پرسشی که پیش از همه به ذهن میرسد، این است که ابولا چگونه منتشر میشود؟
دکتر باسلر: بر اساس تمام اطلاعاتی که در اختیار داریم، ابولا ویروسی است که صرفا از طریق ترشحات بدن فرد مبتلا به فرد دیگر منتقل میشود. ظاهرا این ویروس از مجاورت صرف با فرد بیمار یا تماس و برخورد تصادفی با او منتقل نمیشود. به همین دلیل متخصصان توصیه میکنند از تماس با خون یا ترشحات ناحیه صورت یا ترشحات هر ناحیه دیگری از بدن فرد بیمار اجتناب شود.
دکتر تیم لاهی: به نظر میرسد قرار گرفتن در کنار فرد بیمار و حتی نشستن در کنار او به خودی خود برای انتقال این ویروس کافی نباشد. شما حتما باید با خون یا ترشحات بدن مبتلایان در تماس باشید تا به این بیماری مبتلا شوید. اگر فرد مبتلا مثلا به سمت شما عطسه کند یا به هر نحوی خونش حین خونریزی با بدن شما تماس یابد، یا مقدار زیادی از عرق بدنش با بدن شما تماس پیدا کند، احتمال دارد که شما را نیز مبتلا کند، زیرا ترشحات و مایعات بدن میتواند ویروس ابولا را منتقل کند، اما این ویروس نمیتواند صرفا از طریق هوا انتقال یابد. به همین دلیل حتما باید مایعی از بدن بیمار جدا شود و با بدن فرد دیگری تماس یابد تا این ویروس منتقل شود. از اینرو شیوع ابولا معمولا خیلی سریع رخ نمیدهد، زیرا افراد بسیار کمی در معرض چنین تماسی قرار دارند.
منظور شما از «تماس با ترشحات و مایعات بدن بیمار» دقیقا چیست؟ آیا همین که این ترشحات با پوست بدن تماس پیدا کند کفایت میکند یا نه؛ حتما باید با زخم یا بریدگی تماس یابد یا حتما به سطوح مخاطی بدن برسد؟ مثلا به درون چشم برود؟
دکتر لاهی: سوال بسیار خوبی است. پاشیدن ترشحات و مایعات بدن فرد بیمار در چشم فرد سالم بسیار خطرناک است. اما هشدارهای مرکز کنترل بیماریهای آمریکا فراتر میرود و میگوید افرادی که از بیماران مبتلا به ابولا مراقبت میکنند، باید لباسهای بلند بپوشند؛ چه زخم و جراحتی در بدنشان داشته باشند، چه نداشته باشند؛ زیرا بهترین اقدام پیشگیرانه اجتناب از هر نوع تماس با مایعات بدن فرد بیمار است. در این میان، بیش از همه باید مراقب تماس این مایعات و ترشحات با سطوح مخاطی مانند دهان و چشم باشیم.
از زمان قرارگیری فرد سالم در معرض ویروس تا بروز علایم بیماری بین 2 تا 21 روز ممکن است طول بکشد. آیا این فرد در این دوره یعنی قبل از بروز علایم بیماری هم میتواند آن را به دیگران منتقل کند؟
دکتر لاهی: خیر. عموم متخصصان بر این باورند که تا زمان بروز علایم بیماری نمیتوان فرد را ناقل بیماری به شمار آورد. به عبارت دیگر تا زمانی که فردی علایم بیماری را بروز ندهد، حتی اگر در دوره پیش از بروز بیماری به سر برد، دیگران را مبتلا نخواهد کرد.
فرض کنید فردی مبتلا به بیماری ابولا در یک مکان عمومی مثلا در قطار مترو عطسه کند. آیا ممکن است همه افراد دیگری که در قطار هستند از این طریق مبتلا شوند؟
دکتر باسلر: سرایت ابولا از طریق عطسه به همه سرنشینان قطار تقریبا غیرممکن است.
دکتر لاهی: جواب دادن به این سوال دشوار است. نمیتوان با قطعیت گفت هیچ خطری وجود ندارد، اما این خطر بسیار اندک است. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، تنها فرد یا افرادی باید نگران گرفتار شدن به ابولا باشند که در فاصله بسیار نزدیکی از این فرد قرار دارند و صد البته اینکه حتما باید ترشحات عطسه بر صورت یا بدن این افراد پاشیده شود. سایر افراد مطمئنا در معرض هیچ خطری قرار نخواهند داشت. اما نباید نگران چنین داستانها و سناریوهای فرضی بود. چقدر احتمال دارد که در کشورهای دور از منطقه غرب آفریقا فردی مبتلا به ابولا باشد که شناسایی نشده و آنقدر سر حال باشد که بتواند با قطار شهری مسافرت کند و در آنجا مثلا عطسه کند و دیگران مبتلا شوند؟ این داستان اساسا بسیار بعیدتر از آن است که رخ دهد.
آیا ویروس ابولا در بزاق فرد مبتلا نیز وجود دارد؟
دکتر لاهی: به نظرم بله. هر چیزی را که بتوان مایعات یا ترشحات بدن نامید، مانند عرق، استفراغ، منی، شیر و بزاق ممکن است حاوی ویروس ابولا باشد.
با این حساب رابطه جنسی هم ممکن است سبب انتقال بیماری شود؟
دکتر باسلر: شواهدی در دست است که نشان میدهد انتقال از طریق تماس جنسی حتی چند هفته پس از بهبود فرد بیمار امکانپذیر است. به عبارت دقیقتر، مبتلایانی که پس از دوره کامل درمانی از نظر بالینی سالم به نظر میرسند، هنوز هم ممکن است در مایع منیشان ویروس ابولا وجود داشته باشد.
دکتر لاهی: در این زمینه یک شاهد مثال واقعی وجود دارد. در یکی از آزمایشگاهها کارمندی که با ویروس ابولا کار میکرد متاسفانه در حین کار به این بیماری مبتلا شد. این فرد زمانی سلامت خود را بازیافت که طبعا باید دو سه هفتهای وقت برده باشد. او به محققان اجازه داد تا بدنش را آزمایش کنند. 61 روز پس از آغاز ابتلا یا آغاز بروز علایم، هنوز ویروس ابولا در منی این فرد مشاهده میشد.
یعنی ممکن است فرد از نظر بالینی بهبود یافته باشد، اما هنوز در مایع منی (اسپرم) او ویروس ابولا وجود داشته باشد؟
دکتر لاهی: بله، همینطور است. در واقع اگر فرد مبتلا جان سالم به در ببرد، باید تا مدتی مراقب روابط جنسیاش باشد و حتما از کاندوم استفاده کند تا سبب ابتلای شریک جنسیاش نشود.
چه مدت طول میکشد تا فرد مبتلا از نظر بالینی سلامت خود را بازیابد؟
دکتر لاهی: دو تا سه هفته. معمولا به طور میانگین دو هفته طول میکشد تا فردی که در معرض ویروس قرار گرفته (به ترتیبی که قبلا ذکر شد) علایم بیماری را بروز دهد. از آغاز بروز علایم هم تقریبا دو تا سه هفته طول میکشد تا در نهایت بیمار از پای درآید یا جان به در ببرد. میگویند چیزی حدود 40 درصد مبتلایان زنده میمانند.
آیا دقیقا میتوان گفت میزان مرگ و میر مبتلایان به ابولا چقدر است؟ من ارقامی بین 60 تا 90 درصد شنیدهام. کدامشان به واقعیت نزدیکتر است؟
دکتر لاهی: من تردید دارم که این اعداد را بتوان به آمریکا یا اروپا تعمیم داد. عاملی که در بیماری ابولا منجر به مرگ میشود، عفونت و نارسایی اعضای بدن است. در واقع درمان این عوامل در کشورهای غرب آفریقا که اکنون کانون این بیماری است، مثلا کشور سیرالئون، بسیار دشوار است، اما در کشوری مثل آمریکا امکان مراقبتهای ویژه بسیاری مهیاست و براحتی میتوان این عوامل را رفع یا از بروز آنها پیشگیری کرد. مثلا اگر فشار خون بیماری افت کند، من بسادگی برایش دارو تجویز میکنم تا فشارش بالاتر بیاید؛ یا اگر کلیه فردی دچار نارسایی شود میتوانیم تا زمانی که کلیههایش بهبود بیابد، از دیالیز استفاده کنیم. مطمئنم سوال بعدی شما این است که بالاخره میزان مرگ و میر در میان مبتلایان ابولا چند درصد است؟ بگذارید خیالتان را راحت کنم؛ این سوالی است که هیچکس پاسخش را نمیداند.
پس ابولا در اصل از طریق نارسایی اعضای بدن فرد را میکشد، نه از طریق خونریزی؟
دکتر باسلر: بله، همینطور است. خونریزی در همه مبتلایان ابولا رخ نمیدهد. حتی در تعداد بسیار زیادی از بیماران فوتشده هم نمیتوانید نشانههای روشنی از خونریزی مشاهده کنید. این تصویر هالیوودی که در اثر ابتلا به ابولا از همه منافذ بدن بیماران خون جاری میشود، چندان دقیق و درست نیست. حتی وقتی واقعا خونریزی رخ میدهد، معمولا خیلی زیاد نیست. وقتی فردی از ابولا میمیرد، از دست رفتن خون بدن نقش چندانی در مرگ او بازی نمیکند.
دکتر لاهی: بله دقیقا. احتمال اینکه خونریزی ناشی از ابولا چنان باشد که سبب ضعف منجر به مرگ در بیماران شود، بسیار کم است. درواقع ویروس ابولا هم مانند عفونتهای دیگر ممکن است سبب افت فشار خون شود، و این مساله نیز خونرسانی به اعضای بدن، مانند کلیهها، را دشوار میسازد و به این ترتیب سبب نارسایی آنها میشود.
شرایط قرنطینه بیماران مبتلا به ابولا چگونه است؟
دکتر لاهی: بیماران، شرایط قرنطینه چندان دشواری ندارند. از آنجا که ابولا از طریق تماس مستقیم با مایعات و ترشحات بدن بیمار منتقل میشود، کافی است که بیمار را در اتاقی اختصاصی قرار دهند و درِ اتاق را بسته نگهدارند. تدابیری که برای بیماران مبتلا به سل یا بیماریهای واگیردار دیگری از این قبیل در پیش گرفته میشود، در مورد مبتلایان به ابولا لازم نیست. فقط افراد سالمی که به این اتاقها میآیند باید از پوشش پیشگیرانه لازم برخوردار باشند.
اگر در پایان سخن ناگفتهاید دارید، بفرمایید.
دکتر لاهی: مساله مهمی که باید مد نظر قرار دهیم آن است که مردم به طور طبیعی راجع به ابولا کنجکاوی میکنند. بههرحال این بیماری برای مردم ناشناخته و عجیب است، زیرا در افکار عمومی بیماری جدیدی است. به همین دلیل هم اکنون در کانون توجه قرار دارد و بویژه رسانهها فراوان به آن میپردازند. اما باید دانست احتمال اینکه این بیماری بتواند در آمریکا یا کشورهای توسعهیافته خطری ایجاد کند، بسیار بعید است. اگر هم به فرض محال مشکلاتی پدید آورد، بسیار محدود و ناچیز خواهد بود. ما به جای ابولا باید چشم خود را بر واقعیتهای سلامت جهانی باز کنیم: سالانه میلیونها نفر قربانی بیماریهایی نظیر مالاریا، ایدز و بیماریهای عفونی دیگر میشوند. امیدوارم مطبوعات و رسانهها اینگونه بیماریها را در کانون توجهات خود قرار دهند. ابولا بیماری شایعی نیست، و تاثیردر مقایسه با مالاریا، ایدز، و سل بسیار اندکی بر سلامت و زندگی بشر میگذارد. (ضمیمه سیب)
مسعود ایثاری
طاعون,بیماری طاعون,ناقل طاعون
طاعون
طاعون خیارکی متداولترین حالت طاعون است که طی نیش کک یا گازگرفتگی توسط موش آلوده به باسیل به وجود میآید. طاعون ریوی میتواند از طریق راه تنفسی، از بیماری که به طاعون خیارکی دچار است به فرد سالم منتقل شود.
طاعون چیست؟
طاعون یک بیماری واگیردار است. طاعون نوعی بیماری عفونی باکتریال مشترک بین انسان و حیوانات است که توسط جوندگان و کک آنها به سایر حیوانات و انسان منتقل می شود. بیماری طاعون به بیماری «مرگ سیاه » شهرت دارد. میکروب بیماری طاعون در سال ۱۸۹۴ میلادی وسیله آلکساندر یرسین کشف و به نام باسیل یرسن نامگذاری شد. از آن رو طاعون را بیماری«مرگ سیاه» نامیده اند.
عامل طاعون یرسینیاپستیس (Yersinia Pestis) است و توسط برخی جوندگان وحشی مثل کک، موش صحرایی، خرگوش، گربه خانگی، موش، موش خرما، سنجاب زمینی وصخره ای منتقل می شود. موش صحرایی در تولید و انتشار طاعون نقش مهمی دارد و کک های این موش بیماری طاعون را به انسان انتقال می دهند.
در ایران تاکنون ۱۳ نوع کک، جوندگان وحشی در شهرهای مختلف شناخته شده است که می توانند بیماری طاعون را منتقل کنند. مثلاً کک موش وقتی از بدن موش خون را می مکد می توان خون آلوده به میکروب را با گزش به انسان منتقل کند. انتقال عفونت را میزبانان حیوانی به انسانی، طاعون حیوانی و انتقال آن از انسان به انسان، طاعون انسانی نامیده می شود.
یکی از علائم طاعون تب و لزر است
• تپش قلب یکی از علائم طاعون است.
• زخم در محل گزش کک در پوست انسان
• بزرگی غدد لنفاوی ران وکشاله ران (خیارک طاعونی)
• کاهش فشار خون
• سردرد
• استفراغ و داشتن درد شکم نیز از نشانه های بیماری طاعون می باشد.
• تب و لرز
• خونریزیهای زیر پوستی
• بیقراری
• هذیان
• عفونت ریه ها و عفونت خون نیز از علایم طاعون هستند.
دوران کمون (نهفتگی) طاعون
بین چند ساعت تا ۱۲ روز است.
یکی از علایم بیماری طاعون خیارکی، کمشدن آب بدن و عطش دایمی بیمار است
۱٫ طاعون خیارکی
طاعون خیارکی متداولترین حالت طاعون است که طی نیش کک یا گازگرفتگی توسط موش آلوده به باسیل به وجود میآید. طاعون ابتدا باعث مرگ تعداد بسیار زیادی از موشها میشود؛ بنابراین، ککها به دنبال میزبان دیگر، به انسانها یا حیوانات خانگی حمله کرده و باعث آلودگی آنها میشوند. دورهٔ نهفتگی بیماری طاعون خیارکی بین دو تا شش روز طول میکشد.
سپس علایم اولیه طاعون خیارکی، یعنی لرز و تب بالا، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد ظاهر میشوند. پس از ۲۴ ساعت، خیارکهایی بر روی بدن بیمار بهوجود میآیند. خیارکها غدد لنفاوی هستند که متورم شدهاند. این خیارکها معمولاً در اطراف ناحیهٔ نیش کک ظاهر میشوند و به تدریج بزرگ میشوند و بسیار دردناک و حساس هستند.
از علایم دیگر بیماری طاعون خیارکی، کمشدن آب بدن و عطش دایمی بیمار است. درصورتی که بیمار به موقع تحت علاج قرار نگیرد، علایم هشدار دهندهای همچون افزایش تعداد ضربانهای قلب، آشفتگی و هذیان ظاهر میشوند. در این صورت بیمار پس از ۳۶ ساعت میمیرد.
البته بین ۲۰ تا ۴۰٪ این بیماران ممکن است به طور ناگهانی، پس از یک دورهٔ نقاهت طولانی، از مرگ نجات یابند.
۲٫ طاعون عفونتی خون
این طاعون بین ۱۰ تا ۲۰٪ طاعونها را تشکیل میدهد. طاعون عفونتی خون در ادامهٔ طاعون خیارکی به وجود آمده و نوع شدید شدهٔ آن است که طی تکثیر زیاد باسیلها در دستگاه گردش خون، به صورت بیماری بروز میکند. این حالت هنگامی رخ میدهد که سیستم دفاعی غدد لنفاوی و سایر دفاعهای بدن فعال شدهباشد. ممکن است خیارکهای تشکیل شده آنقدر ریز باشند که دیده نشوند.
این نوع طاعون باعث تورم میوکارد قلب و افزایش حجم آن و تخریب بافتهای کبد و طحال شود. افراد مبتلا به این نوع طاعون، دچار سرگیجه، حالت تهوع، اسهال، دردهای عضلانی وحشتناک، تخریب بافتها و کاهش زیاد فشار خون میشوند.
۳٫ طاعون ریوی
طاعون ریوی نسبت به طاعون خیارکی نادر است، اما به شدت مسری و به مراتب کشندهتر است. طاعون ریوی هنگامی رخ میدهد که باسیل یرسینیا پستیس مستقیماً از طریق ریه وارد بدن میشود (نه از طریق پوست).
طاعون ریوی میتواند از طریق راه تنفسی، از بیماری که به طاعون خیارکی دچار است به فرد سالم منتقل شود. سرایت به بیماری از راه تماس با مایعات و لباسهای آلوده به باسیل یا تنفس قطرات معلق در هوا، که با عطسه یا سرفهٔ بیماران به محیط بیرون راه مییاند، انجام میگیرد.
در این حالت، دورهٔ نهفتگی بیماری طاعون چند ساعت بیشتر طول نمیکشد. اولین علایم طاعون ریوی، تب، سرفهٔ شدید، اختلال در تنفس و استفراغ خون چرکآلود میباشد. فرد بیمار میتواند به حالت کما نیز برود. طاعون ریوی، حتی با درمان آنتیبیوتیکی نیز بسیار کشندهاست و فرد را در حد اکثر سه روز از پای درمیآورد.
۴٫ طاعون حلقی
نوع ناشایع طاعون که علائمی شبیه تونسیلیت دارد و در افرادی دیده میشود که ارتباط نزدیک با بیمارانی که انواع دیگر طاعون را دارند.
۵٫ طاعون مننژ
این نوع طاعون زمانی اتفاق میافتد که باکتری از سد خونی مغزی عبور کرده و ایجاد مننژیت کند.
طاعون توسط جوندگان و کک آنها به سایر حیوانات و انسان منتقل می شود
♦ انتقال طاعون از طریق تماس با کک آلوده
♦ از طریق تماس مستقیم با انسانهای مبتلا به طاعون ریوی
♦ در اثر تماس و دستکاری نسوج حیوانات آلوده و محیط کشت باسیل طاعون
♦ انتقال بیماری طاعون در اثر تماس با گربه های آلوده به پنومونی طاعونی
♦ منتقل شدن طاعون در اثر تماس با شپش و کنه آلوده
♦ انتشار عمدی بیماری طاعون از طریق افشانه های آلوده در حملات بیوتروریستی
♦ انسان، با قرار گرفتن در چرخه انتقال حیوانی طاعون و یا با ورود حیوانات وحشی آلوده یا کک آنها به اجتماعات انسانی، به بیماری طاعون، مبتلا می شود و حیوانات اهلی نیز ممکن است کک آلوده به طاعون جوندگان را به منازل، منتقل کنند.
♦ آلودگی شدید جوندگان شهری، موجب همه گیری حیوانی و انسانی طاعون می شود و انسان، نقش میزبان اتفاقی را ایفاء می کند.
♦ پستانداران گوشتخوار، نظیر سگ و گربه و بسیاری از گوشتخواران دیگر، در کانونهای بومی و همه گیر طاعون، مثبت هستند و این تغییرات سرمی، در اثر خوردن جوندگان مبتلا به طاعون، حاصل می شود.
گربه های اهلی و سگها می توانند وسیله ای جهت انتقال بیماری طاعون، به انسانها به حساب آیند و این حیوانات در اغلب موارد، جوندگان آلوده را به محیط خانه می آورند. از طریق ترشحات آبسه های زیر پوستی، ترشحات دستگاه تنفسی ناشی از پنومونی، انتقال مکانیکی بوسیله گازگرفتن و چنگ زدن و ترشحات دهانی حلقی ناشی از کلونیزاسیون یرسینیا پستیس، به طور مستقیم، باعث آلودگی انسان به طاعون می گردند.
پیشگیری از طاعون
بهترین راه پیشگیری از بیماری طاعون، کنترل جوندگان و ایمن سازی جمعیت مورد نظر و در معرض خطر است. استفاده از حشره کش و واکسن طاعون نیز برای پیشگیری از طاعون مفید واقع می شود.
امروزه با استفاده از آنتیبیوتیک می توان بیماری طاعون را درمان کرد
باید توجه داشت که تا قرن نوزدهم، درمانی حقیقی برای طاعون وجود نداشت و تنها با کشف باسیل یرسینیا پستیس در سال ۱۸۹۴، دانشمندان در صدد درمان طاعون بر آمدند.
امروزه با استفاده از آنتیبیوتیک می توان بیماری طاعون را درمان کرد و از میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کاست از جمله آنتی بیوتیک های موثر بر بیماری طاعون می توان به استرپتومایسین، تتراسایکلین، کلرامفنیکل، کوتویموکسازول، سولفا دیازین اشاره کرد.
عوارض بیماری طاعون
– آبسه مغزی و مننژیت از عوارض طاعون می باشند.
– از عوارض بیماری طاعون می توان به عوارض ریوی و چشمی و کوری اشاره کرد.
– سقط جنین نیز یکی از عارضه های بیماری طاعون می باشد.
– اختلالات عصبی و پوستی از عوارض طاعون است.
– مرگ در صورت عدم درمان طاعون
منابع:
salamatnews.com
pezeshk.us
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: با توجه به مشاهده بیماریهای طاعون نشخوارکنندگان کوچک و تب برفکی در بین دام اهلی طرح ویژه کنترل پارک ملی لار از فردا آغاز میشود و به شهروندان توصیه میشود از مراجعه به این پارک خودداری کنند.
پس لرزه های طاعون و تب برفکی، ورود به پارک ملی لار را از تاریخ دو روز گذشته تا 20 خرداد امسال اکیداً ممنوع کرده تا طرح ویژه ای در جهت پیشگیری از بیماری های واگیرداردر این پارک اجرا شود .
به گزارش مشرق، پس لرزه های قتل و غارت طاعون نشخوار کنندگان کوچک( ppr) و تب برفکی بین حیات وحش و دام های اهلی استان تهران، مسئولان امر را به اجرای طرح ویژه کنترل و پایش پارک ملی لار در جهت پیشگیری از بیماری های واگیردار واداشته که در پی این مهم، هر گونه ترددی به این پارک از تاریخ 12 الی 20 خرداد امسال اکیداً ممنوع اعلام شده است .
*سایه سیاه طاعون بر سر حیات وحش تهران
تب سوزان طاعون نشخوار کنندگان کوچک در سال گذشته نزدیک به هزار راس (958)، کل و بز و قوچ و میش وحشی را به ترتیب در مناطق هفتاد قله استان مرکزی، خرمنه سر طارم استان زنجان، طالقان استان البرز، الموت استان قزوین و پارک ملی خجیر تهران را در آتش خود سوزاند و در زمانی که همه بر این تصور بودند که این مرگ خاموش از میان حیات وحش کشور رخت بسته، پس از ماهها سکوت، با فرا رسیدن سال 95 و فصل بهار در کمال ناباوری همچون گرگی زخمی گلوی حیوانات پارک ملی سرخه حصار تهران را درید .
محمد کرمی رئیس اداره حیات وحش استان تهران در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص آمار تلفات طاعون در خجیر و پارک ملی سرخه حصار اذعان داشت :در پی شیوع طاعون در دو مرحله (بهمن و اسفند سال گذشته) در پارک ملی خجیر، جمعا از بین کل و بز و قوچ و میش وحشی 88 راس تلف شدند، که خوشبختانه امسال در این منطقه اثری از طاعون و تلفاتش مشاهده نشده است .
وی درباره تلفات حیات وحش پارک ملی سرخه حصار نیز تصریح کرد :25 راس از قوچ و میش های این پارک که 90 درصد آنها میش های آبستن بودند در سال جدید تلف شدند که آخرین تلفات مربوط به اوایل اردیبهشت بوده و پس از آن نیز موردی دیده نشده است .
رئیس اداره حیات وحش استان تهران در ادامه تاکید کرد :هنوز دلیل مرگ قوچ و میش های پارک ملی سرخه حصار از سوی کارشناسان و متخصصان سازمان دامپزشکی مشخص نشده ولی آنچه همه بر آن اتفاق نظر دارند مسمومیت آبستنی است که دلایل مختلفی دارد و مربوط به طاعون نشخوار کنندگان کوچک نیست .
*طارم، طالقان و هفتاد قله اراک؛ بیشترین آمار مرگومیر طاعون
سال گذشته شیوع بیماری طاعون در بخشهایی از مناطق حفاظتشده طالقان در استان البرز منجربه تلفشدن حدود 214 کل و بز شد. شیوع بیماری طاعون جمعیت اینگونهها را در مناطق حفاظت شده این استان به میزان 10 درصد کاهش داد. منطقه شکار ممنوع «خرمنه سر» طارم در زنجان نیز 126 کل و بز را بهخاطر این بیماری از دست داد.
سال گذشته، طاعون زمانی خبرساز شد که به جان هفتاد قله افتاد. جایی که از قدیمیترین مناطق حفاظت شده در کشور محسوب میشود و حیاتوحشی غنی را داراست اما از زمانی که در نیمههای خرداد مرگ سیاه بر سر منطقه حفاظتشده هفتاد قله اراک سایه انداخت تا پایان تابستان 410 کل، بز، قوچ و میش قربانی طاعون شدند. این میزان تلفات در حالی است که آمار سال 94 نشان میدهد حدود یک هزارو ۶۰۰رأس کل و بز در این منطقه زندگی میکردند.
علی خسروان، مسئول منطقه حفاظتشده هفتاد قله اراک در گفتگو با رسانه ها در این باره گفته بود: این میزان تلفات شامل لاشههایی است که یافتشده و سوزانده یا دفن شدهاند و قطعا تعداد زیادی از حیوانات تلفشده نیز در نقاط صعبالعبور و نقاط دور از دید و دسترس قرار دارند که آمارگیری آنها غیرممکن است. بعد از این بحران بود که بیش از ۳۰ هزار رأس دام در مناطق و روستاهای اطراف هفتاد قله در شهرستان اراک ازجمله؛ روستاهای ابراهیمآباد، شانق و مشکآباد در مقابل بیماری واکسینه شدند. در کنار این مناطق حیوانات اهلی گیلان نیز به طاعون آلوده شدند بهطوریکه 112 رأس بره گوسفند و بزغاله در این شهر تلف شدند.
قزوین نیز پس از استانهای مرکزی، زنجان و البرز، چهارمین استانی بود که به علت هممرزی با این استانها در معرض طاعون قرار گرفت منطقه الموت شرقی در استان قزوین با شهرستان طالقان در استان البرز هم مرز است و پیش از اینکه این ویروس به جان حیاتوحش منطقه بیفتد، پیشبینی شده بود حیاتوحش بین این مناطق در ترددند و دو از ذهن نیست که بیماری در برخی مناطق استان شیوع پیدا کند. سرانجام همین اتفاق افتاد و اواخر مهر پارسال این بیماری راه الموت را در پیش گرفت وهشت کل و بز در این منطقه جان دادند اما خوشبختانه اقدام به موقع مسئولان محیط زیستی استان باعث شد عملیات واکسینهکردن دامها و ضدعفونیکردن آبشخورها در منطقه پیگیری و از شیوع مرگ سیاه جلوگیری شود.
*طاعون سال 2030 ریشه کن میشود
این تعداد تلفات برای حیات وحش کشور در حالی است که طاعون اگرچه غیر قابل درمان است اما یک بیماری قابل کنترلی محسوب می شود و چنین میزان تلفاتی را باید به پای کم کاری و غفلت سازمان های دامپزشکی و حفاظت محیط زیست کشور گذاشت
برخی کارشناسان معتقدند این بیماری ویروسی سال گذشته از کشور عراق به کشور و استانهای غربی وارد شده است اما ازسویدیگر با توجه به اینکه 450 درصد دامهای کشور تحت سیطره کوچنشینی و عشایری قرار دارند و در طول سال به جاهای مختلف منتقل میشوند. این نقل و انتقال دام باعث گسترش و شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان به دیگر نقاط کشور شده است. عامل بعدی، خشکسالی است که در سال گذشته و سال جاری با آن مواجه بودیم که حیوانات حیات وحش را به سمت مناطق روستایی و پُرآب کشانده است و این بیماری را به آنها هم منتقل کرده است.
بااینحال مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی سازمان دامپزشکی کشور خبر داده است که ریشهکنشدن طاعون نشخوارکنندگان کوچک تا سال 2030 در جهان قطعی است. ما برای اجرائیشدن این برنامه جهانی باید دو سال متوالی، سالانه 50 میلیون دُوز واکسن به نشخوارکنندگان کوچک تزریق کنیم. برای تحقق این موضوع، برنامههای تدوین شده را به سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور ارائه داده شده تا منابع داخلی و خارجی آن تأمین شود. بااینوجود پیدا نیست تا آن روز چه تعداد از حیاتوحش کشور از بینرفته و آتش ِبحران چه زمانی خاموش خواهد شد.
*از ممنوعیت تردد در پارک ملی لار تا واکسینه کردن دام های اهلی
از آنجایی که یکی از دلایل شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک تماس یا مشترک بودن آبشخورهای دام های اهلی با وحشی است و هر ساله دام های اهلی و عشایر از 15 خرداد وارد پارک ملی لار می شوند، جهت کنترل بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک و تب برفکی بین حیات وحش و دام های اهلی استان تهران با هماهنگی دستگاه های ذیربط این تاریخ به 5 روز عقب تر یعنی 20 خرداد موکول می شود تا اقدامات واکسیناسیون دام های اهلی و مدیریت ورود آنها به پارک ملی لار انجام شود .
محمد کرمی رئیس اداره حیات وحش استان تهران در گفتگو با خبرنگار ما در این باره می گوید :از مشکلات اساسی ما بحث کنترل دامهایی است که مازاد بر پروانه چرا، وارد زیستگاههای حیاتوحش میشوند، زیرا از آنجا که این دامها غیرمجاز هستند؛ بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک درباره آنها پنهان میشود و ممکن است در واکسیناسیون آنها مشکل پیش بیاید و کنترل اینگونه دامها برای ما سخت است. همچنین نگرانی دیگر ما این است که اگر اکنون دامی آلوده باشد و بخواهد به سمت زیستگاههای شمال تهران که مناطق ییلاقی هستند؛ حرکت کند، ممکن است؛ سرایت این بیماری به حیاتوحش مناطق لار، ورجین، البرز مرکزی، فیروزکوه و دماوند را داشته باشیم که در این صورت تعداد تلفات حادتر از منطقه خورجین و سرخه حصار خواهد بود، زیرا حیاتوحش ما در این مناطق غنیتر است؛ برای نمونه در لار بیش از هزار رأس کل و بز وجود دارد.
وی ادامه داد :با واکسینه کردن دام های اهلی که هم اکنون تا تاریخ 20 خرداد در حال انجام است، دام هایی به این پارک وارد خواهند شد که دارای پروانه چرا و مجوزی مبنی بر واکسینه شدن باشند و دام های ورودی باید طبق تعداد مجاز و با شرایط ذکر شده وارد پارک لار شوند، در غیر این صورت با متخلفان برخورد قانونی و قضایی خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: با توجه به مشاهده بیماریهای طاعون نشخوارکنندگان کوچک و تب برفکی در بین دام اهلی طرح ویژه کنترل پارک ملی لار از فردا آغاز میشود و به شهروندان توصیه میشود از مراجعه به این پارک خودداری کنند.