شناسایی طبع سرد و گرم در طب سنتی بسیار مهم است چرا که متخصصان طب سنتی معتقدند ویژگیهای جسمی و روانی افراد تحت تاثیر طبیعت آنها قرار دارد.
از نظر طب سنتی شناسایی مزاج و طبیعت بدن یک روش کاربردی و مهم برای حفظ سلامت جسمی و روانی فرد است. طب سنتی معتقد است که زندگی انسان تحت تاثیر طبیعت بدنش قرار دارد، از این رو غذایی که هر فرد میخورد میتواند بر تمامی اعضای بدن شخص از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و کبد او اثر بگذارد که این اثر در افراد با طبیعت مختلف متفاوت خواهد بود. مزاج افراد به شکل تخصصی از ترکیب چهار طبع گرم، خشک، سرد و تر (برگرفته شده از عناصر چهارگانه آتش، خاک، هوا و آب) شکل میگیرد ولی مردم به طور عمومی افراد را به داشتن طبع سرد و گرم تقسیم میکنند.
طبع سرد
افراد با طبع سرد به احتمال زیاد، با خوردن ترشیجات، ماست، خیار، دوغ، آب یخ و... فشارشان بشدت افت کرده و بیرمق و کمتوان میشوند و نیاز مبرم به استراحت و خواب پیدا میکنند. حال اگر این علایم با خوردن این غذاها ظاهر نشد یا خفیف بود احتمال دارد که مزاج شما متعادل باشد.
طبع گرم
اگر با خوردن خوراکیهای گرمی مانند مویز، خرما، موز، انجیر، مغزهای آجیلی، مواد تند و تیز و... بشدت دچار تعریق و حرارت درونی بدن شدید و صورتتان جوش زد و رنگتان قرمز و کبود و عروقتان پرخون و کمی عصبی مزاج و تمایلتان به انجام فعالیتهای جسمی و جنسی زیاد شد احتمال این که طبع گرمی داشته باشید، زیاد است؛ البته استثناهایی هم وجود دارد. چرا که فرد سرد مزاج با کبد گرم نیز ممکن است این علایم را تجربه کند یا این که احتمال دارد یک فرد گرم مزاج به دلیل عادت به خوردن غذاهایی با طبع گرم چنین علایمی را تجربه نکند یا تجربهای عکس آن داشته باشد.
افراد دارای مزاج سرد یا گرم هستند، اما این گرمی و سردی با تری و خشکی نیز همراه میشود. از دیدگاه طب سنتی منظور از تری، میزان انعطافپذیری و رطوبت بدن شخص است. خشکی هم مقابل تری است و انعطافناپذیری را نشان میدهد.
یکی از سادهترین راهها برای شناسایی طبع سرد و گرم و مزاج هر فرد، بررسی ویژگیها و خصوصیات وی میباشد که در ادامه ذکر شده است:
1- بررسی سردی یا گرمی بدن
2- بررسی سفتی و نرمی بافت بدن
3- رنگ پوست در افراد با طبع سرد و گرم
4- عضلانی یا استخوانی بودن
5- بررسی ساعت و چگونگی خواب
6- میزان رشد و جنس مو
7- اجابت مزاج
8- میزان سازگاری با محیط
طبع گرم و خشک
خصوصیات جسمی: این افراد لاغر اندام هستند. رنگ چهره و سفیدی چشم آنان به زردی میزند. پوستی گرم و خشک دارند. گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند. عطش زیاد و دهانی خشک دارند. بهترین فصل برای ایشان فصل زمستان است. کم خواب هستند. تمایل به خوردن ترشیها مثل لواشک و سرکه و هم چنین خوراکیهای سرد مثل خیار و کاهو دارند و به خوردن خوراکیهای شیرین و ادویه جات کمتر تمایل نشان میدهند.
خصوصیات روانی: زود عصبانی شده و زود هم آرام میشوند. افرادی پر جنب و جوش، پر انرژی، باهوش و پرحرف هستند.
توصیه: افرادی که مزاج گرم و خشک دارند باید از هوای تازه و خنک بهره مند شوند و در رژیم غذایی خود از آب و مایعات ، میوه و سبزیجات تازه مثل کاهو و اسفناج استفاده کنند و از نوشیدن بیش از اندازه چای و قهوه خودداری کنند. این افراد همچنین باید مصرف غذاهای گرم و خشک را به خصوص در هوای گرم کاهش دهند.
طبع گرم و تر
خصوصیات جسمی: این افراد درشت اندام بوده، دارای پوستی سرخ و سفید و موهای پرپشت هستند. نبض پر و قوی دارند. خواب خوبی دارند گرچه تحمل بیخوابی هم برایشان راحت است. این افراد نه تحمل گرمای زیاد را دارند و نه تحمل سرمای زیاد، ولی در کل تحمل سرما برایشان راحتتر است. علاقه به شیرینی و ترشی دارند و تقریبا همه نوع غذا را میخورند. پوست بدن ایشان گرم، مرطوب و نرم است.
خصوصیات روانی: انسانهایی جسور و شجاع بوده، معمولا پیشرو و رهبر گروه میباشند. به طور معمول انسانهای آرامی هستند ولی هنگام عصبانیت ممکن است رفتارهای مخاطره آمیز داشته باشند. از سوی دیگر افرادی خوش مشرب و خون گرم هستند، روابط عمومی خوبی دارند و علاقمند به شعر، موسیقی و ... نیز میباشند.
توصیه: افرادی که مزاج گرم و تر دارند باید از مقادیر مساوی میوهجات یا سبزیجات و گوشت استفاده کنند، غذاهای دریایی نیز برای این افراد مفید است. همچنین این افراد باید از غذاهایی با فیبر بالا استفاده کنند تا اجابت مزاج طبیعی داشته باشند.
طبع سرد و تر
خصوصیات جسمی: این افراد چاق و پرچربی هستند. پوست سفید و موهای کم پشت دارند. تشنه نمیشوند و دهان مرطوبی دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به مصرف گرمیها مثل شیرینی و ادویه دارند و تمایل به خوردن سردیها مثل ترشی از خود نشان نمیدهند. فصل تابستان فصل مطلوب آنهاست.
خصوصیات روانی: این افراد کم انرژی و کند هستند. معمولا صبور و آرام هستند و کمتر عصبانی میشوند. معمولا در کارهایی که نیاز به صبر و حوصله زیاد دارد موفقتر هستند و از فعالیتهای بدنی زیاد و سریع معمولا اجتناب میکنند.
توصیه: افرادی که دارای مزاج سرد و تر هستند حتی المقدور باید روزانه فقط 2 وعده غذا میل کنند، زیرا توانایی دستگاه گوارش افراد سرد و تر کم است و لازم است حداقل حدود 10 تا 12 ساعت بین دو وعده غذاییشان فاصله بیفتد. اگر در بین وعدههای غذایی احساس گرسنگی کردند مقدار کمی میوه مانند سیب، گلابی و یا سالاد همراه با مقدار مناسب از روغن زیتون یا پودر آویشن میل کنند. غذای این افراد باید سرشار از پروتیین و فیبر (تخم مرغ ، گوشت، میگو و جگر) باشد و در زمستان و شبها در مصرف غذاهای سردی بخش احتیاط کنند.
طبع سرد و خشک
خصوصیات جسمی: این افراد اندامی لاغر دارند. کم خواب بوده و بینی خشکی دارند. به شیرینی و گرمیها نسبت به سردیها تمایل بیشتری نشان میدهند. بیشتر تمایل به هوای گرم دارند و در فصل بهار راحتترند.
خصوصیات روانی: افراد دارای مزاج سرد و خشک افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبهگر هستند و بسیاری از فلاسفه و دانشمندان در این دسته قرار دارند.
توصیه: افراد دارای مزاج سرد و خشک باید از مایعات به اندازه کافی استفاده کنند و هر روز یک لیوان آب سیب یا آب هویج میل کنند و از مصرف غذاهای یخ زده، کهنه و کنسرو شده خودداری کنند. این افراد باید مصرف مواد سرد و خشک را کاهش دهند. البته مصرف زیاد مواد گرمی بخش قوی مانند فلفل، سیر، پیاز، زنجبیل و... نیز برای این افراد مناسب نیست.
طبع سرد و گرم افراد حاصل ژنتیک است اما میتواند در طول عمر تغییر کند و در سنین مختلف طبع افراد متفاوت میشود. در بهترین حالت رساندن بدن به حالتی از تعادل میان مزاجهای مختلف است.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره