جام جم سرا:از میان این داروها کلوپیدوگرل یا پلاویکس پرمصرف‌ترین داروی کشور است که نوعی مهارکننده تجمع پلاکتی یا رقیق‌کننده خون تلقی میشود. وار فارین نیز یکی دیگر از داروهای رقیق‌کننده خون است که آمار مصرف آن در میان مبتلایان به بیماری‌های قلبی-عروقی بسیار بالاست. آسپرین هم از آن دست داروهای نام آشنایی است که مسیر خود را بسرعت از دنیای کودکان به بزرگسالان با اثراتی که در رقیق‌کنندگی خون دارد، باز کرده است تا جایی که امروزه بسیاری از افراد سالم نیز از دهه چهارم زندگی خود با هدف پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی به مصرف روزانه آسپرین اقدام می‌کنند. نکته مهمی که از نظر بسیاری از مصرف‌کنندگان این سه داروی پر مصرف رقیق‌کننده خون دور مانده آن است که مصرف خودسرانه این داروها میتواند عوارض بسیار خطرناکی داشته باشد.
دکتر محمدرضا محمد حسنی، فوق تخصص قلب و عروق درباره مصرف خودسرانه دارو در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: وقتی غلظت خون از حد طبیعی بالاتر می‌رود، خطر پارگی مویرگ‌های خونی به دنبال افزایش فشار خون افزایش می‌یاید و خطر بروز سکته قلبی و مغزی نیز زیاد میشود.
رقیق‌کننده‌های خون برای پیشگیری یا درمان؟
به گفته دکتر محمد حسنی، از میان داروهای رقیق‌کننده خون، آسپرین تنها دارویی است که از سوی افراد سالم به منظور پیشگیری از لخته‌شدن خون مورد استفاده قرار می‌گیرد.همچنین مبتلایان به بیماری‌های قلبی-عروقی نیز برای جلوگیری از پیشرفت یا عود بیماری شان این دارو را مصرف می‌کنند، اما باید دانست که این دارو هرگز بیماری قلبی را درمان نمی‌کند و صرفا با کاهش قدرت انعقاد پذیری پلاکت‌های خون مانع از لخته شدن خون در رگ‌ها میشود. وی ادامه می‌دهد: از میان دو داروی دیگر رقیق‌کننده خون برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی، کلوپیدوگرل یا پلاویکس نیز بویژه برای کسانی که بیماری قلبی فعال دارند، جنبه پیشگیری از تشدید یا عود بیماری را دارد. یعنی از ایجاد لخته و بسته‌شدن استنت‌های قلبی (لوله یا فنرهای ظریفی که برای باز نگه داشتن جریان خون در رگ‌های خونی کار گذاشته میشود ) جلوگیری می‌کند. وارفارین نیز صرفا جنبه درمانی دارد و مصرف آن بخصوص برای آن دسته از بیمارانی که دریچه‌های مصنوعی قلب فلزی برایشان گذاشته شده، طبق دستور متخصص قلب و با در نظر گرفتن ملاحظاتی ضروری است.
زنگ خطر خونریزی‌های گوارشی
بیشتر افرادی که خودسرانه آسپرین مصرف می‌کنند از عوارض گوارشی خطرناک این دارو و نیز عوارض مغزی احتمالی آن بی‌خبرند.
دکتر محمد حسنی با تاکید بر این که حتی مصرف خودسرانه یک عدد آسپرین ممکن است در فردی خونریزی‌های گوارشی همراه با مدفوع و استفراغ خونی بدهد، افزود: هیچ فردی بدون تجویز و تائید پزشک متخصص قلب نباید خودسرانه آسپرین مصرف کند. حتی کسانی که فشار خون بالا دارند و خودسرانه آسپرین مصرف می‌کنند در معرض خطر سکته مغزی (از نوع خونریزی دهنده و نه از نوع لخته‌ای) قرار دارند. حتی مصرف کلوپیدوگرل نیز در برخی بیماران ممکن است با ناراحتی‌های گوارشی همراه باشد که در این صورت مراجعه به متخصص گوارش ضروری است.
دکتر محمد جعفر فره‌وش، فوق‌تخصص گوارش نیز در این باره در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: کسانی که سابقه زخم معده یا اثنی‌عشر دارند باید نسبت به مصرف آسپرین بسیار محتاط باشند و از مصرف خودسرانه این دارو پرهیز کنند.همچنین ضروری است مصرف آسپرین فقط تحت نظر متخصص گوارش و تجویز داروهای کاهش اسید معده صورت بگیرد.از سوی دیگر باید این افراد متوجه هر نوع مشکل و بیماری گوارشی بویژه خونریزی در مدفوع خود باشند.
این متخصص می‌افزاید: باید توجه داشت که آسپرین با برخی داروها و مواد غذایی تداخل پیدا می‌کند. به طور مثال مصرف آسپرین همراه با غذاهای ترش و اسیدی منجر به تشدید ناراحتی‌های گوارشی میشود. به همین دلیل و با هدف کاهش اثرات گوارشی آسپرین بهتر است که از نوع پوشش‌دار این دارو استفاده شود. آسپرین پوشش دار به جای معده در روده باریک جذب میشود و با احتمال بروز آسیب گوارشی کمتری همراه است.
وارفارین، دارویی ضروری اما پر خطر
به گفته دکتر محمد حسنی، مصرف داروی وارفارین که مانع از لخته‌شدن خون میشود برای جلوگیری از سکته قلبی در افراد مسنی که بیماری قلبی جدی دارند، بویژه دارای دریچه قلبی مصنوعی هستند یا ضربان قلبشان غیرطبیعی است، جنبه درمانی دارد و در جلوگیری از انعقاد خون این دسته از بیماران ضروری تلقی میشود.
این فوق تخصص قلب و عروق تاکید می‌کند: نکته مهم آن است که اثربخشی این دارو تحت تاثیر مصرف برخی مواد غذایی و نیز برخی داروها کم یا زیاد میشود که میتواند بسیار خطرناک باشد و حتی ممکن است عوارضی چون خونریزی مغزی را به‌دنبال داشته باشد. برای پیشگیری از چنین عوارضی نه تنها پزشک متخصص، فهرستی از مواد غذایی و داروهایی را که با وارفارین تداخل دارد در اختیار بیمار قرار می‌دهد، بلکه بیمار باید به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه آزمایش خونی خاصی (PT) بدهد تا وضع انعقاد خونش به طور مرتب چک شود تا میزان مصرف دارو برای وی بر اساس نتیجه آزمایش‌اش تعیین شود. بی‌شک انجام مرتب این نوع آزمایش در بیمارانی که وارفارین مصرف می‌کنند، جنبه حیاتی دارد.
دکتر محمد حسنی با تاکید بر این که مصرف مواد غذایی و داروهای همراه با وارفارین صرفا باید با تائید پزشک متخصص باشد، می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف برخی سبزیجات از جمله اسفناج و کاهو در بیماران قلبی که وارفارین مصرف می‌کنند باید بسیار کم و کنترل شده باشد.(پونه شیرازی/ گروه سلامت)