چکیده
مسئله امامت در روایات امام رضا (علیه السلام)، بسیار زیاد به چشم میخورد و این حاکی از اهمیت موضوع، نزد آن حضرت است. ایشان با اشاره به صفات و ویژگیهای امام، او را حجت و دلیل خداوند بر مردم، پاسدار حریم ارزشهای الهی، راهنمای مردم به سوی سعادت و مایه عزت مسلمانان بر میشمارد.1. مقدمه
امام، نور جهان افروز و آب حیاتی است که حیات سیاسی و اجتماعی انسان را بارور و دنیا و آخرت بشر را نورانی میسازد و او را به مسیر سعادت رهنمون میشود. شناخت امام، یکی از مهمترین وظایف مسلمانان است و در روایت آمده: «هرکس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است.»2. مفهوم امام
الف - امام در لغت
امام از ماده «ام» به معنای قصد است و کلمات ام و امام، از همان ماده مشتق میشوند. امام بر وزن کتاب در اصل، مصدر است و به کسی اطلاق میشود که مورد قصد وتوجه دیگران واقع گردد و دیگران از وی پیروی کنند. (2) امام، کسی است که انسانها به قول و فعل او عمل کنند و آنها را به سوی هدفی مشخص، راهنمایی نماید، چه حق باشد و چه باطل؛ (3) این یعنی مطلق پیشوا، مقتدا و رهبر. (4)ب- امام در اصطلاح
امام در اصطلاح علم کلام، کسی است که دارای ریاست عامه بر جمیع امت در تمام امور دینی و دنیوی به نیابت از پیامبر3. تعیین امام
توصیف مقام و منزلت امامان و بیان فضایل آنان از توان عقل و اندیشههای بشری، خارج است. بیگمان باید از منظر سخنان امام معصوم به این جایگاه نورانی نگریست تا درک کاملی از آن حاصل گردد. شناسایی و انتخاب امام نمیتواند به اختیار مردم باشد، زیرا انسانها نمیتوانند تشخیص دهند که چه کسی دارای برترین مقام علمی و معنوی است و از گناهان آشکار و پنهان، مبراست. مردم نمی توانند با اندیشه و تجربه خود دریابند که چه کسی صلاحیت خلاف الهی را دارد. تنها خداوند است که از دل انسان باخبر است و میداند که شایستهترین انسانها برای بردوش کشیدن بار امانت و خلافت الهی کیست. به همین منظور، امام رضا (علیه السلام) در بیان قدر و منزلت امامت به عبدالعزیز بن مسلم فرمود:4. ویژگیهای امام
آنچه در این قسمت بیان میشود، گوشهای از ویژگیها و فضایل امامان معصوم است که میتوان آن را بدینگونه خلاصه کرد:الف – اخلاق نیکو
امام، مسئولیت تربیت و هدایت مردم را به دوش دارد و به سان قافله سالاری هوشیار، دل سوزانه مردم را در حرکت به صراط مستقیم فرا میخواند. ناگفته پیداست که این همه، نیاز به معرفتی والا و آگاهی و دانشی بسیار دارد. از این رو حضرت حق، این گرانمایهگان را گنجینههای علم خود قرار داده و آگاهی از حقایق و معارف بلند دین را در نهادشان به امانت سپرده است.ب- عدالت
در قرآن کریم به مسئله قضاوت و داوری بین مردم اشارههای فراوانی شده و خداوند، مقام داوری را از مقامات پیامبران و امامان برشمرده است. (16) امام، قضات جامعهی اسلامی را نصب میکند و براساس عدالت، بین مردم، قضاوت و حکم میکند. از این رو لازم است که امام، عادلترین مردم باشد.ج – علم
امام رضا (علیه السلام) در بیان مقام علمی امامان میفرماید:د- شکیبایی، تقوا، شجاعت و سخاوت
خود نگهداری و تقوای امام، در بالاترین مرتبه قرار دارد، به طوری که او هیچ گناهی را مرتکب نمیشود و به درجه عصمت رسیده است. پیشوای مسلمانان در مسیر هدایت جامعه، با مشکلات زیادی روبه رو میشود. از این رو لازم است شکیباترین مردمان نیز باشد.هـ - عبودیت
رهبر جامعه اسلامی، نیازمند ارتباط با خالق هستی و امدادجویی و هدایت خواهی از اوست. از این رو رهبر جامعه باید بیشترین ارتباط را با خدا داشته باشد و عابدترین مردمان باشد.5. اوصاف امامان
عظمت مقام امامت به عنوان جایگاه هدایت و رهبری جامعه اسلامی ایجاب می نماید که امام از بالاترین صفات کمالی برخوردار باشد. لذا هر کس که در پی کسب شناخت امام باشد، ناگزیر بایداز این صفات آگاهی یابد. در این جا به برخی از این صفات اشاره میشود:الف – نصب از جانب خداوند
همانطور که در قسمت قبل بیان شد، آیات و روایات فراوانی به انتخاب امامان از جانب خداوند اشاره میکند که از جمله آن میتوان به آیات اولی الأمر (23) و ولایت (24) اشاره کرد. خداوند در این آیات، اطاعت و فرمانبرداری از خلیفه خویش را واجب بر میشمرد؛ به عنوان نمونه خداوند در سوره قدر تصریح میکند که فرشتگان و روح در شب قدر به زمین فرود میآیند (25) و این فرود آمدن به جهت ابلاغ تقدیرات یک سال پیش رو به محضر امام است.ب – عصمت از گناه، خطا و نسیان
خداوند قوه و استعداد عصمت در انبیا و ائمه (علیه السلام) را به گونهای قرار داده که هیچ گاه مغلوب قوای احساسی خود نمیشوند، بلکه تمام قوا و استعداد خود را در مسیر خداوند قرار میدهند. (26) امامان از گناهان، پاک و از عیبها مبرا و منبع پاکی و طهارت هستند. خدای متعال این ویژگی را به ایشان بخشید تا حجت خدا بر بندگانش و گواه بر آفریدگانش باشند؛ چرا که امامان جانشینان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند و وظایف آن حضرت را در تبیین ابلاغ دین و اجرای آن به عهده دارند وحجت الهی بر مردم به شمار میآیند. زیرا در غیر این صورت، با ارتکاب خطا و گناه توسط امام، اعتماد مردم از او سلب میشود و نمیتواند وظایف فوق را انجام دهد. از این رو عقل حکم میکند که امام، معصوم باشد.ج – داشتن خلافت الهیه
خلافت همه ائمه معصوم (علیه السلام) الهی است و آنان جانشینان به حق پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در موارد متعدد بر این مطلب تأکید کرده است.در حقیقت، امام با روحالقدس تأیید میشود، چنان که از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است:د – علم به احکام الهی
یکی از منابع علم امامان معصوم (علیه السلام)، اطلاعاتی است که از طریق پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمؤمنین (علیه السلام) و فاطمه زهرا (علیه السلام) رسیده و سپس به فرزندان معصومش منتقل شده است. (29) به همین دلیل امامان معصوم از مسائل و حوادث و افعال و احوال شیعیان، آگاهی کامل دارند.هـ - زعامت امت در همه زمینهها
یکی از نقشهای مهم رهبری در جامعه اسلامی، نظام بخشیدن به امور دنیای مسلمانان است. رهبر، نظام سیاسی و اقتصادی و نظامی جامعه را سامان میدهد. این نظام بخشی به نهادهای جامعه، موجب قدرتمندی و عزت مؤمنان در درون جامعه و در سطح بینالمللی میشود. سازمان دهی امور مدیریتی، زمینهساز اجرای حدود و احکام الهی در سطح جامعه نیز میشود، چرا که رهبری با استفاده از بازوهای اجرایی و مدیریتی، با متجاوزان، برخورد و گناه کاران را تنبیه میکند و به این طریق، جامعه را به سوی صلاح و سعادت سوق میدهد.و- اگاهی از مصالح و مفاسد و هدایت انسانها
امام رضا (علیه السلام) حدیث سلسلةالذهب (30) را در سرزمینی بیان فرمود که مردم آن در تاریخی نه چندان دور، گرفتار شرک و آتشپرستی بودند. آنان یاد اهل بیت (علیه السلام) را دورادور شنیده بودند و چه بسا در لابه لای آن، رگههایی از غلو و افراط یا کوتاهی و تفریط را در حق اهل بیت (علیه السلام) دریافت کرده بودند. به همین دلیل، امام رضا (علیه السلام) میبایست در کوتاهترین زمان، بزرگترین رسالت را ایفا میفرمود و چهره مکتب اهل بیت (علیه السلام) را از هر گونه افراط و تفریط، پاک مینمود تا بدین وسیله، اندیشه ناب رهبری و ولایت ائمه اطهار (علیه السلام) را به تشنگان حقیقت، ارزانی دارد. این نیز یکی دیگر از هدایتگریهای امام به سوی حق است.6. ضرورت وجود امام
ضرورت وجود امام، همان ضرورت وجود و بعثت پیامبران است، زیرا انبیا آمدهاند تا حقایق و اصول و فروع دین را به مردم شناسانده، آنان را به سوی خداوند، هدایت کنند. هم زمان با ایشان نیز مدعیان دروغینی بودهاند که خود را پیشوا و راهنما معرفی میکردند و با فراخواندن مردم به پیروی از خویش، مایهگم راهی آنان میشدند. به همین دلیل آیین انبیا ممکن است دست خوش انواع تحریفات گردد. برای جلوگیری از این تحریف، لازم است پاسدارانی معصوم و الهی باشند تا به وظیفه الهی خود، عمل کنند.7. راههای اثبات امامت
امامت در اسلام، از جایگاه والایی برخوردار است، به گونهای که قرآن مجید آن را آخرین مرحله سیر تکامل انسان میداند که پیامبران اولوالعزم بدان رسیدهاند. آنان به منظور اثبات نبوت خویش، به ارائه مطالب قانع کننده و هماهنگ با فطرت بشر و همساز با معارف انبیای پیشین میپرداختند و در مواقعی بنا به نیاز جامعه، معجزاتی را از خود نشان میدادند.نتیجهگیری
امامت که ادامه خط رسالت و نبوت است، لازمه هدایت و سعادت بشریت است.گر چه شناخت کامل امامت برای مردم ممکن نیست، لکن لازم است هر کس به اندازه ظرفیت و معرفت خود، در جهت شناسایی و شناساندن این عنصر هدایتبخش تلاش کند و با شناخت فضایل و ویژگیهای ائمه معصوم (علیه السلام)، زمینه هدایت، سعادت و کمال خود و جامعه اسلامی و انسانی را فراهم کند.پینوشتها:
1. دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن وحدیث، دانشکدهی اصولالدین قم.
2. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج2، ص 143.
3. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج1، ص 78؛ طریحی، مجمع البحرین، ج6، ص 10؛ ابن منظور، لسانالعرب، ج12، ص 24.
4. قرشی، قاموس قرآن، ج1، ص 121؛ مهیار، فرهنگ ابجدی عربی به فارسی، ص 127.
5. موسوی اصفهانی، امامت از دیدگاه شیعه، ب 3.
6. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: مستفید و غفاری، ص 396.
7. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ص 193 و 195.
8. همان، ص 187.
9. حکیمی، الحیاه، تحقیق: احمد آرام، ص 307؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ص195.
10. بقره، آیه 24.
11. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ج1، ص 191.
12. انبیا، آیه 73.
13. طه،آیه 2.
14. قصص، آیه 68.
15. احزاب، آیه 36.
16. نساء، آیه 26، 58 و 105.
17. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق محمد باقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج10، ص 351.
18. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ج1، ص 197.
19. همان، ص 192.
20. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ج1، ص 140.
21. همان، ج2، ص 399.
22. کلینی رازی، الکافی، ترجمه: جواد مصطفوی، ج1، ص 287.
23. نساء، آیه 59.
24. مائده، آیه 3.
25. قدر، آیه 4.
26. حسینی تهرانی، امامشناسی، ص 38.
27. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق محمدباقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج25، ص 134.
28. حسینی تهرانی، امامشناسی، ص 39.
29. ابن المغازی، مناقب علی بن ابیطالب (ع)، ص 61؛ شوکانی، نیل الاوطار، ج6، ص 139؛ مجلسی، بحارالانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودیت و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج38، ص 307.
30. ری شهری، میزان الحکمة، ج1، ص 425.
31. حجر، آیه 9.
32. مجلسی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج2، ص 293؛ کلینی رازی، الکافی، ج1، ص 250.
33. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ج2، ص 144.
34. شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، یاد ایام، ص 89.
35. احزاب، آیه 33.
36. حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ص 426.
37. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج5، ص 68.
38. نساء، 59.
39. نساء، 54.
40. حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ص 437.
41. شورا، آیه 32.
چکیده
مسئله امامت در روایات امام رضا (علیه السلام)، بسیار زیاد به چشم میخورد و این حاکی از اهمیت موضوع، نزد آن حضرت است. ایشان با اشاره به صفات و ویژگیهای امام، او را حجت و دلیل خداوند بر مردم، پاسدار حریم ارزشهای الهی، راهنمای مردم به سوی سعادت و مایه عزت مسلمانان بر میشمارد.1. مقدمه
امام، نور جهان افروز و آب حیاتی است که حیات سیاسی و اجتماعی انسان را بارور و دنیا و آخرت بشر را نورانی میسازد و او را به مسیر سعادت رهنمون میشود. شناخت امام، یکی از مهمترین وظایف مسلمانان است و در روایت آمده: «هرکس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است.»2. مفهوم امام
الف - امام در لغت
امام از ماده «ام» به معنای قصد است و کلمات ام و امام، از همان ماده مشتق میشوند. امام بر وزن کتاب در اصل، مصدر است و به کسی اطلاق میشود که مورد قصد وتوجه دیگران واقع گردد و دیگران از وی پیروی کنند. (2) امام، کسی است که انسانها به قول و فعل او عمل کنند و آنها را به سوی هدفی مشخص، راهنمایی نماید، چه حق باشد و چه باطل؛ (3) این یعنی مطلق پیشوا، مقتدا و رهبر. (4)ب- امام در اصطلاح
امام در اصطلاح علم کلام، کسی است که دارای ریاست عامه بر جمیع امت در تمام امور دینی و دنیوی به نیابت از پیامبر3. تعیین امام
توصیف مقام و منزلت امامان و بیان فضایل آنان از توان عقل و اندیشههای بشری، خارج است. بیگمان باید از منظر سخنان امام معصوم به این جایگاه نورانی نگریست تا درک کاملی از آن حاصل گردد. شناسایی و انتخاب امام نمیتواند به اختیار مردم باشد، زیرا انسانها نمیتوانند تشخیص دهند که چه کسی دارای برترین مقام علمی و معنوی است و از گناهان آشکار و پنهان، مبراست. مردم نمی توانند با اندیشه و تجربه خود دریابند که چه کسی صلاحیت خلاف الهی را دارد. تنها خداوند است که از دل انسان باخبر است و میداند که شایستهترین انسانها برای بردوش کشیدن بار امانت و خلافت الهی کیست. به همین منظور، امام رضا (علیه السلام) در بیان قدر و منزلت امامت به عبدالعزیز بن مسلم فرمود:4. ویژگیهای امام
آنچه در این قسمت بیان میشود، گوشهای از ویژگیها و فضایل امامان معصوم است که میتوان آن را بدینگونه خلاصه کرد:الف – اخلاق نیکو
امام، مسئولیت تربیت و هدایت مردم را به دوش دارد و به سان قافله سالاری هوشیار، دل سوزانه مردم را در حرکت به صراط مستقیم فرا میخواند. ناگفته پیداست که این همه، نیاز به معرفتی والا و آگاهی و دانشی بسیار دارد. از این رو حضرت حق، این گرانمایهگان را گنجینههای علم خود قرار داده و آگاهی از حقایق و معارف بلند دین را در نهادشان به امانت سپرده است.ب- عدالت
در قرآن کریم به مسئله قضاوت و داوری بین مردم اشارههای فراوانی شده و خداوند، مقام داوری را از مقامات پیامبران و امامان برشمرده است. (16) امام، قضات جامعهی اسلامی را نصب میکند و براساس عدالت، بین مردم، قضاوت و حکم میکند. از این رو لازم است که امام، عادلترین مردم باشد.ج – علم
امام رضا (علیه السلام) در بیان مقام علمی امامان میفرماید:د- شکیبایی، تقوا، شجاعت و سخاوت
خود نگهداری و تقوای امام، در بالاترین مرتبه قرار دارد، به طوری که او هیچ گناهی را مرتکب نمیشود و به درجه عصمت رسیده است. پیشوای مسلمانان در مسیر هدایت جامعه، با مشکلات زیادی روبه رو میشود. از این رو لازم است شکیباترین مردمان نیز باشد.هـ - عبودیت
رهبر جامعه اسلامی، نیازمند ارتباط با خالق هستی و امدادجویی و هدایت خواهی از اوست. از این رو رهبر جامعه باید بیشترین ارتباط را با خدا داشته باشد و عابدترین مردمان باشد.5. اوصاف امامان
عظمت مقام امامت به عنوان جایگاه هدایت و رهبری جامعه اسلامی ایجاب می نماید که امام از بالاترین صفات کمالی برخوردار باشد. لذا هر کس که در پی کسب شناخت امام باشد، ناگزیر بایداز این صفات آگاهی یابد. در این جا به برخی از این صفات اشاره میشود:الف – نصب از جانب خداوند
همانطور که در قسمت قبل بیان شد، آیات و روایات فراوانی به انتخاب امامان از جانب خداوند اشاره میکند که از جمله آن میتوان به آیات اولی الأمر (23) و ولایت (24) اشاره کرد. خداوند در این آیات، اطاعت و فرمانبرداری از خلیفه خویش را واجب بر میشمرد؛ به عنوان نمونه خداوند در سوره قدر تصریح میکند که فرشتگان و روح در شب قدر به زمین فرود میآیند (25) و این فرود آمدن به جهت ابلاغ تقدیرات یک سال پیش رو به محضر امام است.ب – عصمت از گناه، خطا و نسیان
خداوند قوه و استعداد عصمت در انبیا و ائمه (علیه السلام) را به گونهای قرار داده که هیچ گاه مغلوب قوای احساسی خود نمیشوند، بلکه تمام قوا و استعداد خود را در مسیر خداوند قرار میدهند. (26) امامان از گناهان، پاک و از عیبها مبرا و منبع پاکی و طهارت هستند. خدای متعال این ویژگی را به ایشان بخشید تا حجت خدا بر بندگانش و گواه بر آفریدگانش باشند؛ چرا که امامان جانشینان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند و وظایف آن حضرت را در تبیین ابلاغ دین و اجرای آن به عهده دارند وحجت الهی بر مردم به شمار میآیند. زیرا در غیر این صورت، با ارتکاب خطا و گناه توسط امام، اعتماد مردم از او سلب میشود و نمیتواند وظایف فوق را انجام دهد. از این رو عقل حکم میکند که امام، معصوم باشد.ج – داشتن خلافت الهیه
خلافت همه ائمه معصوم (علیه السلام) الهی است و آنان جانشینان به حق پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در موارد متعدد بر این مطلب تأکید کرده است.در حقیقت، امام با روحالقدس تأیید میشود، چنان که از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است:د – علم به احکام الهی
یکی از منابع علم امامان معصوم (علیه السلام)، اطلاعاتی است که از طریق پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمؤمنین (علیه السلام) و فاطمه زهرا (علیه السلام) رسیده و سپس به فرزندان معصومش منتقل شده است. (29) به همین دلیل امامان معصوم از مسائل و حوادث و افعال و احوال شیعیان، آگاهی کامل دارند.هـ - زعامت امت در همه زمینهها
یکی از نقشهای مهم رهبری در جامعه اسلامی، نظام بخشیدن به امور دنیای مسلمانان است. رهبر، نظام سیاسی و اقتصادی و نظامی جامعه را سامان میدهد. این نظام بخشی به نهادهای جامعه، موجب قدرتمندی و عزت مؤمنان در درون جامعه و در سطح بینالمللی میشود. سازمان دهی امور مدیریتی، زمینهساز اجرای حدود و احکام الهی در سطح جامعه نیز میشود، چرا که رهبری با استفاده از بازوهای اجرایی و مدیریتی، با متجاوزان، برخورد و گناه کاران را تنبیه میکند و به این طریق، جامعه را به سوی صلاح و سعادت سوق میدهد.و- اگاهی از مصالح و مفاسد و هدایت انسانها
امام رضا (علیه السلام) حدیث سلسلةالذهب (30) را در سرزمینی بیان فرمود که مردم آن در تاریخی نه چندان دور، گرفتار شرک و آتشپرستی بودند. آنان یاد اهل بیت (علیه السلام) را دورادور شنیده بودند و چه بسا در لابه لای آن، رگههایی از غلو و افراط یا کوتاهی و تفریط را در حق اهل بیت (علیه السلام) دریافت کرده بودند. به همین دلیل، امام رضا (علیه السلام) میبایست در کوتاهترین زمان، بزرگترین رسالت را ایفا میفرمود و چهره مکتب اهل بیت (علیه السلام) را از هر گونه افراط و تفریط، پاک مینمود تا بدین وسیله، اندیشه ناب رهبری و ولایت ائمه اطهار (علیه السلام) را به تشنگان حقیقت، ارزانی دارد. این نیز یکی دیگر از هدایتگریهای امام به سوی حق است.6. ضرورت وجود امام
ضرورت وجود امام، همان ضرورت وجود و بعثت پیامبران است، زیرا انبیا آمدهاند تا حقایق و اصول و فروع دین را به مردم شناسانده، آنان را به سوی خداوند، هدایت کنند. هم زمان با ایشان نیز مدعیان دروغینی بودهاند که خود را پیشوا و راهنما معرفی میکردند و با فراخواندن مردم به پیروی از خویش، مایهگم راهی آنان میشدند. به همین دلیل آیین انبیا ممکن است دست خوش انواع تحریفات گردد. برای جلوگیری از این تحریف، لازم است پاسدارانی معصوم و الهی باشند تا به وظیفه الهی خود، عمل کنند.7. راههای اثبات امامت
امامت در اسلام، از جایگاه والایی برخوردار است، به گونهای که قرآن مجید آن را آخرین مرحله سیر تکامل انسان میداند که پیامبران اولوالعزم بدان رسیدهاند. آنان به منظور اثبات نبوت خویش، به ارائه مطالب قانع کننده و هماهنگ با فطرت بشر و همساز با معارف انبیای پیشین میپرداختند و در مواقعی بنا به نیاز جامعه، معجزاتی را از خود نشان میدادند.نتیجهگیری
امامت که ادامه خط رسالت و نبوت است، لازمه هدایت و سعادت بشریت است.گر چه شناخت کامل امامت برای مردم ممکن نیست، لکن لازم است هر کس به اندازه ظرفیت و معرفت خود، در جهت شناسایی و شناساندن این عنصر هدایتبخش تلاش کند و با شناخت فضایل و ویژگیهای ائمه معصوم (علیه السلام)، زمینه هدایت، سعادت و کمال خود و جامعه اسلامی و انسانی را فراهم کند.پینوشتها:
1. دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن وحدیث، دانشکدهی اصولالدین قم.
2. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج2، ص 143.
3. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج1، ص 78؛ طریحی، مجمع البحرین، ج6، ص 10؛ ابن منظور، لسانالعرب، ج12، ص 24.
4. قرشی، قاموس قرآن، ج1، ص 121؛ مهیار، فرهنگ ابجدی عربی به فارسی، ص 127.
5. موسوی اصفهانی، امامت از دیدگاه شیعه، ب 3.
6. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: مستفید و غفاری، ص 396.
7. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ص 193 و 195.
8. همان، ص 187.
9. حکیمی، الحیاه، تحقیق: احمد آرام، ص 307؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ص195.
10. بقره، آیه 24.
11. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ج1، ص 191.
12. انبیا، آیه 73.
13. طه،آیه 2.
14. قصص، آیه 68.
15. احزاب، آیه 36.
16. نساء، آیه 26، 58 و 105.
17. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق محمد باقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج10، ص 351.
18. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: آقا نجفی اصفهانی، ج1، ص 197.
19. همان، ص 192.
20. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ج1، ص 140.
21. همان، ج2، ص 399.
22. کلینی رازی، الکافی، ترجمه: جواد مصطفوی، ج1، ص 287.
23. نساء، آیه 59.
24. مائده، آیه 3.
25. قدر، آیه 4.
26. حسینی تهرانی، امامشناسی، ص 38.
27. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق محمدباقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج25، ص 134.
28. حسینی تهرانی، امامشناسی، ص 39.
29. ابن المغازی، مناقب علی بن ابیطالب (ع)، ص 61؛ شوکانی، نیل الاوطار، ج6، ص 139؛ مجلسی، بحارالانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودیت و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج38، ص 307.
30. ری شهری، میزان الحکمة، ج1، ص 425.
31. حجر، آیه 9.
32. مجلسی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج2، ص 293؛ کلینی رازی، الکافی، ج1، ص 250.
33. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: حسین الاعلمی، ج2، ص 144.
34. شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، یاد ایام، ص 89.
35. احزاب، آیه 33.
36. حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ص 426.
37. مجلسی، بحارالانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودی و عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج5، ص 68.
38. نساء، 59.
39. نساء، 54.
40. حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ص 437.
41. شورا، آیه 32.