بامداد – روستای بسیار دیدنی ماسوله را بسیاری از ما از نزدیک دیده ایم اما ممکن است اطلاعات کمی راجع به آن داشته باشیم. در این مطلب می خواهیم توضیحات کوتاهی راجع به آن بدهیم و بقیه وقتمان را با دیدن تصاویر بگذرانیم. با نظاره همراه باشید. محدودهی ماسوله از سمت شمال به شهرستان ماسال، از سمت جنوب به طارم علیا (استان زنجان)، از سمت شرق به جلگه شهر فومن و از سمت غرب به شهرستان خلخال (استان اردبیل) میرسد.
روستای خوش آب و هوای این روستا در ۶۰ کیلومتری شهر رشت و ۳۲ کیلومتری غرب شهر فومن در دامنهی کوهپایهای که ۱۰۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد واقع شده است. پایین ترین نقطه ی ماسوله با بالاترین نقطه ی آن حدود ۱۲۰ متر اختلاف ارتفاع دارد. از لحاظ جمعیت شناسی، مردم ماسوله آمیخته و تاثیر پذیرفته از فرهنگ های تالشی، آذری خلخالی و گیلکی هستند و گویش عامه، زبان تالشی است.
باستان شناسان در حال حاضر قدمت ماسوله ی فعلی را حدود هشتصد تا هزار می دانند.
جالب است بدانید که ماسولهی قدیم یا «کهنه ماسوله» که در فاصله «هشت کیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال» قرار گرفته است سکونتگاه اصلی و اولیه ماسوله ایها بوده است که اکنون آنچه در این مکان به چشم میخورد سنگ دیوار بناهای آن است.در نخستین کاوشهای باستانشناسی شهرستان فومن که در شهریور ماه ۱۳۷۴ توسط هیئت پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی استان گیلان در این محوطه صورت گرفت مشخص شد که از سده پنجم تا هشتم هجری «کهنه ماسوله» به عنوان یکی از مراکز مهم در زمینه فلزکاری بوده است.همچنین سفالهای لعابدار با رنگهای متنوع که مشخصات دوره سلجوقی را داشتهاند در این منطقه کشف شد این ناحیه به دلیل اهمیت و اعتبار تاریخی آن در شهریور ۱۳۸۵در فهرست آثار ملی ثبت شد.
ماسوله در کنار رودخانه ای نسبتاً پرآب به نام ماسوله رودخان واقع شده است. این رودخانه از به هم پیوستن سرشاخه های بالا دست ایجاد شده و درست در کنار ماسوله آبشار زیبایی وجود دارد. همانطور که گفته شد، ماسوله در منطقه ای کوهستانی واقع شده است و در ارتفاعات این منطقه قلل مرتفعی وجود دارد که قله ی شاه معلم با ۳۰۵۰ متر ارتفاع، بلندترین آنهاست.
ماسوله تابستان هایی با هوای معتدل و زمستان هایی سرد دارد. بیش از یک ماه از سال در این منطقه یخبندان است و در بسیاری از روزها، ابرها چنان تو را در برمی گیرند و هوای مه آلود، زیبایی های ماسوله را دوچندان می سازند. میزان بارش باران و برف نسبتاً قابل توجه است و هوا رطوبت بالایی دارد. این رطوبت به علت خنکی هوا آزار دهنده نیست.
ماسوله دارای معماری منحصر به فردی است. محوطه جلوی خانهها و پشت بامها هر دو به عنوان پیاده رو استفاده میشوند. بافت معماری ماسوله در دوران زندیه شکل گرفته است و خیابانهای کوچک و پلههای بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری اجازه ورود نمیدهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف میشود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است. تعداد طبقات ساختمانها معمولا تا دو طبقه می رسد.
بیشتر ساختمان های ماسوله به رنگ زرد یا رسی ساخته می شوند. این باعث می شود که خانه ها در مه بهتر دیده شوند. چرا که نزدیک به یک سوم سال ماسوله در مه فرو می رود. ساختمان ها (بخصوص ساختمان های قدیمی تر) اکثراً دو طبقه ساخته شده اند. خانه های قدیمی که با ترکیبی از سنگ و چوب ساخته شده اند، یکی یکی از بین می روند و جای خود را به ساختمان های بتونی با سقف های آهنی می دهند. هرچند سعی می شود ظاهر خارجی ساختمان ها همان الگوی سنتی خود را حفظ نمایند. در و پنجره های چوبی (بخصوص انواع قدیمی آن) زیبایی خاصی به ماسوله می دهند و اهالی خوش ذوق ماسوله چهارچوب پنجره ها را گلدان های شمعدانی به نحو شایسته ای تزیین می نمایند.
اسم روستای ماسوله دست کم از سده ی هشتم و نهم هجری به بعد به همین صورت کنونی خود کاربرد دارد. برخی آنرا برگرفته از نام کوهی در جوار ماسوله به نام «ماهسالار» میدانند به باور ایشان این ناحیه ابتدا «ماسالا» خوانده میشد و بر اثر کثرت استعمال بعدها به «ماسوله» مبدل شد. به روایتی دیگر کلمه «ماسوله» از دو بخش «ماس» و «اوله» تشکیل شده است. بخش نخست در فرهنگهای ایرانی به معنای کوه و مانع و بخش دوم نیز به معنای بلند است که در ترکیب با «های» تصغیر به مفهوم «مانند» آمده است. بنابر این ماسوله را میتوان « کوه بلند » و «کوهمانند » معنا کرد.با تکیه بر زبانهایسانسکریت و فارسیمیانه آنرا «ماه کوچک» یا « سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرده اند.
منبع: مجله نظاره
نوشته ماسوله ، روستایی بسیار زیبا و دیدنی اولین بار در بامداد پدیدار شد.