براساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات که سال 85 تصویب شد، فروش سیگار به افراد زیر 18 سال ممنوع است. حتی در آیین‌نامه اجرایی این قانون، تاکید شده اگر فروشنده به سن متقاضی سیگار شک داشته باشد، باید از او بخواهد کارت شناسایی‌اش را نشان بدهد.البته همه اینها فقط در مقام قانون و روی کاغذ است. در مقام عمل، دانش‌آموز میتواند براحتی از هر فروشگاه یا دستفروشی که دوست داشت، سیگار یا توتون و تنباکوی مورد علاقه‌اش را تهیه کند.
خرید سیگار به آسانی خرید پاستیل
خرید سیگار از سوی دانش‌آموزان، جنسیت نمی‌شناسد. در یکی از دکه‌های مطبوعاتی فلکه دوم صادقیه تهران که در مسیر تردد دختران دانش‌آموز زیادی قرار دارد، دختران کم‌سن و سال هم براحتی سیگار می‌خرند، طوری که میشود در همان پارک حوالی میدان صادقیه، انبوهی از دختران دانش‌آموز را مشاهده کرد که بدون نگرانی، دسته‌جمعی سیگار می‌کشند.
وقتی از فروشنده دکه می‌پرسم که چرا برخلاف قانون به دانش‌آموزان سیگار می‌فروشد، شاکی میشود و می‌گوید: اگر از من سیگار نخرند، از دکه‌های دیگر می‌خرند. من مسئول تربیت بچه‌ها نیستم، این خانواده آنهاست که باید آنها را تربیت کند، نه من.
مغازه دیگری در نزدیکی چهارراه یافت‌آباد که اتفاقا در نزدیکی یک مجموعه ورزشی قرار دارد و نوجوانان زیادی از آنجا تردد دارند، فروشنده‌اش براحتی سیگار را به دست مشتریان کم‌سن و سال می‌دهد. وقتی با فروشنده‌اش از قانون مبارزه با دخانیات و منع فروش سیگار به زیر 18 ساله‌ها حرف می‌زنم، کاملا خودش را از این قانون بی‌اطلاع نشان می‌دهد و می‌گوید: مواد مخدر که نفروخته‌ایم، سیگار می‌فروشیم که در دسترس همه قرار دارد. تا حالا هم نشده کسی بیاید و از ما بخواهد سیگار را به چه کسی بفروشیم و به چه کسی نفروشیم.
فروشنده دکه سوم که با چشم خودم دیده‌ام به پسری 16 ـ 15 ساله دو نخ وینستون فروخته است، جوابم را درست و حسابی نمی‌دهد. پرخاش می‌کند و می‌گوید: نمی‌دانستم هرکس سیگار خواست باید ازش شناسنامه بگیرم !
هماهنگی بین سازمانی نداریم
اداره اماکن، شهرداری، وزارت بهداشت و اتحادیه اصناف هر کدام به نوعی وظیفه دارند با نظارت‌های گسترده، مانع فروش سیگار به افراد زیر 18 سال شوند.
غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است که هماهنگی بین سازمانی مناسبی در این حوزه نداریم، طوری که راهبردهای هیچ کدام از این سازمان‌ها با یکدیگر هماهنگی کامل ندارد.
به گفته حیدری، هم‌اکنون ده سال از تصویب و اجرای قانون مبارزه با دخانیات می‌گذرد، با آن‌که ستادی هم برای اجرای این قانون ایجاد شده، اما اجرای مصوبات ستاد کشوری کنترل دخانیات از سوی سازمان‌های مختلف، چندان جدی گرفته نمی‌شود؛ زیرا هماهنگی فراسازمانی وجود ندارد تا همه دانشگاه‌های علوم پزشکی ملزم به رعایت آن باشند. اینکه به قول حیدری، کم‌کاری‌های خودمان را به گردن مافیا بیندازیم، نوعی فرافکنی است که بهبود در وضعیت فعلی ایجاد نخواهد کرد، بلکه باید با مسئولیت‌پذیری، هر سازمان به وظیفه‌اش ضمن تعامل با سازمان‌های دیگر، عمل کند.
مردم هم به میدان بیایند
اگرچه در یک دهه اخیر، اقدام موثری از سوی نهادهای متولی برای مهار فروش مواد دخانی به افراد زیر 18 سال انجام نشده است، اما دکتر حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل مصرف دخانیات وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم، عقیده دارد که بدون مشارکت مردم، قانون مبارزه با دخانیات، قابلیت اجرا شدن ندارد و نباید برای اجرای این قانون، فقط بر حضور نیروهای ناظر متکی بود. این مقام مسئول تاکید دارد که نمی‌شود در هر مکان عرضه مواد دخانی یا هر فروشگاهی، یک فرد ناظر را به کار گرفت تا مانع فروش مواد دخانی به افراد زیر 18 سال شود، بلکه در این حوزه نیاز است مردم هم مشارکت جدی داشته باشند و در صورت دیدن موارد تخلف، سازمان‌های ناظر را مطلع کنند.
اگر مردم نسبت به فروش سیگار به کودکان، حساس‌تر شوند، همین حساسیت و نظارت مردمی میتواند دایره جولان متخلفان را روز به روز محدودتر کند تا هرکس به خودش اجازه ندهد برای افزایش دخل روزانه‌اش، کودکان را به دام دخانیات بکشاند.
بلاهایی که با سیگار کشیدن می‌آید
ریختن موها، بروز جوش‌های مختلف در سراسر بدن و زخم در دهان، فقط گوشه کوچکی از مضرات مصرف درازمدت سیگار است. همچنین سیگاری‌ها 40 درصد بیش از افراد دیگر ممکن است به آب مروارید و حتی نابینایی مبتلا شوند. عفونت گوش میانی هم در سیگاری‌ها، سه برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است.
خشکی پوست، افزایش چین و چروک پوست، از دست رفتن دندان‌ها، افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان و بالاتر رفتن احتمال ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان پوست، از دیگر عوارض مصرف سیگار است. آمار ناتوانی جنسی هم در بین سیگاری‌ها بیشتر گزارش شده و همچنین احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون و زخم معده نیز در سیگاری‌ها بالاست.
امین جلالوند - جامعه