به گزارش شفاف، نام ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV این روزها بیشتر از قبل شنیده میشود. پزشکان می‌گویند زنگ خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از این ویروس به صدا درآمده و لازم است آگاهی‌های بیشتری به افراد جامعه به ویژه زنان داده شود. اما این ویروس چیست و به چه بیماری‌هایی منجر میشود؟ برای پیشگیری و درمان آن چه باید کرد و چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند؟ اینها سوالاتی است که دکتر آمنه حق‌گویان، متخصص زنان و زایمان، در گفت‌وگو با خبرآنلاین به آنها پاسخ داده است.
ویروس پاپیلومای انسانی چه ویروسی است؟
پاپیلومای انسانی (HPV) ویروسی است که عامل 99.9 درصد سرطان‌های دهانه رحم است که این سرطان، دومین سرطان شایع زنان در دنیاست. مثل ویروس آنفلوانزا که انواع مختلفی دارد و به شکل‌های جدیدی از بیماری منجر میشود، نزدیک صد نوع ویروس اچ‌پی‌وی داریم که همه آنها پرخطر نیستند؛ 14 نوع این ویروس پرخطر محسوب میشود که مدل 16 و 18 آن از همه خطرناک‌تر است. این ویروس با سرکوب سیستم ایمنی دهانه رحم، سرطان دهانه رحم را به وجود می‌آورد. یکی از انواع این ویروس هم، عامل زگیل تناسلی است. زگیل تناسلی، لزوما به معنای سرطان دهانه رحم نیست، بلکه نشان دهنده این است که چنین ویروسی در بدن وجود دارد و البته این ویروس، گاهی نمود بیرونی هم ندارد.
وقتی تظاهر بیرونی وجود ندارد، چطور باید از ابتلا به این ویروس مطلع شد؟
در مراحل پیشرفته، این ویروس از طریق زگیل‌های تناسلی خودش را نشان می‌دهد اما در موارد بسیاری، این ویروس در بدن افراد است و تنها راهی که می‌توانند آن را شناسایی کنند مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم است. گاهی نوع این ویروس کم‌خطر است و گاهی پرخطر، با تشخیص پزشک، این تست‌ها گاهی لازم است هر چند ماه یک بار تکرار شود که معمولا این زمان بین 6 تا 12 ماه است. بسیاری از افرادی که این تست‌ها را انجام می‌دهند و این ویروس را دارند، اگر شرایط ایمنی بدنشان خوب باشد، ظرف دو سال اغلب ویروس‌ها از بدنشان خارج میشود اما اگر دیر اقدام کنند و ویروس وارد فاز تغییرات سلولی شده باشد، شرایط درمان سخت‌تر است.
اچ‌پی‌وی چطور منتقل میشود؟
انتقال این ویروس ارتباط مستقیمی به ارتباط جنسی دارد و در افرادی که چند شریک جنسی دارند یا راه‌های محافظتی مانند استفاده از کاندوم را در نظر نمی‌گیرند بیشتر است. البته باید بگویم استفاده از کاندوم هم تاحدودی میتواند از انتقال این ویروس پیشگیری کند و کاملا کارساز نیست چون از طریق تماس پوستی با سایر نقاط آلوده در نواحی تناسلی هم امکان ابتلا وجود دارد. این ویروس همچنین در کسانی که رابطه جنسی در سن کمتر از 16 سال دارند، مصرف دخانیات داشته یا سطح ایمنی بدنشان پایین است بیشتر خطرزاست. متاسفانه در بعضی افرادی که مراجعه می‌کنند و ارتباط جنسی هم ندارند، این ویروس دیده میشود.
چطور بدون رابطه جنسی به اچ پی وی مبتلا شده‌اند؟
در پرس‌وجو از آنها می‌فهمیم ناشی از سالن‌های اپیلاسیون یا لیزر بوده؛ از آنجا که این ویروس از طریق پوست هم قابل سرایت است، وقتی این افراد در سالن‌هایی با وسایل آلوده یا در معرض دست آلوده قرار گرفته‌اند، به این بیماری مبتلا شده‌اند.
در چه سنی احتمال ابتلا بیشتر است؟
سن متوسط ابتلا 40 تا 47 سال است و دو نقطه اوج دارد که 35 تا 39 سال و 60 تا 65 سال است؛ اگر افراد تا 65 سال، دچار اچ‌پی‌وی نشده باشند، احتمال ابتلای آنها بسیار ضعیف است و دیگر به انجام تست‌های پاپ اسمیر برای غربالگری این موضوع به صورت منظم نیازی نیست.
راهی هم برای پیشگیری هست؟
واکسنی هست که افراد را در برابر ویروس پاپیلومای انسانی، مصون می‌کند. پیش از این گفته می‌شد فقط در 9 تا 26 سال و قبل از داشتن اولین رابطه جنسی، لازم است واکسن اچ پی وی تزریق شود اما در حال حاضر تحقیقات نشان داده می‌توان مرز سنی را کنار گذاشت و در سنین مختلف و حتی بعد از مواجهه جنسی، این واکسن سه‌دوره‌ای را تزریق کرد و در مصونیت افراد موثر است. این واکسن میتواند شامل حال مردان هم بشود چون سرطان آلت تناسلی و مقعد در مردان و سرطان دهانه رحم در زنان ناشی از انواع خطرناک این ویروس است.
اخیرا نام این ویروس بیشتر از قبل شنیده میشود. ا چ‌پی‌وی شیوع بیشتری پیدا کرده؟
بله در چند سال اخیر با افزایش گسترده ابتلای مراجعان به اچ پی وی و زگیل تناسلی مواجهیم. قبلا این موارد کمتر بود ولی شاید به دلیل تغییر سبک زندگی و ارتباط‌های جنسی خارج از چارچوب خانواده است که می‌بینیم اینطور گسترده و نگران کننده شده است. ما الان در نوجوان‌ها هم شاهد این بیماری هستیم که نشان می‌دهد باید بیشتر به فکر پیشگیری و درمان باشیم.
با توجه به این شیوع، باید چه کار کرد؟
در درجه اول باید آگاهی مردم را نسبت به این ویروس بیشتر کرد، باید به افراد روش‌های محافظت در رابطه جنسی را آموزش داد و برای داشتن روابط سالم جنسی فرهنگ‌سازی کرد. در مرحله بعد از نهادهای مرتبط انتظار می‌رود نسبت به واکسیناسیون ملی در برابر ویروس اچ پی وی اقدام کنند، این کاری است که در بیشتر کشورهای اروپایی هم انجام میشود و حتی به صورت اجباری از دوران مدرسه افراد را در برابر این ویروس واکسینه می‌کنند. تا زمان واکسیناسیون ملی، با توجه به قیمت بالای این واکسن، کاهش قیمت، حداقل کاری است که می‌توان از وزارت بهداشت و بیمه‌ها انتظار داشت تا افراد بیشتری برای واکسن زدن اقدام کنند. در عین حال، همانطور که گفتم بسیاری از دلایل ابتلا، این است که این ویروس از آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی اپیلاسیون و لیزر منتقل میشود بنابراین نظارت جدی و دائمی بر این فضاها ضروری است. فرهنگ مراجعه به متخصص زنان و انجام تست‌ها و چکاپ هم باید در بین زنان کشورمان مخصوصا افرادی که رابطه جنسی دارند ترویج شود، لازم است آموزش داده شود که زنان باید هر چند ماه یک بار به متخصص زنان مراجعه کرده و بدانند بسیاری از بیماری‌ها را که علائم خاصی ندارند اما خطرناک هستند، در مراحل ساده‌تر می‌توان تشخیص داد و با هزینه کمتر، درمان کرد.