بر روی بستهبندی یا قوطی برخی از برندهای روغن موجود در بازار مصرف کشورمان، عبارت «GMO» به معنای استحصال این روغنها از مواد دستکاری شده ژنتیکی درج شده است اما در کنار این عبارت شاهد درج عبارت «۱۰۰ درصد طبیعی یا Natural» نیز هستیم!
روزنامه آرمان امروز: روغنهای گیاهی از دانههای سبزیجات و میوههایی که محتوای روغن دارند، گرفته میشوند و برای بسیاری از مردم جهان بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل میدهند.
هنگامی که به عنوان ابزاری برای آشپزی مانند سرخ کردن، کوتاه کردن زمان پخت یا یکی از مواد تشکیل دهنده سالاد در نظر گرفته شوند، روغنهای گیاهی منبع خوبی از چربیهای سالم هستند.
روغنهای گیاهی در کل مجموعه ای از فواید مانند کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی، سوخت و ساز و گوارش بهتر، احتمال کمتر ابتلا به سرطان پستان، و تامین اسیدهای چرب امگا-۳ را ارائه میکنند. در ادامه نگاهی به ارزش غذایی و فواید سلامت روغنهای گیاهی و میوه ای خواهیم داشت.
این روغن از دانههای سویا استخراج میشود و سرشار از اسیدهای چرب است. روغن سویا از محتوای مواد معدنی و ویتامین بالایی برخوردار است و ویژگیهای آنتی اکسیدانی، این روغن را به انتخابی بسیار سالم تبدیل میکنند.
از جمله فواید سلامت روغن سویا میتوان به سیستم ایمنی بهتر، چشمان و پوستی سالمتر، و کاهش عوارض قلبی اشاره کرد. همچنین، این روغن به کاهش نشانههای بیماری آلزایمر کمک میکند.
روغن زیتون از میوه زیتون استخراج میشود. بیشتر غیر گیاهخواران میتوانند از ماهی و روغن ماهی اسیدهای چرب امگا-۳ را دریافت کنند، اما گیاهخواران و وگانها میتوانند از روغن زیتون برای این کار استفاده کنند.
روغن نارگیل
از جمله روغنهای گرمسیری محبوب است که فواید درمانی و سلامت مختلفی دارد. روغن نارگیل میتواند به پیشگیری از ریزش مو، پیری زودرس، و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. از این روغن برای آشپزی، ماساژ و به عنوان یک روغن حامل استفاده میشود.
یک روغن غیر فرار است که از دانههای آفتابگردان استخراج میشود. روغن آفتابگردان حاوی اسیدهای چرب و ویتامین E است و از این رو گزینه ای سالم محسوب میشود.
این روغن به افزایش انرژی، بهبود سلامت پوست و مو، پیشگیری از بیماریهای قلبی، کاهش شدت آرتروز و آسم، و بهبود رشد مجدد سلول پوستی کمک میکند.
رشد سلولی و محافظت: روغنهای گیاهی مانند گلرنگ، پنبه دانه، آفتابگردان، بادام و جوانه گندم همگی سرشار از ویتامین E هستند که بدن برای محافظت و رشد سلولی به آنها نیاز دارد. این ویتامین فواید بسیاری برای بدن دارد. ویتامین E برای تقویت سیستم ایمنی بدن تا تحریک دستگاه گوارش نیاز است.
این ویتامین از بافتهای بدن مانند پوست، چشمان، پستان، و کبد محافظت میکند.پیشگیری از بیماری قلبی: چربیهای اشباع نشده تک پیوندی و چند پیوندی از جمله اشکال فراوان چربی در روغنهای گیاهی هستند. چربیهای اشباع نشده چند پیوندی به کاهش سطوح کلسترول و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی کمک میکنند.
افزون بر این، ویتامین E موجود در روغنهای گیاهی به پیشگیری از بیماریهای قلبی و از بین بردن لختههای خون که دلیل بیماریهای قلبی است، کمک میکند.رشد و نمو: بدن به اسیدهای چرب برای انجام عملکردهای مختلف نیاز دارد و روغنهای گیاهی منبع خوبی برای آنها هستند.
دو نوع اسید چرب به نامهای امگا-۳ و امگا-۶ وجود دارند. بدن به طور طبیعی این چربیها را تولید نمیکند و آنها را از مواد غذایی دریافت میکند.
آلفا-لینولنیک، یک نوع اسید چرب امگا-۳، در روغنهای سویا، کانولا و دانه کتان یافت میشود که بسیار مشابه اسیدهای چرب موجود در ماهی است.
روغن بادام زمینی
این روغن محبوب در پخت و پز از بادام زمینی استخراج میشود. در کنار میزان خوب از اسیدهای چرب، روغن بادام زمینی سرشار از ویتامینها، مواد معدنی، و ترکیبات آلی است.
روغن کنجد
یکی از روغنهای گیاهی با محبوبیت کمتر است که از دانههای کنجد استخراج میشود و میتواند جایگزینی سالم برای روغنهای گیاهی ناسالم مشخص باشد.
روغن کنجد سرشار از مواد معدنی مانند روی، مس، کلسیم، منیزیم و همچنین طیف گسترده ای از چربیهای اشباع و تیروزین است.
وی ادامه داد: بر اساس شواهد موجود، جامعه به سرعت دوران گذر تغذیه ای را پشت سر می گذارد که نشانه های هشدار دهنده آن، گسترش بیمارهای قلبی و عروقی به عنوان اولین عامل مرگ و میر ناشی از بیماری های غیر واگیر دار و نیز دیابت، انواع سرطان ها و چاقی در سطح کشور به ویژه شهرهای بزرگ اســت.
شایگان، اظهار کرد: از عوامل مهم زمینه ساز این مهم میتوان به سبک زندگی شهر نشینی، عدم تحرک، استرس ها و نیز عامل مهم دیگر یعنی فرهنگ و عادات نادرست غذایی، تمایل مردم به مصرف غذاهای آماده به مصرف چرب به ویژه فست فود اشاره کرد.
کارشناس مواد غذایی گروه روغن های خوراکی اداره کل نظارت بر فراورده های غذایی سازمان غذا و دارو، عنوان کرد: این عوامل در کاهش سن سکته نیز بی تاثیر نبوده اســت. لذا در جامعه امروز، مرگ و میر افراد میان سال و جوان ناشی از سکتههای قلبی و بروز بیماری های مزمن اصلاً دور از انتظار و شگفت انگیز نیست.
شایگان، تصریح کرد: فقدان یا ناکار آمدی افراد متخصص، درست در زمانی که هزینه های سنگین برای تحصیلات آنها به اتمام رسیده و زمان خدمت به میهن فرارسیده، خسارات جبران ناپذیر اقتصادی بر پیکره دولت و نیز مالی و روانی بر خانواده ها تحمیل می شود.
وی بیان کرد: در این میان نقش روغن ها وچربی ها در تغذیه انسان یکی از مهمترین زمینههای مورد بررسی در علم تغذیه بوده اســت.
این کارشناس با بیان اینکه فوائد وخطرات ناشی از مصرف چربی های خوراکی همواره در منابع علمی ورسانه های جمعی مطرح می شود، گفت: اهمیت این گروه از مواد غذایی به گونه ای اســت که نه تنها از دیدگاه سلامت بلکه از جنبه های تجارت جهانی نیز اهمیت فوق العاده ای دارد.
شایگان، با اشاره به اینکه در سال های اخیر، شاهد تغییرات وسیعی در سبک زندگی و نحوه تغذیه مردم هستیم، افزود: تمایل و گرایش جوانان به صرف غذاهای آماده، چرب و یا سرخ شده در روغن های خوراکی وضعیت جدیدی را رقم زده به گونه ای که مصرف روغن های خوراکی در دهه اخیر چندین برابر شده اســت و به تبع آن تولید جهانی اینگونه محصولات همچنان رو به افزایش اســت.
کارشناس مواد غذایی گروه روغن های خوراکی اداره کل نظارت بر فراورده های غذایی سازمان غذا و دارو خاطرنشان کرد: روغن های گیاهی در مقایسه با روغن های حیوانی به دلیل عاری بودن آنها از کلسترول و همچنین پائین بودن میزان اسیدهای چرب اشباع و بالا بودن اسیدهای چرب غیر اشباع ، برای مصرف سالم تر بوده و قابل توصیه اســت.
وی ادامه داد: با این وجود امروزه مصرف غذاهای سرخ شده در سرتاسر دنیا به ویژه در کشورهای در حال توسعه به شدت رو به افزایش اســت.
شایگان تاکید کرد: متأسفانه دریافت اسیدهای چرب اکسید شده از طریق مواد غذایی در روغنی که به کرات مورد استفاد ه قرار می گیرد ، نیز افزایش یافته و خود به تهدیدی برای سلامتی مصرف کنندگان تبدیل شده اســت.
وی اظهار کرد: متأسفانه عرضه کنندگان اینگونه مواد غذایی به دلیل افزایش قیمت جهانی روغنهای خوراکی به منظور صرفه جویی و سودجویی به استفاده نادرست از روغن های خوراکی در سطح عرضه مبادرت میکنند.
این کارشناس گفت: زمانیکه روغن سرخ کردنی در دمای بالا مورد استفاده قرار می گیرد ،هیدرو پراکسید ها و آلدئیدها تشکیل می شود و این مواد و ترکیبات سمی به سهولت جذب غذا شده و نهایتا" پس از جذب در دستگاه گوارش وارد سیستم گردش خون میشوند.
شایگان، در پایان افزود: پژوهشگران در گزارش های علمی به افزایش قابل ملاحظه فشارخون پس از مصرف غذاهای سرخ شده در روغن های همچون سویا و پالم که چندین بار مورد استفاده قرار گرفته اند، اشاره کردهاند و اخیراً تغییرات ماده ژنتیکی و غیر طبیعی شدن ژنها و نیز اختلالات بافت شناسی نیز گزارش شده اســت.