از عوارض چاقی می‌توان به دیابت، افزایش فشار خون، افزایش سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی کبد، سنگ‌های صفراوی، بیماری‌های گوارشی و بیماری‌های روحی و روانی اشاره کرد که اگر در نهایت به مرگ شخص منتهی نشود از کیفیت زندگی‌اش بشدت خواهد کاست.
غافل از این‌که بیماری‌های قلبی، چربی، فشار خون و دیابت در آینده‌ای نه‌چندان دور فرصت لذت بردن از خوراکی‌هایی را که امروز می‌خورد، از او خواهد گرفت... .
امروزه کودکان، وقت کمتری را به ورزش و تحرک اختصاص می‌دهند و اغلب وقت خود را صرف تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند.
خانواده‌ها نیز به دلیل گرفتاری، زمان کمتری را به پختن غذا در منزل اختصاص می‌دهند که باعث شده مصرف سوسیس، کالباس، پیتزا، همبرگر و سیب‌زمینی نیمه سرخ‌شده منجمد، شیرینی و شکلات افزایش یابد. با این تفاسیر نباید از بروز چاقی در درصد بالایی از کودکان امروز تعجب کرد. ناگفته نماند که مهم‌ترین دلیل چاقی بیش از حد کودکان به عوامل ژنتیک بازمی‌گردد.
تحقیقات نشان می‌دهد، بروز نقص در یک قسمت کلیدی از دی‌ان‌ای می‌تواند به چاقی بیش از حد کودکان منجر شود.
دکتر سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه با تائید این مساله می‌گوید: افرادی که دارای نقص ژن خاصی روی کروموزم 16 در بدن خود هستند، بشدت نسبت به افزایش وزن و چاقی مستعد هستند. هر چقدر هم که این افراد از لحاظ رژیم غذایی و تحرک بدنی تلاش کنند، ممکن است نتوانند به طور کامل با این معضل مبارزه کنند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: این ژن نقش کلیدی در کنترل وزن و همچنین کنترل قند خون دارد.
به بیان دیگر، قسمت‌های خاصی از ژن‌های کودکان چاق دچار نقص است، به طوری که این نقص‌ها در کودکان با وزن طبیعی دیده نمی‌شود البته غیر از عامل ژنتیک عوامل دیگری ازجمله عوامل مربوط به دوران جنینی، نوع تغذیه و روند رشد دوران شیرخواری و کودکی، رژیم غذایی نامتعادل، فعالیت جسمی ناکافی، علل روحی و تنش‌های عصبی، سبک زندگی طول مدت خواب و عوامل هورمونی نیز در بروز چاقی کودکان نقش دارند.
کودکانی که غذای سالم نمی خورند
کارشناسان تغذیه تاکید می‌کنند، الگوی تغذیه‌ای درست را والدین باید از کودکی از طریق خود رعایتی به فرزندانشان بیاموزند در حالی که معمولا چنین اتفاقی در جامعه ما رخ نمی‌دهد. به بیان دیگر، بسیاری از والدین از همان سال‌های اول، مدام آبنبات به دست بچه‌هایشان می‌دهند و با گرفتن تنقلات مضر برای کودکانشان نقش مهمی در چاقی آنان دارند البته باید توجه داشت چاقی در کودکان زیر سه سال، پیشگویی‌کننده چاقی در آینده خواهد بود؛ به طوری که دیده شده شیوع چاقی بزرگسالی در کودکان چاق، دو تا سه برابر کودکان غیرچاق است.
این متخصص تغذیه با تاکید بر این‌که عادت دادن کودکان به مصرف نکردن مواد غذایی مضر از سال‌های ابتدایی زندگی ضروری است، می‌افزاید: در غیر این صورت کودکان به مصرف این قبیل مواد غذایی عادت می‌کنند و پذیرش مواد غذایی سالم برای آنها سخت میشود.
وی درباره تردیدهایی که نسبت به طاقت‌فرسا بودن رعایت رژیم غذایی در کودکان از سوی والدین وجود دارد، می‌گوید: رژیم غذایی که به کودکان داده میشود مربوط به کاهش وزن نیست، بلکه باید به کودکان چاق، رژیم ثبات وزن داده شود تا از رشد این افراد جلوگیری نشود. به این ترتیب با گذشت زمان و افزایش رشد قدی، وزن این کودکان نسبت به قد آنها متعادل خواهد شد.
نگذاریم فرزندمان چاق شود
براساس اصول جدید پیشگیری از چاقی کودکان، والدین و متخصصان کودکان باید با بهبود رژیم غذایی و افزایش میزان فعالیت جسمی با چاقی کودکان مبارزه کنند.
به گفته دکتر صفوی، بیش از هر عاملی باید به کنترل غذاهایی که به خانه آورده میشود و نیز متناسب بودن وعده غذایی با سن کودکان توجه شود.
همچنین ضروری است برای کودکان از نوشابه‌های شیرین‌شده (شامل نوشابه گازدار، آبمیوه صنعتی و نوشابه ورزشی) کمتر خریده شود و به‌جای آن کودکان را به نوشیدن آب، شیر و مقدار محدودی آبمیوه خالص تشویق کرد. همچنین باید غذاهای سالم را بیشتر در معرض دید و دسترسی آسان کودک و غذاهای با کالری بیشتر را دور از دسترس قرار داد.
سبک زندگی کودکمان را تغییر دهیم
برای پیشگیری از چاقی کودک علاوه‌بر بهره‌گیری از الگوی تغذیه‌ای سالم توجه به نکات زیر بسیار کمک‌کننده است:
ـ زمان پرداختن به تفریحات نشسته کاهش یابد.
ـ والدین باید تلویزیون، رایانه، بازی‌های ویدئویی و وسایل الکترونیکی را از اتاق‌خواب کودک و نیز مناطقی از خانه که خانواده وعده غذایی را در آن مصرف می‌کنند دور نگه دارند تا این وسایل تمرکز کودک را در حین غذا خوردن به هم نزند.
ـ زمان قرار گرفتن کودکان در برابر صفحات نمایش الکترنیکی به دو ساعت در روز محدود شود.
ـ والدین باید کودکان دارای اضافه‌وزن را تشویق کنند تا میزان خوردن و فعالیت جسمی‌شان (در حال فعالیت و نشسته) را به صورت یادداشت روزانه یا سایر اشکال، پایش و پیگیری کنند.
ـ کودکان و والدین می‌توانند با کمک هم برای اصلاح سبک زندگی و تغذیه‌ای خود تلاش کنند و اهدافی را در این زمینه برای خودشان، تعیین و نتایج کارهایشان را بازبینی و پاداش‌هایی را نیز برای موارد موفقیت در دستیابی به اهداف کوچک تعیین کنند.
ـ ترتیبی داده شود که کودکان خواب کافی داشته باشند. رابطه چاقی و خواب ناکافی در کودکان از طریق پژوهش‌های جدید به اثبات رسیده است. به بیان دیگر اگر خواب کودکان متناسب با سنشان باشد، احتمال کمتری دارد که دچار اضافه وزن یا چاقی شوند.
پونه شیرازی - دانش و سلامت
***
چاقی یکی از مشکلات جدی بهداشتی بشر امروز و محصول زندگی شهری است که ناشی از کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب و عوامل ژنتیک است.
در حال حاضر، نزدیک به نیمی از جمعیت کشورمان از افزایش وزن و چاقی رنج می‌برند. چاقی یک بیماری ساده نیست، بلکه مجموعه‌ای از عوارض جسمی، روحی و روانی است که در قالب نشانگان چاقی، خود را بروز می‌دهد. این عوارض عبارتند از: پرفشاری خون، دیابت نوع دوم، تنگی نفس شبانه، خفگی حین خواب، نازایی و ناباروری، افزایش ابتلا به سرطان‌های روده بزرگ، پستان، رحم و پروستات، فتق‌های جدار شکم، اختلالات روانی، از دست دادن شغل، ضایعات پوستی، اختلالات گوارشی، سردردهای مزمن، درد مفاصل، کمردرد، ریفلاکس مری، واریس و آسم.
با توجه به مطالب ذکر شده، چاقی یک مساله مهم بهداشتی روز در کشورهای در حال توسعه است که سالانه میلیاردها ریال برای پیشگیری و درمان آن هزینه میشود.
چاقی دومین عامل مرگ و میر قابل پیشگیری بعد از سوانح و حوادث و استعمال سیگار در ایران است. عوارض چاقی می‌تواند تاثیرات عمیقی بر سلامت و طول عمر داشته باشند. کما این که یک مرد 21 ساله چاق 13 سال زودتر از افراد همسال خود که چاق نیستند، خواهد مرد.
خطر مرگ و میر در افراد چاق حدود ده تا 12 برابر بیشتر از افرادی با وزن طبیعی است. کاهش میزان چاقی در مردان بالاتر از 50 سال به علت افزایش مرگ و میر ناشی از چاقی در این گروه است. شانس چاق‌شدن در کودکانی با والدین چاق 80 تا90 درصد است. این رقم در بچه‌هایی که والدین آنها وزن طبیعی دارند به 10 درصد کاهش می‌یابد.
شیوع چاقی در افراد کم درآمد، جمعیت شهری و زنان بیشتر است. فرهنگ و تغذیه دو عامل محیطی مهم در ایجاد چاقی هستند. این دو عامل می‌توانند توجیه‌گر افزایش ناگهانی رشد چاقی و اپیدمی آن باشد.
چاقی در کودکی همراه با افزایش تعداد و اندازه یاخته‌های چربی است، ولی در بزرگسالان از افزایش اندازه سلول‌های چربی ناشی میشود.
سلول‌های چربی می‌توانند زیر جلد، اطراف و درون احشاء تجمع یابند. بعلاوه چربی‌هایی که دور شکم، اطراف و داخل احشاء جمع می‌شوند خطرناک‌تر از چرپی‌هایی هستند که زیر جلد و در ناحیه باسن جمع می‌شوند.
تجمع چربی در ناحیه شکم و احشاء باعث بیماری‌های قلبی ـ عروقی، کبدی، دیابت و افزایش چربی‌های خون می‌شوند. خطرهای بالقوه‌ای این بیمارها را تهدید می‌کند.
راهکار اساسی و لازم برای پدیده چاقی، پیشگیری از آن است که در دو جمله خلاصه میشود: الف) تحرک کافی ب) تغذیه مناسب.
تحرک کافی شامل یک ساعت پیاده‌روی یا سایر ورزش‌های پایه‌ای است. تغذیه مناسب، شامل کاهش مصرف قندهای ساده مثل شکر، قند، شکلات، نوشابه، بستنی و پرهیز از خوردن تنقلاتی مثل چیپس، پفک و تخمه و تشویق به خوردن غذاهای گیاهی و سبزیجات میشود. درمان چاقی در کسانی که به وزن چاقی مفرط نرسیده‌اند ترغیب به ورزش و کم‌خوری است، ولی در کسانی که دچار چاقی مفرط هستند، عمل جراحی چاقی به روش لاپاراسکوپی توصیه می شود. درباره چگونگی و انواع اعمال جراحی چاقی در مطلب بعدی توضیح داده میشود.
دکتر کرم‌الله طولابی
دانشیار جراحی دانشگاه علوم پزشکی تهران
به گزارش جام جم آنلاین ، مفاصل نقش لولا را بازی می‌کنند. یعنی محل اتصال دو استخوان هستند و ساختار ویژه آنها به ما امکان می‌دهد زانو، مچ دست و پایمان را خم و راست کنیم، برای اطرافیان خود دست تکان دهیم، بالا و پایین بپریم و سر خود را به اطراف حرکت دهیم. حال نکته مهم این است که اعضای موثر بدن نیاز به مراقبت دارند. چراکه اگر آسیب ببینند تمام فعالیت‌های تحرکی ما دچار اختلال میشود.
در واقع، بافت نرم مفاصل مانع ساییده شدن سر استخوان‌ها به هم میشود که به طور طبیعی با افزایش سن، آسیب‌پذیر می‌شوند، اما عواملی چون سبک اشتباه نشستن یا برداشتن بار بیش از اندازه باعث آسیب آن میشود و به این ترتیب التهاب و سایر مشکلات مفاصل بروز می‌کند، اما مهم‌تر از آن چاقی و اضافه وزن، دشمن مفاصل محسوب می‌شوند و مفاصل را در دام بیماری‌های مفصلی و بویژه آرتروز می‌اندازند.
بی‌دلیل نیست دکتر غلامعلی عکاشه، رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران با اشاره به این که چاقی نه‌تنها در ایران بلکه در آمریکا به عنوان معضل شناخته شده است، می‌گوید: چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که میزان وزن بدن نسبت به قد و سن در مقاطعی بیش از استانداردهای تعیین شده باشد. البته خروج از این استانداردها تا 15 درصد با تاثیرات منفی بر سلامت عمومی بدن همراه نیست، ولی بیش از آن با عوارض زیادی بویژه بر استخوان‌ها و مفاصل همراه است.
این جراح ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: هیچ عاملی به اندازه اصلاح نحوه زندگی فرد یعنی ایجاد تغییر در نوع تغذیه، اصلاح شکل راه رفتن و نشستن، کاهش اضافه‌وزن و حرکات ورزشی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مفصلی موثر نیست.
چاقی به اندام تحتانی بیشتر آسیب می‌زند
توجه داشته باشید بدن انسان برای یک مقدار وزنی در سن معین ساخته شده است. پنج کیلو اضافه وزن به اندازه 20 کیلو به مفاصل فشار وارد می‌کند.
به گفته این متخصص ارتوپدی، بیشترین فشار بر اثر افزایش وزن به مفاصل اندام تحتانی بویژه هنگام خم‌شدن، چرخیدن یا بالا رفتن از پله‌ها وارد میشود. چنین فشاری باعث میشود در این مفاصل، تورم و درد و بتدریج تخریب استخوان و غضروف اتفاق بیفتد که به بقیه قسمت‌ها نیز سرایت و مشکلی به نام آرتروز ایجاد می‌کند.
وی می‌افزاید: متاسفانه در چنین شرایطی، تنها راه نجات اصلاح مفصل آسیب‌دیده، تعویض آن است. فراموش نکنید مفاصلی که وزن بدن و بیشترین آسیب ناشی از افزایش وزن را تحمل می‌کنند زانوها، استخوان لگن، مچ پا و کمر هستند. به بیان دیگر به مرور زمان، افزایش وزن، روند فرسودگی مفاصل را تسریع می‌کند. به همین نسبت، کاهش وزن، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به مفاصل‌تان رحم کنید!
توجه داشته باشید التهاب مفاصل بر اثر افزایش وزن منجر به تکرار ضربه‌های نامتقارن و با فشار زیاد در قسمتی از غضروف‌ها میشود که تخریب و التهاب مفاصل را به همراه می‌آورد.
دکتر عکاشه در توضیح چنین وضعیتی می‌گوید: بتدریج قسمت‌های غضروفی که تحت فشار زیادی هستند خاصیت خود را از دست می‌دهند و تبدیل به استخوان می‌شوند. در چنین شرایطی اگر بموقع راه‌حل درمانی و کمکی برای کاهش فشار از روی مفاصل اندیشیده نشود، مفصل تبدیل به استخوان میشود که برای درمان آن چاره‌ای جز تعویض مفصل وجود نخواهد داشت.
چاقی به مفاصل اندام فوقانی هم آسیب می‌زند
شاید تصور کنید اضافه وزن فقط به تخریب و آسیب مفاصل زانو، کمر و لگن منجر میشود. در حالی که مفاصل اندام فوقانی یعنی شانه‌ها و مچ دست افراد چاق نیز به درجاتی در معرض فشار و آسیب است.
به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران گرچه مفاصل زانو، مچ پا،کمر و لگن بیشتر در معرض تخریب ناشی از اضافه وزن هستند، اما اگر چاق باشید و بخواهید کاری مثل شنا رفتن روی زمین یا بارفیکس انجام دهید فشاربیشتری نسبت به افرادی که وزن متعادل دارند به مفاصل دست و شانه هایتان وارد میشود. پس بر اثر چاقی، تمام مفاصل فرد، حین کارهای روزانه تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند.
شکم را کوچک کنید
همان گونه که دریافتید اصلی‌ترین مفاصل در معرض تخریب بر اثر چاقی، زانو، مچ پا، کمر و لگن هستند؛ تخریبی که بتدریج به آرتروز منتهی میشود، اما موثرترین روش برای خارج کردن مفاصل تحتانی از تحمل چنین فشاری چیست؟
دکتر عکاشه در پاسخ می‌گوید: افراد چاق برای این که آسیب‌های مفصلی خود را کم کنند باید چاقی‌های موضعی شکم، باسن و بالاتنه را کاهش دهند.
از سوی دیگر باید ورزش‌هایی انجام دهند که اگر نمی‌توانند چاقی را کاهش دهند مفاصل زانو، لگن، مچ پا و لگن را تقویت کنند تا مفاصل تقویت شده بتوانند وزن را تا حد زیادی تحمل کنند.
وی تاکید می‌کند: افراد دارای اضافه‌وزن باید ورزشی متعادل با سطح تحمل بدنی خود انجام دهند. مثلا اگر وزن صد کیلویی دارند، مسلما نمی‌توانند مانند یک شخص 60 کیلویی ورزش‌هایی چون بارفیکس یا فوتبال انجام دهند. بعلاوه برای هر ورزشی ابتدا باید عضلات اطراف مفاصل اصلی بدن را قوی کرد تا عضلات بتوانند وزن شخص را تحمل کنند. این متخصص هشدار می‌دهد: هرگز نباید تصور کرد عوارض چاقی بر مفاصل، مختص سنین میانسالی و پیری است. کمااین که یک کودک چاق نیز طی نوجوانی و کودکی با افزایش وزن می‌تواند دچار آرتروز مچ پا، کجی یا آرتروز زانو و در سنین بالاتر نیز دچار عوارض شدیدتر چاقی شود. یعنی شکی وجود ندارد که افزایش وزن در هر سنی باعث تخریب مفصلی خواهد شد.
از مفاصل مان چگونه مراقب کنیم؟
روش‌های زیر برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها توصیه میشود:
وزن خود را کنترل کنید. این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل است.
تحرک و ورزش را فراموش نکنید.
ماهیچه‌هایتان را تقویت کنید. ماهیچه‌های قوی، محافظ مفاصل هستند.
ماهیچه‌های شکمی را تقویت کنید. تقویت ماهیچه‌های شکمی نیز باعث حفظ تعادل میشود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می‌کند.
از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب‌رسان است، بر حذر باشید.
سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید.
تغذیه مناسب و سالم داشته باشید. تغذیه درست به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
به گزارش جام جم آنلاین ، چاقی به خودی خود بیماری نیست، بلکه این عوارض ناشی از چاقی است که مشکل‌ساز خواهد بود. بیماری‌های قلبی، افزایش کلسترول خون، افزایش فشار خون، سکته مغزی، دیابت، انواع بخصوصی از سرطان، بیماری‌های کیسه صفرا، التهاب مفاصل، آرتروز و نقرس، تنگی نفس هنگام خواب، ایجاد برخی مشکلات در دوران بارداری و در نهایت بی‌اختیاری ادرار از مهم‌ترین عارضه‌های چاقی هستند.
بد نیست بدانید احتمال ابتلابه فشارخون در افراد چاق دو برابر، به بیماری‌های قلبی شش برابر، به دیابت نوع 2 در افراد دارای اضافه وزن دو برابر و ریسک سنگ صفرا در افراد چاق سه برابر افراد غیرچاق است. چاقی همچنین باعث افزایش سطح LDL (کلسترول بد) خون میشود. البته ذکر این مطالب به معنای تبلیغ لاغری نیست؛
زیرا لاغری نیز عوارضی مانند پوکی استخوان، نقص سیستم ایمنی و سرماخوردگی‌های مکرر، بیماری‌های تنفسی، ناباروری و اختلالات هضم ایجاد می‌کند. برای بررسی وضعیت بدن از لحاظ چاقی و اضافه وزن از شاخصی با عنوان نمایه توده بدن (BMI) استفاده میشود. در افراد بالای 19 سال این شاخص از تقسیم وزن (بر اساس کیلوگرم) بر قد (بر اساس متر) به‌دست می‌آید. اگر حاصل تقسیم این دو عدد کمتر از 5/16 باشد، فرد دچار کمبود وزن شدید است. اگر عدد حاصل بین 5/16 تا 5/18 باشد فرد دارای کمبود وزن خواهد بود. نمایه توده بدن بین 5/18 تا 9/24 به معنای وزن طبیعی، 25 تا 9/29 نشان دهنده اضافه وزن، 30 تا 9/39 به معنای چاقی و بالاتر از 40 نشان‌دهنده چاقی مفرط و خطرناک است.
برای شروع برنامه کاهش وزن ابتدا لازم است اطمینان پیدا کرد که واقعا به کاهش وزن نیاز است. در ضمن برنامه کاهش وزن را زمانی باید شروع کرد که از هر لحاظ آمادگی جسمی و روحی در فرد وجود داشته باشد. انتخاب برنامه‌ای که همه مواد مغذی ضروری شما را تامین کند نیز اهمیت اساسی دارد.
باید توجه کرد استاندارد کاهش به طور معمول بین دو تا چهارکیلوگرم درماه است و پایین آوردن سریع وزن می‌تواند به بروز مشکلات عدیده‌ای مانند خشکی پوست، ریزش مو، ناراحتی معده،کاهش فعالیت روده، از دست رفتن آب بدن، مشکلات تنفسی، ضربان نامنظم قلب، مشکلات کلیوی و حتی مرگ ناگهانی منجر شود.
امروزه مکمل‌ها و داروهای کاهنده وزن به وفور وجود دارد. اما این داروها برای تمام افرادی که قصد دارند وزن خود را کاهش دهند، مناسب نیستند. بهترین روش کاهش وزن استفاده از رژیم غذایی متعادل و متنوع و فعالیت بدنی منظم است، اما مکمل‌های لاغری در افرادی که نیاز به کاهش وزن حدود 45 کیلوگرم یا بیشتر داشته یا نمایه توده بدن بالاتر از 30 دارند به روند کاهش وزن کمک می‌کنند.
از مهم‌ترین داروهای مورد استفاده در کاهش وزن می‌توان به سیبوترامین اشاره کرد که مصرف آن به علت ایجاد عوارض قلبی و عروقی و افزایش ریسک بروز سکته‌های مغزی از سال 1389/ 2010 در بسیاری از کشورهای جهان ممنوع اعلام شد. ولی کماکان یکی از اجزای مکمل‌های کاهش وزن است که از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای و خارج از داروخانه‌ها تبلیغ میشود. از سایر داروهایی که به صورت غیرمجاز در فرآوردهای کاهش وزن ماهواره‌ای استفاده میشود می‌توان به فلوکستین، فنول فتالئین، فنی توئین، لووتیروکسین و متفورمین اشاره کرد که استفاده هر یک در موارد غیرمرتبط می‌تواند دنیایی از مشکلات را برای فرد ایجاد کند. از مهم‌ترین داروهای غیرمجاز می‌توان به Magic slim, Perfect slim, natural model Slimming, body shaping اشاره کرد. روی برچسب این داروها نام کارخانه سازنده دیده نمی‌شود و بیشتر آنها در چین و با عنوان گیاهی تولید میشود.
البته مکمل‌های مجاز کاهش وزن که دارای اثرات ثابت شده بوده و عوارض خاصی به‌دنبال ندارند از طریق داروخانه‌ها قابل تهیه است. اما لازم است برای حصول بهترین نتیجه، قبل از مصرف هر گونه دارو حتما با داروساز و متخصص تغذیه مشورت کرد.
دکتر کاوه سالارمند
داروساز
به گزارش جام جم آنلاین ، مفاصل نقش لولا را بازی می‌کنند. یعنی محل اتصال دو استخوان هستند و ساختار ویژه آنها به ما امکان می‌دهد زانو، مچ دست و پایمان را خم و راست کنیم، برای اطرافیان خود دست تکان دهیم، بالا و پایین بپریم و سر خود را به اطراف حرکت دهیم. حال نکته مهم این اســت که اعضای موثر بدن نیاز به مراقبت دارند. چراکه اگر آسیب ببینند تمام فعالیت‌های تحرکی ما دچار اختلال میشود.
در واقع، بافت نرم مفاصل مانع ساییده شدن سر استخوان‌ها به هم میشود که به طور طبیعی با افزایش سن، آسیب‌پذیر می‌شوند، اما عواملی چون سبک اشتباه نشستن یا برداشتن بار بیش از اندازه باعث آسیب آن میشود و به این ترتیب التهاب و سایر مشکلات مفاصل بروز می‌کند، اما مهم‌تر از آن چاقی و اضافه وزن، دشمن مفاصل محسوب می‌شوند و مفاصل را در دام بیماری‌های مفصلی و بویژه آرتروز می‌اندازند.
بی‌دلیل نیست دکتر غلامعلی عکاشه، رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران با اشاره به این که چاقی نه‌تنها در ایران بلکه در آمریکا به عنوان معضل شناخته شده اســت، می‌گوید: چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که میزان وزن بدن نسبت به قد و سن در مقاطعی بیش از استانداردهای تعیین شده باشد. البته خروج از این استانداردها تا 15 درصد با تاثیرات منفی بر سلامت عمومی بدن همراه نیست، ولی بیش از آن با عوارض زیادی بویژه بر استخوان‌ها و مفاصل همراه اســت.
این جراح ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: هیچ عاملی به اندازه اصلاح نحوه زندگی فرد یعنی ایجاد تغییر در نوع تغذیه، اصلاح شکل راه رفتن و نشستن، کاهش اضافه‌وزن و حرکات ورزشی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مفصلی موثر نیست.
چاقی به اندام تحتانی بیشتر آسیب می‌زند
توجه داشته باشید بدن انسان برای یک مقدار وزنی در سن معین ساخته شده اســت. پنج کیلو اضافه وزن به اندازه 20 کیلو به مفاصل فشار وارد می‌کند.
به گفته این متخصص ارتوپدی، بیشترین فشار بر اثر افزایش وزن به مفاصل اندام تحتانی بویژه هنگام خم‌شدن، چرخیدن یا بالا رفتن از پله‌ها وارد میشود. چنین فشاری باعث میشود در این مفاصل، تورم و درد و بتدریج تخریب استخوان و غضروف اتفاق بیفتد که به بقیه قسمت‌ها نیز سرایت و مشکلی به نام آرتروز ایجاد می‌کند.
وی می‌افزاید: متاسفانه در چنین شرایطی، تنها راه نجات اصلاح مفصل آسیب‌دیده، تعویض آن اســت. فراموش نکنید مفاصلی که وزن بدن و بیشترین آسیب ناشی از افزایش وزن را تحمل می‌کنند زانوها، استخوان لگن، مچ پا و کمر هستند. به بیان دیگر به مرور زمان، افزایش وزن، روند فرسودگی مفاصل را تسریع می‌کند. به همین نسبت، کاهش وزن، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به مفاصل‌تان رحم کنید!
توجه داشته باشید التهاب مفاصل بر اثر افزایش وزن منجر به تکرار ضربه‌های نامتقارن و با فشار زیاد در قسمتی از غضروف‌ها میشود که تخریب و التهاب مفاصل را به همراه می‌آورد.
دکتر عکاشه در توضیح چنین وضعیتی می‌گوید: بتدریج قسمت‌های غضروفی که تحت فشار زیادی هستند خاصیت خود را از دست می‌دهند و تبدیل به استخوان می‌شوند. در چنین شرایطی اگر بموقع راه‌حل درمانی و کمکی برای کاهش فشار از روی مفاصل اندیشیده نشود، مفصل تبدیل به استخوان میشود که برای درمان آن چاره‌ای جز تعویض مفصل وجود نخواهد داشت.
چاقی به مفاصل اندام فوقانی هم آسیب می‌زند
شاید تصور کنید اضافه وزن فقط به تخریب و آسیب مفاصل زانو، کمر و لگن منجر میشود. در حالی که مفاصل اندام فوقانی یعنی شانه‌ها و مچ دست افراد چاق نیز به درجاتی در معرض فشار و آسیب اســت.
به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران گرچه مفاصل زانو، مچ پا،کمر و لگن بیشتر در معرض تخریب ناشی از اضافه وزن هستند، اما اگر چاق باشید و بخواهید کاری مثل شنا رفتن روی زمین یا بارفیکس انجام دهید فشاربیشتری نسبت به افرادی که وزن متعادل دارند به مفاصل دست و شانه هایتان وارد میشود. پس بر اثر چاقی، تمام مفاصل فرد، حین کارهای روزانه تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند.
شکم را کوچک کنید
همان گونه که دریافتید اصلی‌ترین مفاصل در معرض تخریب بر اثر چاقی، زانو، مچ پا، کمر و لگن هستند؛ تخریبی که بتدریج به آرتروز منتهی میشود، اما موثرترین روش برای خارج کردن مفاصل تحتانی از تحمل چنین فشاری چیست؟
دکتر عکاشه در پاسخ می‌گوید: افراد چاق برای این که آسیب‌های مفصلی خود را کم کنند باید چاقی‌های موضعی شکم، باسن و بالاتنه را کاهش دهند.
از سوی دیگر باید ورزش‌هایی انجام دهند که اگر نمی‌توانند چاقی را کاهش دهند مفاصل زانو، لگن، مچ پا و لگن را تقویت کنند تا مفاصل تقویت شده بتوانند وزن را تا حد زیادی تحمل کنند.
وی تاکید می‌کند: افراد دارای اضافه‌وزن باید ورزشی متعادل با سطح تحمل بدنی خود انجام دهند. مثلا اگر وزن صد کیلویی دارند، مسلما نمی‌توانند مانند یک شخص 60 کیلویی ورزش‌هایی چون بارفیکس یا فوتبال انجام دهند. بعلاوه برای هر ورزشی ابتدا باید عضلات اطراف مفاصل اصلی بدن را قوی کرد تا عضلات بتوانند وزن شخص را تحمل کنند. این متخصص هشدار می‌دهد: هرگز نباید تصور کرد عوارض چاقی بر مفاصل، مختص سنین میانسالی و پیری اســت. کمااین که یک کودک چاق نیز طی نوجوانی و کودکی با افزایش وزن می‌تواند دچار آرتروز مچ پا، کجی یا آرتروز زانو و در سنین بالاتر نیز دچار عوارض شدیدتر چاقی شود. یعنی شکی وجود ندارد که افزایش وزن در هر سنی باعث تخریب مفصلی خواهد شد.
از مفاصل مان چگونه مراقب کنیم؟
روش‌های زیر برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها توصیه میشود:
وزن خود را کنترل کنید. این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل اســت.
تحرک و ورزش را فراموش نکنید.
ماهیچه‌هایتان را تقویت کنید. ماهیچه‌های قوی، محافظ مفاصل هستند.
ماهیچه‌های شکمی را تقویت کنید. تقویت ماهیچه‌های شکمی نیز باعث حفظ تعادل میشود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می‌کند.
از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب‌رسان اســت، بر حذر باشید.
سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید.
تغذیه مناسب و سالم داشته باشید. تغذیه درست به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
به گزارش جام جم آنلاین ، مفاصل نقش لولا را بازی می‌کنند. یعنی محل اتصال دو استخوان هستند و ساختار ویژه آنها به ما امکان می‌دهد زانو، مچ دست و پایمان را خم و راست کنیم، برای اطرافیان خود دست تکان دهیم، بالا و پایین بپریم و سر خود را به اطراف حرکت دهیم. حال نکته مهم این اســت که اعضای موثر بدن نیاز به مراقبت دارند. چراکه اگر آسیب ببینند تمام فعالیت‌های تحرکی ما دچار اختلال میشود.
در واقع، بافت نرم مفاصل مانع ساییده شدن سر استخوان‌ها به هم میشود که به طور طبیعی با افزایش سن، آسیب‌پذیر می‌شوند، اما عواملی چون سبک اشتباه نشستن یا برداشتن بار بیش از اندازه باعث آسیب آن میشود و به این ترتیب التهاب و سایر مشکلات مفاصل بروز می‌کند، اما مهم‌تر از آن چاقی و اضافه وزن، دشمن مفاصل محسوب می‌شوند و مفاصل را در دام بیماری‌های مفصلی و بویژه آرتروز می‌اندازند.
بی‌دلیل نیست دکتر غلامعلی عکاشه، رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران با اشاره به این که چاقی نه‌تنها در ایران بلکه در آمریکا به عنوان معضل شناخته شده اســت، می‌گوید: چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که میزان وزن بدن نسبت به قد و سن در مقاطعی بیش از استانداردهای تعیین شده باشد. البته خروج از این استانداردها تا 15 درصد با تاثیرات منفی بر سلامت عمومی بدن همراه نیست، ولی بیش از آن با عوارض زیادی بویژه بر استخوان‌ها و مفاصل همراه اســت.
این جراح ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: هیچ عاملی به اندازه اصلاح نحوه زندگی فرد یعنی ایجاد تغییر در نوع تغذیه، اصلاح شکل راه رفتن و نشستن، کاهش اضافه‌وزن و حرکات ورزشی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مفصلی موثر نیست.
چاقی به اندام تحتانی بیشتر آسیب می‌زند
توجه داشته باشید بدن انسان برای یک مقدار وزنی در سن معین ساخته شده اســت. پنج کیلو اضافه وزن به اندازه 20 کیلو به مفاصل فشار وارد می‌کند.
به گفته این متخصص ارتوپدی، بیشترین فشار بر اثر افزایش وزن به مفاصل اندام تحتانی بویژه هنگام خم‌شدن، چرخیدن یا بالا رفتن از پله‌ها وارد میشود. چنین فشاری باعث میشود در این مفاصل، تورم و درد و بتدریج تخریب استخوان و غضروف اتفاق بیفتد که به بقیه قسمت‌ها نیز سرایت و مشکلی به نام آرتروز ایجاد می‌کند.
وی می‌افزاید: متاسفانه در چنین شرایطی، تنها راه نجات اصلاح مفصل آسیب‌دیده، تعویض آن اســت. فراموش نکنید مفاصلی که وزن بدن و بیشترین آسیب ناشی از افزایش وزن را تحمل می‌کنند زانوها، استخوان لگن، مچ پا و کمر هستند. به بیان دیگر به مرور زمان، افزایش وزن، روند فرسودگی مفاصل را تسریع می‌کند. به همین نسبت، کاهش وزن، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به مفاصل‌تان رحم کنید!
توجه داشته باشید التهاب مفاصل بر اثر افزایش وزن منجر به تکرار ضربه‌های نامتقارن و با فشار زیاد در قسمتی از غضروف‌ها میشود که تخریب و التهاب مفاصل را به همراه می‌آورد.
دکتر عکاشه در توضیح چنین وضعیتی می‌گوید: بتدریج قسمت‌های غضروفی که تحت فشار زیادی هستند خاصیت خود را از دست می‌دهند و تبدیل به استخوان می‌شوند. در چنین شرایطی اگر بموقع راه‌حل درمانی و کمکی برای کاهش فشار از روی مفاصل اندیشیده نشود، مفصل تبدیل به استخوان میشود که برای درمان آن چاره‌ای جز تعویض مفصل وجود نخواهد داشت.
چاقی به مفاصل اندام فوقانی هم آسیب می‌زند
شاید تصور کنید اضافه وزن فقط به تخریب و آسیب مفاصل زانو، کمر و لگن منجر میشود. در حالی که مفاصل اندام فوقانی یعنی شانه‌ها و مچ دست افراد چاق نیز به درجاتی در معرض فشار و آسیب اســت.
به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران گرچه مفاصل زانو، مچ پا،کمر و لگن بیشتر در معرض تخریب ناشی از اضافه وزن هستند، اما اگر چاق باشید و بخواهید کاری مثل شنا رفتن روی زمین یا بارفیکس انجام دهید فشاربیشتری نسبت به افرادی که وزن متعادل دارند به مفاصل دست و شانه هایتان وارد میشود. پس بر اثر چاقی، تمام مفاصل فرد، حین کارهای روزانه تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند.
شکم را کوچک کنید
همان گونه که دریافتید اصلی‌ترین مفاصل در معرض تخریب بر اثر چاقی، زانو، مچ پا، کمر و لگن هستند؛ تخریبی که بتدریج به آرتروز منتهی میشود، اما موثرترین روش برای خارج کردن مفاصل تحتانی از تحمل چنین فشاری چیست؟
دکتر عکاشه در پاسخ می‌گوید: افراد چاق برای این که آسیب‌های مفصلی خود را کم کنند باید چاقی‌های موضعی شکم، باسن و بالاتنه را کاهش دهند.
از سوی دیگر باید ورزش‌هایی انجام دهند که اگر نمی‌توانند چاقی را کاهش دهند مفاصل زانو، لگن، مچ پا و لگن را تقویت کنند تا مفاصل تقویت شده بتوانند وزن را تا حد زیادی تحمل کنند.
وی تاکید می‌کند: افراد دارای اضافه‌وزن باید ورزشی متعادل با سطح تحمل بدنی خود انجام دهند. مثلا اگر وزن صد کیلویی دارند، مسلما نمی‌توانند مانند یک شخص 60 کیلویی ورزش‌هایی چون بارفیکس یا فوتبال انجام دهند. بعلاوه برای هر ورزشی ابتدا باید عضلات اطراف مفاصل اصلی بدن را قوی کرد تا عضلات بتوانند وزن شخص را تحمل کنند. این متخصص هشدار می‌دهد: هرگز نباید تصور کرد عوارض چاقی بر مفاصل، مختص سنین میانسالی و پیری اســت. کمااین که یک کودک چاق نیز طی نوجوانی و کودکی با افزایش وزن می‌تواند دچار آرتروز مچ پا، کجی یا آرتروز زانو و در سنین بالاتر نیز دچار عوارض شدیدتر چاقی شود. یعنی شکی وجود ندارد که افزایش وزن در هر سنی باعث تخریب مفصلی خواهد شد.
از مفاصل مان چگونه مراقب کنیم؟
روش‌های زیر برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها توصیه میشود:
وزن خود را کنترل کنید. این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل اســت.
تحرک و ورزش را فراموش نکنید.
ماهیچه‌هایتان را تقویت کنید. ماهیچه‌های قوی، محافظ مفاصل هستند.
ماهیچه‌های شکمی را تقویت کنید. تقویت ماهیچه‌های شکمی نیز باعث حفظ تعادل میشود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می‌کند.
از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب‌رسان اســت، بر حذر باشید.
سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید.
تغذیه مناسب و سالم داشته باشید. تغذیه درست به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.