بامداد-مراحل و مراتب امر و نهی
مرتبه اول از امر به معروف و نهی از منکر، اظهار تنفر قلبی است. به این صورت که کاری کند که ناراحتی قلبی خود را از منکر آشکار سازد و به…
امر به معروف و نهی از منکر، مراتبی دارد که اگر هدف با مراتب پایین به دست می آید، نباید مراتب بالاتر را عملی کرد.
۱٫ اظهار تنفر قلبی
مرتبه اول از امر به معروف و نهی از منکر، اظهار تنفر قلبی است. به این صورت که کاری کند که ناراحتی قلبی خود را از منکر آشکار سازد و به طرف بفهماند منظورش از این عمل، این است که او معروف را انجام دهد و منکر را ترک کند. این مرتبه چند درجه دارد؛ همانند روی هم فشار دادن پلک ها، اخم کردن و چهره در هم کشیدن، روگرداندن، دوری کردن و ترک رفت و آمد.در تاریخ آمده که اسماء بنت عمیس می گوید: رسول خدا (ص) به خانه همسرش عایشه وارد شد.
خواهر عایشه به دیدن عایشه آمده بود و لباسی از نوع لباس زنان شام، با آستین های گشاد پوشیده بود. چون نگاه رسول خدا (ص) به او افتاد، برخاست و از خانه بیرون رفت. عایشه به خواهرش گفت: دورشو؛ زیرا رسول خدا (ص) چیزی دید که ناراحت شد. خواهر عایشه بیرون رفت. بعدها عایشه از پیامبر اعظم (ص) پرسید: چرا بیرون رفتید و ناراحت شدید؟ حضرت فرمود: آیا وضعیت خواهرت را ندیدی؟ برای زن مسلمان جایز نیست غیر صورت و دست هایش دیده شود.[۱]
۲٫ امر و نهی گفتاری
مرحله دوم از امر به معروف و نهی از منکر، تذکر از راه گفتار و زبان است. امام خمینی (ره) در این باره می فرماید: «اگر بداند از مرحله اول امر به معروف و نهی از منکر نتیجه نمی گیرد، واجب است از مرتبه دوم استفاده کند؛ البته در صورتی که احتمال اثر بدهد».[۲] سخنرانی های معصومان(ع) در مقام موعظه و نصیحت، جزو این مرحله از امر به معروف و نهی از منکر شمرده می شود. از سوی دیگر، نوعی از این مرحله، گفتوگوی دو جانبه است. بحث ها و مناظره هایی که معصومان(ع) با اصحاب خود و نیز با دیگر علما، از این دسته امر به معروف و نهی از منکر بوده است. از سوی دیگر، این مرحله در شرایطی که انسان تشخیص می دهد بهتر است، می تواند به شکل گفتوگوی خصوصی باشد.
امام باقر(ع) فرمودند:
رسول خدا(ص) از بازار مدینه عبور می کرد و مردی را در حال فروختن حبوبات دید. حضرت به او فرمود: چه حبوبات نیکویی!! چند می فروشی؟ در این زمان، خداوند به پیامبر الهام کرد که دستت را به درون حبوبات فرو ببر. رسول خدا(ص) دست خود را به درون حبوبات فرو برد و دید قسمت زیرین آن، با قسمت رویش تفاوت دارد و نامرغوبتر است. پیامبر رو به فروشنده کرد و فرمود: «می بینم تو بین خیانت به مسلمانان و کمفروشی جمع کرده ای».[۳]
۳٫ اقدامات عملی
اگر مرتبه اول و دوم با همه مراحلی که دارند در انجام واجب و ترک گناه مؤثر نباشد، باید مرحله سوم امر و نهی صورت گیرد که جلوگیری عملی از گناه است. البته در عصر حاکمیت اسلام، مرتبه سوم امر به معروف و نهی از منکر، به عهده دستگاه های حکومتی است و وظیفه مردم به مرتبه اول و دوم محدود میشود.
می گویند در دوره رضا شاه که امام خمینی(ره) برای تحصیل و تدریس به قم آمده و هنوز به مقام مرجعیت نرسیده بود، روزی فردی قلدر وارد مدرسه فیضیه می شود و شروع به عربده کشیدن و توهین به طلبه های مدرسه می کند. در این هنگام که طلبهها خود را از گزند آن شخص عربدهکش کنار می کشیدند، امام خمینی(ره) نزد او میرود و نهیبی بر سرش می-کشد و سیلی محکمی به صورت او میزند، به طوری که برق از چشمانش می پرد و با کمال خجالت، سر به پایین می اندازد و از مدرسه بیرون می رود.[۴] پی نوشتها
[۱]. سید محمود مدنی بجستانی، امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه برتر در سیره معصومین، نشر معروف، ۱۳۷۶، چ۲، ص۸۷٫
[۲] تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۴۷۷، مسئله ۱٫
[۳]. اصول کافی، ج۵، ص۱۶۱٫
[۴]. محمد رضا اکبری، قطره زلال امر به معروف و نهی از منکر، قم، نشر معروف، ۱۳۸۰،چ۱، ص ۱۲۳٫
منبع:avanemrooz.com
نوشته مراحل و مراتب امربع معروف و نهی از منکر اولین بار در بامداد پدیدار شد.
تبیان به نقل از گزارش ایرنا، آیت الله سید محمد شاهچراغی روز چهارشنبه در سومین جلسه ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر در دفتر امام جمعه سمنان، افزود: مردم از واژه امر به معروف و نهی از منکر ترس و وحشت دارند و مسولان باید تلاش کنند تا جنبه خیر خواهی این فریضه در جامعه نهادینه و ذهنیت مردم نسبت به این واژه اصلاح شود.
امام جمعه سمنان، با بیان اینکه شاید یکی از دلایل ایجاد ترس و وحشت در مردم به خاطر بدعمل کردن در اولیل انقلاب بوده است، افزود: باید به مردم بگوییم که امر به معروف و نهی از منکر سنت خدا و پیامبر(ص) است و در اجرای آن همه مردم و آحاد جامعه مشارکت کنند.
آیت الله شاهچراغی با بیان اینکه مردم نسبت به واجبات و اعمالی که اسلام بر روی آنها تاکید بیشتری دارد استقبال کمتری دارند، خاطرنشان کرد: اسلام بر استفاده بیشتر از ظرفیت ها، فرصت ها و مسائل مهم تاکید زیادی دارد، اما مردم کمتر توجه می کنند و باید علل آن ریشه یابی شود.
وی با اشاره به واکنش منفی برخی از مردم نسبت به آمران به معروف نیز گفت: فرهنگ خیرخواهی در جامعه دچار اشکال است، عموم مردم باید بدانند که اجرای امر به معروف از باب عیبجویی نیست، اما متأسفانه نگاه خیرخواهانه در این زمینه در منظر مردم شناخته نشده است.
آیت الله شاهچراغی با بیان اینکه گاهی امر به معروف و نهی از منکر همراه با ترس و خوف و نگرانی است، اظهار کرد: این عوامل باعث میشود تا تذکر زبانی در جامعه از رونق بیفتد و مردم از بیان معروفات و تذکر منکرات شانه خالی کنند.
امام جمعه سمنان، با اشاره به جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی گفت: این فریضه در فرهنگ اسلامی از مبانی ارزشی و عالی قرآنی برخوردار است و تکلیف همه است که در دنیای کنونی در قالب اصول اسلامی ایفای نقش کنند.
وی بر لزوم نهادینه کردن امر به معروف و نهی از منکر تأکید کرد و افزود: اگر این فریضه نهادینه شود و تذکر به حساب نصیحت و سفارش به کار خیر تلقی شود، زمینه استقبال عمومی از این دستور الهی نیز فراهم میشود.
امام جمعه سمنان با تاکید بر آموزش بیشتر به آمران به معروف، اضافه کرد: در اجرای امر به معروف و نهی از منکر باید عدالت رعایت شود و تذکر زبانی همراه با دوستی و رفاقت باشد.
امام جمعه سمنان با بیان اینکه مسوولان اجرایی استان هم باید نسبت به عوامل زیرمجموعه خود آمر به معروف باشند، گفت: عمل به معروفات و نهی از منکرات در حیطه کاری تمام افراد جامعه است و افراد در هر جایگاه و مقامی که هستند باید به این فریضه الهی توجه کنند، چرا که امر به معروف و نهی از منکر اختصاص به جایگاه و دستگاه ویژه ندارد.
استاندار سمنان، فرماندهان نظامی و انتظامی، جمعی از مسوولان دستگاههای اجرایی و قضایی و اعضای ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان و شهرستانها در این نشست حضور داشتند.
بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَت؟!
وقتی امر به معروف و نهى از منکر اثر نمى کند، وظیفه چیست؟
آیا می توانیم دیگران را با این لفظ خطاب کنیم؟!
دو چیز که معیار امتیاز امّت هاست!
بامداد-مراحل و مراتب امر و نهی
مرتبه اول از امر به معروف و نهی از منکر، اظهار تنفر قلبی است. به این صورت که کاری کند که ناراحتی قلبی خود را از منکر آشکار سازد و به…
امر به معروف و نهی از منکر، مراتبی دارد که اگر هدف با مراتب پایین به دست می آید، نباید مراتب بالاتر را عملی کرد.
۱٫ اظهار تنفر قلبی
مرتبه اول از امر به معروف و نهی از منکر، اظهار تنفر قلبی است. به این صورت که کاری کند که ناراحتی قلبی خود را از منکر آشکار سازد و به طرف بفهماند منظورش از این عمل، این است که او معروف را انجام دهد و منکر را ترک کند. این مرتبه چند درجه دارد؛ همانند روی هم فشار دادن پلک ها، اخم کردن و چهره در هم کشیدن، روگرداندن، دوری کردن و ترک رفت و آمد.در تاریخ آمده که اسماء بنت عمیس می گوید: رسول خدا (ص) به خانه همسرش عایشه وارد شد.
خواهر عایشه به دیدن عایشه آمده بود و لباسی از نوع لباس زنان شام، با آستین های گشاد پوشیده بود. چون نگاه رسول خدا (ص) به او افتاد، برخاست و از خانه بیرون رفت. عایشه به خواهرش گفت: دورشو؛ زیرا رسول خدا (ص) چیزی دید که ناراحت شد. خواهر عایشه بیرون رفت. بعدها عایشه از پیامبر اعظم (ص) پرسید: چرا بیرون رفتید و ناراحت شدید؟ حضرت فرمود: آیا وضعیت خواهرت را ندیدی؟ برای زن مسلمان جایز نیست غیر صورت و دست هایش دیده شود.[۱]
۲٫ امر و نهی گفتاری
مرحله دوم از امر به معروف و نهی از منکر، تذکر از راه گفتار و زبان است. امام خمینی (ره) در این باره می فرماید: «اگر بداند از مرحله اول امر به معروف و نهی از منکر نتیجه نمی گیرد، واجب است از مرتبه دوم استفاده کند؛ البته در صورتی که احتمال اثر بدهد».[۲]
سخنرانی های معصومان(ع) در مقام موعظه و نصیحت، جزو این مرحله از امر به معروف و نهی از منکر شمرده می شود. از سوی دیگر، نوعی از این مرحله، گفتوگوی دو جانبه است. بحث ها و مناظره هایی که معصومان(ع) با اصحاب خود و نیز با دیگر علما، از این دسته امر به معروف و نهی از منکر بوده است. از سوی دیگر، این مرحله در شرایطی که انسان تشخیص می دهد بهتر است، می تواند به شکل گفتوگوی خصوصی باشد.
امام باقر(ع) فرمودند:
رسول خدا(ص) از بازار مدینه عبور می کرد و مردی را در حال فروختن حبوبات دید. حضرت به او فرمود: چه حبوبات نیکویی!! چند می فروشی؟ در این زمان، خداوند به پیامبر الهام کرد که دستت را به درون حبوبات فرو ببر. رسول خدا(ص) دست خود را به درون حبوبات فرو برد و دید قسمت زیرین آن، با قسمت رویش تفاوت دارد و نامرغوبتر است. پیامبر رو به فروشنده کرد و فرمود: «می بینم تو بین خیانت به مسلمانان و کمفروشی جمع کرده ای».[۳]
۳٫ اقدامات عملی
اگر مرتبه اول و دوم با همه مراحلی که دارند در انجام واجب و ترک گناه مؤثر نباشد، باید مرحله سوم امر و نهی صورت گیرد که جلوگیری عملی از گناه است. البته در عصر حاکمیت اسلام، مرتبه سوم امر به معروف و نهی از منکر، به عهده دستگاه های حکومتی است و وظیفه مردم به مرتبه اول و دوم محدود میشود.
می گویند در دوره رضا شاه که امام خمینی(ره) برای تحصیل و تدریس به قم آمده و هنوز به مقام مرجعیت نرسیده بود، روزی فردی قلدر وارد مدرسه فیضیه می شود و شروع به عربده کشیدن و توهین به طلبه های مدرسه می کند. در این هنگام که طلبهها خود را از گزند آن شخص عربدهکش کنار می کشیدند، امام خمینی(ره) نزد او میرود و نهیبی بر سرش می-کشد و سیلی محکمی به صورت او میزند، به طوری که برق از چشمانش می پرد و با کمال خجالت، سر به پایین می اندازد و از مدرسه بیرون می رود.[۴]
پی نوشتها
[۱]. سید محمود مدنی بجستانی، امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه برتر در سیره معصومین، نشر معروف، ۱۳۷۶، چ۲، ص۸۷٫
[۲] تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۴۷۷، مسئله ۱٫
[۳]. اصول کافی، ج۵، ص۱۶۱٫
[۴]. محمد رضا اکبری، قطره زلال امر به معروف و نهی از منکر، قم، نشر معروف، ۱۳۸۰،چ۱، ص ۱۲۳٫
منبع:avanemrooz.com
نوشته مراحل و مراتب امربع معروف و نهی از منکر اولین بار در بامداد پدیدار شد.