سبک زندگی آپارتمان‌نشینی و کم‌اهمیت شمردن فعالیت‌های بدنی مناسب در فضای مدارس، سبب شده امروز عمده دانش‌آموزان ایرانی با مشکلاتی نظیر چاقی و بیماری‌های ناشی از آن تهدید شوند. اضافه‌وزن در هر رده سنی مشکلاتی را ایجاد میکند که البته برخی در بین همه مشترک است و برخی بیشتر گروه خاصی را درگیر میکند.
دانش‌آموزان و خطر اضافه وزن
نسل کنونی جامعه ایرانی، نسلی نشسته و دارای فقر حرکتی ناشی از فرو رفتن در چمبره اینترنت، آپارتمان‌نشینی و زندگی ماشینی است. چاقی مفرط ناشی از یکجانشینی بیماری‌های خانمان‌سوزی مانند دیابت، قلب و عروق، نقرس، پوکی استخوان و آرتروز را به همراه دارد و همه این عوارض نتیجه دور شدن انسان از زندگی طبیعی است. هر قدر کم تحرک باشیم، دچار فقر حرکتی می‌شویم و اندام‌های حیاتی بدن کارایی خود را از دست می‌دهند.
متاسفانه مهارت روزمره زندگی مثل نشاط و شادابی از یاد رفته است و اگر بخواهیم چرخ پیشرفت کشور را حرکت دهیم باید ابتدا شهروندان سالم داشته باشیم ، درغیر این صورت آسیب زیادی خواهیم دید.
در این میان، دانش آموزان در معرض خطرات بیشتر ناشی از چاقی هستند و مطالعات در این زمینه هم موید این نکته است. چنان که رئیس اداره سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس وزارت بهداشت می‌گوید: چاقی، کم تحرکی و استفاده از فست فودها بیشترین خطراتی است که دانش آموزان ایرانی را تهدید میکند.
اردلان با بیان اینکه وزارت بهداشت از سال ۷۳ در اجرای این طرح با آموزش و پرورش همکاری میکند، می‌افزاید: در ابتدای طرح تنها سنجش بینایی و شنوایی مد نظر بود ولی امروز با تلاش هر دو وزارتخانه اندازه‌گیری قد و وزن، رسم نمودارهای رشد و آمادگی تحصیلی نیز در این سنجش قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان داده ۵/۱۳ درصد از دانش آموزان در صدک بالای ۸۵ تا ۹۵ درصد در معرض چاقی قرار گرفته اند، ۵/۳ درصد در صدک ۹۵ درصد مبتلا به چاقی هستند، ۵ درصد آنها از نظر وزن، قد و سن مشکل داشته و ۷۵ درصد هیچ مشکل جسمانی نداشته اند.
وی دانش آموزانی را که مشکوک به اوتیسم تشخیص داده شده‌اند در کل کشور نیم تا یک درصد خوانده و می‌گوید: اوتیسم یک نوع اختلال رفتاری است که دانش آموز را منزوی کرده و وی را در ارتباطاتش دچار مشکل میکند.
عوارضی که بی توجهی به اضافه وزن عامل آن است
یکی از عوارض چاقی و اضافه وزن در نوجوانان بلوغ زودرس در آنهاست و رشد قدی را محدود میکند. برای داشتن وضعیت مناسب هورمونی یکی ازعوامل مهم وزن مناسب است زیرا وزن اضافی بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدی را محدود خواهد کرد. برای رسیدن به قد مطلوب باید وزن کودکان را در محدوده طبیعی حفظ کرد.
از طرفی ترشح هورمون رشد که تأثیر مهمی در رشد مطلوب دارد، کاملاً تحت تأثیر تغذیه فرد است.
از سویی اضافه وزن، استخوان نوجوانان را ضعیف میکند. پزشکان هشدار دادند، نوجوانانی که اضافه وزن دارند علاوه بر این که میزبان بسیاری از مشکلات بهداشتی و سلامتی خواهند بود، دچار ضعف استخوانی نیز می‌شوند.
کاهش توده استخوانی شاخصی از ضعف استخوان‌هاست، چربی کل بدن موجب تحلیل استخوانی نمی‌شود اما آنچه روی استخوان‌ها تاثیر منفی دارد چربی‌ای است که دور شکم تجمع میکند و عامل اصلی بروز دیابت و بیماری‌های قلبی است.
طبق گفته محققان ، کودکان و نوجوانان چاق نسبت به هم سن و سالان خود که وزن کمتری دارند دیرتر به رختخواب رفته و کمتر از آنها نیز می‌خوابند.
مطالعات دیگر نیز حاکی از آن است که به طور متوسط دختران به خاطر زودتر خوابیدن، ساعات بیشتری نسبت به پسران می‌خوابند. در واقع با بالا رفتن سن در نوجوانان، میزان ساعات خواب در آنها کاهش می‌یابد و نوجوانان با وزن کمتر نسبت به نوجوانانی با وزن طبیعی، به مراتب زودتر به رختخواب می‌روند.
فنون کاهش وزن در دانش آموزان
به دلیل افزایش روزافزون چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان لازم است راه هایی برای اتخاذ عادات غذایی سالم در آنها پیدا کنیم. نوجوانان چاق باید علاوه بر تحمل وزن اضافه، دست انداخته شدن، جدایی از جمع، الفاظ زشت و عذاب روحی را نیز تحمل کنند.
کیفیت زندگی کودکان دارای اضافه وزن مانند کودکان مبتلا به بیماری های مزمن مثل سرطان است. آنها در معرض افسردگی، تصور جسمانی نادرست و جدایی از اجتماع قرار دارند؛ همچنین به آنها به چشم افراد تنبل و بدون جذابیت نگاه میشود.باید دقت داشت که کودکان و نوجوانان به تنهایی نمی‌توانند از پس اضافه وزن خود برآیند. آنها به حمایت والدین خود برای ایجاد یک محیط سالم در خانه نیاز دارند و لازم است از عادات درست آنها الگو بگیرند. اگر والدین هم اضافه وزن داشته و در کاهش آن موفق باشند احتمال بیشتری وجود دارد که آنها هم در کاهش وزن موفق شوند.
کارشناسان توصیه می‌کنند که با فرزندتان درباره مزایا و معایب اضافه وزن صحبت و از مثال‌هایی استفاده کنید که آنها بتوانند رابطه‌‌شان را با موضوع پیدا کنند. به عنوان نمونه راجع به تأثیر اضافه وزن بر کلاس ورزشی‌اش با او صحبت کنید نه تندرستی‌اش؛ زیرا زمان حال برای آنها مهمتر است.
اگر می‌خواهید فرزندان تان ورزش کنند باید خودتان هم قدم در این مسیر بگذارید.همچنین باید زمان تماشای تلویزیون و کار با کامپیوتر را محدود کنید. تحقیقات نشان داده اند که کودکانی که زمان زیادی را جلوی تلویزیون یا کامپیوتر می‌نشینند، کم تحرک‌اند و بدتر از آن اینکه بدون آنکه متوجه باشند شروع به خوردن می‌کنند. (روزنامه قانون)
190