علیرضا تقوی زاده- کارشناس حوزه/ بخش قرآن تبیان
صدا و سیما از نهادهایی است که بیشترین پیوستگی و تأثیرگذاری را در زندگی فردی و اجتماعی مردم دارد. در تأثیرگذاری رسانه در فرهنگ سازی و تغییر سبک زندگی مردم همین بس که به فرموده حضرت امام خامنه ای، امروز تأثیر رسانه ها و تلویزیون ها و هنرها و این شبکه های عظیم اطلاع رسانىِ اینترنتی و... از سلاح و از موشک و از بمب اتم بیشتر است.1 ایشان در جمع مدیران و برنامه سازان رسانه ای کشورهای مختلف درباره تاثیر گذاری مثبت یا منفی رسانه ها چنین فرمودند: امروز رسانه ها در دنیا فکر، فرهنگ، رفتار و در حقیقت هویت فرهنگی انسانها را القاء می کنند و تعیین کننده هستند. رسانه ها می توانند در بهبود وضعیت زندگی انسان موثر باشند... می توانند در ارتقای اخلاق و معنویت در میان انسانها موثر باشند و می توانند انسان ها را خوشبخت تر کنند؛ متقابلاً می توانند...عادات و آداب و رفتارهای مضر را در میان مردم رایج کنند؛ می توانند ملت هایی را از هویت انسانی خودشان و هویت ملی شان تهی کنند.2
رهبر معظم انقلاب در این رابطه می فرماید: هدف صداوسیما در جمهوری اسلامی چیست؟ طبیعی است؛ تأثیر گذاشتن بر روی انسان ها؛ کشاندن آن ها به سمت آن انسانی که اسلام و بینش انقلابىِ اسلامی، آن را می خواهد بسازد و به وجود بیاورد... اصلاً مهم ترین و موثرترین رسانه ای که می تواند این هدف را تأمین کند، صداوسیماست.
جهالت عملی چالشی است که جامعه ی جهانی را مبتلا به خود کرده و جمهوری اسلامی ایران با انقلاب خود همواره در ستیز با جهالت بوده و هدف خود را بر نشر و گسترش فروغ معارف توحیدی و ایمانی در سطح بین الملل قرار داده است و بخش مهم این رسالت بزرگ بر دوش رسانه هست. ازاین رو باید نگرشی ویژه شود تا دامان رسانه ملی از آلودگی به مظاهر جهل مصون مانده و در صورت دامن گیری پاک شود.
اینک باید دید چه مواردی در رسانه های تصویری از جمله سینما و ... موجب سوق دادن مردم به جاهلیت می شود:
1. ساخت و پخش فیلم های بی محتوا که صرفا به درد وقت گذرانی می خورد.
ازآنجایی که سینمای ایران یک سینمای اسلامی است و با بودجه بیت المال تغذیه می شود باید در راستای رشد و بالندگی نظام اسلامی و نشر و گسترش ارزش های دینی و ایمانی باشد. اصولاً رسانه بدون هدف و آرمان نمی شود. حال یا هدف کشاندن مردم به لغویات است یا سوق دادن مردم به ایمان و معنویت است. رهبر معظم انقلاب در این رابطه می فرماید: هدف صداوسیما در جمهوری اسلامی چیست؟ طبیعی است؛ تأثیر گذاشتن بر روی انسان ها؛ کشاندن آن ها به سمت آن انسانی که اسلام و بینش انقلابىِ اسلامی، آن را می خواهد بسازد و به وجود بیاورد... اصلاً مهم ترین و موثرترین رسانه ای که می تواند این هدف را تأمین کند، صداوسیماست.
ایشان در رابطه با ساخت فیلم های بی محتوا به مسئولان صداوسیما چنین می فرمایند: فیلم خنثای بی اثر بی محتوای بدون پیام، مطلقاً پخش نکنید. برنامه ی بی فایده ی بی محتوایی که فقط یک وقت و یک فاصله ی زمانی را پُر می کند، مطلقاً پخش نکنید. بعضی از برنامه ها این گونه است... من می گویم اگر شما این برنامه را برای این آوردید که این جا خالی است، از شنوندگان عذرخواهی کنید و بگویید: شنوندگان! متأسفانه به قدر این یک ساعت، برنامه ی مناسب شما پیدا نکرده ایم؛ این یک ساعت تعطیل. این، خیلی بهتر و پُرجاذبه تر و منصفانه تر است.3
چقدر از برنامه های سینمایی ما این اهداف والا را دنبال می کنند؟ خیلی کم پیش بیاید شخصی به سینما برود و هنگام بیرون آمدن حس معنویت و عزم بر اصلاح روابط فردی و اجتماعی خود بر اساس دستورات الهی داشته باشد. کشورهای استکباری میلیارد میلیارد هزینه رسانه های خود می کنند و اهداف خود را غیر مستقیم پیاده سازی می کنند. سبک زندگی خود را برترین روش زندگی معرفی می کنند و بیننده با دیدن چنین فیلمی بدون آنکه متوجه شود در چگونگی زندگی اش از آن الگو گیری می کند.
نشانه فرد مومن پرهیز و کناره گیری از لغویات و نشانه جاهلان پرداختن به امور بیهوده است. چگونه می توان جامعه ای ایمانی داشت درحالی که مردمانش مبتلا به لغویات هستند؟ اصولاً جامعه متشکل از مومنان راستین، با مظاهرجهل از جمله امور لغو اعلام متارکه کرده و سلام تودیع به آن ها می دهد: (وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قالُوا لَنا أَعْمالُنا وَ لَکُمْ أَعْمالُکُمْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ لا نَبْتَغِی الْجاهِلِینَ)
و چون سخن بیهوده مى شنوند از آن رو گردانیده مى گویند اعمال ما براى ما، اعمال شما براى شما، سلام بر شما ما خواهان معاشرت جاهلان نیستیم . (قصص 55)
2. رواج تجمل گرایی باارزشی کردن ثروت و تجملات
اگر در رسانه های عمومی مدام از خانه های مجلل و باشکوه فیلم برداری کنند و محیط ضبط فیلم خود را چنین مکان هایی قرار دهند مسلم است که خواه ناخواه بر ذهن بیننده تاثیر گذاشته و برای او یک آرزو می شود. مگر در روایات تأکید نشده است که قشر ضعیف جامعه نباید همنشینی همیشگی با قشر ثروتمند داشته باشد به خاطر آنکه شخص تنگدست با دیدن چنین تجملاتی دلش ربوده ی دنیا شده و نسبت به نعمت هایی که دارد ناسپاس می گردد.
آیات مرتبط با قارون را ندیده اند که وقتی با تجمل و شکوه به سوی قومش بیرون شد و ثروتش را به رخ قومش کشید چگونه اطرافیان، فریفته ی مال و ثروت او شدند و گفتند: خوشا به حال قارون ای کاش همانند آنچه به قارون از مال دنیا داده اند بما نیز می دادند کاش بجاى او بودیم که بهترین لذات دنیا برای اوست ! فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قالَ اَلَّذِینَ یُرِیدُونَ اَلْحَیاةَ اَلدُّنْیا یا لَیْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِیَ قارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیمٍ (القصص ، 79)
یکی از دلایل تاخیر در ازدواج جوانان سخت گیری پدر و مادر بر دارا بودن دست کم خانه ای شایسته و خودرو و شغل با درآمد بالاست. آیا این خواسته ازاینجا نشات نمی گیرد که در بیشتر فیلم های سینمایی دو جوانی که باهم پیوند زناشویی می بندند در یک خانه ی بزرگ نوساز و مبلمان شده با انواع تجهیزات و امکانات رفاهی زندگی خود را آغازمی کنند به علاوه که داماد یک خودرو مدل بالای خارجی نیز زیر پا دارد و خانم خانه هم خودرو مخصوص به خود را داراست. به راستی چند درصد جوانان کشور زندگی خود را در چنین شرایطی آغاز می کنند؟ چرا کارگردان گرامی کسر شان فیلمش می داند اگر محیط فیلم برداری خود را در غیر از بالا شهرها ومناطق ثروتمند نشین قرار دهد؟
اگر سینما به همین روال به پیش رود ثروت اندوزی فضیلت و ارزش می شود و ایمان و معنویت و دیگر مظاهر دینی کم کم رنگ می بازند. چه فرقی است میان انسانی که امروزه معیار شخصیت را ثروت می داند با آنکه در برابر حضرت نوح گردن برافراشته و پیروان ایشان را -که از لحاظ معیشتی ضعیف بودند، اراذل و افراد حقیر و پست می خواند چرا که هر دو گرفتار جهالت خویش اند: فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ... وَ ما نَراکَ اتَّبَعَکَ إِلَّا الَّذِینَ هُمْ أَراذِلُنا بادِیَ الرَّأْیِ وَ ما نَرى لَکُمْ عَلَیْنا مِنْ فَضْلٍ ... وَ لکِنِّی أَراکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ. (هود 27- 29)
اشراف و ثروتمندان کافر قوم نوح گفتند: ... ما نمى بینیم که تو را پیروى کرده باشند، مگر افراد اراذل و فرومایه اى از ما که رأیى نپخته دارند و اصلا ما هیچ برترى در شما نسبت به خود نمى بینیم ... نوح در پاسخ فرمود: ولى شمارا قوم جاهلى مى بینم (که گمان کرده اید شرافت در توانگرى است و فقرا اراذل اند).
3. دست انداختن و ریشخند کردن مسئولین و شخصیت های شناخته شده
گاهی به این دید که جامعه نشاط می خواهد و باید برنامه های شادی آفرین و مفرح تولید و پخش شود همه چیز را به بازی می گیریم و هرگز به پیامدها آن فکر نمی کنیم. یکی از ضروریات جامعه ی سالم، داشتن شادابی و نشاط است ولی نه با هر شیوه ای! هم اکنون هستند افراد خوش ذوقی که فیلم ها و برنامه های طنز خوب با محتوای پسندیده تولید می کنند و برای بینندگان کشش بسیاری دارد.
از منظر قرآن مسخره کردن و دست انداختن دیگران یکی از مظاهر جهل است که به سلامت ایمانی جامعه آسیب می زند. بنی اسرائیل با شنیدن حکم ذبح گاو جهت برملا شدن نام قاتل به موسی گفتند: آیا ما را به مسخره گرفته اى؟! (أَ تَتَّخِذُنا هُزُواً) موسى در پاسخ آنان گفت: به خدا پناه مى برم که از جاهلان باشم (أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجاهِلِینَ)(بقره 67)
4. جلوه گری بازیگران زن با انواع آرایشات و تجملات
یکی دیگر از بایسته های سینمای اسلامی تبعیت از دستورات دینی است. چرا باید برخی فیلم های سینمایی جمهوری اسلامی ایران که قلب مقاومت جهانی و رساننده ی پیام اسلام ناب محمدی است پر از زنان بازیگری باشد که با آرایش غلیظ و انواع زیور آلات و حجاب بسیار ضعیف درصحنه فیلم برداری حاضر می شوند.
در پایان از زحماتی که دلسوزان عرصه ی رسانه می کشند و از سختی هایی که در راستای بالندگی جامعه ی اسلامی تحمل می کنند سپاسگزاری کرده و بدانند که بیان کاستی ها به معنای ندیده گرفتن زحمات و کوشش های خالصانه ایشان نمی باشد.
برای دیگران جهیزیه نخرید!
اکسیری برای نجات از فقر و کوتاهی عمر
با کلاس ها مواظب باشید !
تأثیر تجملات و نازپروردگی
گروه دین تبیان
نکته بسیار اساسی که باید بدان توجه کنیم، این است که عموما ما تصویری از برده داری در ذهن داریم که مطابق آن درباره برده داری قضاوت می کنیم. عده ای ظالم و تجاوزکار، با سوء استفاده از قدرت، انسان های بی گناهی را به بند کشیده و هر گونه بدرفتاری با آنها را روا داشته و از تمامی حقوق خود محروم می کنند. اگر منظور از برده داری مجاز شمرده شده در اسلام این است، همان ابتدای سخن باید بگوییم هرگز در اسلام چنین چیزی پذیرفته نشده و نمی شود.
حضرت مسیح علیه السلام فرمود:«من راه به سوى رهایى و دروازه آنم.» و امام امیر مومنان علیه السلام مى فرماید:«من مانند چراغى پرفروغ در تاریکى هستم که راه گم گشتگان را روشن مى کند.»
حکم تقلب کردن چیست؟ آیا در قیامت عذاب دارد؟ اگر مسئول یا معلم راضی باشد چطور؟ آیا اگر بعد از امتحان، درس مورد نظر خوانده شود مشکل برطرف میگردد؟
نقدهای زیادی به سریال ماه و پلنگ شده، سریالی که قرار بود نامش ملکا باشد؛ اما ماه و پلنگ ماند. سریالی که نقدهای صاحبان منبر و سخن، جامعه وکلاء، فیلم سازان و فیلمنامه نویسان را برانگیخت و کمتر بیننده ای بود که درباره آن اظهار نظر نکرده باشد. در بین این نقدها و نقش ها، می توان به نقطه هایی روشن نیز گریز داشت. نقطه هایی که مخاطب را به فکر وا می دارد و انتخاب مورد قبول را به او آموزش می دهد.
قاتل سعادت چیزی نیست جز جهل! جهل است که از زندگانی آدم ابوالبشر در میان انسان ها خودنمایی می کرده و تا قیام قیامت خواهد ماند. انبیاء و اولیای الهی قرن های متمادی علیه آن قیام کردند ولی جهل آدمی به زانو در نیامد و قاتل جسم پیامبران و اولیای برحق شد. بماند که پاره ای از دانشمندان و خواص درگاه الهی همچون بلعم باعورا خود به این مرض دچار شدند و به هلاکت رسیدند.
یکی از شگردهای دیرینه ظالمان و مستکبران برای مقابله با رسالت پیامبران الهی در طول تاریخ به قتل رساندن آنان و یارانشان بوده است. هنوز هم شاهد جنایت های ظالمانه دشمنان هستیم و همانطور که برای جلوگیری از ولادت حضرت مهدی علیه السلام از هیچ جنایتی مضایقه نکردند، هم اکنون نیز با شیوه های جدیدی مانند محصولات تراریخته در صدد نابودی نسل منتظران ظهور می باشند.
آیا دادن صدقات به گدایانی که درب منازل را می زنند یا در خیابانها می نشینند جایز است یا اینکه بهتر است به یتیمان و مساکین داده شود و یا با ریختن آنها در صندوق صدقات در اختیار کمیته امداد قرار گیرد؟
تا به حال به آرم شرکت ها و موسسات معتبر و مطرح یا اسامی خلاصه واری که برای شرکت ها و گروه ها و نهادهای مختلف گذاشته می شود توجه کرده اید؟! که گوشه گوشه اش اشاره به بخشی از توانمندی های آن شرکت و موسسه دارد؛ همه و همه در حقیقت مختصری از توانمدی ها و ویژگی های آن را بیان می کند.
قرآن کریم نیز در جای جای آیات خود طرح زندگی ونشانه هایی از اهالی مومنان و منافقان را به تصویر می کشد که در ادامه با هم مروری خواهیم داشت.
دانستن حقیقت تکالیف دینی باعث افزایش انگیزه و لذّت از انجام آن ها شده، جوّ منفی اجتماعی در مقابل آن را از بین می برد. امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهمترین فروعات دینی است که اولویّت های خاصی در بین متون دیگر اسلام دارد و عامل بقای دین شمرده شده است.
جناب عبدالعظیم حسنی از سادات جلیل القدر و عظیم الشانی است که به اعتراف تاریخ، دارای مقام و منزلت رفیع در میان بزرگان اسلام و به خصوص ائمه اطهار علیهم السلام داشته است.
همه دنبال یک راه چاره ایم برای رهایی از گرفتاری ها، غم ها، خیانت ها، مشکلات مادی و معنوی و دانستن یک نسخه و یک راهکار می تواند راهگشای خوب و آرامش بخش قوی برایمان باشد ...
در این فرصت یک نسخه ی شفابخش قرآنی تقدیمتان می کنیم که به تعبیر بزرگان راهگشای خیلی از مشکلات خواهد بود ...
پایان این دنیا، با تمام علایق و وابستگی های به آن، سرنوشت حتمی و قطعی همه ماست. در نگاه اوّل، رها کردن این همه ارتباطات و علاقه ها بسیار سخت به نظر می رسد. پس باید برای راحت شدن آن، بلکه آرامش در زمان مرگ و حتّی اشتیاق به آن، مطالبی را دانست و کارهایی را انجام داد. در این نوشتار به برخی از مهم ترین کارهایی که باعث آرامش و اطمینان در هنگام مرگ می شود نگاهی گذرا داریم.
گویی طولانی یا کوتاه بودن زمان غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بستگی به رفتار ما دارد. آیا قاطبه مردم از خداوند متعال ظهور منجی را مسئلت کرده اند. آیا شیعیان به درجه ای از کمال رسیده اند تا لیاقت درک حضور امام را داشته باشند و او را یاری نمایند، یا اینکه اگر امام ظهور نماید او را رد خواهند کرد!
بحث احترام به والدین، در دین ما خیلی مورد تأکید قرار گرفته و حتی احترام به والدین در کنار پرستش خدا ذکر شده است؛ با وجود این فرهنگ غنی؛ متأسفانه شاهد کم محبتی هایی نسبت به والدین، و تنها گذاشتن آنها در سنین پیری در کنج خانه ها، یا برده شدن آنها توسط فرزندان کم محبت به سرای سالمندان هستیم. بی تردید فراموشی یاد و نام خداوند در جامعه باعث فراموشی خیلی از فضایل اخلاقی از جمله احترام به والدین و رواج کم محبتی به ایشان که مضراتش به خود جامعه بر می گردد، می شود.
گروه دین تبیان
نکته بسیار اساسی که باید بدان توجه کنیم، این است که عموما ما تصویری از برده داری در ذهن داریم که مطابق آن درباره برده داری قضاوت می کنیم. عده ای ظالم و تجاوزکار، با سوء استفاده از قدرت، انسان های بی گناهی را به بند کشیده و هر گونه بدرفتاری با آنها را روا داشته و از تمامی حقوق خود محروم می کنند. اگر منظور از برده داری مجاز شمرده شده در اسلام این است، همان ابتدای سخن باید بگوییم هرگز در اسلام چنین چیزی پذیرفته نشده و نمی شود.
حضرت مسیح علیه السلام فرمود:«من راه به سوى رهایى و دروازه آنم.» و امام امیر مومنان علیه السلام مى فرماید:«من مانند چراغى پرفروغ در تاریکى هستم که راه گم گشتگان را روشن مى کند.»
حکم تقلب کردن چیست؟ آیا در قیامت عذاب دارد؟ اگر مسئول یا معلم راضی باشد چطور؟ آیا اگر بعد از امتحان، درس مورد نظر خوانده شود مشکل برطرف میگردد؟
نقدهای زیادی به سریال ماه و پلنگ شده، سریالی که قرار بود نامش ملکا باشد؛ اما ماه و پلنگ ماند. سریالی که نقدهای صاحبان منبر و سخن، جامعه وکلاء، فیلم سازان و فیلمنامه نویسان را برانگیخت و کمتر بیننده ای بود که درباره آن اظهار نظر نکرده باشد. در بین این نقدها و نقش ها، می توان به نقطه هایی روشن نیز گریز داشت. نقطه هایی که مخاطب را به فکر وا می دارد و انتخاب مورد قبول را به او آموزش می دهد.
قاتل سعادت چیزی نیست جز جهل! جهل است که از زندگانی آدم ابوالبشر در میان انسان ها خودنمایی می کرده و تا قیام قیامت خواهد ماند. انبیاء و اولیای الهی قرن های متمادی علیه آن قیام کردند ولی جهل آدمی به زانو در نیامد و قاتل جسم پیامبران و اولیای برحق شد. بماند که پاره ای از دانشمندان و خواص درگاه الهی همچون بلعم باعورا خود به این مرض دچار شدند و به هلاکت رسیدند.
یکی از شگردهای دیرینه ظالمان و مستکبران برای مقابله با رسالت پیامبران الهی در طول تاریخ به قتل رساندن آنان و یارانشان بوده است. هنوز هم شاهد جنایت های ظالمانه دشمنان هستیم و همانطور که برای جلوگیری از ولادت حضرت مهدی علیه السلام از هیچ جنایتی مضایقه نکردند، هم اکنون نیز با شیوه های جدیدی مانند محصولات تراریخته در صدد نابودی نسل منتظران ظهور می باشند.
آیا دادن صدقات به گدایانی که درب منازل را می زنند یا در خیابانها می نشینند جایز است یا اینکه بهتر است به یتیمان و مساکین داده شود و یا با ریختن آنها در صندوق صدقات در اختیار کمیته امداد قرار گیرد؟
تا به حال به آرم شرکت ها و موسسات معتبر و مطرح یا اسامی خلاصه واری که برای شرکت ها و گروه ها و نهادهای مختلف گذاشته می شود توجه کرده اید؟! که گوشه گوشه اش اشاره به بخشی از توانمندی های آن شرکت و موسسه دارد؛ همه و همه در حقیقت مختصری از توانمدی ها و ویژگی های آن را بیان می کند.
قرآن کریم نیز در جای جای آیات خود طرح زندگی ونشانه هایی از اهالی مومنان و منافقان را به تصویر می کشد که در ادامه با هم مروری خواهیم داشت.
دانستن حقیقت تکالیف دینی باعث افزایش انگیزه و لذّت از انجام آن ها شده، جوّ منفی اجتماعی در مقابل آن را از بین می برد. امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهمترین فروعات دینی است که اولویّت های خاصی در بین متون دیگر اسلام دارد و عامل بقای دین شمرده شده است.
جناب عبدالعظیم حسنی از سادات جلیل القدر و عظیم الشانی است که به اعتراف تاریخ، دارای مقام و منزلت رفیع در میان بزرگان اسلام و به خصوص ائمه اطهار علیهم السلام داشته است.
همه دنبال یک راه چاره ایم برای رهایی از گرفتاری ها، غم ها، خیانت ها، مشکلات مادی و معنوی و دانستن یک نسخه و یک راهکار می تواند راهگشای خوب و آرامش بخش قوی برایمان باشد ...
در این فرصت یک نسخه ی شفابخش قرآنی تقدیمتان می کنیم که به تعبیر بزرگان راهگشای خیلی از مشکلات خواهد بود ...
پایان این دنیا، با تمام علایق و وابستگی های به آن، سرنوشت حتمی و قطعی همه ماست. در نگاه اوّل، رها کردن این همه ارتباطات و علاقه ها بسیار سخت به نظر می رسد. پس باید برای راحت شدن آن، بلکه آرامش در زمان مرگ و حتّی اشتیاق به آن، مطالبی را دانست و کارهایی را انجام داد. در این نوشتار به برخی از مهم ترین کارهایی که باعث آرامش و اطمینان در هنگام مرگ می شود نگاهی گذرا داریم.
گویی طولانی یا کوتاه بودن زمان غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بستگی به رفتار ما دارد. آیا قاطبه مردم از خداوند متعال ظهور منجی را مسئلت کرده اند. آیا شیعیان به درجه ای از کمال رسیده اند تا لیاقت درک حضور امام را داشته باشند و او را یاری نمایند، یا اینکه اگر امام ظهور نماید او را رد خواهند کرد!
بحث احترام به والدین، در دین ما خیلی مورد تأکید قرار گرفته و حتی احترام به والدین در کنار پرستش خدا ذکر شده است؛ با وجود این فرهنگ غنی؛ متأسفانه شاهد کم محبتی هایی نسبت به والدین، و تنها گذاشتن آنها در سنین پیری در کنج خانه ها، یا برده شدن آنها توسط فرزندان کم محبت به سرای سالمندان هستیم. بی تردید فراموشی یاد و نام خداوند در جامعه باعث فراموشی خیلی از فضایل اخلاقی از جمله احترام به والدین و رواج کم محبتی به ایشان که مضراتش به خود جامعه بر می گردد، می شود.
علیرضا تقوی زاده- کارشناس حوزه/ بخش قرآن تبیان
شگفت زده نشوید اگر کسی به شما بگوید بیماری مرگباری در جهان هست که قرن های پی درپی مردمان بسیاری را از پا درآورده و امروزه هم با نگاهی در پیرامون خود می توانید بیماران مبتلابه آن را ببینید. بیماری ای که چیره دست ترین و زبردست ترین اطبا از درمان و براندازی آن عاجز ماندند و چه بسیار اطبایی که خود به این بیماری دچار شدند. بیماری که نه تنها دردی را به دنبال ندارد چه بسا شخص را بی درد می کند تا اینکه احساس نگرانی هم نسبت به کشنده سعادت خود نداشته باشد.
این قاتل سعادت چیزی نیست جز جهل! جهل است که از زندگانی آدم ابوالبشر در میان انسان ها خودنمایی می کرده و تا قیام قیامت خواهد ماند. انبیاء و اولیای الهی قرن های متمادی علیه آن قیام کردند ولی جهل آدمی به زانو در نیامد و قاتل جسم پیامبران و اولیای برحق شد. بماند که پاره ای از دانشمندان و خواص درگاه الهی همچون بلعم باعورا خود به این مرض دچار شدند و به هلاکت رسیدند.
جهل در لغت عبارت است از: (نقیض العِلْم) نقیض علم یا همان نادانی و ندانستن. (لسان العرب، ج 11، ص: 129)
جهل از یک بعد به دو بخش تقسیم می شود:
1- جهل نظری که همان ندانستن و نقیض علم است همچون کسی که درس نخوانده یا مطلبی را نمی داند.
2- جهل عملی که مربوط به نحوه ی عملکرد شخص می شود. در این بخش چه بسا شخصی درس خوانده و یا عالم است ولی مبتلا به این جهل باشد؛ به عبارتی این جهل در مقابل علم نیست بلکه در برابر عقل است. ما سعی داریم تا در این نوشتار به جلوه ها و آثار این مورد می پردازیم.
دنیای امروز با این همه پیشرفتی که در صنعت داشته، در معنویت رشد چندانی نداشته است. با نگاهی فراگیر به جهانی که نامش را عصر مدرنیته و ترقی می نامیم و مقایسه ی آن با دورانی که آن را عصر جاهلیت می خوانیم درمی یابیم که تفاوت چندانی در کاهش و تضعیف نمودهای جاهلیت رخ نداده است.
در تفسیر قمى روایتى با سند از امام صادق از پدر گرامیشان در ذیل آیه "وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى" آورده و آن این است که حضرت فرمود: بعد از جاهلیت اول، جاهلیت دیگرى نیز خواهد آمد. (تفسیر قمى، ج 2، ص 193)
هرچند در برخی مناطق کارهایی جهت تخریب این چهره صورت گرفته و تا اندازه ای موفقیت آمیز بوده ولی در مناطقی دیگر رشد فزاینده ای به خود گرفته و جبهه ی عقلانیت و ایمان ناتوان تر از گذشته شده و جبهه ی جاهلیت تنومندتر از پیش شده است. به همین دلیل قرآن دوران جاهلیت را جاهلیت نخستین معرفی می کند و به مسلمانان هشدار می دهد که گمان نکنید با ظهور اسلام طومار جاهلیت درهم پیچیده شد بلکه جاهلیت های دیگری هم درراه است!
(...وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى ...) همچون زنان جاهلیت نخست خودنمایی نکنید.
در تفسیر قمى روایتى با سند از امام صادق علیه السلام از پدر گرامیشان در ذیل آیه " وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى " آورده و آن این است که حضرت فرمود: بعد از جاهلیت اول، جاهلیت دیگرى نیز خواهد آمد. (تفسیر قمى، ج 2، ص 193)
1- بی بندوباری و انحراف جنسى
رشد فزاینده بی بند و باری های جنسی به ویژه در مورد زنا چالشی است که دیگر قابل انکار و چشم پوشی نیست.
بررسی آمارهای شرم آور انواع تجاوزات جنسی و زنای با محارم، رشد فزاینده و چشمگیر ایدز از طریق روابط جنسی به ویژه در ایران باید ما را به این فکر فرو برد که آیا صرف اطلاق پسوند اسلامی بر روی یک کشور و اطلاق مسلمان بر ما کفایت می کند تا ما سعادتمند شده باشیم و از بند جاهلیت رهیده باشیم؟ بماند که بدبختانه عده ای پرچم روشنفکری در دست گرفته و راهکار برون رفت از این چالش را راه اندازی محل هایی محدود به عنوان دستشویی جامعه می دانند!
حضرت یوسف(ع) در مناجات با خدای خود، گرفتاری در غل و زنجیر را بسیار خوشایندتر از آلودگی به زنا بیان می کند و مبتلایان به زنا را جاهل معرفی می کند: قالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمَّا یَدْعُونَنِی إِلَیْهِ وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَ أَکُنْ مِنَ الْجاهِلِینَ. (یوسف، 33)
شیوع همجنس بازی در سرتاسر دنیا و قانونی شدن همجنس بازی در اروپا و در بیشتر ایالت های امریکا و تظاهرات و نظریه پردازی ها برای آزادی همجنس بازی در برخی کشورهای اسلامی! دیگر دردی است که ارواح مشرکین قریش باید بیایند و نظاره کنند و مباهات کنند به جاهلیت نخستین خودشان!
حضرت لوط در برخورد با عمل زشت و ننگین قوم خودش این کار را فاحشه می خواند و همجنس گرایی را جهالت معرفی می کند: (وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ ) لوط را به یاد آور هنگامى که به قومش گفت: آیا شما به سراغ کار بسیار زشت و قبیح مى روید در حالی که (زشتى و نتائج شوم آن را) مى بینید. (أَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ اَلرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ اَلنِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُون) آیا شما از روی میل و شهوت به جای زنان با مردان آمیزش می کنید؟ [شما برای این کار زشت دلیل و برهانی ندارید] بلکه شما گروهی نادان هستید.(نمل 54،55)
2. ارزش گذاری با معیارهای مادی
یکی از برجسته ترین شاخصه های دوران جاهلیت این است که معیارهای ارزش گذاری بر پایه عقلانیت نیست! بلکه بر پایه سیم و زری است که شخص برای خود انبار کرده است.
یکی از برجسته ترین شاخصه های دوران جاهلیت این است که معیارهای ارزش گذاری بر پایه عقلانیت نیست! بلکه بر پایه سیم و زری است که شخص برای خود انبار کرده است
خدای متعال در آیات متعددی کفار و اهل کتاب را سرزنش می کند که چرا معیار را در برتری، اموال فراوان می دانید! وضع به گونه ای بود که حتی به پیامبران هم که نمادهای عقلانیت و دعوت کنندگان به تفکر و تعقل بودند می گفتند در صورتی به تو ایمان می آوریم و از تو پیروی می کنیم که خانه ای از طلا داشته باشی یا سیم وزر فراوانی به همراهت باشد: وَ قالُوا لَنْ نُوْمِنَ لَکَ حَتّى... تَکُونَ لَکَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِیلٍ وَ عِنَبٍ... أَوْ یَکُونَ لَکَ بَیْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ و گفتند: ما به تو ایمان نمی آوریم تا ... برای تو باغی از درختان خرما و انگور باشد که از لا به لای آن ها نهرها روان کنی ... یا خانه ای از طلا برای تو باشد. (ااسراء، 93)
چشم و هم چشمی ها به ویژه در کشورهای اسلامی بلای بزرگی است که جامعه را روز به روز به انحطاط نزدیک تر کرده و شکاف طبقاتی را افزایش چشمگیر می دهد. ساخت کاخ های مجلل و خرید خودروهای میلیاردی و صرف هزینه های سرسام آور برای مجالس گوناگون حتی عزا این هشدار را به ما می دهد که (این تذهبون؟) آیا نه اینکه در همین جوامع عده ای با نداشتن هزینه خوراک یا پوشاک یا درمان جان می سپارند؟ زمانی که این رسم جاهلی در میان جامعه ای فراگیر شود مسابقه ای باور نکردنی بر سر ثروت اندوزی به راه می افتد که پایانی ندارد! نشانه های این فراگیری، گسترش انواع رشوه گیری ها و اختلاس ها در جامعه است. در سال های گذشته نهایتاً میلیونی اختلاس می کردند ولی در این چند سال نه میلیاردی بلکه چند هزارمیلیاردی اختلاس می کنند!
به فرموده رهبر معظم انقلاب خداوند وعده نداده که با تغییر نام کشورها به اسلامی شما را در هر حالی حمایت می کنم بلکه: إِنْ تَنْصُرُوا اَللّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ (محمد، 7)
اگر جامعه ای تغییر ماهیت داد و از جاهلیت فاصله گرفت، آنگاه خداوند هم برکات خود را نازل می کند و این تغییر، تغییر اسمی نیست بلکه تغییر از سبک زندگی جاهلیت به سبک زندگی عقلایی است و اگر همین جامعه ی اسلامی ارزش های دینی و معنوی را به فراموشی بسپارد و صفات خوب و رفتارهای شایسته و پسندیده را رها کند بهره ای جز طعم تلخ شکست و شقاوت نخواهد داشت: إِنَّ اَللّهَ لایُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ ... (الرعد، 11)
یقیناً خدا سرنوشت هیچ ملتی را تغییر نمی دهد تا آنکه آنان آنچه را [از صفات خوب و رفتارشایسته و پسندیده] در وجودشان قرار دارد تغییر دهند.
علیرضا تقوی زاده- کارشناس حوزه/ بخش قرآن تبیان
صدا و سیما از نهادهایی است که بیشترین پیوستگی و تأثیرگذاری را در زندگی فردی و اجتماعی مردم دارد. در تأثیرگذاری رسانه در فرهنگ سازی و تغییر سبک زندگی مردم همین بس که به فرموده حضرت امام خامنه ای، امروز تأثیر رسانه ها و تلویزیون ها و هنرها و این شبکه های عظیم اطلاع رسانىِ اینترنتی و... از سلاح و از موشک و از بمب اتم بیشتر است.1 ایشان در جمع مدیران و برنامه سازان رسانه ای کشورهای مختلف درباره تاثیر گذاری مثبت یا منفی رسانه ها چنین فرمودند: امروز رسانه ها در دنیا فکر، فرهنگ، رفتار و در حقیقت هویت فرهنگی انسانها را القاء می کنند و تعیین کننده هستند. رسانه ها می توانند در بهبود وضعیت زندگی انسان موثر باشند... می توانند در ارتقای اخلاق و معنویت در میان انسانها موثر باشند و می توانند انسان ها را خوشبخت تر کنند؛ متقابلاً می توانند...عادات و آداب و رفتارهای مضر را در میان مردم رایج کنند؛ می توانند ملت هایی را از هویت انسانی خودشان و هویت ملی شان تهی کنند.2
رهبر معظم انقلاب در این رابطه می فرماید: هدف صداوسیما در جمهوری اسلامی چیست؟ طبیعی است؛ تأثیر گذاشتن بر روی انسان ها؛ کشاندن آن ها به سمت آن انسانی که اسلام و بینش انقلابىِ اسلامی، آن را می خواهد بسازد و به وجود بیاورد... اصلاً مهم ترین و موثرترین رسانه ای که می تواند این هدف را تأمین کند، صداوسیماست.
جهالت عملی چالشی است که جامعه ی جهانی را مبتلا به خود کرده و جمهوری اسلامی ایران با انقلاب خود همواره در ستیز با جهالت بوده و هدف خود را بر نشر و گسترش فروغ معارف توحیدی و ایمانی در سطح بین الملل قرار داده است و بخش مهم این رسالت بزرگ بر دوش رسانه هست. ازاین رو باید نگرشی ویژه شود تا دامان رسانه ملی از آلودگی به مظاهر جهل مصون مانده و در صورت دامن گیری پاک شود.
اینک باید دید چه مواردی در رسانه های تصویری از جمله سینما و ... موجب سوق دادن مردم به جاهلیت می شود:
1. ساخت و پخش فیلم های بی محتوا که صرفا به درد وقت گذرانی می خورد.
ازآنجایی که سینمای ایران یک سینمای اسلامی است و با بودجه بیت المال تغذیه می شود باید در راستای رشد و بالندگی نظام اسلامی و نشر و گسترش ارزش های دینی و ایمانی باشد. اصولاً رسانه بدون هدف و آرمان نمی شود. حال یا هدف کشاندن مردم به لغویات است یا سوق دادن مردم به ایمان و معنویت است. رهبر معظم انقلاب در این رابطه می فرماید: هدف صداوسیما در جمهوری اسلامی چیست؟ طبیعی است؛ تأثیر گذاشتن بر روی انسان ها؛ کشاندن آن ها به سمت آن انسانی که اسلام و بینش انقلابىِ اسلامی، آن را می خواهد بسازد و به وجود بیاورد... اصلاً مهم ترین و موثرترین رسانه ای که می تواند این هدف را تأمین کند، صداوسیماست.
ایشان در رابطه با ساخت فیلم های بی محتوا به مسئولان صداوسیما چنین می فرمایند: فیلم خنثای بی اثر بی محتوای بدون پیام، مطلقاً پخش نکنید. برنامه ی بی فایده ی بی محتوایی که فقط یک وقت و یک فاصله ی زمانی را پُر می کند، مطلقاً پخش نکنید. بعضی از برنامه ها این گونه است... من می گویم اگر شما این برنامه را برای این آوردید که این جا خالی است، از شنوندگان عذرخواهی کنید و بگویید: شنوندگان! متأسفانه به قدر این یک ساعت، برنامه ی مناسب شما پیدا نکرده ایم؛ این یک ساعت تعطیل. این، خیلی بهتر و پُرجاذبه تر و منصفانه تر است.3
چقدر از برنامه های سینمایی ما این اهداف والا را دنبال می کنند؟ خیلی کم پیش بیاید شخصی به سینما برود و هنگام بیرون آمدن حس معنویت و عزم بر اصلاح روابط فردی و اجتماعی خود بر اساس دستورات الهی داشته باشد. کشورهای استکباری میلیارد میلیارد هزینه رسانه های خود می کنند و اهداف خود را غیر مستقیم پیاده سازی می کنند. سبک زندگی خود را برترین روش زندگی معرفی می کنند و بیننده با دیدن چنین فیلمی بدون آنکه متوجه شود در چگونگی زندگی اش از آن الگو گیری می کند.
نشانه فرد مومن پرهیز و کناره گیری از لغویات و نشانه جاهلان پرداختن به امور بیهوده است. چگونه می توان جامعه ای ایمانی داشت درحالی که مردمانش مبتلا به لغویات هستند؟ اصولاً جامعه متشکل از مومنان راستین، با مظاهرجهل از جمله امور لغو اعلام متارکه کرده و سلام تودیع به آن ها می دهد: (وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قالُوا لَنا أَعْمالُنا وَ لَکُمْ أَعْمالُکُمْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ لا نَبْتَغِی الْجاهِلِینَ)
و چون سخن بیهوده مى شنوند از آن رو گردانیده مى گویند اعمال ما براى ما، اعمال شما براى شما، سلام بر شما ما خواهان معاشرت جاهلان نیستیم . (قصص 55)
2. رواج تجمل گرایی باارزشی کردن ثروت و تجملات
اگر در رسانه های عمومی مدام از خانه های مجلل و باشکوه فیلم برداری کنند و محیط ضبط فیلم خود را چنین مکان هایی قرار دهند مسلم است که خواه ناخواه بر ذهن بیننده تاثیر گذاشته و برای او یک آرزو می شود. مگر در روایات تأکید نشده است که قشر ضعیف جامعه نباید همنشینی همیشگی با قشر ثروتمند داشته باشد به خاطر آنکه شخص تنگدست با دیدن چنین تجملاتی دلش ربوده ی دنیا شده و نسبت به نعمت هایی که دارد ناسپاس می گردد.
آیات مرتبط با قارون را ندیده اند که وقتی با تجمل و شکوه به سوی قومش بیرون شد و ثروتش را به رخ قومش کشید چگونه اطرافیان، فریفته ی مال و ثروت او شدند و گفتند: خوشا به حال قارون ای کاش همانند آنچه به قارون از مال دنیا داده اند بما نیز می دادند کاش بجاى او بودیم که بهترین لذات دنیا برای اوست ! فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قالَ اَلَّذِینَ یُرِیدُونَ اَلْحَیاةَ اَلدُّنْیا یا لَیْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِیَ قارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیمٍ (القصص ، 79)
یکی از دلایل تاخیر در ازدواج جوانان سخت گیری پدر و مادر بر دارا بودن دست کم خانه ای شایسته و خودرو و شغل با درآمد بالاست. آیا این خواسته ازاینجا نشات نمی گیرد که در بیشتر فیلم های سینمایی دو جوانی که باهم پیوند زناشویی می بندند در یک خانه ی بزرگ نوساز و مبلمان شده با انواع تجهیزات و امکانات رفاهی زندگی خود را آغازمی کنند به علاوه که داماد یک خودرو مدل بالای خارجی نیز زیر پا دارد و خانم خانه هم خودرو مخصوص به خود را داراست. به راستی چند درصد جوانان کشور زندگی خود را در چنین شرایطی آغاز می کنند؟ چرا کارگردان گرامی کسر شان فیلمش می داند اگر محیط فیلم برداری خود را در غیر از بالا شهرها ومناطق ثروتمند نشین قرار دهد؟
اگر سینما به همین روال به پیش رود ثروت اندوزی فضیلت و ارزش می شود و ایمان و معنویت و دیگر مظاهر دینی کم کم رنگ می بازند. چه فرقی است میان انسانی که امروزه معیار شخصیت را ثروت می داند با آنکه در برابر حضرت نوح گردن برافراشته و پیروان ایشان را -که از لحاظ معیشتی ضعیف بودند، اراذل و افراد حقیر و پست می خواند چرا که هر دو گرفتار جهالت خویش اند: فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ... وَ ما نَراکَ اتَّبَعَکَ إِلَّا الَّذِینَ هُمْ أَراذِلُنا بادِیَ الرَّأْیِ وَ ما نَرى لَکُمْ عَلَیْنا مِنْ فَضْلٍ ... وَ لکِنِّی أَراکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ. (هود 27- 29)
اشراف و ثروتمندان کافر قوم نوح گفتند: ... ما نمى بینیم که تو را پیروى کرده باشند، مگر افراد اراذل و فرومایه اى از ما که رأیى نپخته دارند و اصلا ما هیچ برترى در شما نسبت به خود نمى بینیم ... نوح در پاسخ فرمود: ولى شمارا قوم جاهلى مى بینم (که گمان کرده اید شرافت در توانگرى است و فقرا اراذل اند).
3. دست انداختن و ریشخند کردن مسئولین و شخصیت های شناخته شده
گاهی به این دید که جامعه نشاط می خواهد و باید برنامه های شادی آفرین و مفرح تولید و پخش شود همه چیز را به بازی می گیریم و هرگز به پیامدها آن فکر نمی کنیم. یکی از ضروریات جامعه ی سالم، داشتن شادابی و نشاط است ولی نه با هر شیوه ای! هم اکنون هستند افراد خوش ذوقی که فیلم ها و برنامه های طنز خوب با محتوای پسندیده تولید می کنند و برای بینندگان کشش بسیاری دارد.
از منظر قرآن مسخره کردن و دست انداختن دیگران یکی از مظاهر جهل است که به سلامت ایمانی جامعه آسیب می زند. بنی اسرائیل با شنیدن حکم ذبح گاو جهت برملا شدن نام قاتل به موسی گفتند: آیا ما را به مسخره گرفته اى؟! (أَ تَتَّخِذُنا هُزُواً) موسى در پاسخ آنان گفت: به خدا پناه مى برم که از جاهلان باشم (أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجاهِلِینَ)(بقره 67)
4. جلوه گری بازیگران زن با انواع آرایشات و تجملات
یکی دیگر از بایسته های سینمای اسلامی تبعیت از دستورات دینی است. چرا باید برخی فیلم های سینمایی جمهوری اسلامی ایران که قلب مقاومت جهانی و رساننده ی پیام اسلام ناب محمدی است پر از زنان بازیگری باشد که با آرایش غلیظ و انواع زیور آلات و حجاب بسیار ضعیف درصحنه فیلم برداری حاضر می شوند.
در پایان از زحماتی که دلسوزان عرصه ی رسانه می کشند و از سختی هایی که در راستای بالندگی جامعه ی اسلامی تحمل می کنند سپاسگزاری کرده و بدانند که بیان کاستی ها به معنای ندیده گرفتن زحمات و کوشش های خالصانه ایشان نمی باشد.
برای دیگران جهیزیه نخرید!
اکسیری برای نجات از فقر و کوتاهی عمر
با کلاس ها مواظب باشید !
تأثیر تجملات و نازپروردگی