به طور کلی می‌توان کودک آزاری را اینگونه تعریف کرد:
«مجموعه رفتار‌ها یا گفتارهایی که انجام دادن یا انجام ندادنشان باعث وارد شدن نوعی آسیب عاطفی، فیزیکی به کودک شود و این احساس را در او به وجود آورد که خوب و دوست داشتنی و مورد احترام نیست و ناخواسته است.»
آمار‌ها نشان می‌دهد ۷۰ درصد آزارهایی که به کودکان از نظر عاطفی و جسمی وارد میشود، از سوی غریبه‌ها نیست و در چارچوب خانواده و به وسیله مراقبان و افراد نزدیک اتفاق می‌افتد.
مصادیق عاطفی کودک آزاری
تو را نمی‌خواستم
ما موارد متعددی را می‌بینیم که والدین یا یکی از آنها مثلا به فرزند ۶ - ۷ ساله‌شان می‌گویند ما نمی‌خواستیم تو به دنیا بیایی و مامان اتفاقی تو را باردار شد و گرنه همین دو تا بچه برایمان کافی بود. البته حالا خیلی دوستت داریم.
برخی مادر‌ها هم به محض بروز مشکلی با همسرشان، به کودک می‌گویند اگر تو نبودی، حتی یک روز هم با پدرت زندگی نمی‌کردم!
این حرف‌ها احساس زیادی و ناخواسته بودن شدیدی به کودک می‌دهد و فکر می‌کند وجودش در این دنیا ناخواسته بوده یا باعث رنج مادرش شده است و اگر او به دنیا نمی‌آمد، والدینش می‌توانستند زندگی راحت تری داشته باشند.
گاهی هم پدر یا مادر به بچه می‌گویند‌ای کاش تو هیچ وقت به دنیا نمی‌آمدی یا خیلی وقت‌ها می‌شنویم به کودک می‌گویند:«کی میشود من بمیرم و از دست تو راحت شوم...!»
سختی به خاطر تو
پدر و مادری که مدام به فرزندشان می‌گویند من به خاطر تو از تمام خوشی‌ها و تفریحات چشم پوشی کرده‌ام، او را آزار می‌دهند.
همه ما می‌دانیم وظیفه نگهداری و مراقبت از بچه‌ها بر عهده والدین است و هر آنچه برای فرزندشان انجام می‌دهند جزو وظایفشان است.
این اصولی نیست که در این راه خود را از تمام لذت‌ها، تفریح هاوارتباط‌ها محروم کنند و اگربه دلیلی مجبور به انجام این کار هستند، بیان آن کار درستی نیست و مصداق کودک آزاری است.
به اسم صدا نزدن کودک
متاسفانه برخی پدر و مادر‌ها فرزندشان را با عبارت‌ها و واژه‌هایی مثل:«هی بچه»، «هی پسر»،
«هی دختر» و... صدا می‌زنند. برخی هم ناسزایی چاشنی این لقب می‌کنند.
انتخاب نامی نامناسب
یکی از مصادیق کودک آزاری عاطفی که خیلی‌ها از آن غافلند این است که نامی را روی کودک بگذاریم که بالقوه پتانسیل این را داشته باشد که دوستانش در مدرسه یا اطرافیان آن را تمسخر کنند.
گاهی اسمهایی برای کودکان انتخاب میشود که بسیار قدیمی و مهجور هستند و باعث می‌شوند همیشه از داشتن آن احساس سرافکندگی کنند.
مقایسه کودک با دیگران
برخی فکر می‌کنند این کار باعث پیشرفت و الگو برداری کودک میشود ولی این کار فقط احساس خودکم بینی را به کودک می‌دهد و این احساس را به کودک می‌دهد که از نظر والدینش دوست داشتنی نیست.
سکوت
قهر کردن پدر یا مادر که به آن تنبیه سکوت می‌گویند و قطع رابطه کلامی به مدت چند ساعت تا چندروز با کودک به نشانه دلخوری، آسیب شدیدی به او می‌زند.
سبک کلامی نادرست
در برخی خانواده‌ها، سبک کلامی‌ای به عنوان یک فرهنگ رایج وجود دارد و اعضای آن به صورت عادی در جمله‌هایشان دشنام به کار می‌برند و فکر نمی‌کنند این خشونت کلامی چقدر میتواند برای بچه ازنظر روانی آزار دهنده باشد.
انتظارهای غیر واقع بینانه
برخی پدر و مادر‌ها انتظارهای نامناسب با سن و توانایی از فرزند خود دارند.
مثلا «: توقع دارند نوزاد از شب تا صبح بدون اینکه بیدار شود بخوابد در حالی که چنین چیزی امکان ندارد. برخی هم از کودک نوپا انتظار دارند ۳۰ دقیقه بدون اینکه تکان بخورد، گوشه‌ای بنشیند.
برآورده کردن چنین انتظارهایی فرا‌تر از توانایی یک کودک و مصداق آزار است.
گاهی پدر یا مادر افسرده‌ای را می‌بینیم که باعث می‌شوند فرزندشان از کودکی بترسد چون می‌ترسند اگر زیاد بدود، راه برود، بلند حرف بزند و... حوصله پدر یا مادرش سر برود.
آزارهای عاطفی هنگام طلاق
طلاق ممکن است برای بچه‌ها آسیب رسان باشد اما شیوه طلاق و تعامل همسران با هم و فرزندان، در شدت این آسیب تاثیر بسزایی دارد.
خیلی وقت‌ها می‌بینیم یکی از والدین که معمولا پدر است، بچه‌ها را گرو می‌گیرد تا همسر سابقش حاضر شود از گرفتن مهریه‌اش صرفنظر کند...!این رفتار یکی از بزرگترین جنایتهای عاطفی است.
برخی از پدر و مادر‌ها هم روش ظالمانه دیگری را به کار می‌برند و به فرزندشان می‌گویند:
«پدر یا مادرت تو را دوست ندارد که می‌خواهد طلاق بگیرد یا خانواده‌اش خیلی آدمهای بدی هستند»
این رفتار‌ها چنان آسیب‌های عاطفی شدیدی به کودک وارد می‌کند که جبرانشان سخت خواهد بود.
محمد بیک/جام جم