ذات الریه (سینه پهلو): علائم، روشهای درمانی
با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان سینه پهلو آشنا شوید.
مقدمه ای در مورد سینه پهلو
سینه پهلو چیست؟
سینه پهلو، پنومونی (به انگلیسی: Pneumonia:نِمُنیا) یا ذات‌الریه وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسمها، برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.
اگر حواسمان نباشد با سرد شدن هوا ممکن است در یک چشم به هم زدن سینه پهلو شویم. سینه پهلو یا ذات الریه بیماری ای است که قدمت شناخت آن به ۴۷۰ سال پیش از میلاد برمی گردد. با این حال، هنوز درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد و هر سال چهار تا پنج میلیون کودک زیر پنج سال در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند.
ایران هم از این آمار مستثنا نیست. درباره دلیل شیوع این بیماری در فصل سرد سال و را ه های پیشگیری از آن با دکتر سهیلا خلیل زاده، فوق تخصص ریه کودکان، رئیس مرکز تحقیقات بیماری های تنفسی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت وگو کرده ایم.
علائم شایع سینه پهلوعبارتند از:
سرفه، درد قفسه سینه، تب، و اشکال در تنفس. ابزار تشخیصی آن شامل استفاده از اشعه ایکس و کشت خلط است. واکسن‌هایی برای جلوگیری از انواع خاصی از سینه پهلو در دسترس می‌باشد. درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد. سینه پهلو باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. اگر سینه پهلو شدید باشد، معمولاً فرد مبتلا در بیمارستان بستری می‌گردد.
سینه پهلو سالانه حدود ۴۵۰ میلیون نفر معادل هفت درصد از کل جمعیت جهان را مبتلا می‌کند و منجر به حدود ۴ میلیون مرگ می‌شود. اگرچه ویلیام اوسلر در قرن نوزدهم به سینه پهلو عنوان "کاپیتان مردان مرگ" را داده بود،ظهور آنتی‌بیوتیک‌درمانی و واکسن در قرن بیستم موجب افزایش میزان زنده ماندن در بین این بیماران شد.با این حال، سینه پهلو همچنان در کشورهای در حال توسعه، و در میان افراد بسیار پیر، بسیار کم‌سن و سال و افراد مبتلا به بیماری مزمن به‌عنوان یک علت اصلی مرگ محسوب می‌شود.
از کجا باید متوجه شویم سرما خورده ایم یا سینه پهلو کرده ایم؟
در بیشتر موارد یک سینه پهلو یا عفونت ریه با یک سرماخوردگی شروع می شود، حتی بعضی به دلیل این که به سرماخوردگی های مقطعی و سرفه های طولانی مدت عادت کرده اند، از ابتلایشان به سینه پهلو خبر ندارند و فکر می کنند سرفه جزئی از زندگی شان است، اما سرفه علامت یک بیماری تنفسی است. تکرار تنفس در کودکان و درد قفسه سینه یا سرفه های خلط دار در بزرگسالان از عواملی است که می تواند نشان دهنده یک بیماری تنفسی باشد که باید جدی گرفته شود. معمولا باید با استفاده از روش های تشخیصی مانند رادیولوژی دلیل اصلی این مشکل مشخص شود.
علل ذات الریه
سینه پهلو یک بیماری تنها نیست و می تواند ۳۰ علت مختلف داشته باشد، به همین دلیل تشخیص آن بسیار دشوار است. اما معمولاً ذات الریه یا سینه پهلو با عفونت ایجاد می شود. این میکروب ها می تواند شامل باکتری، ویروس، قارچ یا حتی انگل شود. مکانیزم دفاعی طبیعی بدن دربرابر عفونت شامل التهاب می شود و درنتیجه ریه ها در تلاش برای خلاص شدن از شر آن میکروب، پر از ماده مخاطی می شوند. این بیماری ممکن است به خاطر فوت کردن در غذا، مایعات، موادشیمیایی و گردوخاک نیز به وجود آید.
علائم و نشانه ها ذات الریه
علائم این بیماری از انواع خفیف تا حاد در نوسان است.
- سرفه
- مخاط زرد-سبز رنگ یا حتی قرمز رنگ که با خون مخلوط است
- تنگی نفس
- احساس خستگی و بیحالی
- درد سینه که در مواقع سرفه کردن یا نفس عمیق بدتر می شود
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- فقدان اشتها
تشخیص سینه پهلو
تشخیص سینه پهلو عموماً بر اساس ترکیبی از علائم فیزیکی و اشعه ایکس قفسه سینه صورت می‌گیرد.با این حال ممکن است تأیید علت زمینه‌ای دشوار باشد، زیرا هیچ‌گونه آزمون قطعی قادر به تمایز بین منشاء باکتریایی و غیرباکتریایی نیست.سازمان بهداشت جهانی سینه پهلو در کودکان را به‌طور بالینی و بر اساس سرفه و یا دشواری در تنفس و میزان تنفس سریع، تورفتگی قفسه سینه، یا کاهش سطح هوشیاری تعریف می‌کند. میزان تنفس سریع معادل بیش از ۶۰ تنفس در دقیقه در کودکان زیر ۲ ماه، ۵۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۲ ماهه تا ۱ ساله و یا بیش از ۴۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۱ تا ۵ ساله تعریف شده است.
در کودکان، افزایش تعداد تنفس و تورفتگی قفسه سینه حساس بیشتری نسبت به شنیدن صدای رال یا ترق ترق قفسه سینه شنوایی با گوشی طبی دارد.در بزرگسالان، به‌طور کلی در موارد خفیف نیازی به بررسی نیستزیرا اگر علائم حیاتی و سمع طبیعی باشد، خطر سینه پهلو کم است. در افرادی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند، انجام پالس اکسیمتری، رادیوگرافی قفسه سینه و آزمایش خون از جمله شمارش کامل خون، الکترولیت‌های سرم، سطح پروتئین واکنشی C و احیاناً ازمایش‌های عملکرد کبد توصیه می‌شود.
[تشخیص بیماری شبه آنفلوآنزا را می‌توان بر اساس علائم و نشانه‌ها انجام داد؛ با این حال، تأیید عفونت آنفلوآنزا نیازمند انجام آزمایش است.به این ترتیب درمان اغلب بر اساس شیوع آنفلوآنزا در جامعه و یا تست سریع آنفلوآنزا ممکن است.
پیشگیری از ذات الریه
راهکارهای زیادی برای جلوگیری از بروز ذات الریه وجود دارد:
- واکسن زدن
- ترک سیگار
- دوری ازافراد مبتلا به آنفولانزا، سرماخوردگی، سرخک، آبله مرغان. چون همه این بیماری ها می تواند موجب ذات الریه شوند.
واکسن آنفلوآنزا تا چه حد در پیشگیری از سینه پهلو تاثیر دارد؟
واکسن آنفلوآنزا می تواند ۶۰ تا ۷۰ درصد جلوی شیوع بیماری های تنفسی مانند ذات الریه را بگیرد. البته امسال تعداد کمی از این واکسن ها وارد کشور شده است. بیشتر بیماران که دچار آسم یا حساسیت های شدید هستند، در معرض ابتلا به ذات الریه از نوع شدید هستند که حتما باید این واکسن را بزنند، اما متاسفانه این واکسن به تعداد محدود وارد کشور می شود.
چه کسانی و چه زمانی باید واکسن بزنند؟
این واکسن ها باید هر سال اواخر شهریور یا اوایل پاییز تزریق شود، اما اکنون با این که در ماه آخر پاییز هستیم، هنوز بسیاری واکسن آنفلوآنزا به دستشان نرسیده است. از سوی دیگر، بعضی از پزشکان اطلاع ندارند که این واکسن ها باید به چه افرادی تزریق شود و حتی در بعضی موارد دیر تزریق می شود. این واکسن برای بچه ها و افراد بالای ۶۵ سال، همچنین کسانی که بیماری زمینه ای یا سیستم دفاعی ضعیف دارند، ضروری است.
آیا داروهای خواب آور، خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش می دهد؟
داروهای خواب آور یا داروهایی مانند آنتی هیستامین ممکن است با غلیظ تر کردن ترشحات و اختلال در خروج آنها، باعث ایجاد عفونت اضافه شود. به همین دلیل این داروها تاثیری در درمان ذات الریه ندارند و تنها با تشدید این ترشحات به افزایش آن کمک می کنند.
آیا عفونت ناشی از ذات الریه می تواند باعث روماتیسم قلبی شود؟
این بیماری می تواند عفونت های مجاوره ای داشته باشد، ولی این که باعث رماتیسم قلبی شود، درست نیست. اگر درمان ذات الریه ناقص باشد می تواند باعث گسترش عفونت به قسمت های مختلف بدن شده و زمینه ساز بیماری های دیگر شود. برای مثال باعث ایجاد آبسه ریوی یا وارد شدن عفونت به خون شود، اما اگر درمان قطعی انجام شود زمینه ساز بیماری دیگری نخواهد بود.
این بیماری هر ساله، چه میزان قربانی می گیرد؟
سالانه چهار تا پنج میلیون کودک زیر پنج سال در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند. یکی از دلایلی که باعث مرگ کودکان زیر پنج سال می شود، واکسیناسیون نامناسب است.
معمولا پژوهش های مربوط به شیوع ذات الریه یا مرگ ناشی از آن در کشور ما به صورت مقطعی است و تاکنون آمار دقیق از میزان فوتی ها بر اثر این بیماری ارائه نشده است.
درمان ذات الریه
درمان این بیماری به علت بروز آن بستگی دارد. اکثر عوامل سینه پهلو باکتریایی هستند و درنتیجه درمان آن با استفاده از آنتی بیوتیک ها صورت می گیرد. ذات الریه ویروسی نیز به جز استراحت، خوابیدن و نوشیدن زیاد مایعات درمان خاص دیگری ندارد، گرچه می توان در ۴۸ ساعت اول بیماری از داروهای ضد ویروس استفاده کرد. در موارد حاد، شاید نیاز به بستری شدن بیمار نیز باشد. در آن صورت برای بیرون آوردن مایع از ریه ها نیاز به تجهیزات و ابزار خاص است.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
+ 1 - 0 
