول‌های بینایی در مغز که مسئول دیدن جزئیات اجسام و ریز‌بینی هستند هرگز به این معنا نیست که کودک مدتی عینک می‌زند و پس از آن عیب انکساری آستیگماتیسم از میان می‌رود؛ بلکه حتی ممکن است طی سال‌ها استفاده از عینک، تغییری در شماره عینک آستیگماتیسم اتفاق نیفتد.
پونه شیرازی - دانش و سلامت