دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به این که معیارهای بهداشتی برای انتخاب یک رستوران خوب در سه گروه اصلی قرار می‌گیرد، به جام‌جم می‌گوید: بهداشت محیط غذاخوری، بهداشت خدمه رستوران و تمیز بودن وسایل و ابزار سرو غذا، مواردی است که در نگاه اول باید مورد ارزیابی مشتریان قرار گیرد .
رفتار بهداشتی، مهم‌تر از نظافت ظاهری
دکتر دباغ‌مقدم در پاسخ این پرسش که آیا شیکی و تمیزی رستوران، نظافت ظاهری کارکنان و رعایت ادب و احترام از جانب خدمه میتواند الزاما و صرفا نشان‌دهنده بهداشت رستوران باشد، می‌گوید در نظر گرفتن رفتارهای بهداشتی گارسون (مهماندار) و خدمه سرو غذا بهترین گزینه برای سنجش بهداشت یک رستوران است. مثلا خدمه از نظر ظاهری، موهای مرتب و صورت اصلاح شده داشته باشند، ناخن‌هایشان کوتاه و زیر آن پاکیزه باشد و لباس فرم سفید و تمیز به تن داشته، عرق نکرده و سیگاری نباشند. هنگام سرو غذا نیز اجتناب از انتشار قطرک‌های بزاقی از طریق سرفه و عطسه و صحبت نکردن روی غذا، استفاده از دستمال تمیز برای نظافت سطح میز یا تعویض نایلون رومیزی، گرفتن لیوان و بشقاب‌ها از زیر و نه از لبه آنها و فاقد لکه بودن ظروف شیشه‌ای و قاشق و چنگال ازجمله مهمترین موارد بهداشتی است که اگر به آن عمل شود، می‌توان گفت هنگام طبخ غذا احتمال رعایت موازین بهداشتی وجود دارد .
کارت و گواهینامه آموزش بهداشت
اغلب خانواده‌ها می‌دانند با ورود به یک غذاخوری به کارت بهداشت کارگران رستوران که اغلب به دیوار نصب یا زیر شیشه میز گذاشته میشود، دقت کنند. دکتر دباغ‌مقدم می‌گوید، با وجود این که اخذ کارت و گواهینامه بهداشت خدمه غذاخوری‌ها جزو الزامات قانونی است، اما چون اغلب کارگران رستورانی تبعه کشورهای خارجی هستند و به صورت فصلی کار می‌کنند، کارت بهداشت ندارند و اکثرا کارت‌هایی در معرض دید مشتریان قرار می‌گیرد که مربوط به چند نفر از خدمه ثابت رستوران است که در تهیه و طبخ و سرو غذا دخالتی ندارند. در خصوص گواهینامه‌های آموزش بهداشت هم برخی رستوران‌ها به شکل صوری این گواهینامه‌ها را تهیه می‌کنند و در اختیار کارگران رستوران می‌گذارند .
نحوه نظارت بر رستوران‌ها
رستوران‌ها توسط دو ارگان سازمان دامپزشکی و بهداشت محیط نظارت می‌شوند و تعزیرات هم با این دو ارگان گشت مشترک دارد.
دکتر دباغ‌مقدم در خصوص وظایف این ارگان‌ها می‌گوید بازرسان سازمان دامپزشکی روی سلامت و بهداشت و ایمنی مواد گوشتی کبابسراها، جوجه کبابی‌ها و در کل هر غذاخوری که با گوشت سرو کار دارد نظارت می‌کنند. ضابطین بهداشت محیط نیز در خصوص بهداشتی بودن محیط رستوران، نظافت ابزار و وسایل پخت و پز و سرو و سلامت غذا نظارت دارند و ماموران تعزیرات هم در صورت کم فروشی و ارائه اقلام غذایی با قیمت‌های خارج از تعرفه با متخلفان برخورد و اغلب آنان را جریمه نقدی می‌کنند.
دکتر دباغ‌مقدم می‌گوید، با اشاره به این که جمعیت کلانشهری همچون تهران زیاد است و امکان دارد بازرسان با فواصل طولانی‌تری برای نظارت به یک رستوران مراجعه کنند، بهتر است خانواده‌ها خود با در نظر گرفتن ملاک‌های بارز یک رستوران خوب، از مراجعه به رستوران‌هایی که کیفیت غذایی‌شان پایین است و از بهداشت مطلوبی برخوردار نیستند اجتناب کنند.
غذای باکیفیت، مقوله‌ای جدا از بهداشت
این که یک رستوران برای طبخ غذا از بهترین مواد اولیه تازه با ارزش تغذیه‌ای بالا و شیوه طبخ صحیح استفاده کند، به تنهایی نمی‌تواند ملاک خوب بودن یک رستوران باشد. دکتر دباغ‌مقدم ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید، شاید این رستوران از نظر تغذیه‌ای غذای باکیفیتی در اختیار مشتری قرار دهد، اما ممکن است از نظر بهداشت و ایمنی هنگام تهیه غذا، مواردی را زیر پا گذاشته باشد که تهدید‌کننده سلامت غذا و مشتری باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ این پرسش که آیا قیمت بالای غذای برخی رستوران‌ها میتواند ملاک درستی برای اعتماد افراد به سلامت و مرغوبیت غذا باشد، می‌گوید: قیمت بالای غذا الزاما نشان دهنده استفاده از بهترین مواد اولیه برای تهیه غذا نیست، اما اگر این قیمت از حد متعارف آن پایین‌تر باشد باید بیشتر به کیفیت پایین غذا مشکوک شد. به گفته این متخصص بهداشت مواد غذایی، بیشتر رستوران‌ها به دلیل هزینه آب و برق و اجاره مکان و مالیات تا حدود 50 درصد روی نرخ غذاها می‌کشند، اما درباره غذاهایی که با قیمت‌های بسیار پایین‌تر از تعرفه عرضه می‌شوند، می‌توانیم بگوییم یا از حجم غذا کم یا آن که از نامرغوب‌ترین مواد غذایی استفاده می‌کنند .
ماجرای نشان ایزو 22000 و HACCP
مدتی است برخی رستوران‌ها و غذاخوری‌های سطح شهر با ارائه دو نشان یا گواهی HACCP و استاندارد ایزو 22000 محصولات غذایی خود را در گروه بهترین‌ها عرضه می‌کنند. دکتر دباغ‌مقدم می‌گوید اینها سیستم کنترل، کیفیت و ایمنی غذا و نه ارزش تغذیه‌ای آن را از زمان خرید مواد اولیه تا زمان تهیه و طبخ و سرو غذا تا روی میز مشتری مدیریت می‌کند. معمولا اغلب رستوران‌های حائز این نشان‌ها، موازین مورد نظر را بدرستی اجرا نمی‌کنند و برخی رستوران‌های غیرمتعهد نیز برای افزایش مشتریان خود با پرداخت مبالغ هنگفت به شکل صوری حائز این گواهی‌ها می‌شوند که البته رستوران‌های متعهد از این موضوع مستثنا هستند.
فاخره بهبهانی - جام‌جم