سکوت حضرت علی (ع) در برابر غصب خلافت

[ad_1]

نویسنده: محمدحسن قدردان قراملکی

 نقدِ شبهاتی درباره‌ی اصل نصب ائمه (ع)

حضرت علی (علیه السلام) در مرحله اول درصدد مقابله با حکومت وقت برآمد و لکن با کمبود و به تعبیر درست‌تر فقدان نیروی لازم مواجه شد که به ناچار از هدف خود منصرف شد. با این وجود برخی سکوت بیست و پنج ساله حضرت را تأیید حکومت‌های وقت و آن را به عنوان نشانه رابطه با خلفای وقت و حداقل عدم اعتراض بر آنها تلقی نمودند و معتقدند علی (علیه السلام) با وجود شجاعت لازم در خود و پیری کاندیدای رقیب (ابوبکر) چرا حضرت گزینه سکوت را انتخاب کرده بود. و به تعبیر عوامانه سکوت علامت رضاست. (1)

تحلیل و بررسی

اشاره شد که اتهام سکوت حضرت در مرحله اول پذیرفته نیست، چرا که حضرت با راهکارهای مختلف درصدد به دست گرفتن حکومت و لااقل اتمام حجت برای خود بود. اما در مرحله دوم که حضرت گزینه سکوت نسبی به معنای عدم اقدام فیزیکی برای تصاحب حکومت و نه سکوت و به معنای ترک انتقاد را انتخاب نمود. در توجیه آن ادله مختلفی وجود دارد که اینک به چهار دلیل که خود حضرت بر آنها تأکید فرمودند، اشاره می‌شود.

الف. نبود انصار

فنظرتُ فاذاً لیس لی مُعین الا اهل بیتی ... . (2)
حضرت در این خطبه یاوران خود را تنها اهل بیت خویش ذکر کرده و در ادامه کلام خویش اشاره می‌کند که اقدام به قیام با این تعداد، نتیجه‌ای جز صرف شهادت ندارد، در حالی که، نه تنها آیین نوپای اسلام از آن سودی نمی‌برد، بلکه اسلام با از دست دادن رهبر و مرجعی چون حضرت علی (علیه السلام)، متحمل خسران و ثلمه‌ای می‌شد که هیچ چیز، آن را جبران نمی‌کرد.
حضرت در روایات دیگر دلیل عدم اقدام خود برای مقابله با حکومت وقت را از دست رفتن یارانی چون حمزه عموی خود و جعفر برادرش ذکر می‌کند و در مقابل یارانی چون عباس و عقیل ماندند که اهل جهاد و شهادت نبودند. (3) حضرت در جاهای دیگر تصریح می‌کند که اگر چهل تن یا به تعداد لشکر بدر و طالوت رزمنده داشتم قیام می‌کردم.

ب. فرانرسیدن وقت لازم

قیام و به دست گرفتن حکومت و به تعبیر امروزی کودتا، در گرو فراهم آمدن شرایط و علل لازم و متعددی است، که در صورت مهیانشدن بعضی، قیام با شکست مواجه خواهد شد. حضرت بر این نکته توجه کامل داشت و در تشویق و پاسخ ابوسفیان مبنی بر اقدام به بیعت و مخالفت عملی با خلیفه وقت، فرمود:
"این مانند آب تلخ و لقمه‌ای است که در گلوی خورنده‌ی آن گیر می‌کند، و مانند کسی است که میوه‌ی نارس را می‌چیند و همچنین مثل آن، مانند مثل کسی است که در زمین دیگری کشت می‌کند. اگر حرفی بگویم، مرا به حرص متهم می‌کنند، و اگر سکوت اختیار کنم، می‌گویند سکوتش به دلیل ترس از مرگ بود. (4)"

ج. حفظ وحدت مسلمین

حضرت حفظ اتحاد اسلامی و خوف از برگشت دوباره‌ی کفر را یکی دیگر از علل سکوت خویش ذکر می‌کند.
و ایم الله لولا مخافة الفرقة بین المسلمین و اَن یعود الکفر و یبور الدین لکُنّا علی غیر ما کنا لهم علیه. (5)
قسم به خدا اگر ترس اختلاف بین مسلمانان، عود کفر و نابودی دین نبود، ما بر موضع دیگری بودیم که الآن هستیم.
حضرت در جای دیگر فلسفه یاری اندک خود حکومت‌های وقت را نیز تبیین و علت آن را رجوع مردم از اسلام (ارتداد) و آسیب‌پذیری اسلام ذکر می‌کند.
فامسکتُ یدی حتی رایت راجعة الناس قد رجعت عن الاسلام یدعون الی محق دین محمد (صلی الله علیه و آله وسلم) فخشیتُ ان لم أنصر الاسلام و اهله اَن اری فیه ثلما او هدما... . (6)

د. گذشت از حق خویش

تصدی مقام حکومت برای حضرت هدف اولی و ذاتی نبود، بلکه از منظر حضرت ارزش حکومت دنیوی از ارزش یک کفش مستعمل هم پایین‌تر است. (7) بنابراین هدف از تشکیل حکومت، احیا و بسط دین مقدس اسلام است و چون حضرت با تأمل در شرایط و مقتضیات زمانه مشاهده می‌کند که صلاح اسلام و مسلمین در سکوت و دامن نزدن بر مناقشات است و با این سکوت، کیان قرآن و اسلام به خطر نمی‌افتد، هرچند حق مسلم و اختصاصی خویش به یغما برده می‌شود؛ ازاین رو، حضرت با سخاوت هرچه تمام‌تر از حق خویش چشم‌پوشی می‌کند. (8)
پاسخ این شبهه از تحلیل شبهه پیشین روشن می‌شود که خود حضرت به چرایی سکوت خود اشاره فرمودند. اما نکته درخور تأمل در کلام حضرت، اختصاص سخاوت و عفو حضرت به دنیاست و در ذیل کلامش هشدار می‌دهد که قیامتی هست و خداوند در این موضوع باید قضاوت کند. (9)

پی‌نوشت‌ها:

1. شرح المقاصد، ج3، ص 498؛ شرح المواقف، ج8، ص 386.
2. در کار خویش اندیشه کردم، دیدم که یاران من منحصر به اهل بیت خویش است و به صرف کشتن آنها راضی نشدم، چشمی که خاشاک در آن رفته بود، به هم نهادم و با اینکه استخوان گلویم را گرفته بود آشامیدم و بر گرفتگی راه نفس و بر چیزهایی بسیار تلخ‌تر از طعم علقم [گیاه بسیار تلخ] صبر ورزیدم.» (نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 26).
2. «ولو کان لی بعد رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) عمی حمزة و اخی جعفر لم ابایع کرهاً و لکنی بلیتُ برجلین حدیثی عهد بالاسلام العباس و عقیل»، (نهج السعاده، ج5، ص 219؛ کتاب سلیم‌بن قیس، ص 216؛ ح12؛ بحار، ج30، ص 15 و ج29، ص 419؛ مستدرک وسایل، ج11، ص 76).
4. «هذا ماء آجن و لقمة یغص بها آکلها و مجتنی الثمرة لغیر وقت ایناعها کالزارع بغیر ارضه، و ان اقل یقولوا حرص علی الملک و ان اسکت یقولوا جزع من الموت»، (نهج‌البلاغه، خطبه 5).
5. همان، خطبه‌ی 119، شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج1، ص 307.
6. نهج‌البلاغه، نامه 62؛ مناقب خوارزمی، ص 213؛ فرائدالسمطین، ج1، ص 320؛ رقم 251؛ تاریخ مدینة دمشق، ج42، ص 434؛ لسان‌المیزان، ج2، ص 156؛ کنزالعمال، ج5، ص 724.
7. ر. ک: نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 33.
8. به منابع شبهه پیشین رجوع شود.
9. «أما الأستبداد علینا بهذا المقام- ونحن الأعلون نسباً و الأشدون برسول الله نوطاً- فانها کانت أثرة شحّت علیها نفوس قوم و سخت عنها نفوس آخرین. و الحکم لله و المعود الیه یوم القیامة». (نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 161).

منبع مقاله :
زرشناس، زهره؛ (1391)، درآمدی بر ایران‌شناسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اوّل

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
اگر ابوبکر و عمر، غاصب خلافت بودند‌، چرا امام علی ع …اولا حضرت علی علیه السلام مطیع فرمان پیامبر صلی الله علیه و آله بود در خصوص عدم جنگ با پاسخ به ده شبهه در مورد حضرت علی ع و شهادت حضرت …پاسخبهدهشبههدرحضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز چهارشنبه در دیدار خانواده زندگینامه امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلامباسمه تعالی زندگینامه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام مقدمه امام علی ‌بن موسی زندگینامه امام حسین ع مقاله ای کامل در مورد حضرت …دومین فرزند برومند حضرت علی و در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت فاطمه ، که درود خدا زندگی نامه امام حسین عو حضرت ابوالفضل ع مسجد …خلاصه ای از زندگی نامه امام حسین عحضرت ابالفضل العباسع خاندان حضرت عباس ع در سال زندگینامه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهاباسمه تعالی زندگینامه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها فاطمه علیها السلام در نزد گالری تصاویر شهید حسن باقریگالری تصاویر شهید حسن باقری کلمات کلیدی عکس حسن باقری،تصویر حسن باقری،گالری حسن حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آلهحضرتمحمدولادت شجره‌نامه پیامبر سرپرست پیامبر دوران نوجوانی همسران و فرزندان علی در دامن امام زاده مقدس محمد ابن حسن علیه سلام در شهرستان …امامزاده محمدبن حسن علیه سلام نسب ایشان از فرزندان امام حسن مجتبی ع می باشدحکمت های امام علی علیه السّلام حدیثحکمت روش برخورد با فتنه ها اخلاقی، سیاسی درود خدا بر او، فرمود در فتنه ها، چونان روزنه زندگینامه امام حسین ع مقاله ای کامل در مورد حضرت دومین فرزند برومند حضرت علی و در روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت فاطمه ، که درود خدا بر زندگینامه امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام باسمه تعالی زندگینامه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام مقدمه امام علی ‌بن موسی‌الرضا اگر ابوبکر و عمر، غاصب خلافت بودند‌، چرا امام علی ع با خلفا اولا حضرت علی علیه السلام مطیع فرمان پیامبر صلی الله علیه و آله بود در خصوص عدم جنگ با خلفاء زندگی نامه امام حسین عو حضرت ابوالفضل ع مسجد بلال حبشی خلاصه ای از زندگی نامه امام حسین عحضرت ابالفضل العباسع خاندان حضرت عباس ع در سال هجری زندگینامه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باسمه تعالی زندگینامه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها فاطمه علیها السلام در نزد گالری تصاویر شهید حسن باقری گالری تصاویر شهید حسن باقری کلمات کلیدی عکس حسن باقری،تصویر حسن باقری،گالری حسن باقری حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله ولادت شجره‌نامه پیامبر سرپرست پیامبر دوران نوجوانی همسران و فرزندان علی در دامن پیامبر امام زاده مقدس محمد ابن حسن علیه سلام در شهرستان الیگودرز امام زاده مقدس محمد ابن حسن علیه سلام در شهرستان الیگودرز حکمت های امام علی علیه السّلام حدیث حکمت روش برخورد با فتنه ها اخلاقی، سیاسی درود خدا بر او، فرمود در فتنه ها، چونان شتر دو شهید سید جواد ذاکر بسم رب الذاکرین پاسخ برخی شبهات از زبان خود مرحوم سید ذاکر قابل توجه همه کسایی که خیلی تهمت

لینک منبع :سکوت حضرت علی (ع) در برابر غصب خلافت

علت سکوت امام علی(ع) در مقابل غصب خلافت makarem.ir/main.aspx?typeinfo=25&lid=0&catid...mid...‏ - ذخیره شده امام على(ع) این انحراف را تحمل نکرد و سکوت در برابر آن را ناروا شمرد و بارها با استدلالها و احتجاجهاى متین خود، خلیفه و هواداران او را مورد انتقاد و اعتراض قرار داد، ولى مرور ... علل سکوت امام علی (ع) در برابر غصب خلافت - سایت بنیاد علمی ... www.ravshan.net/.../193-علل-سکوت-امام-علی-ع-در-برابر-غصب-خلافت.html‏ - ذخیره شده - مشابه همان¬گونه که غصب خلافت، یکی ازمهم¬ترین و تلخ ترین حوادث تاریخ صدر اسلام است، سکوت امام علی نیز در برابر آن، بسیار با اهمیت و نیازمند تفسیر و تحلیل ... سکوت حضرت علی(ع) و علل آن www.hawzah.net/fa/Article/View/8630‏ - ذخیره شده بعد از رحلت پیامبر، بر اثر شرایط خاصی که ایجاد شده بود، حضرت علی(ع) مجبور شد ... 5 - هنگامی که دستگاه خلافت در مسائل سیاسی وپاره ای از مشکلات با بن بست ... او غوغایی در برابر خانه پیامبر برپا کرده بود وافرادی را که می گفتند پیامبر فوت ... تصاویر برای سکوت حضرت علی (ع) در برابر غصب خلافت سکوت علی علیه السلام و غصب خلافت چرا؟ - تبیان article.tebyan.net/.../سکوت-علی-علیه-السلام-و-غصب-خلافت-چرا-‏ - ذخیره شده 25 دسامبر 2007 ... پى بردن و شناختن به علل غصب خلافت نیاز به شناخت جامعه اسلامى همزمان با رحلت ... چهره درخشان حضرت على(ع) در تاریخ اسلام چنان پرفروغ است که کمتر کسى را مى توان ..... مهم ترین علل سکوت على(ع) در برابر غصب حق خود عبارتند از: ... سکوت حضرت علی (ع) در برابر غصب خلافت - راسخون rasekhoon.net/.../سکوت-حضرت-علی-(ع)-در-برابر-غصب-خلافت/‏ - ذخیره شده 19 دسامبر 2016 ... نویسنده: محمدحسن قدردان قراملکی. نقدِ شبهاتی درباره‌ی اصل نصب ائمه (ع). حضرت علی (علیه السلام) در مرحله اول درصدد مقابله با حکومت وقت برآمد و ... دلیل سکوت 25 ساله حضرت علی (ع) در مقابل غاصبان خلافت چیست ... www.soalcity.ir/node/2076‏ - ذخیره شده - مشابه 27 مه 2013 ... امام علی(ع) پس از پیامبر(ص) شایسته ترین فرد برای ادارة‌ امور جامعة‌ اسلامی بوده و در حوزة اسلام به جز پیامبر اسلام(ص) هیچ کس از نظر فضیلت، تقوا، ... چرا حضرت علی(ع) در مقابل اهانت به حضرت فاطمه(س) سکوت کردند ... www.islamquest.net/fa/archive/question/fa1450‏ - ذخیره شده - مشابه کد سایت fa1450 کد بایگانی 1351 نمایه حضرت علی(ع) و سکوت ... شیعه می گوید: فاطمه پاره ی تن حضرت محمد (ص) در زمان خلافت ابوبکر مورد اهانت قرار ... جدید را مشروع نمی دانستند به پا می خاست و با توسل به قدرت، خلافت و حکومت غصب شده را از آنان ... علت سکوت امیرالمومنین علی(ع) در مقابل غصب خلافت - سربازان اسلام sarbazaneislam.com/.../547-علت-سکوت-امیرالمومنین-علی-ع-در-مقابل-غصب-خلافت.html‏ - ذخیره شده علت سکوت امیرالمومنین علی(علیه السلام) در مقابل غصب خلافت چه بود؟ خطرهاى داخلى و خارجى و ملاحظات و موانعى، باعث شد امام على(ع) از قیام مسلحانه صرف نظر کند. اگر ابوبکر و عمر، غاصب خلافت بودند ، چرا امام علی (ع) با خلفا همکاری ... www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=5148‏ - ذخیره شده 4 جولای 2015 ... اگر ابوبکر و عمر، غاصب خلافت بودند ، چرا امام علی (ع) با خلفا همکاری می ... و صبر کردن در برابر مصائب و سکوت در برابر حقوق غصب شده به دست می ...

سکوت حضرت برابر خلافت