علل شکل‌گیری و پیشینۀ یک جراحی پرطرفدار

اعمال جراحی از این دست حتی در متون سانسکریت نیز مشاهده شده است که به حدود 600 سال پیش از میلاد مسیح مربوط می‌شوند. در این متون آمده که برخی اعمال جراحی بینی با استفاده از بافت گونه‌های صورت انجام می‌گرفته است، اما آنچه عمدتا جراحی پلاستیک به معنای امروزی شناخته می‌شود به سال‌های 1880 میلادی به‌این‌سو مربوط می‌شود. شواهد موجود حاکی از آن است که از قرن 16 میلادی جراحی پلاستیک که با هدف زیبایی صورت می‌گرفت متداول شده بود و این دقیقا اوج دوران رنسانس به شمار می‌آید. البته در آن دوران بیماری سیفلیس بشدت شیوع یافته بود که در نتیجه صورت و دیگر اندام افراد دچار به هم ریختگی ظاهری می‌شد و در اینجا بود که اهمیت جراحی پلاستیک با هدف ترمیم نواقص ظاهری بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌آمد.

نخستین بار گاسپارو تاگلیازی، جراح معروف ایتالیایی با همکاری آمبروزی‌پار، جراح فرانسوی، اقدام به ترمیم عوارض ناشی از زخم و استفاده از بافت دیگر قسمت‌های بدن برای این منظور کردند و به این ترتیب جراحی پلاستیک به معنای شناخته‌شده امروزی آن متولد شد. نخستین بار سال 1798 عنوان جراحی پلاستیک در علم پزشکی رواج یافت. اوایل قرن نوزدهم میلادی، تقریبا تمامی جراحی‌های مرتبط با ترمیم بافت ظاهری بدن را جراحی پلاستیک می‌نامیدند. در آن سال‌ها جراحی پلاستیک طرفداران زیادی پیدا کرده بود و افرادی که به هر دلیل دچار به‌هم‌ریختگی‌های ظاهری و زیبایی بودند به داشتن آینده‌ای بهتر امیدوار می‌کرد. در این میان اعمال جراحی که جان فردریک دیفن باخ انجام می‌داد زبانزد سراسر اروپا شده بود تا آنجا که وی را پدر جراحی پلاستیک می‌شمارند. نخستین بار عنوان جراحی زیبایی را این جراح مطرح کرد.

وقوع جنگ‌های جهانی اول و دوم که به دنبال آن شمار زیادی از نظامیان و غیرنظامیان دچار جراحات و سوختگی‌های عمقی شدند، ناخودآگاه تأثیر چشمگیری در توسعه روش‌های مختلف جراحی پلاستیک داشت. تقریبا یک قرن پس از جان فردریک دیفن باخ، سر هارولد گیلیز نیوزیلندی با ایجاد تحولاتی در این عرصه، خود را به عنوان پدر جراحی پلاستیک مدرن شناساند. جراحی‌هایی که وی روی صورت والتر یئو، ملوان انگلیسی انجام داد و تقریبا چهره‌ای تازه به وی اهدا کرد، کافی بود تا نام این جراح در تاریخ جاودانه شود. یئو که در جریان نبردی سال 1916 بخش‌های قابل‌توجهی از بافت طبیعی چهره، ازجمله پلک و نواحی اطراف چشمانش را از دست داده بود، به لطف ابتکار عمل هارولد گیلیز به زندگی طبیعی بازگشت.

شکل‌گیری انجمن جراحان پلاستیک آمریکا سال 1942 که امروزه جامعه جراحان پلاستیک و ترمیم آمریکا نام دارد گامی اساسی در توسعه دانش جراحی پلاستیک به شمار می‌آید. در سال‌های بعد جراحی پلاستیک در آمریکا و سایر کشورهای جهان رشد چشمگیری یافت. تنها سال 1981 در آمریکا بالغ بر 296 هزار مورد جراحی پلاستیک انجام شد و تنها سه سال بعد این رقم به 477 هزار و 700 مورد رسید. در سال 1996، آکادمی جراحی پلاستیک و زیبایی آمریکا گزارشی منتشر کرد که براساس آن در سال 1995 بالغ بر 825 هزار مورد جراحی پلاستیک و زیبایی در این کشور صورت گرفته بود. در بررسی‌ای که سال 1994 در آمریکا صورت گرفت، مشخص شد 65 درصد افرادی که به هر دلیل روی به جراحی پلاستیک آوردند درآمد نه چندان زیاد و کمتر از 50 هزار در سال داشتند که این نشان می‌دهد با توجه به پیشرفت‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، فاکتور هزینه مانعی در انجام این نوع عمل پرهزینه محسوب نمی‌شود. تنها در سال 1997 بالغ بر دو میلیون و 99 هزار و 173 مورد جراحی پلاستیک در آمریکا انجام شد. این رقم در سال 2007 از مرز 11 میلیون و 700 هزار مورد گذشت. در حال حاضر نیز این تکنیک جراحی صنعتی پولساز در سراسر جهان به شمار می‌آید.

ندا فراهانی / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)