جامجمسرا: ضایعات داخل دهانی در سنین نوزادی معمولا علت قارچی دارد و قارچ «کاندیدا» از عوامل مهم ایجادکننده آن است.
نوازادن مبتلا معمولا به بیماری خاصی مبتلا نیستند و علت این ضایعات در آنان رعایت نکردن بهداشت یا استفاده از پستانک است حتی در دهان نوزادان مادرانی که فقط از شیر خود نوزادشان را تغذیه میکنند، ممکن است ضایعات قارچی رخ دهد و به عفونت قارچی و زخم در پستان مادرشان منجر شود.
در اینگونه موارد رعایت بهداشت محیط نوزاد، وجود تهویه کافی، ممانعت از وجود رطوبت زیاد در محیط، شستوشوی لباسها و ملحفه نوزاد و خشککردن کامل آنها، حمام روزانه مادر و استفاده از داروهای ضدقارچی موضعی در دهان نوزاد و روی پستان مادر، استفاده نکردن از پستانک و شستوشوی مرتب نوزاد بعد از دفع با آب ساده پیشنهاد میشود.
در اکثر موارد، بهبودی در این کودکان قطعی است. عوامل ویروسی و میکروبی نیز میتواند در سنین بالاتر باعث ضایعات داخل دهانی شود.
ویروس تبخال نیز میتواند در کودکان کم سن باعث ایجاد تب و ضایعات منتشر و زخمی در دهان شود و کنارههای خارجی دهان و انگشت نیز ممکن است دچار همین ضایعات شود.
این بیماری معمولا خودبهخود بهبود مییابد، ولی در صورت وجود مشکل زمینهای مانند نقص ایمنی یا در موارد شدید ابتلا، درمان ضد ویروسی لازم است.
ویروسهای دیگر که باعث عفونتهای تنفسی و ضایعات جلدی میشود، ممکن است کودک را دچار ضایعات داخل دهانی کنند که وجود این ضایعات پزشک را در تشخیص این بیماری کمک خواهد کرد.
بیماری آبلهمرغان نیز که ضایعات جلدی مشخص دارد، ممکن است همراه با ضایعات در مخاط و ناحیه تناسلی باشد که در مواردی شدید و آزاردهنده است.
عفونتهای باکتریایی داخل دهانی ممکن است به دنبال رعایت نکردن بهداشت، سوءتغذیه شدید، مشکلات سیستم ایمنی، خرابی شدید دندانها و التهاب لثهها رخ دهد.
معمولا در این موارد دهان بدبو است و ضایعات زخمی و بافتهای مرده در دهان وجود دارد. در چنین مواردی ممکن است نیاز به بستری شدن کودک در بیمارستان وجود داشته باشد.
کمبود ویتامینها و مواد معدنی مانند آهن، اسیدفولیک، و یتامینهای B12 ، B2 و C نیز با زخمهای دهانی همراه است.
بعضی از بیماریهای دیگرمانند لوپوس و سندرم بهجت هم وجود دارد که با عامل عفونی خاصی ارتباط ندارد و با علائم دیگر مثل ورم مفاصل، ضایعات جلدی، التهاب چشم، ضایعات در ناحیه تناسلی، تبهای مکرر، اشکالات خونی و مشکلات گوارشی همراه است که با درمانهای معمولی بهبود پیدا نمیکند.
در این کودکان بررسیهای بیشتر و اقدامات تکمیلی لازم است. فراموش نکنید در صورت عود مکرر آفتهای دهانی و همراهی با تبهای مکرر یا وجود دیگر علائم گفته شده نیاز به بررسی بیشتر وجود دارد و توصیه می شود پیگیری بیشتر از سوی خانواده صورت پذیرد.
دکتر فریبا شیروانی - متخصص اطفال و فوقتخصص عفونی اطفال
1) قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)
1) حارث بن هشام (1) (م18هـ) که روز فتح مکه ایمان آورده و ظاهراً اواخر وحی اسـت که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) میپرسد که وحی چون آید؟ پیامبر فرمود: «اوقاتی چنان باشد که آوای جرس «صلْصَلةِ الجَرَس» و آن بر من سختترین باشد، بعد از من دور میشود و من «وحی» را حفظ کردهام. » (2)2-روایت شاهدان:
پس از نقل قول از شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، نوبت به روایت شاهدان میرسد.پینوشتها:
1. از بزرگان بنی مخزوم قریش بود. جزء صحابه شمرده شده. در طاعون عمواس به شام درگذشت. اصابه 1: 293، استیعاب1: 307، اعلام 2: 162.
2. این حدیث را عایشه از او نقل کرده: بخاری: بدءالوحی2، بدء الخلق6، مسلم: فضائل87، موطأ مالک فصل الوضوء لمن مسّ القرآن7، احمد6: 158، 163، طبقات ابن سعد 1/ 1/ 131 و 132، التاج 3: 251. ترمذی: مناقب7.
3. همان مراجع و بحارالانوار18: 260.
4. این زیادی را «ابی عَوانه» (م316هـ) در الصحیح المسند نقل میکند (اتقان1: 162 نوع 16 فصل و فتح الباری1: 30).
5. ترمذی: تفسیر سورهی 23 ح 1 مقابله کنید: احمد بن حنبل 1: 34 و 4: 268، 271 و الدارمی: مقدمهی 2. این حدیث در سندش اختلافی اسـت. زیرا مدارش بر یونس بن سلیم اسـت که مجهول میباشد. اما حاکم آن را صحیح الاسناد دانسته 1: 535 و 2: 292.
6. بخاری: توحید 43، نسائی: افتتاح باب 37، طیالسی شمارهی 2628، طبقات 1/ 1/ 132.
7. احمد بن حنبل 2: 222، اتقان1: 162 نوع 16 فصل.
8. حاکم این را از ابن مسعود نقل میکند 2: 4، طبرانی در کبیر از ابوامامه (حلیةالاولیاء ابونعیم 7/ 10/ 27) نقل میکند، بزّار از حدیث حذیفه اخراج کرده (الترغیب 3: 7) مجمع الزواید هیثمی 4: 71.
9. بخاری: تفسیر سورهی 74 مدّثر 1، 3، 4 و سورهی 96 العلق: 1، صحیح مسلم: ایمان 255، 257، ترمذی: تفسیر سورهی 47: 1، احمد3: 306، تاج العروس ذیل دثر.
10. سبیل الهدی2: 306.
11. شرح اصول کافی ملاصدرا: 454.
12. صحیح بخاری: بدء الوحی3، تفسیر سورهی 96: 1-3، تعبیر1، 5، مسلم: صلاة 207، 208، رویا 3، 4، 6 ابوداود صلاة 148، ترمذی: رؤیا 2، 3، نسائی: تطبیق8: 62، ابن ماجه: رؤیا 1... ابن هشام1: 234، اسباب النزول واحدی: 5.
13. الخصائص الکبری سیوطی1: 231.
14. بخاری: تعبیر2، ابن ماجه: رؤیا1، الدارمی: رؤیا6، طیالسی: رؤیا1، احمد بن حنبل3: 126، 135، 149، 257 و 5: 50، 454، سفینة البحار1: 494 و 2: 626.
15. بخاری، بدءالوحی3، تفسیر سورهی 96: 1-3، تعبیر 1، 5، مسلم: صلاة 208، 207 رؤیا 3، 4،6، ابوداود: صلاة 148...
16. تفسیر ابوالفتوح رازی10: 151 و نیز رجوع کنید: مجمع البیان5: 378، تبیان طوسی2: 720، صافی:548، تفسیر البرهان2: 1155، منهج الصادقین3: 315، امام فخر رازی8: 335، بیضاوی2: 558، کشف الاسرار10: 266، التجرید الصریح1: 4، سیرة حلبیه 1/ 1/ 132، بخاری: بدءالوحی2، تفسیر 24: 6، مسلم: فضائل 86، احمد6: 58، 103، 197، 202، 256 به بعد.
17. بخاری: حج17، عمره10، فضائل القرآن2، مسلم: حج6، احمد4: 222 و 224، فضائل القرآن ابن کثیر 12-13. «صفوان بن یعلی» آرزو داشت که حضرت را در حال وحی مشاهده کند. روزی مردی با جبّهای معطر از پیامبر پرسید که با آن جبه میتواند اِحرام حج عمره را بگزارد؟ حضرت در چادر بود که حالت وحی دست داد. عمر به یعلی اشاره کرد و او به داخل آمد و دید حضرت مثل کسی که در خواب اسـت، خُرخُر میکند و رنگ مبارکش به سرخی زده، پس از اندکی از آن حالت بیرون آمده سؤال کننده را خواست و به وی فرمود: سه بار جبّهی خود را از عطر بشوید و احرام عمره را نیز چون احرام حج بجای آورد. و نیز در حدیث آمده: «و کان عمر یستره اذا أنزل علیه الوحی» (مسلم: حج10) و یا «قد احرم فی جبة اذ أنزل علیه الوحی (نسائی: مناسک 29)
18. طبقات 1/1/ 131 کُرِبَ له را اضافه دارد یعنی نفسش گرفته بود، التاج الجامع 3: 251، مسلم: حدود13، الفضائل 88، سیرة ابن کثیر 1: 423، احمد5: 317 به بعد، تفسیر طبری18: 4، طیالسی: 2667، سبل الهدی2: 344 و 346. سیره ابن کثیر1: 423.
19. احمد بن حنبل 6: 103 «إذا اوحی الیه، یأخذه شبه السبات»
20. چهاردهمین مردی اسـت که اسلام آورد، دو بار به حبشه مهاجرت کرد. نخستین مهاجری اسـت که در مدینه درگذشت. ابن سعد 3: 286، اصابه 5455، اعلام4: 378.
21. به نقل از حیاة القلوب مجلسی2: 258، ایضاً شبیه آن احمدبن حنبل1: 318، ترجمه تفسیر طبری 4: 884، تفسیر ابوالفتوح 3: 355.
22. احمد بن حنبل1: 464.
23. ایضاً 6: 34، شبیه شمارهی 2 همین دسته از اخبار- پارچه بر سر افکندن و یا نقاب زدن به هنگام وحی در میان انبیاء خالی از سابقه نبوده، چنانکه طبق کتاب مقدس حضرت موسی وقتی میخواست به طور سینا به مناجات برود نقابی بر روی خود میکشید (سفر خروج 34: 33 و 34). گفتهاند طُلَیحه اسدی که ادعای وصول وحی داشت به تقلید از انبیاء خود را در پارچهای میپیچید و در انتظار میماند. طبری 1: 1890 محاسن بیهقی 33، چاپ شوالی، عوف بن الربیع که از شجعان عرب بود معروف به ذی الخمار شد. (قاموس و تاج العروس کلمهی خِمار) اسود عنْسی را هم که نخستین مرتدی بود که در اسلام به دست فیروز دیلمی کشته شد، به روایتی ذوالخمار مینامیدند. طبری1: 8-1795 و 68-1853.
24. کشف الاسرار میبدی2: 646، عبدالله بن ام مکتوم بعدها پرچمدار شد و در جنگ قادسیه کشته شد. اما عبدالله بن جحش برادر زینب روز احد شهید گردید.
25. بخاری: صلاة 12، جهاد 31، ترمذی تفسیر سورهیِ 4: 18، نسائی: جهاد 4، طبقات ابن سعد 4/ 1/ 155، احمد بن حنبل5: 184 و 190به بعد، ابوداود: جهاد19، زادالمعاد ابن قیم 1: 18(یا 25)، این روایت را از عثمان بن مظعون هم بازگفتهاند: بحارالانوار18: 264، 269، سعدالسعود 122.
26. تفسیر عیاشی1: 288، حیاة القلوب مجلسی2: 258، شبیه آن را از عبدالله بن عمر هم نقل کردهاند. منتهی در این یکی حیوان نتوانست تحمل کند و حضرت پیاده شدند. احمد بن حنبل 2: 176، سیرهی ابن کثیر1: 424،حاکم 2: 505، شبیه این را اسماء بنت یزید هم نقل کرده، احمد6: 455، 458، سیره ابن کثیر1: 424، سبل الهدی2: 345 و یا روایت دیگری شبیه آن از ارْوی الدوسی آمده که میگفت: چارپا، دستان را چندان از هم گشود که من بیم داشتم از هم بگسلد. ابن سعد 1/ 1/ 131، سفینة البحار2: 638، سبل الهدی2: 344.
27. بحار18: 261 از مناقب 1: 41، مسلم: فضائل 89، تاج3: 252.
28. سنن نسائی: باب قراءة بسمله2: 133.
29. طبقات ابن سعد 1/ 1/ 131.
30. مجمع البیان طبرسی10: 378، بحارالانوار 18: 263.
31. بحار18: 261، مناقب1: 41.