ورکانه روستایی در نزدیکی شهر همدان واقع در استان همدان ایران است. روستای ورکانه همدان که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است با سنگهای لاشه که تمام کوچههای آن را احاطه کردهاند زیر نورهای موضعی به رنگ قهوهای سوخته در میآیند که تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور میشود. پیشینه روستای ورکانه به بیش از ۴۰۰ سال میرسد و آنچه از تاریخ برمیآید اینکه نخستین و قدیمیترین محله آن، محله درب مسجد است. زبان اهالی روستا فارسی، لری و کردی است.
روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد و کوههای سرده در سه کیلومتری شمال شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب غربی و کوه قرهداغ در چهار کیلومتری شرق این آبادی قرار دارند.
در هر کوچه این روستا که قدم میگذاری، فرش سنگی زیر پا، احساسی زیبا را در وجود انسان ایجاد میکند، تمام کوچهها جدولکشی شده و مانند شهری زیبا به نظر میرسد و چراغهای روشنایی زیبایی که مناسب سنگفرشهاست کنار پیاده رو تعبیه شده است.
این زیبایی وصف ناشدنی حاکم بر روستای ورکانه همدان در پی امضای تفاهمنامه میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد شد و به دنبال آن زیباسازی روستای ورکانه در چند فاز انجام گرفت و حفظ معماری سنتی آن جلوه ای ویژه به خود گرفت.
این روستا زادگاه پرفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در سال ۱۳۱۵ در این دیار چشم به جهان گشود.
روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است
روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شد.
روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته و روستاهای این منطقه به دلیل کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بکر به شمار میروند.
وجود درههای فراوان از جمله درههای زیبای یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ در مجاورت روستا از خصوصیات طبیعی منطقه است به طوری که دره بارانی در جنوب و جنوب شرق آبادی واقع شده است و شیب عمومی این منطقه و وجود درههای فراوان در اطراف روستا موجب شکل گیری رودخانههای فصلی شده است.
رودخانه های فصلی ورکانه از ارتفاعات یخچالها سرچشمه میگیرند و بعد از عبور از اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود میریزند و سرچشمه گرفتن رودخانه دارستان (ارزانفود) از ارتفاعات روستای ارزانفود بر جاذبههای طبیعی منطقه افزوده است.
باغ فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا است
در روستای ورکانه باغهای سرسبز، اراضی و فضاهای سبز، نقطه مثبت و پتانسیل فعال برای برنامه ریزی جهت جذب گردشگر محسوب میشود زیرا باغ به عنوان فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا مطرح است و در جای جای زندگی افراد رخنه کرده است به طوری که حضور باغ، هر چند کم وسعت، در حیاط خانهها به وفور دیده میشود.
این محور از جاده همدان – ملایر منشعب میشود و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علیآباد به ورکانه می رسد.
فضاهای باز روستا روی هم رفته ۶۲ هزار و ۵۶۹ متر وسعت دارند که ۱۷ هزار و ۲۰۷ مترمربع آن را معابر، چهار هزار مترمربع آن را فضای باز، ۲۰ هزار و ۲۸۶ مترمربع آن را عرصههای ساختمانی و ۲۱ هزار و ۷۶ مترمربع آن را باغها و اراضی تشکیل میدهند.
کاربرد سنگ در چهره و سیمای روستا خودنمایی میکند
روستای ورکانه به لحاظ کار و استفاده از مصالح بومی و محلی به خصوص مصالح سنگی منحصر به فرد است و کاربرد سنگ به صورت یک مصالح عام و متعارف در چهره و سیمای روستا خودنمایی میکند.
سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلیترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم میخورد و به نظر میرسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.
قلعه مهری خانم اثری تاریخی در روستای ورکانه است
قلعه اربابی نیز بنایی است که ساختمان آن با پلان چلیپایی طراحی شده، مربوط به مهری خانم، ارباب روستا بوده است.
این بنا در ابعاد ۱۲×۲۰ متر و با زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه ساخته شده است و طبقه دوم در قسمت مرکزی بنا ایجاد شده است.
این بنا در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا واقع شده است.
مسیر رسیدن به روستای ورکانه از همدان، در ابتدا انتخاب جاده همدان به ملایر و سپس محوریست که از این جاده منشعب می شود. پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علیآباد از طریق جاده ورکانه به روستای ورکانه خواهید رسید.