عکس خواهر کوچک پسر بچه ایرانی که چشمان زیبای عسلی رنگ او خبرساز و پربیننده شد، امروز منتشر شد!
این خواهر و برادر که همراه با پدر و مادرشان در راهپیمایی دیروز به مناسبت سالگرد ۲۲ بهمن شرکت کرده بودند، هر دو چشمان زیبایی رو به ارث بردهاند!
فرآوری: حامد رفیعی - بخش نهج البلاغه تبیان
حزم یکی از حالات نفس انسانی است. وقتی سخن از حزم در شخص می شود به حالتی گفته می شود که بیانگر تدبر و تفکر در موضوعی است. در فارسی حزم را می توان به «دور اندیشی» تعبیر کرد. پس انسان حازم کسی است که در موضوع، اندیشه می کند ولی این اندیشه تنها محدود به خود موضوع نیست، بلکه لوازم قریب و بعید آن را نیز در نظر دارد. به این معنا که همه جوانب موضوع و پیامدها واقعی و احتمالی آن را می سنجد.
یکی از آفت های مهم دور اندیشی گذشتن وقت و یا کار از کار گذشتن است که امیر المومنان علیه السلام، در این خصوص می فرمایند: "آفه الْحَزْمُ فَوْتَ الامر ". آفت دور اندیشی و احتیاط کار از کار گذشتن است.
از این رو حازم را دوراندیش گفته اند که به دور دست ها از احتمالات و پیامدها و بازتاب یک عمل می نگرد. امیر مومنان علی علیه السلام، حزم را توجه داشتن به فرجام و عاقبت کارها تعریف می کند و می فرماید:« الحزم النظر فی العواقب و مشاوره ذوی العقول. دوراندیشی توجه داشتن به فرجام کارها و مشورت کردن با خردمندان است.»
حازم، بر رفتار آنی خود کنترل و نظارت دارد. حضرت امام علی علیه السلام، در خطبه 181 در این خصوص می فرمایند: «ثَمَرِهِ التَّفْرِیطِ الندامه وَ ثَمَرِهِ الْحَزْمُ السلامه؛ حاصل کوته فکری پشیمانی و حاصل دور اندیشی سلامت است.» یا در سخنی دیگر چنین فرموده اند: « أَصْلُ الْعَزْمِ الْحَزْمِ وَ ثَمَرَتُهُ الظُّفُرِ؛ ریشه تصمیم دور اندیشی یا قاطعیت است و میوه آن کامیابی».
دوراندیشان، عواقب و پیامدهای تصمیماتی را که می گیرند، مورد نظر قرار می دهند: «الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ باجاله الرای وَ الرای بِتَحْصِینِ الاسرار" پیروزی با دور اندیشی به دست می آید و دور اندیشی با سنجیدن و رایزنی و رایزنی با بردباری. یعنی نوعی تلقی دوراندیشانه نسبت به آینده خود دارند. برای آن طرح، برنامه و اهداف دراز مدت دارند. امیر مومنان علی علیه السلام، می فرمایند: " الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِالتَّجَارِبِ " پیروزی با دور اندیشی به دست می آید ودور اندیشی با تجارب.
دوراندیشان، بخشش به هنگام دارند. هرچند که اهل احتیاط هستند، ولی دم را غنیمت می شمارند و می دانند که فرصت ها چون باد گذرا هستند و می آیند و می روند و اگر استفاده نکنند، شاید دیگر امکان عمل نباشد. از این رو اهل بخشش برای فردای قیامت خویشند:« الحازم من جاد بما فی یده و لم یوخر عمل یومه الی غده؛ دوراندیش کسی است که از آنچه در دست دارد می بخشد و کار امروزش را به فردا نمی اندازد.»
اهل جهاد اکبر، یعنی همان مبارزه با هواهای نفسانی اند، مولای متقیان در این باره می فرماید:« ان الحازم من شغل نفسه بجهاد نفسه فاصلحها و حبسها عن اهویتها و لذاتها فملکها و ان للعاقل بنفسه عن الدنیا و ما فیها و اهلها شغلا؛ دوراندیش کسی است که نفس خود را به جهاد و مبارزه باهواهای نفسانی مشغول سازد و آن را اصلاح کند و نفس را از نیل به خواسته ها و لذت هایش باز دارد و زمان آن را در دست گیرد.»
انسان حازم کسی است که در موضوع، اندیشه می کند ولی این اندیشه تنها محدود به خود موضوع نیست، بلکه لوازم قریب و بعید آن را نیز درنظر دارد. به این معنا که همه جوانب موضوع و پیامدها واقعی و احتمالی آن را می سنجد.
دوراندیشان، بین آرزوها و اهدافشان نوعی هماهنگی ایجاد می کنند . این هماهنگی آنها را ترغیب کرده ، تا برای یک زندگی خوب که عبارت است از زندگی ثابت و استوار ، سامان مند ، منسجم و با حداقل تعارضات، بکوشند .«اذا اقْتَرَنَ الْعَزْمِ بِالْحَزْمِ کَمَلَتْ السعاده؛ هر گاه تصمیم و دور اندیشی قرین هم شوند، خوشبختی کامل می شود.»
یکی از آفت های مهم در زندگی هر فردی غفلت است که دشمن دوراندیشی است. امام علی علیه السلام، می فرمایند: " الغفله ضِدَّ الْحَزْمِ "؛ غفلت ضد دور اندیشی است.
و همچنین یکی از آفت های مهم دور اندیشی گذشتن وقت و یا کار از کار گذشتن است که امیر المومنان علیه السلام، در این خصوص می فرمایند: "آفه الْحَزْمُ فَوْتَ الامر "؛ آفت دوراندیشی و احتیاط کار از کار گذشتن است.
دوراندیشی نشانه عقل سلیم انسانی است، و با آن میتوان آینده ای که در گروِ انتخاب و عمل و برنامه امروز ماست، آباد کرد. حضرات معصومین علیهم السلام راه را برای ما روشن کرده اند، اگر آینده را تباه کنیم، خودمان مسئول هستیم. آنچه در این مجال بیان شد تنها گوشه ای از ویژگی های دوراندیشی است.
منابع:
- نهج البلاغه ، خطبه 181، حکمت 48.
- غررالحکم و دررالکلم، ح 3273؛ ح 6362؛ ح 5592؛ ح 4067؛ ح1031؛ ح ١٩١٥.
محمدی ری شهری، میزان الحکمه ج 1، ص 182؛ ج3، ص 59 ؛ ج 7 . ص 90 و ص 35.
جام جم سرا :شوخان براخاسی دختر 6 ساله اهل دیواندره استان کردستان است که دو سال پیش بر اثر سرماخوردگی به بیمارستان امام خمینی (ره) دیواندره مراجعه کرد که با تزریق آمپول پنیسیلین از هر دو چشم نابینا شد.
چشمان این دختر خردسال دو بار در بیمارستان فارابی تهران پیوند قرنیه شد، اما هنوز قادر به دیدن نیست.
نخستین بار روزنامه جام جم ماجرای بیماری شوخان را منتشر کرد و از وزیر بهداشت خواست چشمان او را دریابد .در پی آن دکتر سید حسن هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصمیم گرفت که خودش چشمهای دختر ک را ویزیت و معاینه کند. از همین رو، 15 اسفند سال گذشته بود که وزیر بهداشت با حضور در بیمارستان چشم پزشکی نور، چشمهای شوخان را معاینه و تصمیم گرفت عمل پیوند قرنیه را بار دیگر برای این دختر دیواندرهای انجام دهد.
روزگذشته وزیر بهداشت با حضور در بیمارستان نور، عمل پیوند قرنیه را بر روی چشمان شوخان انجام داد .
تمامی هزینههای جراحی و پیوند قرنیه این دختر 6 ساله، رایگان بود و وزیر بهداشت پس از عمل وی اظهار امیدواری کرد بینایی به چشمان شوخان بازگردد.
چند سال پیش بود که ما زیر همین گنبد کبود زندگی میکردیم. زنهای خانهدار برنامههای خانواده و آشپزی تماشا میکردند و در نهایت هم در چند شبکه آنطرف آبی اجرای زنده موسیقی یا نماآهنگهای ضعیف و دست چندم را دنبال میکردند. همین روزها بود که پای یک شبکه بهنام فارسیوان به میان آمد؛ شبکهای که ذائقه خانمهای خانهدار را عوض کرد.
ذائقه مردها را هم عوض کرد. کمکم خانمهای کارمند هم معتاد به دیدن تکرار قسمتهای مختلف آن شدند و شبها برایشان دیدن این سریالها مهمتر از رسیدگی به خانه شد.
جوانها و نوجوانها هر جا میرفتند، از پوشش و زیبایی و اتفاقات سریالهای این شبکه صحبت میکردند؛ سریالهایی که با بیوفایی آغاز میشد و با خیانت به پایان میرسید.
خیانت بهعنوان اتفاقی که در همه دنیا و در هر فرهنگ و زبانی اتفاقی ناپسند محسوب میشود، با این فیلمها در خانههای ما آرام و بیسر و صدا جای خود را باز میکرد، آن هم آنقدر نرم که شاید خودمان هم حواسمان نبود چه اتفاق وحشتناکی در حال رخ دادن است.
حالا هم زمان گذشته، تب فارسی وان فروکش کرده اما بیوفایی در ذهن جامعه ما دیگر قبح گذشته را ندارد. پیامهایی که در فضاهای مجازی و بخصوص شبکههای اجتماعی و گروههای وایبری رد و بدل میشود، آنقدر رنگ شوم بیوفایی را در خود دارد که آدم گاهی به چشمهای خودش شک میکند و دوباره نوشته را از نظر میگذراند.
چرا چشمهایمان را بسته بودیم تا آنها که به کودکان خود میآموزند خیانت زشت و نکوهیده است بخواهند آن را در چشم ما عادی جلوه دهند؟ چرا حواسمان نبود؟ چه شد که بیوفایی اینقدر آرام و بیصدا مثل مار خزید و به ذهن جامعه ما آمد؟ آنقدر که حالا هیچ جا از تبعاتش در امان نباشیم و هر جا میرویم در قالب طنز، خبر یا هر چیز دیگری با آن روبهرو باشیم، آنقدر که گاهی بخواهیم چشمانمان را ببندیم و گوشهایمان را بگیریم.(زینب مرتضایی فر/گروه فرهنگ و هنر)
جام جم سرا: گاهی اما چند ماه یا یکی دو سال بعد ورق برمیگردد و حرفها و نگاههای محبتآمیز جای خود را به سخنان تند و چشم غرههای آکنده از خشم میدهد. راستی در این مدت بر این دو نفر و این دو خانواده چه میگذرد که شرایط را این قدر سخت و گاه غیرقابل تحمل میکند؟ چه میشود که یکی پایش را در یک کفش میکند و فقط از طلاق حرف میزند؟
برای این که چنین روزهایی تجربه نشود یا کمتر دیده شود، خوب است در همان روزهای سرشار از شادی، قدری عاقلانهتر فکر کرده و کمی از سخن گفتن و عمل کردن براساس احساسات دوری کنیم. خیلی وقتها این خود ما هستیم که با دادن قولهایی که نمیتوانیم به آنها عمل کنیم و به قول معروف از پسش برنمیآییم، زمینه را برای بروز اختلافها فراهم میکنیم.
امروز به چند مورد از این مسائل اختلاف برانگیز اشاره میکنیم:
قدیمها مثال معروفی وِردِ زبانها بود که این روزها کمتر شنیده میشود. آن مثل چیزی نزدیک به این مضمون بود «پیش از ازدواج باید چشمهایت را خوب باز کنی اما پس از ازدواج لازم است گاهی چشمهایت را ببندی.»
امروز متأسفانه این پیشنهاد حکیمانه به عکس اجرا میشود؛ به این معنا که دخترها و پسرهای جوان در روزها و ماههای نخست آشنایی چشمشان را بر همه چیز میبندند، کژی و راستی را به یک معنا تفسیر میکنند و هیچ بدی و رفتار و گفتار ناشایستی در طرف مقابل نمیبینند؛ حتی اگر یکی از دوستان و آشنایان انتقادی از همسر آیندهشان بکند، با تندی هر چه تمامتر بر او میتازند که قصد بر هم زدن این رابطه را داری و مقصودت جلوگیری از خوشبخت شدن من است و از اینگونه تعبیرها! انگار در آن دوران، حرفها میخ آهنین است و گوش دختر و پسر، سنگی سنگین.
همین خانم و آقا اما چند روزی که از عقد و ازدواج میگذرد، شروع میکنند به مته بر خشخاش گذاشتن و ریزترین سخنان و حرکات و سکنات را زیر ذرهبین نقد بردن و راه بر نفس طرف مقابل بستن. عجیب آن که حالا ریتم و جریان داستان هم عوض میشود و هرچه بزرگترها بیشتر نصیحت میکنند، کوچکترها کمتر میشنوند و همان بزرگترها را مقصر قلمداد میکنند. آنچه در این میان ثابت میماند، همان یکدندگی دختر و پسر عاشق پیشه دیروز و دشمن امروز است.
پس اگر به زندگی مشترکتان علاقهمند هستید؛ اگر پیش از ازدواج هم چشمهایتان را خوب باز نکردهاید، حداقل بخش دوم این نصیحت را گوش کنید و از حالا به بعد بر بعضی رفتارهای کوچک همسرتان چشم بپوشید.
توقع بیجا مانع زندگی است
در مطالب قبلی هم به این موضوع اشاره کردیم اما به دلیل اهمیتش باز هم به آن میپردازیم؛ خیلی از دختر و پسرها ازدواج را دروازهای برای فرار از مشکلات میدانند. یاد قدیمها بخیر که دخترها منتظر مردی دلاور سوار بر اسبی سفید مینشستند، تا بیاید و آنها را با خود به قصر آرزوهایشان ببرد. حالا اما همه ما میدانیم این حرفها متعلق به قصههاست و با واقعیت زندگی فرسنگها فاصله دارد. دختر و پسر عزیز، چه بخواهید و چه نخواهید؛ چه بپسندید و چه اینگونه فکر نکنید، زندگی مشترک پُر است از مشکلات ریز و درشت. مشکلاتی که اگر آماده مقابله با آنها نباشید، عزم همراهی و پای رفتنتان را سخت آزرده و زخمی میکند و یارتان را در مسیر سخت زندگی تنها خواهید گذاشت. همین جا سرچشمه اختلافات است.
پس حقایق را بپذیرید و توقعتان را از زندگی واقعی کنید. توقع بیجا و فراتر از توان طرف مقابل، مانند بهمنی بر جاده زندگی فرود میآید و راه رسیدن به هدفها را مسدود میکند. اگر میخواهید زندگی آنچنان که دوست دارید، ادامه یابد و از بودن در کنار همسرتان لذت ببرید، «توقع بیجا» را از فرهنگ لغات زندگی مشترکتان پاک کنید.
هر کس برای این کار راهی پیدا میکند اما شاید بتوانید از پاک کن قناعت، واقعبینی، مدارا و بردباری برای پاک کردن این واژه کمک بگیرید.
هنگام عصبانیت پرخاش ممنوع
تمام بزرگان میگویند هنگام عصبانیت نباید تصمیم بگیرید و این نکته مهم اخلاقی، در زندگی زناشویی نقشی به مراتب مهمتر از مناسبات اجتماعی بازی میکند. بسیار پیش آمده که جرقهای کوچک باعث بروز اختلافاتی تند و آتشین شده است. اختلافاتی که تا جدایی پیش رفته و زندگیای را بر باد داده است.
اگر آموخته باشیم یا تمرین کنیم که بیاموزیم، وقتی عصبانی هستیم یا همسرمان عصبانی است با او جر و بحث نکنیم؛ اگر یاد بگیریم موقع عصبانی شدن، تصمیم نگیریم و به جای آن سکوت پیشه کنیم؛ اگر هنگام عصبانیت، پاسخ ندهیم؛ تصمیم نگیریم و به جای این کارها فقط از محیط پر تشنج گفتوگو بیرون برویم؛ قدری هوای تازه به ریهها وارد کنیم و کمی قدم بزنیم، به قطع و یقین نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
مهم این است که بخواهیم و برای داشتن زندگی بهتر، تمرین و تلاش کنیم. (ضمیمه چاردیواری)
مترجم: زهره شعاع
focusonthefamily.com
دکتر سید حسن هاشمی شنبه شب با حضور در بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی فارابی، ضمن عیادت از قربانی اسیدپاشی در اصفهان، از نزدیک در جریان روند درمانی این مصدوم قرار گرفت.
وزیر بهداشت در حاشیه این عیادت و معاینه قربانی اسیدپاشی، به تشریح روند درمانی مصدوم پرداخت و گفت: تا الان تعداد زیادی عمل جراحی بر روی چشم و پوست مصدوم انجام شده و تمام تلاشها برای حفظ چشم بود. چون قرنیه هر دوچشم دچار سوراخ شدگی شده بود و بخش عمده استحکامات چشم هم آسیب دیده بود.
وی با تاکید بر تلاش تیم پزشکی برای حفظ چشم، تصریح کرد: در حال حاضر وضعیت مصدوم خوب است اما احتیاج به عملهای بعدی دارد.
هاشمی با اعلام اینکه چشم مصدوم نور و حرکت دست را تشخیص میدهد، ادامه داد: این نشان میدهد که عصب چشم سالم است و بایستی عملهای بعدی انجام شود و اگر مشکلی پیش نیاید، پیوند قرنیه مصنوعی است که حداقل بین ۳ تا ۶ ماه بعد انجام میشود.
وزیر بهداشت در پاسخ به این سئوال که آیا شخص آقای رئیس جمهور شما را پیگیر وضعیت قربانی اسیدپاشی کردهاند، گفت: آقای رئیس جمهور ما را مامور کردهاند برای همه مردم ایران و این جزو وظیفه ماست و باید انجام بدهیم. البته در این موضوع، نباید رها شود و در جهت ارتقای فرهنگی جامعه کار شود تا پیشگیری کند از این رفتارهای نابهنجار که زیبنده مردم ایران نیست.
وی تاکید کرد: در یکی دو دهه گذشته مواردی از این قبیل مصدومان داشتهایم که آسیبهای جدی دیدهاند و بینایی خودشان را از دست دادهاند. نباید اجازه بدهیم چنین اتفاقاتی در جامعه رخ بدهد.
هاشمی با اظهارتاسف از اینکه دومین علت مرگ و میر ناشی ازحوادث در کشورمان مربوط به نزاع و خشونت و درگیری است، تاکید کرد: همه باید تلاش کنیم که برای همیشه چنین حوادثی از جامعه ما رخت بر بندد.
وزیر بهداشت در ارتباط با موارد دیگری از حوادث اسید پاشی بعد از حادثه اصفهان، گفت: مواردی بوده است که به من گزارش دادهاند و بیشتر شخصی و خانوادگی بوده است.
وی در خصوص وضعیت شناسایی و دستگیری عاملان اسیدپاشی، افزود: من میدانم که وزیر کشور مکرر پیگیر هستند.
هاشمی همچنین از تقبل هزینههای درمانی مصدوم اسیدپاشی توسط دولت خبر داد و گفت: حتی اگر نیاز باشد، برای ادامه روند درمان به خارج از کشور بروند، هزینهها تامین خواهد شد. اما، آنچه مسلم است فعلا نیازی به اعزام نیست.
سهیلا جورکش دختر ۲۷ سالهای است که در حدود سه ماه قبل در اصفهان و به هنگام بازگشت به منزل مورد حمله اسیدپاشی قرار گرفت.(مهر)
از جا گذاشتن کارت بانکی یا کارت سوخت در دستگاه گرفته تا فراموشکردن قرار ملاقاتی مهم تا غذایی که روی گاز مانده و... نمونههایی از این دست شکوههاست؛ اما همین فراموشیهای روزمره گاهی ممکن است در زندگی ما بسیار حساس و سرنوشتساز باشد و به همین دلیل باید چارهای برای آن جست.
یکی از جنبههای بسیار مهم و البته سرنوشت ساز به یادآوردن جزئیات مربوط به پروندههای جنایی است. عموما در هر پرونده جنایی شاهد یا شاهدانی هستند که به نحوی وقوع جرم یا مواردی مرتبط با آن را دیده یا شنیدهاند. بسیاری از این افراد هم به هیچوجه گمان نمیکردهاند آنچه در مغزشان ثبت میشود، ممکن است در تعیین حکم نهایی و چه بسا سرنوشت فرد یا افرادی بسیار موثر باشد.
مطابق گزارش مجله پریونشن، اخیرا نتایج پژوهشی منتشر شده که هدف اصلیاش یافتن راهی برای بالابردن قابلیت یادآوری جزئیات است تا از این طریق بتوان به روند قضاوت دقت بیشتری بخشید. برای انجام این پژوهش محققان بریتانیایی از شرکتکنندگان خواستند نخست فیلمهای کوتاهی را ببینند.
در مرحله بعد، از هر یک از آنها پرسشهای مشخصی پرسیدند که عمدتا مربوط به جزئیاتی بود که شرکتکنندگان در این فیلمهای کوتاه دیده بودند، اما پیش از مرحله پاسخ به پرسشها، پژوهشگران این افراد را به دو دسته مجزا تقسیم کردند. از دسته اول خواستند در طول پاسخگویی چشمانشان را کاملا ببندند و به عکس از دسته دوم خواستند چشمانشان را کاملا باز نگه دارند.
در پایان با تحلیل اطلاعات بهدستآمده معلوم شد افرادی که چشمانشان را بسته بودند 23 درصد بیش از آنهایی که چشمانشان باز بود به پرسشها پاسخ درست دادهاند. به عبارت دقیقتر، بستن چشمها هنگام به یادآوردن وقایع و خاطرات 23 درصد کارایی حافظه و مغز شما را بالا خواهد برد.
بستن چشمها از دو طریق متفاوت میتواند به بازیابی جزئیات آنچه در حافظه داریم، کمک کند؛ نخست بالابردن تمرکز و دیگری بازسازی مجدد ماجرا در قالب تصویری ذهنی. دکتر رابرت ناش، مسئول اصلی این پروژه تحقیقاتی و مدرس روانشناسی در دانشگاه استون، در توضیح جنبه نخست میگوید: «وقتی چشمانتان را میبندید، در واقع از میزان فعالیتهای شناختیای که مغزتان در آن لحظه به آنها مشغول است کم میکنید؛ به این ترتیب از آنچه موجب حواسپرتیتان میشود میکاهید و همین هم کمک میکند دقیقا بر همان موضوعی که باید تمرکز کنید.» در عین حال وقتی چشمانتان را میبندید، در واقع دیگر تصاویری که تا آن لحظه پیش چشمانتان بوده حذف میکنید.
خوب ظاهرا این پژوهشگران تکنیک بسیار ساده و در عین حال موثری برای بالابردن دقت شهادت شاهدان عینی یافتهاند، اما بستن چشمها احتمالا به همان اندازه که در دادگاه مفید است به درد زندگی روزمره نیز خواهد خورد. دفعه بعد که فراموشی سراغتان آمد قبل از هر چیز چشمتان را ببندید و سعی کنید آنچه به دنبالش هستید، به خاطر بیاورید.
شاید آنچه فراموش کردهاید در همان 23 درصدی از حافظهتان باشد که بستن چشمها روشناش میکند، اما در این زمینه به یک نکته بسیار مهم دقت کنید: اگر یک سر دارید و هزار سودا یا اگر چند هندوانه را با هم برداشتهاید، خیلی به این فنون دل نبندید. دیگر اینکه استرس و اضطراب بسیار شدید هم مخل حافظه است و براحتی میتواند تمرکزتان را برهم بزند. مطمئن باشید هیچ «ابوالمشاغل مضطربی» اگر تا ابد هم چشمانش را ببندد، بسیاری از جزئیات را هرگز به خاطر نخواهد آورد.
مسعود ایثاری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
40
بنا بر تاکید اپتومتریستها استفاده از عینک ،زیر سن مدرسه محدود به مواردی میشود که اگر عینک تجویز نشود کودک دچار تنبلی چشم، انحراف چشم، مشکلات شخصیتی و ارتباط با دیگران یا اختلالات در یادگیری شود. البته گاهی نیز تجویز عینک به دلیل طرح شکایاتی از سوی کودک ازجمله سوزش چشم، اشک ریزش یا سر درد صورت میگیرد، اما کودکان از چه سنی باید شروع به استفاده از عینک کنند؟
دکتر علی میرزاجانی، رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران در پاسخ میگوید: ما نمیتوانیم سن خاصی را برای شروع استفاده از عینک مطرح کنیم؛ مثلا در نوزادی که آب مروارید مادرزادی داشته باشد گاهی در همان اوایل تولد، تحت جراحی آب مروارید قرار میگیرد و پس از آن لازم است از عینکهای مخصوص نوزادی یا کنتاکت لنز استفاده کند.
دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتوگو با جامجم میگوید: همچنین گاهی اوقات در سن زیر یک سالگی به دلیل وجود عیوب انکساری، کودک به انحراف چشم مبتلا میشود که لازم است برای وی عینک مناسب تجویز شود و به هیچ وجه تأخیر در استفاده از عینک جایز نیست. ولی گاهی اوقات، تجویز عینک به میزان احتیاجات بینایی کودک بستگی دارد، در آن صورت ممکن است با یک میزان عیب انکساری برای کودکی عینک تجویز شود و برای کودک دیگری با همان میزان عیب انکساری عینک تجویز نشود.
استفاده از عینک، دائمی یا موقت؟
در چه مواردی استفاده از عینک برای کودک موقت و چه زمانی دائمی است؟
به گفته دکتر میرزاجانی، غالبا وقتی ضرورت دارد عینک تجویز شود، اپتومتریست برای والدین به طور کامل توضیح میدهد که عینک تجویزی در چه زمانهایی و تا کی باید مورد استفاده قرار گیرد. البته گاهی در جلسه اول تخمین این مساله به طور قطعی مشخص نیست.
این اپتومتریست تاکید میکند: کودکانی که نمره عینک زیادی دارند یا این که بدون عینک چشمهایشان دچار انحراف میشود حداقل تا پایان دهه اول زندگی یا دوران رشد و بلوغ و گاهی نیز برای همیشه نیاز به استفاده از عینک دارند. مدت استفاده از عینک به وسیله اپتومتریست تعیین میشود.
گاهی اوقات، نقش عینک فقط برای بهتر دیدن در یک فاصله مشخص است، مثلا عینکهای پیر چشمی در بزرگسالان فقط برای فاصله نزدیک لازم است یا عینکهای مخصوص افراد نزدیک بین، بیشتر برای فواصل دور مورد نیاز است. ولی در کودکی که تحت درمان تنبلی چشم است لازم است به طور تمام وقت از عینک استفاده کند یا در کودکی که از عینک به عنوان یک روش اصلاح انحراف چشم بهره گرفته میشود، ممکن است دقایق کوتاه بدون عینک بودن هم برای سلامت چشمها و بینایی مضر باشد.
عینک نزدن، ممنوع
در مورد این که چه وقت کودک عینک بزند یا نزند والدین حتما باید براساس توصیههای زمان تجویز عینک عمل کنند، ولی معمولا زمانی برای کودکان عینک تجویز میشود که بدون عینک سیستم بینایی وی آسیب خواهد دید.
دکتر میرزاجانی تاکید میکند: در چنین شرایطی کودک باید طبق زمانبندی اعلام شده از سوی اپتومتریست، عینک تجویزی استفاده کند.
وی با اشاره به این که دلایل داشتن عیب انکساری و نیاز به استفاده از عینک بیشتر جنبه ژنتیکی دارد تا عوامل محیطی و اکتسابی میافزاید: البته عوامل محیطی نیز در استفاده از عینک بیتأثیر نیست و در افرادی که پتانسیل یکسری اختلالات را به طور اولیه دارند، موثر واقع میشود.
تبلت و رایانه، بلای چشمان کودک
استفاده بیرویه از تبلت، موبایل و بازیهای رایانهای میتواند با تأثیر روی ماهیچههای داخلی و خارجی چشمها و همین طور با تأثیر بر مراکز بینایی تأثیراتی داشته باشد که به نفع سلامت سیستم بینایی کودک نیست.
دکتر میرزاجانی در این باره میگوید: به طور کلی تماشای تلویزیون نمیتواند یک فرد سالم و بدون عیب انکساری را به ضعف بینایی انکساری مبتلا کند، ولی باید در استفاده از این وسایل محدودیتی قائل شد. به نظر میرسد حداکثر یک ساعت در روز استفاده از بازیهای رایانهای میتواند معیار مناسبی برای پیشگیری از آسیبهای بینایی باشد.
وی توصیه میکند: قرار ندادن چشمها در مواجهه با انواع استرس برای سلامت چشمها و بینایی ضروری است که خیره شدن به صفحه نمایش تلویزیون و رایانهها نیز یکی از این موارد استرسزاست. هنگام تماشای تلویزیون یا صفحه رایانهها فرد به طور مستقیم به پیکسلهای نوری نگاه میکند و شدت نور ساطع شده به چشمها با افزایش فاصله کاهش مییابد؛ بنابراین بهتر است تا حد امکان از فاصلههای دورتر استفاده شود. البته گاهی نگرانی والدین بابت فاصله کودکان تا صفحه تلویزیون قدری بیشتر از اهمیت رعایت این فاصله است به طوری که گاهی آنقدر کودکان را از صفحه تلویزیون دور مینشانند که کودک هیچ لذتی از تماشای تلویزیون نمیبرد.
عینک کودک با قاب مناسب
یک عینک طبی خوب دارای ویژگیهایی است که شامل انتخاب قاب مناسب و عدسی با طرح و مشخصات صحیح میشود.
دکتر میرزاجانی در این باره توضیح میدهد: اگرچه ساخت عینک طبی برای همه گروههای سنی دارای شرایط و ویژگیهای خاص خود است، ولی در مورد کودکان این اهمیت چند برابر میشود.
انتخاب فریم مناسب برای کودکان بسیار مهم است، به طوری که نهتنها میدان بینایی خوب برای کودک فراهم کند و به طور مناسب روی سر و صورت کودک جا بگیرد، بلکه با توجه به حساس بودن پوست کودک و تغییرات رشدی دائم که کودک با آن مواجه است مانع ایجاد ناهنجاریهای رشدی در اجزای صورت کودک، بویژه بینی کودک شود.
مرز درمان اختلالات بینایی با عینک تا کجاست؟
گروهی از انواع انحرافات چشم با تجویز عینک طبی، بدون نیاز به جراحی اصلاح میشود.
دکتر میرزاجانی با تائید این مساله میگوید: لازم است قبل از جراحی انحراف، چشم کودک بررسی و از لحاظ نیازمندی به تجویز عینک ارزیابیهای لازم به عمل آید. حتی در بسیاری موارد علاوه بر جراحی و روشهای دیگر درمان لازم است کودک از عینک طبی مناسب نیز استفاده کند.
وی با تاکید بر این که تنبلی چشم نیز با استفاده از عینک و درمانهای ویژه دیگر ازجمله بستن چشم قابل درمان است، میافزاید: همچنین عیوب انکساری چشم ازجمله دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم با عینک اصلاح میشود. ولی اگر منظور از درمان این است که پس از مدتی دیگر نیاز به استفاده از عینک وجود نداشته باشد به طور قطعی نمیتوان تضمین کرد که با استفاده از عینک پس از مدتی کودک دیگر نیازی به استفاده از عینک نخواهد داشت و شاید لازم باشد برای سالها یا حتی همیشه کودک از عینک استفاده کند.
پونه شیرازی / گروه سلامت
توجه و دقت مادربزرگ و ریشهیابی علت ناآرامی عجیب کودک نشان داد چشمان این پسر 5/1 ساله بشدت مبتلا به آستیگماتیسم است؛ عارضهای که با نگاه کردن به خطوط دوار و نزدیک به همی که روی لباس مادربزرگش وجود داشت او را کلافه میکرد و گریه و بیقراریاش نیز ناشی از همین حس ناخوشایند بود.
این اتفاق موید آن است که آستیگماتیسم یا اختلاف در قدرت انکساری چشم در محورهای مختلف در نوزادان و کودکان بسیار کوچک نیز اتفاق میافتد. البته آستیگماتیسم عارضه پیچیدهای نیست، بلکه یکی از عیوب انکساری مهم و شایع در کودکان محسوب میشود که به تجویزعینک برای کودک نیز ختم میشود.
دکتر علی میرزاجانی، رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران با تاکید بر این که برای آستیگماتیسمهای کمتر از یک دیوپتری (واحد اندازهگیری برای توان عدسی چشم است) در کودکان لازم نیست درمانی صورت بگیرد و عینک تجویز شود، میگوید: آستیگماتیسمهای بیشتر از یک شماره، مهم تلقی میشوند و بیش از دو شماره نیز نهتنها موجب تاری قابل توجه دید میشوند، بلکه در صورت استفاده نکردن از عینک زمینه ابتلا به تنبلی چشم را فراهم میکند که ممکن است یکطرفه یعنی فقط در یک چشم یا دوطرفه یعنی در هر دو چشم باشد.
دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتوگو با جامجم میافزاید: مهم ترین علت آستیگماتیسم در کودکان، اختلاف قدرت انکساری قرنیه کودک در دو محور مختلف است که درمان آن فقط با عینک انجام میشود. در واقع هدف از تجویز عینک مناسب، فراهم کردن یک دید واضح برای کودک است که بر این اساس، کودک باید در همه ساعات بیداری، عینک را به چشم داشته باشد.
نشانههای آستیگمات بودن چشم کودک
والدین باید توجه داشته باشند کودکانی که چشمان آستیگمات دارند ممکن است برای دید بهتر، چشمهای خود را تنگ کنند، آب ریزش داشته باشند یا در نور آفتاب بیشتر از معمول به نور حساسیت نشان دهند و در واقع نور ترسی داشته باشند.
این متخصص بیناییشناسی تاکید میکند: البته ممکن است آستیگماتیسم کودک کاملا بدون علامت نیز باشد. با این حال والدین باید بروز نشانههایی چون تنگ کردن شکاف پلکی برای دیدن یا نزدیک کردن اجسام به چشمها و یا نزدیک کردن سر به اجسام را از سوی فرزندشان حتما پیگیری کنند.
نگران آستیگماتیسم کودکان زیر سه سال نباشید
به گفته متخصصان با توجه به این که قبل از سه سالگی کودکان هنوز از چشمهایشان برای دید دقیق زیاد استفاده نمیکنند وجود آستیگماتیسم در این سنین مشکل جدی برای بینایی ایجاد نمیکند.
رئیس انجمن اپتومتری با تائید این مساله توضیح میدهد: در چنین مواردی اگر هم چشمان کودک، آستیگمات باشد و درمانی هم صورت نگیرد، شانس برای درمان و رسیدگی به مشکل وی پس از سه سالگی نیز وجود دارد. فقط در شرایطی که آستیگماتیسم در سنین قبل از سه سالگی در حد خیلی شدید باشد لازم است مورد رسیدگی قرار گیرد. البته در چنین مواردی این مشکل ممکن است مانند دیگر عیوب انکساری شدید، علامتهایی همراه با بیقراری و کلافگی به دلیل بروز اختلالات بینایی در کودک بروز کند.
آستیگماتیسم کودکان درمان میشود
آیا بیتوجهی به درمان آستیگماتیسم در کودکان زیر سه سال با تبعاتی همراه است؟
دکتر میرزاجانی پاسخ میدهد: آستیگماتیسم یک عیب انکساری است که در بیشتر موارد اگر تا سه سالگی تحت درمان قرار نگیرد شانس برای درمان آن در سنین بالاتر نیز وجود دارد. البته توصیه میشود والدین پس از رسیدن کودک به سه سالگی در طرح بیناییسنجی کودکان سه تا شش ساله شرکت و کودک خود را ارزیابی کنند.
وی با تاکید بر این که درمان آستیگماتیسم قطعی نیست و ممکن است با تغییراتی در طول زمان همراه باشد، میافزاید: اصلاح دید و فراهم کردن شرایط استاندارد برای رشد و تکامل سلولهای بینایی در مغز که مسئول دیدن جزئیات اجسام و ریزبینی هستند هرگز به این معنا نیست که کودک مدتی عینک میزند و پس از آن عیب انکساری آستیگماتیسم از میان میرود؛ بلکه حتی ممکن است طی سالها استفاده از عینک، تغییری در شماره عینک آستیگماتیسم اتفاق نیفتد.
پونه شیرازی - دانش و سلامت