وبسایت یک پزشک - علیرضا مجیدی: مسجد جامع یا مسجد جهاننما، مسجد اصلی دهلی قدیم و از بزرگترین و معروفترین مساجد هند است که بر روی بلندی ساخته شده است. این مسجد، به فرمان شاهجهان، پنجمین امپراتور سلسله گورکانیان هند که تاجمحل را نیز ساخته، احداث شد.
محوطه خارجی مسجد ظرفیت ۲۵ هزار نمازگزار را دارد. این محوطه از شرق، شمال و جنوب به سه ردیف پلکان منتهی میشود که همگی با سنگهای قرمز ساخته شدهاند. در شمالی مسجد ۳۹ پله، در جنوبی ۳۳ پله و در شرقی که دری بزرگتر است و محل ورود خانواده سلطنتی بوده، ۳۵ پله دارد.
در اطراف مسجد، دکهها و مغازههای متعددی به فروش انواع کالا مشغول هستند. ساختمان اصلی این مسجد ۸۰ متر طول، ۲۷ متر عرض دارد و سقف آن از سه گنبد تشکیل شده است. گنبدهای آن از سنگ مرمر راهراه سفید و ارغوانی ساخته شدهاند و زیر آنها سالنی با هفت ورودی قوسی شکل رو به غرب وجود دارد و دیوارهای آن تا نیمه با سنگ مرمر پوشیده شدهاند.
دو مناره سر به فلک کشیده، به ارتفاع چهل و یک متر، دو طرف این گنبدها جای گرفتهاند. این دو مناره ۴۰ متر ارتفاع و صد و سی پله دارند و از سنگ قرمز و سنگ مرمر سفید ساخته شدهاند که به صورت راهراههای طولی کار گذاشته شدهاند.
در محوطه پشتی مسجد نیز چهار مناره کوچک قرار گرفته که هفت ورودی قوسدار آن به سمت غرب باز میشود و دیوارهای مسجد تا ارتفاع تقریباً یک متر با مرمر پوشیده شدهاند.
غیر از این سالن، در مسجد شبستان دیگری نیز برای اقامه نماز وجود دارد که حدود ۶۱ در ۲۷ مترمربع مساحت داشته و هفت ورودی قوسدار دارد. در بالای هرکدام از این ورودیهای قوسی شکل کتیبههایی از مرمر سفید قرار دارد که ۲/۱ متر طول و ۷۶ سانتیمتر عرض دارد و روی آن با مرمر سیاه نقش خورده است. روی این کتیبهها تاریخ ساخت مسجد حک شده و به فضایل و سلطنت شاهجهان اشاره شده است.
کف مسجد با مرمر سیاه و سفید فرش شده و قسمتی که قرار است سجاده هر نمازگزار باشد با سنگهای مرمر مشخص شده است. این سجادههای مرمرین از نظر اندازه ۹۱ سانتیمتر در ۵۰ سانتیمتر بوده و در مجموع گویی ۸۹۹ سجاده سیاه مرمرین در کف مسجد جایگذاری شده است.
بامداد-دقالباب میکنند تا آمدن ماه شادمانیها را تبریک بگویند»؛ برخی افراد در شب پایان ماه صفر و آغاز ماه ربیعالاول به درب هفت مسجد میروند تا به قولی « دقالباب » کنند، رسمی که گفته میشود خرافهای بیش نیست.
گفته میشود در شب اول ماه ربیعالاول چند ساعتی قبل از نماز صبح باید درِ هفت مسجد را کوبید و با این کار پایان دوماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی حضرت زهرا (س) را اعلام کرد و اینگونه از دستان حضرت زهرا (س) صله دریافت کرد و حاجت طلبید.
در سالهای ابتدایی این مراسم، به کوبیدن در مسجد و سپس اقامه نماز صبح در آخرین مسجد اکتفا میشد. اما با گذشت زمان برخی کارهای دیگر به آن اضافه شد، تضرع، ناله، گریه بر در مسجد، پخش نذورات، شیرینی، شکلات و پس از آن در آخرین مسجد خواندن دعای توسل و حتی روشن کردن شمع بر در مسجد و آب و جارو کردن مقابل آن و البته برخی نیز برای بیبهرهنماندن از خواب شب، این رسم را تا آنجا جلو بردند که از نماز مغرب و اول شب، این رسم را آغاز میکردند.
کوبیدن در ۷ مسجد سند شرعی ندارد
حجتالاسلاموالمسلمین سیدحسین گلمیرزاده در دی ماه سال ۹۳ در گفتوگویی با ایسنا مطرح کرد: کوبیدن در ۷ مسجد یا دقالباب سند شرعی ندارد و در شأن مومنین نیست که این کار را انجام دهند.
معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گیلان تصریح کرد: از طرفی شمع روشن کردن و ضربه زدن به در و دیوار مسجد که سبب خرابی مسجد میشود، فعلی حرام است که این عمل نیز باید ترک شود.
گلمیرزاده با بیان اینکه متاسفانه این عمل خرافی دامنگیر استان ما نیز هست، گفت: از تمامی روحانیون، ائمه جماعات و مبلغین خواسته شده است تا این عمل خرافی را به اطلاع مردم برسانند.
وی خاطرنشان کرد: اعمال هر ماه نو و نماز اول آن ماه، صدقه دادن و دعا در حق دیگران از اعمالی است که در ابتدای هر ماه میتوان انجام داد.
آیتالله مکارمشیرازی هم در دی ماه ۹۳ در پاسخ به استفتایی نظر خود را درباره تجمع پشت درب مساجد در شب اول ماه ربیع الاول اعلام کرد.
در این پاسخ آمده است
«با توجّه به اینکه این عمل در روایات معصومین(علیهم السلام) وارد نشده، انجام آن به عنوان یک امر مستحبّ شرعی جایز نیست و سزاوار است ائمّه محترم جماعات مردم را به سوی مراسم و توسّلاتی دعوت کنند که در روایات معصومین(علیهم السلام) وارد شده است و گرنه ممکن است افراد منحرف برای وهن مذهب هر روز امر تازهای اختراع نمایند و ناآگاهان را به سوی آن دعوت کنند.»
برخی افراد در شب آغاز ماه ربیعالاول به درب هفت مسجد میروند تا به قولی « دقالباب » کنند
*خرافه، بدعت یا سنت
و حجت الاسلام حسین هاشمی از محققان حوزه علمیه قم در سال ۹۱ در گفتوگویی با یکی از رسانهها گفت: اعمالی پس از پایان ماه صفر بین مردم رایج است از جمله کوبیدن در هفت مسجد، روشن کردن هفت شمع مقابل در مساجد یا جارو کردن مساجد که اینها از نظر تاریخی هیچگونه سندیتی ندارد و از سیره بزرگان و علما نبوده است.
وی ادامه داد: این موارد، پیشینه روایی ندارد و بیشتر آداب و رسومی قومی و بومی است. به عنوان مثال در برخی مناطق استان بوشهر نیز دیده شده است که مردم به نشانه پایان نحسی ماه صفر، قلیان میشکنند.
او حتی تاکید کرد: متاسفانه در بسیاری از موارد این اعمال با خرافات مخلوط شده و به مواردی انحرافی در دین تبدیل میشود. اگر عملی در دین وارد نشده باشد و با عنوان دین انجام شود، علاوه بر اینکه ثوابی ندارد، بلکه گناه نیز محسوب میشود، چرا که بدعت در دین نهی شده است.
حجتالاسلام هاشمی با اشاره به روایت «من بشرنی بخروج صفر قله الجنه؛ هر کس به من بشارت دهد که ماه صفر تمام شده است، بهشت برای اوست» به عنوان یکی دیگر از تحریفات خروج از ماه صفر ادامه داد: این روایت نیز از سند متقنی برخوردار نیست و به احتمال فراوان این روایت در مورد ابوذر غفاری بیان شده است، اما عدهای این روایت را دال بر این گرفتهاند که بشارت دادن پیامبر به اتمام ماه صفر، ثواب و پاداش دارد.
وی درباره آداب خاص خروج از ماه صفر و حلول ماه ربیعالاول در روایات اسلامی و اعمال مستحبی این ماه نیز بیان کرد: در مفاتیحالجنان شیخ عباس قمی آداب خاصی برای این امر ذکر نشده و تنها به ذکر اعمال شب اول ماه بسنده شده است. ولی در برخی روایات، اقامه نماز شکر به شکرانه اقامه دو ماه عزاداری و عبادت، روزه گرفتن، صدقه دادن، کمک به مستمندات و قرائت زیارت پیامبر(ص) و امیرالمومنین علی(ع) در ابتدای این ماه توصیه شده است.
* استفتاء از مقام معظم رهبری در مورد دقالباب
در سایت «khamenei.ir» این سوال مطرح شده است که؛« چند سالی است در شب اول ماه ربیعالاول حرکتی در بعضی مساجد تحت عنوان دقالباب باب شده است، شائبه بدعت و یا ترویج نوعی خرافه در آن میرود، ماجرا از این قرار است که در شب اول ماه ربیعالاول از حدود نیمهشب تا اذان صبح افرادی که غالباً خانمها هستند با در دست داشتن شمع پشت درب مساجد مراجعه و با کوبیدن به درب مساجد و خواندن اذکاری توسل جسته و حاجات خود را طلب مینمایند، البته این عمل را تا هفت مسجد ادامه میدهند و خصوصاً این حال توسل در هنگام اذان صبح به اوج خود میرسد و معتقد هستند بدینوسیله اتمام ماه صفر و آمدن ماه ربیعالاول را خبر میدهند نظر حضرتعالی در این باره چیست؟»
پاسخ آیتالله خامنهای به این پرسش اینگونه است؛ «عمل مذکور مستند روایی ندارد و شیوهای قابل تأیید نیست. اگر چه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجات از خداوند متعال عمل پسندیدهای است، لکن اشکال در شیوه عمل به نحو یاد شده است، آقایان علمای اعلام (دامت افاضاتهم) و مؤمنین (ایدهم الله تعالی) با پند و اندرز و موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایی که چه بسا ممکن است منتهی به وَهْن مذهب گردد، جلوگیری نمایند.»
البته یکی از آداب مرسوم در پایان ماه صفر که با شهادت امام رضا(ع) نیز همراه است، حضور در بارگاه آن امام فرزانه و ایجاد پیوند عاطفی و ولایی با ایشان است، پیوندی که در زیارت تمام معصومان وارد شده است.
با این وجود و بنابر نظر فقها و بر اساس آنچه در روایات مستند و معتبر آمده است، مستحب است که مومنان در شب پایانی ماه صفر و اول ماه ربیعالاول؛ به یاد مجاهدت امیرالمومنین(ع) به مساجد رفته و تا سحر به راز و نیاز و مناجات بپردازند.
و از سوی دیگر بهترین اعمال در روزهای عید و شادی ائمه وارد شده فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد است که در هر شرایطی سفارش شده است.
منبع: ایسنا
مسجد جامع سمنان بنایی بسیار کهن و باارزش در سمنان است. در طول زمان تغییرات و تحولات زیادی در این مسجد بوجود آمده است، اما هم اکنون در آن آثار دوران سلجوقی و تیموری دیده میشود. عقیده بر این است که این مسجد در قرن نخست هجری و بر روی خرابههای آتشکده بنا شده است. مسجد جامع سمنان در طول تاریخ از لحاظ مذهبی، فرهنگی و اجتماعی از ارزش و اعتبار زیادی برخوردار بوده است. سبک معماری مسجد جامع سمنان، به شیوه معماری آذری می باشد.
مسجد جامع سمنان در قرن نخست هجری و بر روی خرابههای آتشکده بنا شده است
صنیع الدوله در کتاب مرآت البلدان در این باره مینویسد: در زمان خلافت علی بن ابیطالب، ایشان فرمودند که از کوفه تا بخارا ۱۰۰۱ مسجد بنا کنند، در حکومت عبدالله بن عمر، ثروتمندان سمنان مسجد کنونی این شهر را ساختند ولی این بنا دارای چندان شکوهی نبود. پس از آن بارها افراد زیادی بر بنای ابتدایی افزودند، مانند گنبد باختری و شبستان شمالی را با مار خواجهوند را خواجه ابوسعید سمنانی و خواجه نظامالدین در دوران سلطنت سنجر سلجوقی ساختند و شبستان جنوبی را شیخ رکنالدین علاءالدوله سمنانی در زمان وزارت ارغونخان بنا نمود و چون خرابی به وجود آمده بود، در زمان فتحعلی شاه، ذوالفقارخان به تجدید آن پرداخت. مسجد خاوری را خواجه کیقباد بن ملک شرفالدین سمنانی ساخته و ایوان متصل به گنبد را خواجه عزالدین محمد بالیچه سمنانی وزیر میرزا شاهرخ بنا کرده.
مسجد جامع سمنان در طول تاریخ از لحاظ مذهبی، فرهنگی و اجتماعی از ارزش زیادی برخوردار بوده است
مناره مسجد جامع سمنان یکی از منارهای تاریخی ایران متعلق به دوره سلجوقیان به شمار میرود که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد. ارتفاع این منار از سطح زمین ۳۱/۲۰ متر میباشد و از روی بام به ارتفاع ۲ متر کتیبهای با طرح و نقش بسیار زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شدهاست. این بنا قدیمی ترین منار جنبان ایران می باشد در مرکز این منار محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل منار حرکت می کند.
صحن مسجد جامع سمنان به شکل مستطیل است که طول آن بیست و هفت متر و عرض آن بیست و پنج متر میباشد. شبستان شمالی مسجد جامع شامل شانزده ستون مدور و قطور است که بر روی آن طاقهای ضربی شبستان استوار شده است. شبستان شرقیبه وسیله در ورودی جنوب شرقی و شبستان جنوبی به وسیله در شمالی از شبستان شمالی جدا میگردد و به همت کیقباد بن ملک شرف الدین سمنانی وزیر امیر تیمور گورکانی بنا شده است.
سبک معماری مسجد جامع سمنان، به شیوه معماری آذری می باشد
این شبستان به وسیلة هشتی کوچک باطاق گنبدی کم خیز مزین به تزئینات معقلی بسیار زیبا به بازار حضرت راه مییابد. در گوشة شمال شرقی این شبستان منار سلجوقی واقع است. شبستان جنوبی نیز شامل شانزده ستون مدور در وسط و هشت ستون در طرف دیوار شرقی میباشد که پایههای بیست و هفت طاق شبستان را تشکیل میدهد. این شبستان در زمان ارغون خان و به وسیلة وزیرش شیخ علاء الدوله سمنانی احداث گردیده و در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار توسط ذوالفقارخان سمنانی حاکم سمنان - دامغان - شاهرود و بسطام نسبت به تعمیر آن اقدام گردید.
صحن مسجد جامع سمنان به شکل مستطیل است که طول آن بیست و هفت متر میباشد
درب ورودی جنوب شرقی در گوشة مسجد قرار دارد و توسط راهروی کوچکی به هشتی بزرگی متصل میشود که دارای حوض خانه ، وضوخانه و سرویس بهداشتی میباشد. مسجد جامع سمنان که از نظر ساختمانی در اختیار سازمان میراث فرهنگی میباشد با شماره ثبت صد و شصت و دو به عنوان آثار ملی به ثبت رسیده است.
مسجد سمنان در مرکز شهر قرار گرفته و تقریبا راه اکثر محلههای سمنان به این مسجد ختم شده است
از موقعیت محلی که مسجد جامع در آن مکان احداث شده است به خوبی به اهمیت این اثر پی میبریم زیرا مسجد سمنان در مرکز شهر قرار گرفته و تقریبا راه اکثر محلههای سمنان به این مسجد ختم شده و مراکز دیگری از جمله بازار و حمام حضرت و … در اطراف این مجموعه قرار گرفته اند.
منار مسجد جامع سمنان دارای دو کتیبه بسیار مهم به خط کوفی معقد یا برگدار میباشد
منار مسجد جامع سمنان دارای دو کتیبه بسیار مهم به خط کوفی معقد یا برگدار میباشد که یکی شامل آیات قرآن و یکی حاوی نام بانی بنا است. کتیبه فوقانی که با فاصلة یک نوار تزئینی در گلویی منار قرار دارد آیه سی و دو سوره فصلت (سجده) را در خود جای داده است.کتیبه زیرین که با اندکی فاصله از محاذب بام مسجد قرار دارد،دارای متنی به این شرح است: "بسم الله امر ببناء هذه المناره الامیر الجلیل السیدا ابو حرب بختیار بن محمد مولی امیرالمؤمنین" چنین به نظر میرسد که کتیبهها بدون طرح قبلی بر روی منار ساخته شده و به دلیل کمی جا دو کلمه از آخر آیه را جا انداخته اند. علاوه بر آن این کتیبه در اثر تعمیراتی که در سال هزار و سیصد و سی و شش هجری در آن صورت گرفته، توازن خود را از دست داده و از هیئت اصلی خود خارج شده است در طرحهای شهریار عدل کتیبه فوقانی را قبل و بعد از تعمیر نشان میدهد.
مسجد جامع فهرج، در شهرستان یزد، بخش مرکزی ـ روستای فهرج واقع شده است
مسجد جامع فهرج
مسجد جامع فهرج (مسجد امام حسن) مربوط به صدر اسلام است ساخت مسجد جامع فهرج به نیمه اول قرن اول هجری برمی گردد. این مسجد، تنها مسجدی در جهان اسلام با قدمت زیاد است که ساختمان آن از ابتدا تا کنون تغییری نکردهاست.
مسجد جامع فهرج (مسجد امام حسن) مربوط به صدر اسلام است و در شهرستان یزد، بخش مرکزی ـ روستای فهرج واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۴۹ با شمارهٔ ثبت ۹۰۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
ساخت مسجد جامع فهرج به نیمه اول قرن اول هجری برمی گردد. این مسجد، تنها مسجدی در جهان اسلام با قدمت زیاد است که ساختمان آن از ابتدا تا کنون تغییری نکردهاست. مسجد از نوع شبستانی و فاقد ایوان است. اگرچه بین باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد اما ظاهراً مسجد جامع فهرج قدیمیترین مسجد ایران است. هرچند برخی مسجد تاریخانه دامغان را قدیمیترین مسجد ایران میدانند. درحال حاضر مسجد تاریخانه صرفاً کاربرد بازدید و گردشگری دارد اما مسجد جامع فهرج کماکان زنده و پویا بوده و در آن نماز برپای میدارند.
مسجد جامع فهرج، در شهرستان یزد، بخش مرکزی ـ روستای فهرج واقع شده است
هشت ستون بزرگ، شبستان کوچک و شکل بنا، انسان را به یاد ساختمانهای دوره ساسانی میاندازد. منار گلی نه چندان بلند مسجد در قرن سوم به بنای اصلی اضافه شده، که در عین حال راه دسترسی به پشت بام نیز میباشد. این مسجد، همچون بسیاری دیگر از مساجد جامع دارای درهای ورودی متعدد میباشد.
ساخت مسجد جامع فهرج به نیمه اول قرن اول هجری برمی گردد
وارد مسجد که میشوید هیچ اثری از محراب، گنبد، کتیبه، کاشیکاری و سایر صنایع و تکلفهایی که بعدها در ساخت مساجد مرسوم گردید نمییابید. سادگی آن صداقت هزار و چهارصدسالهای را گواهاست، بی آنکه زنگار ریا، چهره دلنشینش را رنگین کند. اگرچه وجود زیلوهایی که برای نماز بر زمین پهن شدهاست، سجادهها، مهر و منبر، روح تازه گی و پویایی را به انسان القاء میکند اما بی شک نحوه سیم کشی زشت و ناهنجار، پنکههای سقفی، حوض خالی و بدقوارهای که میتواند بسیار زیباتر و شایسته چنین مکانی باشد، دل را میآزارد.
مسجد جامع فهرج، تنها مسجدی در جهان اسلام است که ساختمان آن از ابتدا تا کنون تغییری نکردهاست
مسجد جامع فهرج، ظاهراً مسجد جامع فهرج قدیمیترین مسجد ایران است
سیری در ایران
اخبار مرتبط:
مسجد جامع مثکیه سومین بنای بزرگ جهان اسلام +تصاویر
مسجد جامع جورجیر در اصفهان آشنا شوید+ تصاویر
آشنایی با مسجد جامع یزد +تصاویر
مسجد جامع تایپه؛ بنایی باشکوه +عکس
دستگیری عوامل انفجار مسجد جامع زاهدان
تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ همزمان با روز میراث فرهنگی فرانسه، نمایشگاه "هنر قدسی" مشتمل بر آثار خوشنویسی، نگارگری، تذهیب و عکس در قالب مجموعهای از تابلوهای هنر معنوی ایران به همت رایزنی فرهنگی ایران در مسجد بزرگ شهر لیون فرانسه، گشایش یافت.
در مدت برپایی این نمایشگاه، کارگاه عملی هنر دیرپای خوشنویسی ایرانی توسط رمضانعلی واشقانی فراهانی، برگزار که با استقبال بی نظیر علاقهمندان مواجه شد.
هنر قدسی اساسیترین وجه هنر سنتی اسـت که بقای آن به طور مستقیم به بقای دین وابسته اسـت و این پیوند حتی پس از سست شدن یا زوال ساختار جامعه سنتی، دوام مییابد. هر مذهب قابلیت پذیرش قالبهای خاص و حتی رموز هنرهای مذاهب پیشین را دارد. در این میان اسلام نقشمایههای فراوانی را از ایران پیش از اسلام و میراث هنری فوقالعاده غنی آن، دریافت کرده اسـت و به عنوان جزیی از ساختارهای اسلامی به کار گرفته شدهاند.
معرفی و آشنایی با قدیمی ترین مسجد ایران، را برای شما عزیزان و کاربران محترم مجله دلگرم قرار داده ایم , با مجله دلگرم همراه باشید.
در شهرستان یزد و در بخش مرکزی روستای قهرج، مسجدی واقع شده که نگاه هر توریستی را به خودش جلب می کند. اینجا بنایی کاهگلی اســت که خاطرات تاریخی بسیاری را در دل خود دارد.
قدمت «مسجد جامع قهرج» که به «مسجد کهن» معروف اســت، به قرن اول هجری قمری می رسد و معماری آن نشان می دهد که این مسجد در دوره ساسانیان ساخته شده. این بنا سال هاست که با عنوان قدیمی ترین مسجد ایران معروف اســت. در این گزارش هیجان انگیز با «مازیار عامری» یکی از راهنمایان باتجربه همراه شدیم تا با هم سفری داشته باشیم به قرن اول هجری قمری.
نگینی در کویر
در روستای قهرج از توابع مهریز استان یزد، در دل کویر و در کنار راه اصلی یزد - بافق، مناره های کاهگلی در زیر نور خورشید، در همان نگاه اول نظر هر توریستی را به خودش جلب می کند. رد مناره ها را که می گیریم به یک مسجد می رسیم؛ بنای مربعی شکل که در میان بومی های این منطقه به «حسینیه» نیز معروف اســت.
مازیار عامری راهنمای ما در این سفر می گوید: «سال ها پیش، برخی از افراد بومی منطقه خواستار تخریب این مکان و ساخت یک مسجد جدید در این مکان شده بودند اما با صحبت هایی که با آنها شد متوجه شدند این بنا یکی از ارزنده ترین بناهای کشورمان اســت و امروزه خیلی خوب از این بنا مراقبت می کنند.»
در ورودی مسجد در سمت جنوب غربی عمارت قرار دارد و دو در ورودی دیگر که یکی باز و دیگری مسدود اســت، در سمت شرقی مسجد قرار گرفته اند.
شبستان مسجد و هر دو سمت شرقی - غربی آن در امتداد رواق قرار دارد و به وسیله طاق های گهواره ای پوشیده شده اند. قدیمی ترین مسجد ایران، در آذر ماه 1349 به شماره 906 به عنوان اثر ملی ایران به ثبت رسیده اســت.
بازمانده ای از صدر اسلام
فضای کلی مسجد از یک شبستان و رواقی به دور یک حیاط مرکزی، تشکیل شده. این شبستان دو دهانه دارد که در آن فرش پهن می کنند، هر دهانه شبستان، یک قوس نیزه دار دارد، عرض دهانه های میانی شبستان، شباهت زیادی به عرض دهانه های میانی مسجد تاری دامغان دارد و کمی پهن تر از دو دهانه مجاورش اســت. این بزرگی دهانه میانی، در سمت قبله، نشان دهنده محراب اســت.
ارتفاع شبستان به عنوان مهمترین بخش مسجد، از سایر بخش های آن بیشتر اســت، حیاط این مسجد کاملا مربع نیست و بخش شمالی اندکی از بخش جنوبی پهن تر اســت. به سمت شمال شرقی بنا که می روم مناره استوانه ای شکل به همراه تعدادی اتاق در کنار آن می بینم. این ستاره ها از آجرهای خشتی ساخته شده و دارای پلکانی مارپیچ اســت که ورودی آن به داخل رواق ها باز می شود.
جلوتر که می روم ستون های مستطیلی شکلی را در شبستان مسجد می بینم که هر گوشه آنها، ستونک های تزئینی دارد، مازیار عامری توضیح می دهد که جزییات ستون ها باعث شده پژوهشگران این مسجد را شبیه مساجدی چون مسجد «احمد ابن طولون» و «مسجد حکیم» که هر دو در قاهره ساخته شده اند بدانید، البته جالب اســت بدانید نمونه دیگری از این ستون ها در مسجد جامع میبد و مسجد کوشک در فردوس خراسان نیز پیدا شده اســت.
قدمت مساجد معمولا با توجه به ساختار و معماری محراب شان تعیین می شود. سراغ محراب قدیمی ترین مسجد ایران می روم، یک محراب گچی در انتهای دهانه میانی شبستان بر روی دیوار قبله قرار دارد که عرضش 2 متر و 32 سانتیمتر و ارتفاعش 3 متر و 24 سانتیمتر اســت.
کمی جلوتر یک محراب کوچک، در سمت غربی محراب اصلی دیده می شود، این محراب گچی اســت و در فاصله خیلی کمی از محراب اصلی قرار دارد.
یکی دیگر از مواردی که در این عمارت وجود دارد و باعث می شود نفس هر محققی با دیدنش در سینه حبس شود، پنجره ای مستطیل شکل اســت که در درون یک قاب تزئینی چند پره در مقابل محراب و در زیر طاق دیده می شود. جالب اینجاست که شبیه همین قاب را محققان در بقایای مسجد بزرگ المتوکل در سامرا ثبت کرده اند.
رازهای نهفته این مسجد
این مسجد رازهای زیادی در دل دارد که مدت ها پیش یکی از این رازها با بررسی محققان فاش شد. مازیار عامری از خشت هایی می گوید که ابعادش سرنخ های زیادی به دست محققان دادند «مدت ها این راز سربسته باقی مانده بود اما سال ها پیش، محققان به این باور رسیدند که مناره ها و قسمتی از شبستان، مدتی بعد از ساخت مسجد اصلی به این بنا اضافه شده اســت، ابعاد خشت های این شبستان قرارگیری آن خارج از محدوده مسجد اولیه و شیوه متفاوت پوشش آن از شبستان اصلی مسجد، نشانگر الحاقی بودن آن اســت.
تاریخ احداث این شبستان روشن نیست ولی با توجه به همسانی اندازه آجرهای خشتی این شبستان و مناره مسجد، احتمالا هر دو، در یک زمان به مسجد اصلی اضافه شده اند.»
عامری برای اینکه بیشتر با نوع خشت و نحوه قرار گرفتن یا ملحق شدن مناره ها در این مسجد آشنا شوم چندین عکس از نمای نزدیک در اختیارم می گذارد و تاکید می کند که به دقت به معماری این مناره ها نگاه کنم و بعد توضیح می دهد: «این اثر با در نظر گرفتن الگوهای رایج عربی در ساخت مسجد، بنا شده اســت؛ با این حال در طراحی این نوع بناها طاق های گهواره ای، ابعاد بزرگ آجرهای خشتی و گوشه سازی های بیضی شکل، نشانگر تداوم روش های معماری ساسانی در قرون اولیه اسلامی اســت.»
او سه عکس از گچبری های متعدد نشانم می دهد و می گوید که سه طرح گچبری در این مسجد اجرا شده اســت که شبیه این گچبری ها را در طاق کسری و سردر مسجد جورجیر در اصفهان و مسجد جامع قدیم مهرآباد ابرکوه و همچنین در نمای ورودی مجموعه اخیدر در عراق می توان مشاهده کرد.
مازیار عامری راهنمای جوان ما در این سفر ادامه می دهد: «زنده یاد محمد کریم پیرنیا، معمار و محقق و مورخ معماری در یکی از سفرهایش در راه بافق به یزد، مسیرش به روستای «فهرج» در 25 کیلومتری یزد می افتد و در آن میان، مناره ای گلی را می بیند و کنجکاو می شود و به سمت مناره می رود، زمانی که راهش را به سمت مناره کج می کند در کمال ناباوری یک مسجد قدیمی در این منطقه می بیند که در سکوت کویر آرام گرفته اســت.
او شروع می کند به تحقیق درباره این مسجد و خیلی زود متوجه می شود این بنا دست نخورده باقی مانده اســت و قدمت زیادی دارد، مرحوم پیرنیا مدت ها درباره این مسجد تحقیق می کند و به این نتیجه می رسد که نشانه هایی از معماری دوره ساسانیان در این مسجد نهفته اســت که قدمتش به صدر اسلام برمی گردد، ایشان اعتقاد داشتند که علائمی که در این مسجد وجود دارد نسبت به مسجد تاریخانه دامغان که گفته شده اســت قدمتش به زمان ساسانیان برمی گردد، به معماری دوره ساسانی نزدیکتر اســت.
البته جالب اســت بدانید که وقوع یک حادثه در صدر اسلام در منطقه فهرج این باور پیرنا را تقویت می کند و آن مورد این اســت که در زمان خلیفه دوم و پس از شکست یزدگرد ساسانی از لشکریان مسلمان، خلیفه دوم عده ای را به فرماندهی «هویط ابن هانی» مامور می کند تا برای دستگیری یزدگرد به سمت طبس بروند و عده ای از این لشکر در ایران و در همین منطقه جان خود را از دست می دهند و مقبره آنان در نزدیکی این مسجد امروزه زیارتگاه شده اســت.
مقبره این شهدا یادگاری اســت از اولین شهدای اسلام در سال 32 هجری قمری در یزد. از جمله کسانی که مقبره شان در این مجموعه اســت «هویط ابن هانی» خواهرزاده حضرت علی (ع) و «عمر بن عاصم» اســت. در قرن هشتم هجری قمری، امیر مبارزالدین محمد که سر سلسله حکومت آل مظفر بود بقعه و ضریحی در این مکان ساخت که این روزها علاوه بر این بقعه، آب انباری نیز در نزدیکی آن دیده می شود.»
مازیار عامری تاکید می کند پیرنیا جزو اولین محققان و پژوهشگرانی بوده اســت که شروع به تحقیق درباره این بنا کرده اســت و خبر وجود مسجدی با چنین قدمتی را به گوش جهانیان رسانده اســت و پس از پیرنیا خیلی از محققان مواردی را که او عنوان کرده بود و دلایلش را بررسی کردند و با او هم نظر شدند و اعلام کردند که با توجه به نوع معماری و همچنین اتفاقات تاریخی که در این منطقه رخ داده اســت، مسجد قهرج قدیمی ترین مسجد ایران اســت که متعلق به قرن اول هجری اســت و از مسجد تاریخانه دامغان که مربوط به اواسط قرن دوم اســت، حدود 100 سال قدیمی تر اســت.»
عامری ادامه می دهد: «این بنا دست نخورده اســت، با این حال تردد مردم دلیل اصلی خراب شدن دیوارها شده اســت. پنکه ها و پرده هایی نیز در این مسجد نصب شده اســت که این موارد نیز به شدت به تخریب دیوارها کمک می کند. استفاده از وسایل صوتی نیز عامل دیگری اســت که به تخریب این بنا کمک می کند. همانگونه که دیدید سیم کشی های برقی مسجد نیز باعث شده اســت که قسمتی از دیوارها بریزد. امیدوارم که سازمان میراث فرهنگی فکری به حال این بنا بکند تا چنین اثر مهمی را از دست ندهیم.»
اهالی بومی اینجا سال ها پیش اعتقاد داشتند که بهتر اســت یک مسجد نوساز در این منطقه به جای این مسجد ساخته شود اما زمانی که آگاهی شان درباره این بنا بیشتر شد متوجه شدند که نگهداری و مرمت این بنا از تخریب و ساخت یک مسجد نوساز در این منطقه مهمتر اســت، به همین خاطر سعی می کنند از این بنا نگهداری کنند. عامری می گوید: «بهتر اســت مسجد اصلی این منطقه را از این بنا به جای دیگری منتقل کرد تا رفت و آمدها کمتر شود.»
گردآوری: مجله اینترنتی دلگرم
مسجد شیخ لطفالله از شاهکارهای معماری و کاشیکاری قرن یازدهم است و به فرمان شاه عباس اول در مدت ۱۸ سال بنا شده است
سر در معرق این مسجد تا پایان سال ۱۰۱۱ ساخته شده و اتمام ساختمان و تزیینات آن در سال ۱۰۲۸ قمری پایان یافت.
کتیبهُ سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی دز سال ۱۰۱۲ قمری است و معمار و بنای مسجد، استاد محمد رضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب مسجد در دو لوحهُ کوچک آورده شده است.
شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از قراء جبل عامل؛ لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.
به منظور تجلیل ازاو این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و وجه تسمیهُ مسجد مزبور به نام شیخ لطفالله از همین جهت است. شیخ لطف الله ۶ سال قبل از در گذشت شاه عباس اول وفات یافت.
این مسجد داراى گنبدى است که از درون و بیرون با کاشىکارىهاى زیبا پوشیده شده است. این گنبد روى چندین تاق کنگره دار مرتفع استوار است و با آیات قرآنى آراسته شده است.
در فراز آن دایرهاى وجود دارد که داراى منافذى است که با تزیینات فلزى آراسته شده است و براى روشنایى و تهویه به کار مىرود.
راستش برای من همیشه سوال بوده اسـت که انسانی که اینقدر شیفته پیشرفت اسـت چرا باید به آثار تاریخی گذشته علاقه نشان دهد؟ اصلاً ما چرا به موزه می رویم؟ برای اینکه ببینیم گذشتگان چقدر عقب مانده بودند و ما چقدر پیشرفت کرده ایم؟
برای من که رفتن به موزه و دیدن آثار تاریخی همواره همراه با حس حسرت اسـت. اشیایی که ما در موزه ها ما را شگفت زده می کنند روزگاری اشیای عادی زندگی آدمها بوده اند. خانه ها و مساجدی که ما برای دیدن شان بلیط می خریم نیز همچنین محل زندگی و عبادت آدمها بوده اسـت.
بسیاری از آثار اصیل تاریخی را باید در روستاها جست. بناهای تاریخی ما را به دل تاریخ می برند و مسلماً مساجد مهمترین بناهای معماری پس از دوره اسلامی هستند که گردشگران حرفه ای را به خود جذب می کنند. مساجد گذشته با مساجد امروز چه فرقی دارند؟ قدیمی ترین مساجد چگونه بوده اند؟ اصلاً قدیمی ترین مسجد ایران کجاست؟
درباره قدیمی ترین مسجد ایران اختلاف نظر وجود دارد. برخی مسجد «تاریخانه دامغان» را قدیمی ترین مسجد ایران می دانند که متعلق به قرن دوم هجری اسـت. اما مرحوم محمدکریم پیرنیا، معمار و محقق و مورخ معماری که از قضا روزی در مسیر بافق به یزد مسیرش به روستایی به نام «فهرج» در ۲۵ کیلومتری یزد می افتد؛ چشمش به مناره ای گِلی می افتد و کنجکاو می شود که این مسجد را ببیند و درباره آن تحقیق کند. مسجدی ساده و بی پیرایه و بنا شده از خشت و گل بدون گنبد و با یک مناره (به سبک مساجد اهل سنت) که به شکلی عجیب دست نخورده باقی مانده بود.
این محقق ایرانی از نشانه های معماری ساسانی نهفته در معماری این مسجد حدس می زند که قدمت آن باید متعلق به صدر اسلام باشد. پیرنیا اصرار دارد که علائمی در این مسجد وجود دارد که نسبت به مسجد تاریخانه دامغان به معماری ساسانی نزدیک تر اسـت. اما هر دو مسجد شباهت های زیادی به یکدیگر دارند.
ماجرای احداث قدیمی ترین مسجد ایران
مسأله ای که نظر پیرنیا را تقویت می کند وقوع حادثه ای در صدر اسلام در این منطقه یعنی فهرج اسـت. در زمان خلیفه دوم و پس از شکست یزدگرد ساسانی از لشگریان مسلمان، خلیفه دوم عده ای را به فرماندهی «هویط ابن هانی»، خواهرزاده حضرت علی(ع) مأمور می کند برای دستگیری یزدگرد که این افراد راهی طبس می شوند و زمانی که یزدگرد توسط آسیابانی کشته شد در طبس نیز عده ای از آنان شهید می شوند که مقبره آنان در طبس امروز زیارتگاه اسـت.
باقیمانده آنان به این منطقه فهرج می رسند و اهالی زرتشتی این منطقه را دعوت به پذیرش اسلام یا پرداخت جزیه می کنند اما برخی زرتشتیان با یهودیان روستاهای دیگر متحد می شوند و شبانه بر مسلمانان هجوم می برند و آنان را قتل عام می کنند که ازجمله شهدای این واقعه در صدر اسلام، هویط ابن هانی، عبدالله سلام، عبدالله ابن رواحه و عبدالله ابن تمیمی هستند و مقبره هویط ابن هانی نیز امروز در این منطقه مبدل به زیارتگاهی بزرگ و زیبا شده اسـت.
ماجرای چاه چهل دختر چیست؟
نقل شده اسـت که زنان و دختران سپاه اسلام برای اینکه به دست قاتلان شوهران و پدران و برادران خود نیفتند خود را به درون چاهی انداختند که به چاه چهل دختر معروف اسـت. جالب اینکه نام چهل دختر در مکان های مختلفی از ایران و حتی افغانستان امروزی وجود دارد و داستان های مشابهی از آن وجود دارد که بیشتر آن را شبیه اسطوره ها می کند تا واقعیت!
به هر حال بعد از واقعه شهدای فهرج خلیفه دوم لشگر مجهزتری به این منطقه گسیل می دارد و مردم آن منطقه تسلیم می شوند. به هر رو اگر مسجد فهرج به این واقعه ارتباطی داشته باشد متعلق به قرن اول هجری اسـت و از مسجد تاریخانه دامغان که مربوط به اواسط قرن دوم اسـت، بیشتر از صد سال قدیمی تر اسـت!(مهر)
ساختمان جدید مسجد جامع مسکو با حدود ۱۸ هزار و ۹۰۰ مترمربع مساحت، ظرفیت بیش از ۱۰ هزار نفر را دارد. مجموع مساحت مسجد جامع مسکو شامل ساختمان مسجد و محوطه آن، حدود ۳۱ هزار و ۲۰۰ مترمربع میشود که امکان حضور حدود ۲۰ هزار نفر در این محدوده را فراهم میکند.
به گزارش خبرگزاری اهلبیت(ع)، این مسجد شش طبقه به عنوان بزرگترین مسجد اروپا هفت مناره و گنبد دارد که ارتفاع منارههای آن به ۷۲ متر میرسد. منارهها و گنبد ۴۶ متری مسجد جامع مسکو از بسیاری نقاط شهر قابل دیدن اسـت.
تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ همزمان با روز میراث فرهنگی فرانسه، نمایشگاه "هنر قدسی" مشتمل بر آثار خوشنویسی، نگارگری، تذهیب و عکس در قالب مجموعهای از تابلوهای هنر معنوی ایران به همت رایزنی فرهنگی ایران در مسجد بزرگ شهر لیون فرانسه، گشایش یافت.
در مدت برپایی این نمایشگاه، کارگاه عملی هنر دیرپای خوشنویسی ایرانی توسط رمضانعلی واشقانی فراهانی، برگزار که با استقبال بی نظیر علاقهمندان مواجه شد.
هنر قدسی اساسیترین وجه هنر سنتی اسـت که بقای آن به طور مستقیم به بقای دین وابسته اسـت و این پیوند حتی پس از سست شدن یا زوال ساختار جامعه سنتی، دوام مییابد. هر مذهب قابلیت پذیرش قالبهای خاص و حتی رموز هنرهای مذاهب پیشین را دارد. در این میان اسلام نقشمایههای فراوانی را از ایران پیش از اسلام و میراث هنری فوقالعاده غنی آن، دریافت کرده اسـت و به عنوان جزیی از ساختارهای اسلامی به کار گرفته شدهاند.