رحم خانم جوان دارم ۳۰ میلیون اجاره؛ دبه هم نمی‎کنم!

جام جم سرا به نقل از تابناک: از در که وارد بیمارستان می‌شوی هم نگاه‌های پر حسرت مادرانی که جنین خود را در بطن حمل می‌کنند دیده می‌شود و هم نگاه‌های غرق در شادی از فهمیدن جنسیت فرزند و هم دست‌های پر مهر پدر‌های منتظر که به همسر خود برای راحت بلند شدن کمک می‌کنند و هم دست‌های از هم دور افتاده زوج‌های جوانی که به خاطر درد فرزنددار نشدن جدا مانده است.

در این میان، نگاه‌هایی که در عطش داشتن یک فرزند می‌سوزند و چشم به دست‌های توانمند پزشکان و پیشرفت علم دوخته‌اند، بیشتر جلب توجه می‌کند. نگاه‌های پر سوز گداز و دست‌هایی که آماده‌اند بر هر ریسمانی چنگ بزنند تا کودکی آن‌ها را پدر و مادر خطاب کند.

۲۰ درصد خانواده‌ها، فرزنددار نمی‌شوند

بر اساس آمار وزارت بهداشت، تقریبا از میان هر ۵ زوج یکی نابارور است و این عمق فاجعه را به نمایش می‌گذارد.

روش‌های مختلفی برای درمان ناباروری وجود دارد از استفاده از قرص‌ها و داروهای خاص تا کاهش وزن و جراحی‌های کوچک و بزرگی که روی زنان و مردان صورت می‌گیرد تا بتواند رحم بانوان در انتظار مادر شدن را بارور کند.
رحم‌های اجاره‌ای آخرین راه حل برای زنانی است که دیگر راهی برای بارداری ندارند. روشی که این روز‌ها اخبار سودجویی و تخلفات حول و حوش آن زیاد است.

به سراغ پرستاری که در قسمت پذیرش بیمارستان ایستاده می‌روم و برایش توضیح می‌دهم که می‌خواهم درباره رحم اجاره‌ای بیشتر بدانم. تردید آنقدر در چشمانش موج می‌زند که وقتی می‌پرسد چرا، داستانی می‌بافم. می‌گویم کسی را می‌شناسم که باردار نمی‌شود و از شهرستان برای درمان می‌خواهد به این بیمارستان بیاید تا از رحم اجاره‌ای استفاده کند.

با تردید به من نگاه می‌کند و دفترچه بیمه می‌خواهد. می‌گویم بیمه نیستم. سرانجام ویزیت را پرداخت می‌کنم و در انتظار نوبت برای پزشکی می‌مانم که پرستار گفته متخصص ناباروری است و در خصوص رحم اجاره‌ای هم اگر لازم باشد توضیحات کافی به من خواهد داد.

بالاخره نوبت به من می‌رسد و وارد می‌شوم. پزشک مرد جوانی است که بدون آنکه نگاهی به من بیاندازد می‌پرسد: مشکل شما چیست؟
می‌گویم: یکی از آشنایانم باردار نمی‌شود.
بدون هیچ کنجکاوی به من نگاه می‌کند. سوال می‌کند: چند سال است ازدواج کرده و آیا اولین بار است برای رفع مشکل اقدام می‌کند؟
می‌گویم: ۷ سال است ازدواج کرده و به او گفته‌اند رحمش برای باروری مناسب نیست و حالا به امید پیدا کردن رحم اجاره‌ای می‌خواهد به تهران بیاید.
این بار نگاهش رنگ کنجکاوی می‌گیرد و از من آخرین آزمایش‌هایی که این فرد تخیلی داده را طلب می‌کند. دیگر بیشتر از این پیش رفتن جایز نیست برای همین برایش توضیح می‌دهم خبرنگارم و می‌خواهم از مشکلات استفاده از این روش بیشتر بدانم.
شرطش این است که برای صحبت نه نامی از او باشد و نه بیمارستان، می‌پذیرم و او توضیح می‌دهد: اجاره رحم، انتقال یک یا تعداد بیشتری از جنین‌های حاصل از لقاح تخمک و اسپرم زوج نابارور به رحم یک زن دیگر است. در این حالت فرد اجاره دهنده رحم، تنها یک میزبان برای جنین است و از نظر ژنتیکی هیچ گونه مشارکتی با جنین حاصله ندارد یعنی مادر و پدر کس دیگری هستند و جای پرورش جنین جایی است به جز بدن مادرش.

او در جواب سوالم که می‌پرسم به چه زوج‌هایی این راه پیشنهاد می‌شود، می‌گوید: به زوجهایی توصیه می‌شود دست به این کار بزنندکه یا همسرانشان بدون رحم هستند یا به دلایلی رحمشان با جراحی برداشته شده و یا اینکه به دلیل بیماریهای مختلف مثل دیابت، بیماری قلبی، فشار خون یا بیماریهای بدخیم و سرطان قادر به حمل جنین نیستند.

این پزشک در خصوص نحوه پیدا کردن افرادی که متقاضی اجاره رحم خود هستند، توضیح می‌دهد: ما در این موارد دخالتی نداریم. زوج‌های متقاضی با فرد اجاره دهنده بعد از اینکه به محضر مراجعه می‌کنند و پس از عقد قرارداد نزد ما می‌آیند تا ما کار پزشکی را روی آن‌ها انجام دهیم و از روند کار بی‌اطلاعم.

با اصرار می‌پرسم بالاخره باید راهی برای معرفی کسانی که رحم اجاره می‌دهند باشد. می‌خندد و می‌گوید: جلوی در همین بیمارستان یک مرد مسن خمیده ایستاده ما معمولا بیماران را که کسی را ندارند از سر اجبار به او معرفی می‌کنیم. اسمش عبدالله است و دلال این کار است. جزئیات بین خود افراد است و من از جزئیات بیشتر بی‌خبرم.

از او درباره مشکلاتی که بر سر راه این زوج‌ها قرار دارد می‌پرسم. او می‌گوید: بار‌ها دیده‌ام که بعد از انجام عمل جانشینی جنین در رحم، وقتی زن اجاره دهنده برای معاینه به همراه زوجین به بیمارستان می‌آید درخواستهای نابجایی دارد یا در درد و دل‌های این زوج‌ها شنیده‌ام که سوء استفاده مالی دلالان مانند همین عبدالله که گفتم بسیار اذیت کننده است. در این میان بحث شناسنامه دار کردن نوزاد پس از زایمان هم وجود دارد چرا که بر اساس قانون ثبت احوال شناسنامه به نام به دنیا آورنده نوزاد ثبت می‌شود و بنابراین باید با رشوه به بیمارستان، فرد اجاره دهنده را با شناسنامه مادر اصلی بستری کرد.

این متخصص ناباروری اما در باره مشخصات فرد اجاره دهنده رحم نیز توضیح می‌دهد: بی‌تردید فرد اجاره دهنده باید از نظر جسمی سالم باشد، بارداری برای او خطری به همراه نداشته باشد و حداقل یک بار دوران بارداری را تا پایان طی کرده باشد. اوباید از نظر بیماری‌هایی چون هپاتیت و ایدز به دقت بررسی شود و از نظر فشارخون و بیماری سرخچه کنترل شود.

از اینکه وقتش را گرفتم عذر خواهی می‌کنم و به امید اینکه عبدالله معروف را بیابم به خارج از بیمارستان می‌روم. بعد از ساعتی معطلی در محوطه بیمارستان مردی را می‌بینم که با موهای سفید و قدی خمیده و زنجیری در دست کنار درب اصلی ایستاده.

به سراغش می‌روم و می‌پرسم: شما فردی به اسم عبدالله را می‌‌شناسی، دکتر به من گفته می‌توانم برای پیدا کردن رحم اجاره از او کمک بگیرم.

نگاهی کنجکاو به سرتا پای من می‌اندازد و با لحنی خاص می‌گوید: برای خودت می‌خوای آبجی یا کس و کارت بچه دار نمی‌شن؟
می‌گویم: خودم مشکل دارم.
می‌پرسد: پس شوهرت کو؟
می‌گویم: من اینجا زندگی نمی‌کنم. همسرم شهرستان است اگر رحم جور شود سریع به تهران می‌آید.
می‌گوید: من با زن جماعت طرف نمی‌شوم با شوهرت بیا.
عزم رفتن می‌کند که می‌گویم: شما با من قرارداد نبند فقط لااقل بگو هزینه‌ها چقدر است که همسرم پول لازم را با خود بیاورد.
می‌پرسد: رحم از ۲۲ تا ۳۰ سال یک نرخ است و از ۳۰ تا ۳۵ یک نرخ دیگر. اگر رحم جوان‌تر می‌خواهی باید پول بیشتری بدهی!
می‌گویم: رحم جوان می‌خواهم، می‌گوید: ۳۰ میلیون نقد به علاوه هزینه‌های جانبی که مربوط به دوران بارداری است وپول دوا و درمان. هزینه‌های محضر و قرارداد محضری هم با خودتان است.
می‌پرسم: قرارداد محضری دیگر چیست؟
می‌گوید: محضر آشنا دارم می‌توانیم برویم قرارداد را ثبت کنیم، هم می‌توانید با من قرارداد دست نویس ببندید که هزینه محضر را ندهید. من کلاهبردار نیستم کارم این است، دبه نمی‌کنم! یک پنجم پول را اول می‌گیرم مابقی را بعد از تحویل بچه.

چانه زدن را آغاز می‌کنم اما کوتاه نمی‌آید و در ‌‌نهایت می‌گوید: یک زن ۳۵ ساله هست. هزینه می‌شود ۱۵ میلیون با دوا و درمان.

عبدالله بدون دادن هیچ فرصت اضافه‌ای می‌رود!
من هم عزم رفتن می‌کنم که زنی چادری صدایم می‌زند. نگاهش می‌کنم. جوان است و لرزان. می‌پرسم: با من کاری داشتید؟
می‌گوید: بچه دار نمی‌شی؟
می‌گویم: بله.
می‌گوید: من ۲۳ سالم بیشتر نیست حاضرم با ۱۰ میلیون رحمم را اجاره دهم.
می‌پرسم: چرا؟ تا به حال این کار را کردی؟
می‌گوید: بله به خدا. بار دومم است. بچه کاملا سالم بود. نگاه به ظاهرم نکن بدنم سالم است.
باز می‌پرسم: چرا این کار را می‌کنی؟
می‌گوید: پسرم تنها ۴ سال دارد، سرطان خون دارد. هزینه‌ها زیاد است چاره‌ای ندارم. نمی‌خواهم به خاطر چند میلیون جگرگوشه‌ام بمیرد.
می‌پرسم شوهر نداری؟ با اجاره رحمت مخالف نیست؟
می‌گوید: شوهرم کارگر است، ۲ سال پیش از داربست افتاد و پایش ناقص شد. نمی‌تواند کار کند. به من اجازه و اختیار تام داده و من هم چاره‌ای ندارم برای نجات فرزندم این کار را با همه سختی که برایم دارد انجام دهم. شوخی که نیست، ۹ماه بچه در شکم من است و با او انس می‌گیرم و بعد ولش می‌کنم انگار بند دلم می‌رود اما به خدا اهل پول اضافی گرفتن نیستم.
نگاهش آنقدر رنگ التماس دارد که دلم می‌سوزد و برایش توضیح می‌دهم نیازی به رحم اجاره‌ای ندارم اما هر کاری از دستم بربیاید برای او و فرزندش انجام می‌دهم. چشمانش نمناک می‌شود، سرش را پایین می‌اندازد و در میان بهت و حیرت من میان جمعیت ناپدید می‌شود.

هر چند که رحم اجاره‌ای شاید تنها امید بسیاری از زوج‌های نابارور باشد اما اینکه در رحم زنی بچه یک زوج دیگر رشد کند در فرهنگ ایرانی هنوز هم تابوست و هر چند شوهر این زنان موافقت خود را با این کار اعلام کرده‌اند اما در هر حال در جامعه ما برای بسیاری از این مردان پذیرش این نکته که زن آن‌ها جنین مرد دیگری را در رحم دارد، دشوار است.

از سوی دیگر زنان ایرانی به دلیل عاطفی بودن اغلب درگیری عاطفی با فرزندی که در بطن دارند پیدا می‌کنند هر چند بدانند این فرزند از خون آن‌ها نیست و برای همین جدایی از فرزند برای این مادران اجاره‌ای سخت و دشوار است.

در این میان هر چند مراجع تقلید از نظر شرعی این نوع بارداری را تایید کرده‌اند اما نبود قانون در خصوص نوع قرارداد‌ها و همچنین نبودن ابزاری برای جلوگیری از سودجویی دلالان در این راه بر مشکلات زوج‌های نابارور می‌افزاید و شاید اگر قانونی در این خصوص تدوین شود و مرکزی برای معرفی رحم‌های اجاره‌ای با مجوز قانونی باز شود، دیگر خبری از بسیاری از تخلفاتی که در این روش صورت می‌گیرد نباشد.