به گفته معاون بهداشتی وزیر بهداشت، سالانه 700 هزار نفر به دلیل هزینه‌های بالای درمان، زیر خط فقر می‌روند که بسیاری از این بیماران را مبتلایان به سرطان تشکیل می‌دهند.
یکی از عمده‌ترین دردسرهای این بیماران، تامین هزینه داروهای شیمی درمانی است؛ به گونه‌ای که تهیه این داروها، خارج از توان مالی بسیاری از خانواده‌های ایرانی است، اما حالا براساس خبرهای تازه‌ای که از وزارت بهداشت رسیده، قرار است هزینه داروهای شیمی‌درمانی در نیمه دوم امسال با کاهش قیمت چشمگیری مواجه شود.
روز گذشته، رئیس سازمان غذا و دارو از اجرای طرح جدید وزارت بهداشت برای حمایت از بیماران مبتلا به سرطان خبر داده و به فارس گفته است که از مهر امسال، هزینه داروهای شیمی‌درمانی بیماران مبتلا به سرطان در بیمارستان‌های دولتی نصف میشود و همه داروهای مورد نیاز آنها نیز در بیمارستان تامین میشود. این خبر به این معناست که سهم 10 درصدی بیماران نصف خواهد شد.
به گفته رسول دیناروند، طرح جدید وزارت بهداشت در تمام بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی ارائه کننده خدمات شیمی‌درمانی که حدود 80 مرکز در کشور است، اجرا میشود. در این مراکز هزینه داروهای شیمی درمانی مورد حمایت قرار می‌گیرد و تمام داروهای مورد نیاز در محل تامین و در همان مرکز تزریق میشود تا جلوی سوءاستفاده‌های احتمالی نیز گرفته شود.
در این طرح که به تائید وزیر بهداشت رسیده است و طی روزهای آینده ابلاغ میشود، قرار است کیفیت خدمات درمانی به این گروه از بیماران نیز در بخش دولتی ارتقا پیدا کند.
هم‌اکنون تامین هزینه این داروها به این شکل است که 90 درصد هزینه به عنوان سهم دولت و 10 درصد نیز سهم بیمار به حساب می‌آید، اما در طرح جدید وزارت بهداشت، مقرر شده است که سهم بیمار به 5 درصد کاهش پیدا کند.
یعنی در طرح جدید، 5 درصد به سهم دولت اضافه شده است و در مقابل، 5 درصد از سهم هزینه های درمانی مبتلایان به سرطان کم شده است.
آن گونه که وزارت بهداشت اطلاع رسانی کرده، این طرح در مهر امسال در تمام مراکز شیمی‌درمانی دولتی برای بیماران سرپایی و بستری اجرا میشود و پزشکان موظف هستند بر اساس پروتکل ابلاغی که طی روزهای آینده ابلاغ میشود، عمل کنند.
معاون دارویی وزیر بهداشت تاکید کرده است با توجه به اینکه این داروها حتما باید در همان مرکز دولتی تزریق شود و بیرون نرود، با این کار هم از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری میشود و هم سلامت دارو به خطر نمی‌افتد، زیرا ممکن است دارو از سوی بیمار در شرایط غیر استاندارد جابه‌جا شود، اما با تزریق دارو در همان مرکز درمانی که دارو از آن تهیه شده است، دیگر نیازی به جابه‌جایی داروهای شیمی‌درمانی وجود نخواهد داشت.
5 درصد کاهش، رقم کمی نیست
بر اساس آمارهای رسمی، هرساله حدود 90 هزار شهروند ایرانی به سرطان مبتلا می‌شوند و هم اکنون نیز حدود 300 هزار بیمار مبتلا به سرطان در کشور وجود دارد.
وزارت بهداشت می‌گوید که سالانه 2000 میلیارد تومان از اعتبارات کشور را صرف درمان این بیماران می‌کند، اما با وجود این همچنان بیماری سرطان به عنوان سومین عامل اصلی مرگ و میر در بین ایرانی‌ها شناخته میشود.
جدای از این 2000 میلیارد تومان اعتبار دولتی، خود بیماران مبتلا به سرطان نیز بخش زیادی از درآمدهایشان را صرف درمان این بیماری می‌کنند؛ به گونه‌ای که به گفته معاون بهداشتی وزیر بهداشت، هر بیمار مبتلا به سرطان، حداقل سالی 20 میلیون تومان برای درمان سرطان، هزینه می‌کند.
همین بالا بودن هزینه‌های درمان سرطان باعث شده که هر ساله تعداد زیادی از بیماران، از فرآیند درمان انصراف دهند و زندگی‌شان را به دست تقدیر بسپارند.
دکتر پدرام فدوی، سرطان‌شناس و متخصص آنکولوژی و رادیوتراپی نیز درباره هزینه‌های شیمی درمانی به جام‌جم می‌گوید: به طور متوسط میشود گفت که هزینه یک دوره کامل شیمی‌درمانی برای سرطان‌های شایعی مثل سینه، روده و معده، بین 15 تا 20 میلیون تومان در بیمارستان‌های دولتی هزینه دارد. در این بین معمولا چهار تا پنج میلیون تومان از هزینه‌های شش دوره شیمی‌درمانی را خود بیماران پرداخت می‌کنند.
البته به گفته این متخصص، بسیاری از این بیماران فقط به یک دوره شیمی‌درمانی نیاز ندارند و با این حساب می‌بینیم که گاه هزینه شیمی‌درمانی در بیمارستان دولتی برای چند دوره درمان، به مرز 20 میلیون تومان هم می‌رسد.
بنابراین می‌بینیم که همین درصد هزینه‌ای هم که بیمار برای شیمی‌درمانی پرداخت می‌کند، رقم کمی نیست و نصف شدن همین هزینه میتواند کمک بزرگی برای مبتلایان به سرطان باشد.
البته نباید فراموش کرد که هزینه درمان سرطان فقط محدود به هزینه‌های شیمی‌درمانی نیست و پیگیری درمان‌هایی مثل جراحی یا رادیوتراپی هم منوط به پرداخت هزینه‌های میلیونی است و به همین دلیل انتظار می‌رود وزارت بهداشت برای کاهش هزینه این درمان‌های تکمیلی هم اقدامی حمایتی انجام دهد.
فقط داروهای تائید شده حمایت میشود
برای درمان انواع سرطان‌ها، داروهای مختلفی در فرآیند شیمی‌درمانی استفاده میشود. حال پرسشی که در این میان مطرح میشود این است که وزارت بهداشت و بیمه‌ها، کدام گروه از این داروها را تحت پوشش قرار می‌دهند؟
رئیس سازمان غذا و دارو خاطرنشان کرده است که تعداد کل اقلام داروهای شیمی‌درمانی بیش از صد قلم است که قرار است این صد قلم دارو در فهرست گروه‌های سه گانه، تنظیم شوند.
این گروه‌های سه‌گانه‌ای که دیناروند به آن اشاره کرده، با توجه به اثرگذاری دارو تقسیم‌بندی شده‌اند.
گروه اول این داروها، داروهای خط اول شیمی‌درمانی هستند که به گفته این مقام مسئول، کاملا تائید شده هستند و هیچ شبهه‌ای در مورد هزینه و اثربخشی آنها وجود ندارد. این داروها به محض اینکه از سوی پزشک متخصص بیماران مبتلا به سرطان در بخش دولتی تجویز شود، مورد حمایت دولت قرار می‌گیرد.
دکتر فدوی نیز توضیح می‌دهد که گروه اول این داروها شامل داروهایی مثل هرسپتین برای درمان سرطان سینه است؛ یعنی داروهایی که برای درمان بیمار ضرورت دارد و خاصیت درمانی آن کاملا به تائید مراجع علمی رسیده است.
دولت متعهد شده است که 95 درصد هزینه این گروه از داروهای شیمی‌درمانی را تقبل کند.
دسته دوم این داروها که معاون وزیر بهداشت به آن اشاره می‌کند، داروهایی است که با توجه به عوارض جانبی باید بر اساس پروتکل‌های خاصی تجویز شود و اگر در این پروتکل‌ها تجویز شوند مورد حمایت قرار می‌گیرد، ولی هنوز در مورد درصد حمایت دولت از این گروه داروها، تصمیم نهایی گرفته نشده است.
دکتر فدوی درباره این داروها نیز تاکید می‌کند که خاصیت درمانی این گروه از داروها مثل داروی «آواستین» برای درمان سرطان روده بزرگ، تائید شده است، ولی این گروه دوم از داروها باید طبق ضوابط خاصی از سوی پزشک مصرف شود، مثلا برخی داروهای شیمی‌درمانی هستند که باید فقط دز خاصی از دارو مصرف شود یا فقط در بازه زمانی معینی، دارو به مصرف برسد.
وزارت بهداشت تقبل کرده است که این گروه دوم از داروهای شیمی‌درمانی را در صورت رعایت کردن این شرط و شروط‌ها، تحت حمایت بیشتر خود قرار دهد.
اما دسته سوم داروهای شیمی‌درمانی، داروهایی هستند که به گفته دیناروند هزینه ـ فایده آنها قابل توجیه نیست و دولت نمی‌تواند این داروها را تحت حمایت قرار دهد. وی تاکید کرده است: اگرچه ممکن است تجویز این گروه از داروها برای مدتی درد و ناراحتی بیماران را کم کند، اما چون اعتبارات دولتی محدود است، ما باید بودجه‌ها را در جایی هزینه کنیم که قابل دفاع باشد و هزینه ـ اثربخشی بالاتری داشته باشد.
دکتر فدوی نیز درباره این داروها یادآوری می‌کند: دسته سوم داروهای شیمی‌درمانی، عمدتا در زمره داروهای جدیدی هستند که تازه کشف شده‌اند. قیمت این داروها بسیار گران است و اثربخشی قطعی آنها هنوز اثبات نشده است، به همین دلیل این داروها معمولا فقط چند ماه به عمر بیمار اضافه می‌کنند و عمدتا در کشورهایی مصرف میشود که همه داروهای شیمی‌درمانی تحت پوشش کامل دولت است.
همچنین به گفته مسئولان وزارت بهداشت، این طرح فقط در بیمارستان‌های دولتی و به منظور ارتقای کیفیت خدمات درمانی در بخش دولتی اجرا میشود، اما همچنان بیمارستان‌های خصوصی می‌توانند داروهای شیمی‌درمانی را با پوشش 90 درصدی دولت در اختیار بیماران مبتلا به سرطان قرار دهند.
امین جلالوند - گروه جامعه