سۆال: آیا دیه سقط جنین عمدی باید به حاكم شرع پرداخت شود یا به وارث جنین؟
جواب: به وارث میرسد، و اگر كسی از ورثه مباشر سقط است به او نمیرسد. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص478)
سۆال: همسر اینجانب پس از حامله شدن به فرزند پنجم با اصرار زیاد او و فشار زندگی به كورتاژ كردن بچه دوماه و نیمه با علم, رضایت دادم خواهشمندم تكلیف ما را بیان فرمائید؟
جواب: از عمل خود توبه كنید و دیه بر عهده كسی است كه مباشر سقط جنین بوده است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص477)
سوال: آیا کشتن جنین در شکم حرام است؟ حکم آن، قبل و بعد از چهار ماهگی چیست؟ آیا فرد، قاتل حساب می شود و باید قصاص شود؟ در چه موقع این کشتن گناه محسوب می شود؟ و چه موقع باید دیه پرداخت؟ و چه موقع باید قصاص کرد؟ دیه را باید به چه کسی پرداخت؟
سقط جنین حرام و از گناهان کبیره است و مرتکب آن باید توبه کند و کفاره (دو ماه روزه متوالی) دارد. دیه آن هم از قرار زیر می باشد:
جنین از وقتى که در رحم قرار مى گیرد، به مدت 40 روز، نطفه است. و دیه اسقاط آن در این مدت 20 مثقال شرعى طلاى سکه دار است که هر مثقال، هیجده نخود مى باشد، پس از آن، 40 روز علقه یعنى خون بسته شده است و دیه آن 40 مثقال است، بعد، 40 روز مضغه یعنى پاره گوشتى است، که دیه آن 60 مثقال است.
(که مجموع چهار ماه مى شود) پس از آن به صورت استخوان مى شود. و دیه آن 80 مثقال است. بعد گوشت روییده و صورت بندى مى شود، و دیه آن 100 مثقال است. و همین که روح در آن دمیده شد، چنانچه پسر باشد دیه او هزار مثقال و اگر دختر باشد 500 مثقال شرعى طلاى سکه دار است. و در تمام این صور، اگر عوض هر یک مثقال طلا، ده درهم نقره بدهند کافى است و اگر زن حامله از روى عمد کارى کند که جنین او سقط شود باید دیه آن را به تفصیلى که بیان شد به وارث جنین بپردازد و خود او از این دیه ارث نمىبرد، بلى چنانچه ورثه جنین، او را عفو کنند دیه ساقط مى شود ولى در جنینى که روح دمیده شده، کفاره قتل بر او واجب است. (لنکرانى، محمد فاضل موحدى، جامع المسائل، ج1، ص 515)
اما در هر حال تا زنده به دنیا نیامده باشد مطلقاً قصاص ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
(استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست انجام گرفته است)
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای(مد ظله العالی):
سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتى جایز نبوده و توبه جدى از آن لازم است و باید دیه سقط جنین پرداخت شود که اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت مىشود ولى وارثى که مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمى ندارد.دینار شرعى معادل سکه طلا به وزن یک مثقال شرعى (6 /3 گرم) مىباشد و قیمت آن را مىتوان از بازار بدست آورد.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):
انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه ،جایز نیست و دیه وکفاره (دو ماه روزه متوالی) دارد ، مگر این که باقى ماندن حمل براى مادر ضرر جانى داشته باشد ، یا مستلزم حرج شدیدى باشد که معمولاً تحمل نمىشود ، که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است، و بعد از آن مطلقاً جایز نیست . و اگر مادر حمل خود را بیاندازد ، دیه آن بر مادر واجب است ، و باید آن را به پدر یا دیگر ورثه اش بپردازد .
و اگر پدر حمل را بیاندازد ، دیهاش بر او واجب است ، و باید آن را به مادر بپردازد . و اگر پزشک این عمل را انجام دهد، دیه بر او واجب است ، مگر اینکه وارث ببخشد، هر چند اسقاط جنین به درخواست پدر و مادر باشد. و کافى است در دیه جنین پس از جان گرفتن آن پرداختن پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال نقره ، اگر جنین پسر باشد، و نصف این مقدار اگر دختر باشد. و ـ بنابر احتیاط واجب ـ دیه جنینى که در رحم بمیرد نیز همین مقدار است .
و اگر جنین جان نداشته باشد در صورتى که نطفه باشد کافى است در دیه آن یکصد و پنج مثقال نقره و اگر خون بسته باشد دویست و ده مثقال ، و اگر گوشت باشد سیصد و پانزده مثقال ، و اگر استخوان داشته باشد چهارصد و بیست مثقال ، و اگر اعضا و جوارحش کامل باشند پانصد و بیست و پنج مثقال . و ـ بنابر احتیاط واجب ـ فرقى بین پسر و دختر در فرض جان نداشتن نیست .و دمیده شدن روح در نطفه در ماه چهارم است مگر اینکه توسط دستگاه های جدید غیر از آن ثابت گردد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
اسقاط جنین حرام است، ولى هرگاه جنین در مراحل ابتدایى باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد، و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولّد ناقص آن به تصدیق اهل اطّلاع متدیّن باعث عسر و حرج شدید براى پدر و مادر گردد، پایان دادن به حاملگى جایز است، و احتیاطاً باید دیه را بدهند و دیه جنین بر کسانی است که در سقط دست داشته اند، و چنانچه مادر با میل و اختیار، خود را در اختیار طبیب قرار داده که سقط کند نیمی از دیه بر عهده اوست، و باید علاوه بر پرداخت دیه از گناه بزرگی که مرتکب شده اند بطور جدی توبه کنند و با اعمال نیک آینده گذشته را جبران نمایند و توجه داشته باشید جنین قبل از آن که روح در آن دمیده شود دارای پنج مرحله است، نطفه، علقه، مضغه، عظام و لحم، و دیه آن بنابر احتیاط واجب به شرح زیر است: در بیست روز اوّل (که نطفه است) 15 مثقال معمولی طلا، و در بیست روز دوّم (که علقه است) 30مثقال، و در بیست روز سوّم (که مضغه است) 45 مثقال، و در بیست روز چهارم (که عظام است) 60 مثقال، و در بیست روز پنجم ( که لحم است) قبل از آن که خلقت جنین کامل شود و در شکم مادر به حرکت درآید 75 مثقال، و پس از دمیدن روح در پسر دیه کامل، و در دختر نصف دیه کامل تعلّق می گیرد.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
کشتن جنین مطلقا حرام است و دیه دارد که به وارث او در صورتی که سبب سقط نباشند می رسد و چنانچه ولوج روح هم شده باشد(جنین روح داشته باشد) کفاره هم دارد ولی تا زنده به دنیا نیامده باشد مطلقاً قصاص ندارد.
منابع:
islamquest.net
andisheqom.com
tebyan.net
در آموزههای دینی و سیرۀ پیشوایان دین در رابطه با مسئلۀ نگهداری حیوانات خانگی از قبیل خروس، مرغ، گوسفند، بز ماده شیرده و کبوتر
و حتی مواظبت از گربه روایاتی به دست ما رسیده است که وجود این روایات استحباب و ثواب در امر نگهداری اینگونه حیوانات را میرساند،
لذا نگاه دقیق دین و آموزهای اسلامی به امر نگهداری حیوانات خانگی میتوان مبیّن اهتمام آموزههای دینی به بهرهگیری از فواید مادی و معنوی حیوانات خانگی و نیز رعایت حقوق حیوانات باشد.
به عنوان نمونه توصیههای فراوانی که در مورد نگهداری کبوتر وجود دارد؛ زید شحام نقل کرده است:
در نزد امام صادق علیه الاسلام صحبت از کبوتر شد و ایشان فرمودند: «آنها را در خانههاى خود داشته باشید که محبوب هستند».
پیامبر اکرم (صلیالله علیه وآله) به عمه خود فرمودند: «که چه مانع است تو را از آنکه در خانه خود برکتى نگاهداری؟
گفت: یا رسول اللّه برکت کدام است؟ فرمودند: گوسفندى که شیر دهد. هر که در خانه او گوسفند شیرده یا بز شیرده یا گاو شیرده باشد باعث برکت خانه او مىشود.»
امام کاظم علیه الاسلام فرمود: «نشاید که خانه هر یک از شماها از سه چیز تهى باشد که آنها آباد کن خانه باشند:
گربه و کبوتر و خروس و اگر با خروس مرغى هم باشد چه بهتر وگرنه باکى نیست بر کسى که توانا بر آن نیست. »
همچنین روایات بیشماری، در زمینهٔ نگهداری حیوانات در منزل از سوی ائمۀ اطهار علیهم السلام ذکر گردیده است که برای اجتناب از اطاله در کلام مخاطبین میتوانند به آن منابع مراجعه نمایند.
حال باید دید فلسفۀ سفارشات فراوان ائمۀ اطهارعلیه الاسلام مبنی بر “نگهداری حیوانات خانگی در منزل” چیست و آیا فواید و آثاری بر آن مترتب است؟
با نگاهی اجمالی بر روایات میتوان آثار و کارکردهای فراوان مادی و معنوی را در نگهداری از حیوانات خانگی مشاهده نمود،
اما مهمترین شاخصهها و کارکردهای موجود درآموزههای دینی را میتوان در این امور خلاصه نمود:
استحباب و برکت:
با مروری بر روایات ذکرشده و با تأمل در آموزههای دینی میتوان به مستحب بودن و نیکو بودن نگهداری حیوانات خانگی اذعان نمود
همچنین برکت در نگهداری اینگونه حیوانات در زندگی مالک آن حیوان ازجمله مواردی است که در روایات و آموزههای دینی بهصراحت و متعدد ذکرشده است.
«اذا اتخذ اهل بیت شاه أتاهم الله بارزاقهم وارتحل عنهم الفقر مرحله. فاذا اتخذو شاتین أتاهم الله بارزاقها وزادفى ارزاقهم وارتحل الفقر عنهم مرحلتین و ان اتخذو ثلاثه أتاهم الله بارزاقها وارتحل عنهم الفقر رأساً.)»
هرگاه اهل خانهاى، گوسفندى در اختیار گیرند خداوند، روزى آن را به ایشان بدهد و در روزى شان بیفزاید و فقر و ندارى، یک درجه از آنان دور شود.
و هرگاه دو گوسفند در اختیار گیرند، روزى آنها را به ایشان بدهد و در روزىشان بیفزاید و فقر، دو درجه از آنان دور شود
و اگر سه گوسفند در اختیار گیرند، روزى آنها را به ایشان بدهد و فقر، به کلى از آنان رخت بربندد.
حق حیات
نباید فراموش نمود در آموزههای دینی رعایت حقوق حیوانات ازجمله حق حیات و عدم اذیت و آزار حیوانات خانگی بهعنوان یکی از شاخصههای سفارش ائمۀ اطهار مبنی بر نگهداری و مراقبت از این حیوانات مورد تأکید قرار گرفته است.
در آموزههای دینی و در کلام فقهای اسلامی حفظ جان حیوانات و ضرورت رسیدگی از قبیل تأمین آب و غذای حیوانات مورد تأکید قرار گرفته است،
لذا در آموزههای اسلامی کشتن حیوانات و سلب حیات از آنها از پلیدترین اعمال شمرده شده است،
همانگونه که امام صادق علیه السلام فرمود: «اقذر الذنوب ثلاثه: قتل البهیمه …. کشتن حیوان از پلیدترین گناهان است.
اجمالاً در باب رعایت حقوق حیوانات به ویژه حیوانات خانگی میتوان به حق اذیت و آزار ندیدن، حق تولید مثل، حق عدالت در برخورد با حیوان و دوری از رفتار زشت و نفرتانگیز، حق اختصاص جایگاه و استراحتگاه برای حیوان، و نیز حق بهداشت برای پاکیزگی حیوان و نیز حق تأمین غذا و آب برای سرپرستی مطلوب به حیوان اذعان نمود.
لذا میتوان اهتمام دین به حفظ جان حیوانات را بهعنوان یکی از ویژگیهای سفارش رسول اکرم(صلیالله علیه وآله) و امامان معصومین علیهم السلام مبنی بر نگهداری از حیوانات خانگی مدنظر قرارداد.
رفع بلا:
مقولۀ رفع بلا از اهل منزل از مهمترین کارکردهای نگهداری حیوانات خانگی است که در آموزههای دینی بیانشده است، بهعنوان نمونه در حدیث معتبر از حضرت صادق(علیهالسلام) منقول است که خروس بال گشاده سفیدى که در خانه باشد آن خانه و هفت خانه دور آن خانه را از بلاها نگاه مىدارد… .
نگهداری حیوانات و فواید معنوی:
در حدیث دیگر منقول است که خدمت حضرت امام رضا(علیهالسلام) تعریف حُسن طاوس میکردند حضرت فرمود که هیچ حیوانى حسنش زیاده از خروس سفید نیست و خروس خوشآوازتر از آن است و برکتش بیشتر است و تو را آگاه میکند در وقت نمازها .
نگهداری از حیوانات برای تفریح [احکام نگهداری حیوانات]
پرسش : امام صادق(علیه السلام) در حدیثى معروف مى فرماید: «شایسته است انسان وقت خود را به چهار قسمت تقسیم کند، سپس توصیه مى کند که یکى از آن چهار قسمت صرف تفریح شود.» این موضوع نشان مى دهد که تفریح براى یک انسان، خصوصاً براى جوانان لازم است، و باعث مى شود که دیگر وظایف خود را بهتر انجام دهد. نگهدارى از حیوانات که در عین تفریح داراى جنبه هاى علمى و تحقیقى درباره دنیاى آفرینش، تقویت روحیه محبّت، و نیز نظاره و دقّت بر عجایب خلقت و قدرت خداوند متعال مى باشد، به نظر جنابعالى چگونه است؟
پاسخ : نگهدارى حیوانات براى اهدافى که در بالا ذکر شد، نه تنها مانعى ندارد، بلکه فواید معنوى و مادّى نیز در بر دارد. ولى طورى باشد که منتهى به اسراف یا آزار حیوانات نشود.آیت الله مکارم شیرازی سایت معظم له
پرسش : نگهدارى از حیوانات ماهانه مبلغى هزینه در پى دارد، مانند دانه اى که براى قنارى یا طوطى مى خرند، یا کاهو یا سبزى که براى خرگوش، خریده مى شود. چنین هزینه هایى چه حکمى دارد؟
پاسخ : این هزینه ها مادامى که به اسراف منتهى نشود، ایرادى ندارد.
منبع:tebyan.net