رعایت نکردن رژیم غذایی متناسب نیاز بدن منجر به کوتاهی قد، سوء تغذیه، کاهش بهره هوشی و افت تحصیلی می شود.
این کارشناس تغذیه در گچساران ادامه داد: حذف وعده صبحانه و استفاده از مواد ناسالم غذایی در میان وعده ها از آسیب های مهم در رژیم غذایی روزانه کودکان و نوجوانان در سنین مدرسه اسـت.
دارابی افزود: 25 درصد انرژی روزانه بدن از طریق وعده صبحانه تامین می شود و مسئولان مدارس و والدین باید پیامدهای منفی خودداری از خوردن صبحانه را به دانش آموزان تذکر دهند.
صرف شام در ساعات نخست شب، خوابیدن به موقع کودکان و سحرخیزی والدین از تکنیک هایی اسـت که میل کودکان به خوردن وعده صبحانه را افزایش می دهد.
دارابی بهترین مواد غذایی وعده صبحانه را یک لیوان شیر به همراه پنیر و گردو، یک لیوان شیر با عسل و گردو، یک لیوان شیر و ساندویج تخم مرغ و یک لیوان شیر با کره و مربا ذکر کرد.
خوردن سه میان وعده سالم مانند نخود و کشمش، انواع مغزها و ساندویج های خانگی در فواصل زمانی منظم برای کودکان ضروری اسـت.
این کارشناس تغذیه با اشاره به شایع بودن بیماری فشارخون و عارضه های چاقی و لاغری مفرط در برخی کودکان، بر لزوم توجه جدی والدین به آموزش های لازم در زمینه تغذیه سالم کودکان در رسانه ها تاکید کرد.
تغذیه نامناسب عامل بیماری های فشارخون، قلبی و عروقی، دیابت و انواع سرطان اسـت.
وی افزود: کمبود ید، آهن، کلسیم، روی، ویتامین هایی مانند A و D از شایع ترین کمبودهای کودکان ناشی از رفتارهای نادرست تغذیه ای اسـت که درصورت نیاز و با مشورت پزشک باید با مکمل ها جبران شود.
خودداری از مصرف میوه، سبزیجات خام، شیر، گوشت و مصرف بی رویه شکلات و تنقلات شور از مهمترین عادات بد رژیم غذایی کودکان در سنین مدرسه اسـت که درصورت اصلاح این رفتارها با استفاده از آموزش در مدارس و رسانه های ارتباط جمعی زمینه پیشگیری از سوء تغذیه و بسیاری از بیماری ها در سنین بزرگسالی را فراهم می کند.
به گفته متخصصان برای تامین نیازهای غذایی، هر روز باید در برنامه غذایی خود از چهار گروه اصلی مواد غذایی استفاده کنیم:
گروه شیر و لبنیات:
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و بستنی اسـت. اگر حجم یک لیوان را 240 میلی لیتر در نظر بگیریم، ارزش غذایی یک لیوان شیر کم چرب ، با یک لیوان ماست کم چرب، با یک قوطی کبریت پنیر و با یک لیوان کشک معادل اسـت.
گروه گوشت، حبوبات و مغزها:
این گروه شامل انواع گوشت ها مانند گوشت قرمز (گوشت گوسفند و گاو)، گوشت سفید (گوشت مرغ، ماهی و پرندگان)، تخم مرغ، حبوبات (نخود، لوبیا، عدس، باقلا، لپه و ماش) و مغزها (گردو، بادام، فندق و پسته) اسـت. ارزش پروتئینی سه قطعه گوشت خورشی متوسط پخته، با یک عدد قسمت پایین ران یک مرغ بزرگ پخته، با نصف سینه یک مرغ کوچک پخته، با یک لیوان حبوبات پخته، با نصف لیوان انواع مغزها و با دو عدد تخم مرغ برابر اسـت.
گروه نان و غلات:
سومین گروه مواد غذایی شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، گندم ، جو و ذرت اسـت؛ ارزش غذایی 30 گرم از انواع نان، مثلا یک کف دست نان سنگک اسـت.
گروه میوه ها و سبزی ها:
این گروه شامل انواع میوه ها و سبزی ها اسـت که ویتامین ها و مواد معدنی بسیار زیادی دارند. سبزی ها و میوه هایی مثل گشنیز ، جعفری ، نعناع، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای ، ساقه سبز پیازچه ، پرتقال، نارنگی ، لیمو، نارنج، کیوی و توت فرنگی سرشار از ویتامین C هستند.
سبزی های دارای رنگ سبز تیره، زرد تیره و نارنجی مانند اسفناج، هویج ، گوجه فرنگی و میوه هایی مثل طالبی، زردآلو و شلیل ، ویتامین A مورد نیاز بدن را تامین می کنند. زیتون و سبزهایی که برگ سبز تیره دارند، دارای ویتامین E هستند.
گروه فعالیتهای قرآنی: معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران از ارائه قرآنی آموزههای شهروندی همراه با آموزشهای میدانی در طرح بینات ۲ خبر داد.
بخش قرآن تبیان
تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، امیر قاسمی، معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران اظهار کرد: شهروندان، تنها افرادی از جامعه نیستند که چشم به اقدامات دولت دوختهاند تا به حل مشکلات مختلف آنان بپردازد، بلکه اجزایی از یک سیستم هستند که هر کدام کارکرد مشخصی دارند که ایجاد نظم در حوزههای مختلف، مستلزم کارکرد صحیح هر یک از این عناصر در کنار سایر مؤلفههای مؤثر است.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران ادامه داد: انسان در طول تاریخ همواره تحت قوانین و الگوهایی که جامعهاش از او انتظار داشته زندگی کرده است، اما ما انسانها به صرف پیروی از الگوهایی خاص تبدیل به شهروندانی خوب نمیشویم. برای یک شهروند خوب بودن پیش از هر چیز باید انسان خوبی بود یعنی کسی که پایبند اصول اخلاقی است و در هر شرایطی ارزشهای انسانی را زیر پا نمیگذارد.
قاسمی با اشاره به اینکه والدین باید سه مهارت اصلی به فرزندان خود بیاموزند که این مهارتها شامل احترام به دیگران، مسئولیتپذیری خلاقیت و اعتماد به نفس میشود، تصریح کرد: یک شهروند مسئول و معتمد ابتدا در محیط خانواده پرورش پیدا میکند.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران اظهار کرد: اولین وظیفه والدین در قبال تربیت شهروندان آینده آن است که الگوهای خوبی برای فرزندانشان باشند مثلا همواره از خط عابر پیاده عبور کنند و مراقب باشند برای دیگر شهروندان مزاحمت ایجاد نکنند.
وی ادامه داد: شهروندی و جزء یک جمع بودن همواره مسئولیتهایی را ایجاد میکند و این عضویت هم مسئولیتی برای ما ایجاد میکند و هم ما را نسبت به جمع دارای حقی خواهد کرد و به عبارتی شهروندی یعنی مشارکت در سطوح مختلف امور اجتماعی.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران با بیان اینکه بیایید با هم اصول همسایهداری را تمرین کنیم، افزود: باید همواره امانتدار باشیم، تجسس نکنیم، حسادت نکنیم، به فکر سودجویی نباشیم، فخرفروشی نکنیم، همیشه با متانت رفتار کنیم، رعایت حق همسایه را داشته باشیم. یکی از مسائلی را که میتوان در راستای نهادینه شدن قرآنآموزان در مدارس آموزش داد، این است که به قرآنآموزان آموزش دهیم شهروندی یعنی تو، در مدرسه هنگام پائین آمدن از پلهها و تعطیلی مدرسه رعایت حال هم کلاسیهای خود را داشته باشی و ... .
قاسمی اظهار کرد: به طور کلی میتوان وظایف شهروندان را در چند مورد خلاصه کرد که آشنایی با حق و حقوق خویش در جامعه شهری، سعی و تلاش برای مشارکت در اداره امور شهر، افزایش حس تعلق خاطر به محله و شهر محل سکونت و آشنایی با وظایف و تکالیف شهری از این وظایف است.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران افزود: آموزش شهروندی یکی واقعیت اجتماعی است که از طریق آن مجموعه به هم پیوستهای از وظایف، حقوق، تکالیف و مسئولیتها و تعهدات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی به وجود میآید و سبب انتقال دانش، مهارتها و ارزشها از نسلهای بزرگسال به نسلهای نرسیده و ناپخته برای زندگی اجتماعی میشود.
وی ضمن تأکید بر توانمندسازی شهروندان از طریق آموزشهای شهروندی، گفت: توانایی در برخورد منطقی و سنجیده در جهت حل و فصل رضایتبخش معضلات، توانایی در کار کردن با دیگران و پذیرفتن مسئولیتهای اجتماعی، توانایی درک و تفاهم و تحمل تفاوتهای فرهنگی، توانایی حل تعارضات خود با دیگران با روش مسالمتآمیز و توانایی درک و شناسایی هنجارهای فرهنگی باید در این راستا نهادنیه شود.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران در رابطه با اینکه آموزش مشارکت در امور شهری چگونه همراه با آموزههای قرآنی نهادینه میشود نیز تصریح کرد: گسترده شدن توانایی شهروندان، تقویت حس اعتماد اجتماعی، تقویت حس همکاری میان شهروندان، تقویت حس تعلق اجتماعی شهروندان به شهر و زندگی شهری را میتوان از سیره عملی ائمه معصومین(علیهم السلام) و آیات الهی قرآن استخراج کرد.
قاسمی در ادامه بیان کرد: برای بهبود آموزشهای علمی و کاربردی قرآنآموزان طرح مبارک بینات ۲، همراه با آموزشهای شهروندی و تحقق بخشیدن موضوعات شهروندی این کار انجام میشود و قرآنآموزان در کنار پرداختن به امر مبارک قرآن کریم، با آموزه های شهروندی آشنا میشوند.
وی با بیان اینکه یکی از سیاستهای معاونت امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران در راستای نهادینه کردن آموزههای شهروندی، ارائه آموزهها با لسان قرآن است، افزود: در این زمینه در یک اقدام جداگانه به بحث آموزش میدانی قرآنآموزان نیز خواهیم پرداخت که طی اجرای آن، همراه با همافزایی و سفرهای زیارتی و انجام آموزشهای میدانی از طریق مربی طرح بینات و نیز یکی از کارشناسان حوزه شهروندی، علاوه بر کسب معنویت آموزشهای شهروندی را از لسان قرآن به صورت میدانی در بین قرآنآموزان نهادینه میکنیم.
قاسمی در ادامه تصریح کرد: طی اجرای طرح آموزش میدانی، علاوه بر اجرای طرح بینات در مدارس و ارائه آموزههای شهروندی از لسان قرآن برای اینکه همافزایی نیز داشته باشیم و عملکرد را بالا بیاوریم تا در میان قرآنآموزان نهادینه شود، با یک برنامهریزی دقیق از هفته آینده با بکارگیری تعداد ۱۰ اتوبوس (برنامه اتوبوس شهروندی) قرآنآموزان را علاوه بر اینکه به سفرهای زیارتی خواهیم برد، از طریق میدانی با آموزههای شهروندی آشنا خواهیم کرد.
معاون امور اجتماعی، فرهنگی شهرداری منطقه ۱۰ تهران بیان کرد: همچنین، طی دهه فجر انقلاب اسلامی امسال نیز نمایشگاه آثار قرآنآموزان طرح بینات ۲ با موضوعات بیست گانه شهروندی در مجتمع شهید غنیپور منطقه ۱۰ تهران برگزار خواهد شد.
قاسمی در پایان تصریح کرد: این آثار قرآنآموزان در قالب کاردستی با موضوعات حقوق شهروندی، روزنامه دیواری با موضوع فرهنگ آپارتمان نشینی و ... برگزار میشود و عموم مردم به ویژه خانوادههای قرآنآموزان میتوانند از آن بازدید کنند.
کارشناسان معتقدند کیف و کفش غیر استاندارد و سنگین به سلامت دانش آموزان، آسیب میرساند لذا همه وسایل مورد نیاز بچهها باید مناسب و متناسب سن و توانایی جسمی آنها باشد.
رئیس السادات با اولویت کوله پشتیهای استاندارد برای کودکان، گفت: حمل کیف و کفش سنگین و وسایل اضافه باعث آزار بچهها در زمان حضور در مدرسه میشود.
او با اشاره به کوله پشتیهای مناسب و سبک با بندها و نوارهای پهن، افزود: پا، عضو بسیار مهم بدن اسـت، کفش بچهها میبایست؛ سبک و به اندازه پا کودکان باشد. به نظر من کوله پشتی از مهترین لوازم همراه دانش آموزان اسـت.
والدین باید برای داشتن کودکی تندرست و سالم به نکات آموزشی خرید لوازم تحصیلی استاندارد، تغذیه و بهداشت بچهها توجه بیشتری کنند.
احسان
قیصری، روانشناس اجتماعی در ادامه افزود: لباس یک دست و هماهنگ که ما به
نام لباس فرم آنرا معرفی میکنیم در مدرسه توازن فرهنگی و رفتاری ایجاد
میکند این کار باعث میشود تنها چیزی که در مدرسه مهم جلوه کند تحصیل و
رقابت تحصیلی باشد و ذهن بچهها بیشتر متوجه درس و مطالعه شود. لوازم
التحریر داخلی از نظر روانشناسی و فرهنگی ارتباط بیشتری با بچه ها برقرار
میکند حتی میتواند در آموزش تصویری موثر باشد.
او درخصوص مشخصههای شکل و طرحهای نوشت افزار مناسب گفت: هرچه شکل ظاهری لوازم تحصیل دانش آموزان، برگرفته از فرهنگ عمومی کشور باشد، کودکان درامر تحصیل موفق ترخواهد بود. لوازم التحریر زیبا و مناسب می تواند بر روحیه بچهها تاثیر مثبت داشته باشد.
دانش آموزان در مدارس در معرض بیماری های پوست و مو هستند که قابل انتقال باشد.پس لزوم بهداشت در مدارس کاملا مشهود اســت.
گفتوگو با دکتر نیلفروشزاده، متخصص پوست به مناسبت آغاز فصل مدارس
الهه رضاییان
اگر بخواهید فهرستوار از عوامل تهدیدکننده سلامت پوست و موی بچههایی که مدرسه میروند نام ببرید، در ابتدای فهرست به چه مواردی اشاره خواهید کرد؟
در مورد موی بچههای مدرسهای و قطعا در مورد شپش هشدار خواهم داد و در مورد پوست هم با توجه به خشکشدن هوا در فصل پاییز و زمستان و استفاده از مرطوبکنندهها برای پیشگیری از آن و نحوه صحیح شستشوی پوست لطیف بچهها توصیههایی خواهم داشت.
پس اول در مورد پوست، به خصوص ترکهای پوستی در بچههای مقطع ابتدایی بفرمایید.
شاید برای مادران گرامی که تازه فرزندشان را به مدرسه فرستادهاند، تعجبآور باشد که چرا پوست کودکشان که تا امروز مشکل خشکی نداشته، حالا پوسته پوسته شده و پوست کنارههای ناخن او ترک خورده اســت.
عامل این خشکی میتواند شستشوی مکرر دستها باشد به خصوص با صابونهای مایع که از استاندارد بودنش مطمئن نیستیم. البته خود آب هم چربیهای موجود روی پوست را از بین میبرد و پوست را خشک میکند.برای پیشگیری از این مشکل به فرزندتان در مورد رعایت بهداشت و شستشوی دستها بعد از دستشویی رفتن در مدرسه یا قبل از خوردن خوراکی بگویید
و از او بخواهید بعد از هر بار شستن دستها از کرم مرطوبکننده ساده مانند وازلین استفاده کند که رطوبت پوست دستهایش حفظ شود.از بچهها بخواهید از شستن بیش از حد دستها بپرهیزند و در مورد پوشیدن دستکش هم به آنها تاکید کنید تا پوستشان از هوای سرد و خشک حفظ شود.
به حمام رفتن بچهها هم اشاره کردید. مگر نکته خاصی برای آن وجود دارد؟
خیلی از ما بچههایمان را عادت دادهایم هر روز حمام بروند ولی این عادت در فصل پاییز و زمستان میتواند مشکلساز شود.زیرا پوست لطیف آنها زمان این را پیدا نمیکند که با ترشح چربیهای طبیعی، سطح خود را بپوشاند.
نکته مهمتر اینکه بچهها از دوش آب داغ گرفتن لذت میبرند ولی ماندن بیش از حد آنها در حمام به پوستشان آسیب میزند بنابراین نباید به فرزندتان اجازه دهید دوش آب داغ بگیرد.در حمام دمای آب را متعادل نگهدارید و به جای صابون از شویندههای مخصوص پوست کودک استفاده کنید.آنها را عادت بدهید بعد از حمام حتما پوست پاها، بهخصوص پاشنه پا و دستها را چرب و مرطوب کنند.
در مورد پیشگیری از شپش و رعایت بهداشت موها چه توصیههایی دارید؟
درست اســت که رعایت بهداشت موها، شستشو و شانه کردن آن به خصوص در مورد دختر بچهها که موهای بلندی دارند و مقنعه هم میپوشند، مهم اســت اما شپش یک مشکل بهداشتی نیست و بیشتر جنبه فرهنگی دارد.
اگر به محض گزارش خارشهای سر به وسیله کودک، والدین موهای او را بررسی و به موقع به متخصص پوست مراجعه کنند، درمان ساده شپش که همان شامپوی مخصوص اســت، کافی اســت و این حشره به خانواده و افراد دیگر منتقل نمیشود.کمتوجهی و اهمیت ندادن، باعث شیوع یک مشکل در مدرسه و محیط کار خواهد شد که به نظر من این کمتوجهی از یک فقر فرهنگی میآید نه چیز دیگر.
والدین آگاه میدانند با مراجعه سریعتر و به محض مشاهده اولین علایم بالینی، بعد از یک بار استفاده از شامپوی مخصوص، دیگر فرزندشان ناقل شپش نخواهد بود و میتواند به مدرسه و مهد برود.هر چند توصیه میشود تا یک هفته از شامپو استفاده شود تا تخمهای چسبیده به مو هم از بین برود، اما کودک میتواند به مدرسه برود تا از درسهایش عقب نیفتد.
برخی کودکان چند ماه اســت بیمارند و بیتوجهی به علامتها باعث میشود این بیماری را به دهها نفر دیگر منتقل کنند و والدینشان هم تمایلی به بررسی و مراجعه ندارند.این گروه باید بدانند درمان نکردن شپش میتواند تاثیرات بدی روی سلامت فرزندشان بگذارد.
به نظر میرسد حتی بالابودن سطح فرهنگی خانوادهها و جامعه برای پیشگیری از مشکلات پوست و مو مانند شپش موثر باشد. منظورم استفاده از وسایل مشترک اســت.
کاملا درست اســت؛ بچهای که آموخته هر کس باید شانه مخصوصی داشته باشد، از کلاه و شال گردن کسی استفاده نکند و بهداشت را رعایت کند، کمتر در معرض مشکلات اینچنینی اســت ولی شپش را در هر طبقه اجتماعی و اقتصادی میبینیم و ابتلای بچهها به این مشکل شایع که نه فقط در ایران بلکه در جهان گسترده اســت، نباید باعث آشفتگی خانوادهها و سرزنش آنها شود.
خارش سر به خصوص خارش پشت سر و کنارههای گوش در بچههای مدرسهای باید بررسی شود. علت شیوع این مشکل در چند سال اخیر ترس والدین از بررسی این مشکل و احتمال متهم شدن آنها به رعایت نکردن بهداشت اســت در حالی که وجود شپش نشانه رعایت نکردن نظافت نیست.
چکیده
امروزه، در دنیای جدیدی که به «دنیای همراه» معروف اســت و تقریباً همه روز، شاخص های دانش و مهارت های زندگی در آن از نو تعریف می شود، یکی از مهم ترین مسائلی که توجه اغلب صاحب نظران و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده، رویکرد طرح نوین «تربیت دینی» در حوزه نظام آموزش و پرورش اســت. هر چند پس از پیروزی انقلاب اسلامی توجه به تربیت دینی دانش آموزان در صدر برنامه های وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت، تا آنان را برای زندگی کردن در یک جامعه الهی - آرمانی آماده کند، با گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز تربیت دینی دانش آموزان ما با کاستی ها و متغیرهایی روبه روست، که از آنها به عوامل آسیب زا در حوزه تربیت دینی یاد می شود.کلید واژگان:
تربیت، دین، حس مذهبی، دانش آموزان، کارکرد، آسیب شناسی.مقدمه
هر مکتبی برای سعادت و تکامل انسان برنامه ای عقیدتی، اخلاقی و عملی ارائه می دهد که به مجموعه آن، «دین» گفته می شود. این پدیده به بیان مسائل تغییر پذیری می پردازد که شامل پرسش های همیشگی در مورد حقیقت نهایی و هدف جهان طبیعی اســت (الیاده، 1374، ص5).مفهوم شناسی واژگان
آسیب شناسی: اصطلاح آسیب شناسی در همه رشته های علوم، به ویژه در روان شناسی و تعلیم و تربیت کاربرد خاص دارد. این اصطلاح امروزه معادل واژه «pathology» به کار می رود؛ و آن عبارت اســت از مطالعه و بررسی موقعیت ها و وضعیت های بیمارگونه و نابهنجار اجتماعی که متوجه یک نظام یا گروه و یا سازمان شود (ساروخانی، 1371، ص 716).بی توجهی به عنصر زمان
زمان از شرایط ضروری تربیت دینی اســت. آنچه امروزه نظاره گر آن هستیم، ناهنجاری های عمیق ارزشی و دینی در بین نوجوانان و جوانان اســت؛ در حالی که همین قشر، در سال های نه چندان دور، نقش بسیار چشمگیری در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند؛ و بسیاری از آنان در دوران هشت سال دفاع مقدس حماسه های پرشور و غیر قابل توصیفی را آفریدند. به واسطه وضعیت کنونی ای که برای نسل موجود حاصل شده، این نسل در گرایش به ارزش های اجتماعی و اعتقادی مطلوب تا حدود قابل ملاحظه ای با نسل قبل از خود، یعنی پدران و مادران متفاوت گردیده اســت. این امر ناشی از مسائل گوناگون، از جمله «حرکت زمان» اســت.بی توجهی خانواده ها به آموزه های دینی
دانش آموزان بیش از هر کسی دیگر، با والدین خویش تمام دارند، و مفاهیم مذهبی را از آنان یاد می گیرند؛ از این رو، تربیت دینی از وظایف اولیه پدر و مادر محسوب می شود.ناهماهنگی بین کارکردهای محیط اجتماعی و نظام آموزش و پرورش
محیط اجتماعی در مقایسه با نظام آموزش و پرورش، تاثیر وسیع و نامحدودی بر دانش آموز دارد؛ زیرا تربیت دینی، توسط نظام آموزش و پرورش با خودپرستی، آزادی عمل، سودجویی و بسیاری از خواسته های مورد علاقه دانش آموزان در تعارض اســت؛ حال آن که محیط اجتماعی با بسیاری از علایق فردی، هماهنگ اســت. حضرت علی (علیه السّلام) در این باره می فرمایند: «شباهت اخلاقی مردم به محیط اجتماعی و مقتضیات زمان خودشان، بیشتر از شباهت به صفات خانوادگی و خلقیات پدران آنان اســت» (ابن شهر آشوب مازندرانی، 1379، ص375).ناپختگی مربیان و معلمان
یکی دیگر از مولفه های مهم که مانع تربیت صحیح دانش آموزان در حوزه دین می شود، وجود مربیان و معلمان ناکارآمد اســت. در مکتب حیات بخش اسلام، نقش معلم در رفتار و تکوین شخصیت دانش آموزان، بسیار با اهمیت معرفی شده اســت؛ از این رو، اولین ویژگی ای که در دین، برای معلم و مربی آمده اســت، آغاز تربیت از خود معلم و مربی اســت. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این زمینه می فرمایند: «خداوند مرا ادب آموخت» (پاینده، 1366، ص21).مشتبه شدن تربیت دینی با آموزش دینی
نظام تعلیم و تربیت کشور وظایف گسترده و چندبعدی ای در زمینه تربیت دینی فرزندان این سرزمین برعهده دارد. اشتباه یکی بودن تربیت دینی با آموزش دینی نباید بیشتر از این تکرار و تنها به تدریس یک سلسله از مطالب دینی اکتفا شود. برای یک تربیت صحیح دینی حتی اگر آموزش ها حذف شود، لطمه زیادی به آن نخواهد خورد؛ زیرا در یک تربیت صحیح، ایجاد زمینه برای رشد و شکوفایی ابعاد مختلف شخصیت مد نظر اســت که در نهایت، شکوفایی قلبی و تجلی ایمان، یکی از محصولات آن خواهد بود؛ در حالی که یکی از اشتباه های معلمان دینی این اســت که میان حس مذهبی و دانش مذهبی ملازمه ای قایل می شوند؛ و چنین می پندارند که شرط قطعی مذهبی شدن و مذهبی بودن، تراکم اطلاعات و اندوخته های حفظی و صوری دانش دینی اســت؛ در صورتی که اگر آموزش دینی به همراه پرورش حس دینی نباشد، نه تنها به تقویت تمایلات فطری کمک نمی کند، بلکه خود، می تواند مانع و حجاب بزرگی در برابر این تمایلات خودانگیخته شود. برای پی بردن به عدم وجود چنین ملازمه ای، توجه به این سوال کافی اســت که آیا فراوانی و تراکم مطالب دینی در کتب درسی توانسته اســت به تقویت حس مذهبی دانش آموزان منجر شود؟ و آیا بالا بودن نمره درس دینی، ارتباطی با کیفیت رغبت دینی دارد؟ دانش مذهبی بدون حس مذهبی پدیده بی حاصلی اســت؛ آن هم در عصری که بحران های تربیتی، تمام محیط را فرا گرفته و زمینه گمراهی بیشتر دانش آموزان را مهیا نموده اســت؛ و این واقعیتی اســت که هر کس با اندک تأملی می تواند به آن پی ببرد؛ چنان که مولوی، در بیت:بی توجهی به تفاوت های فردی و روحیه حقیقت جویی
انتظار یکسان از افراد متفاوت و به کارگیری روش های یکسان برای همه دانش آموزان، یکی دیگر از عوامل آسیب پذیری تربیت دینی اســت. یکی از بزرگ ترین خطاها در حیطه تربیت دینی، هم رنگ سازی اســت. یکسان دیدن جامعه ی دانش آموزان و یا یک دست کردن آنان، تفکری اســت که حتی اگر میسر هم باشد، مقبول نیست. عدم توجه به وسع دانش آموزان، چه در فهم تکلیف و چه در عمل به تکلیف، ضروری اســت که باعث دل زدگی و انزجار متربیان می شود؛ و روحیه حقیقت جویی را در نهاد آنان خاموش می کند. تربیت واقعی آن اســت که مربی روحیه نقادی را در ذهن متربی زنده کرده، سبب شود تا فراگیر به هرچیزی یقین نکند. کاربرد روش های سنتی، متربی را وادار می کند، قوانین سخت و تحمیلی را بی چون و چرا بپذیرد؛ در حالی که تعلیم و تربیت نمی تواند با آموزش یک سلسله نصایح اخلاقی قالبی و بی بنیاد به متربی، به سرمنزل مقصود برسد. اخلاق اسلامی و تربیت دینی مستلزم انتخاب و اختیار اســت. اخلاق و تربیت، به تنهایی و به طور انتزاعی به کار یادگیری و آموزش نمی آید؛ و موضوعی اســت که از شوق همکاری «من های» آزاد سر بر می آورد؛ از این رو، آموزش و پرورش باید امکانات کاملی برای زندگی آینده دانش آموزان و کسب تجربه های اجتماعی آنان فراهم آورد (سیدین، 1372، ص55-56).تعجیل در تربیت
از دیگر آفات و عوامل آسیب زا در حوزه تربیت دینی دانش آموزان، تعجیل در عبور از مراحل تربیت اســت. مربیانی که قبل از زمان مقرر انتظاراتی از متربیان و دانش آموزان دارند، همچون کوردلانی هستند که در بهار، درخت را برای به دست آوردن میوه تکان می دهند؛ چنین افرادی، نه تنها در بهار میوه ای به دست نمی آورند، بلکه با اقدام عجولانه خود گذشته از اینکه سبب ریختن شکوفه های بهاری می شوند، خود را از میوه های تابستانی و پاییزی محروم می کنند.تربیت سطحی و زودگذر
از دیگر عوامل آسیب زا در تربیت دینی، اکتفا به تربیت سطحی و زودگذر اســت؛ حال آنکه برای رسیدن به هدف اصلی لازم اســت، تربیت تا آنجا استمرار یابد که در ذهن و ضمیر متربی نهادینه شود؛ و این امر همان راهکار نافذ در میدان تربیت اســت که از آن به درونی سازی آموزه های دینی یاد می شود؛ از این رو، این گام باید از دوران کودکی آغاز شده، با آموزش مناسب و نظارت مستمر، به ثمر نشیند.برداشت های غلط از دین
بعضی از مربیان و معلمان دینی نتوانسته اند واژه «دین» را به شکل صحیح و کارآمد به دانش آموزان تفهیم کنند؛ به طوری که وقتی فراگیران واژه دین را می شنوند، «معنویت» را در مقابل آن قرار داده، آن را یک نیاز معنوی قلمداد کرده، این گونه قضاوت می کنند که نیاز به معنویت، فقط در مواقع سختی ها و گرفتاری ها مفید اســت؛ و در سایر مواقع، نیازی به دین نیست. از این رو، برای دین، نقشی در زندگی روزمره خود قایل نیستند؛ در صورتی که دین، همان «زندگی» اســت؛ و تا دین نباشد، زندگی معنا و مفهوم ندارد. این برداشت غلط، موجب حذف دین از زندگی می شود؛ و وقتی آنان احساس کنند که دین در معنادهی به زندگی تأثیری ندارد، به تدریج آن را کنار می گذارند؛ و از این رهگذر، تربیت دینی شان با آسیب جدی روبه رو می شود.استفاده از روش های منفعلانه و ایستا
با آنکه آموزش و پرورش قرن بیست و یکم، در فرایند و تربیت تاکید زیادی بر روش های فعال و مشارکتی دارد، متأسفانه، هنوز بسیاری از دبیران و معلمان در آموزش معارف دینی، به جای استفاده از روش های فعال و پویا از روش های منفعلانه و ایستا استفاده می کنند. آن که فعال اســت. خلاق اســت؛ و آن که منفعل اســت مقلد. در روش فعال، نبض و مهار موقعیت ها به دست دانش آموزان اســت؛ و در روش منفعلانه دانش آموزان مقلدند. آن که منفعلانه عمل می کند، همیشه منتظر اســت ببیند که دیگران چه می کنند. انفعال کسالت و خستگی می آورد و روش فعال سرزندگی و پویایی.استفاده از روش های تزریقی و تلقینی محض
روش های تربیتی در آموزش و پرورش ما، هنوز القای یک سویه اســت. بسیاری از معلمان، هنوز دانش آموزان را گوش می پندارند و خویشتن را زبان؛ از این رو، به دانش آموزان هیچ گونه فرصتی نمی دهند که در ساختن خویش، اصلی ترین نقش را ایفا کنند؛ حال آنکه روش های نشئت گرفته از مکتب تربیتی دین مبین اسلام، بستر هدایت و شکوفایی اســت، تا متربی خود، بفهمد که چه باید بکند؛ و آنگاه، راه را به کمک پاهای خویش طی کند.کاستی در برنامه ریزی و محتوای آموزشی
برنامه ریزی درسی و محتوای آموزشی صحیح، یکی دیگر از مولفه های مهم در تربیت صحیح دانش آموزان، به شمارمی رود. با اینکه برنامه ریزی درسی به منزله یک فرایند و محتوای آموزشی به منزله یک سند، نقش موثری در تربیت دارند، آسیب ها و آفاتی آنها را تهدید می کند.نادیده گرفتن نیروی عشق در دانش آموزان
عشق، سازنده زندگی و معنادهنده جهان بیرون برای انسان اســت. بدون عشق رابطه استوار میان انسان و طبیعت و انسان و خدا، وجود نخواهد داشت. تربیت دینی، یعنی عشق به دین. تا زمانی که متربی از درون، عشق به دین را در خود نیابد، تشویق به دین و تبلیغ مفاهیم دینی از بیرون، نه تنها موثر واقع نمی شود، بلکه اثر معکوس دارد؛ بنابراین اساس تربیت دینی به زنده شدن قلب انسان بر می گردد. مرکز تغییر و تحول عواطف آدمی قلب اوست. در قلب اســت که نور حق می تابد؛ و خدا را یاد می کند؛ از این رو، برنامه های تربیتی باید مبتنی بر زنده کردن و مجذوب کردن دل ها باشد.عدم دستیابی به هویت دینی
دانش آموزان از نظر ذهنی، حداکثر کارایی هوشی را دارند؛ بنابراین گرایش به فلسفه زندگی، آنان را به سوی مسائل اخلاقی و مذهبی سوق می دهد؛ و سعی می کنند در این دوره، هویت مذهبی خو را شکل دهند؛ اما اگر سطح رشد شناختی آنان با سطح معارف دینی ای که ارائه می شود، همخوانی نداشته باشد، دچار نوعی سردرگمی و در نهایت، بی رغتبی نسبت به دین می شوند. نوجوان به علت توانمندی های ذهنی، باورهای دینی را که از دوران کودکی به صورت تقلیدی از خانواده و دیگران به او القا شده اســت، کنار می نهد و می خواهد معارفی را بپذیرد که متناسب با سطح تفکر او باشد، اما از یک سو، بسیاری از اوقات، آنچه به منزله دین به او عرضه می شود، برای وی قانع کننده نیست؛ و از سوی دیگر، در برخی موارد نوجوان می خواهد همه آموزه های دینی اعم از احکام و عقاید را با مقیاس عقل بسنجد و فکر می کند اگر آموزه های دینی در قالب های فکری او بگنجد، صحیح هستند؛ و در غیر این صورت، درست نیستند و باید کنار گذاشته شوند. همه این عوامل، دست به دست هم می دهند؛ و موجب می شوند، هویت دینی نوجوان به خوبی شکل نگیرد؛ و نوجوان نسبت به آموزه های دینی دچار بحران شده، نجات خود را از این بحران، در گریز از دین بداند.ایجاد تضاد بین مذهب و نیازهای طبیعی
از نظر روان شناسی مذهبی، یکی از علل عقب گرد دینی نوجوانان و جوانان این اســت که بعضی از مبلغان دین میان مذهب و نیازهای طبیعی، تضاد برقرار می کنند(مطهری، 1367، ص127)؛ مخصوصاً در جامعه ای که حکومت دینی حاکمیت داشته باشد، اگر حقوق تکوینی انسان عین حقوق خداوند اســت، جامعه و حکومت دینی باید تلاش زیادی در زمینه برآوردن خواسته های طبیعی افراد داشته باشد، در غیر این صورت، ناکامی جامعه از تامین نیازهای نسبی، به حساب دین گذاشته و مانع رویکرد دینی می شود. در جامعه کنونی، نسل جوان در پشت سد نیازهای گوناگون، زمین گیر شده اســت؛ در حالی که ناخواسته و نادرست، عامل این ناکامی ها را در حکومت دینی می پندارد. در عرصه تربیت دینی، نباید میان دین و حکومت دینی و خواسته های طبیعی بشر دیواری وجود داشته باشد؛ و نسل امروز آن را لمس کند؛ در غیر این صورت، دین گریزی حتمی خواهد شد.پدیده شکاف نسل ها
با وضعیتی که برای نسل موجود حاصل شده، این نسل در گرایش به ارزش های اجتماعی و اعتقادی مطلوب تا حدود قابل ملاحظه ای با نسل قبل از خود، یعنی پدران و مادران خویش، متفاوت گردیده اســت. این امر ناشی از مسائل گوناگونی از جمله، پدیده جهانی شدن، رشد خارق العاده ارتباطات ماهواره ای و رایانه ای، امکان دستیابی جوانان و نوجوانان در دهکده کوچک جهانی به همدیگر، آشنایی نسل حاضر با شیوه های جدید زندگی و تنوع تامین نیازهاست که پدیده ای به نام «شکاف نسل ها» را ایجاد کرده اســت. مسئله شکاف نسل ها، چیزی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت، بلکه یک مشکل اجتماعی محسوب می شود؛ زیرا این پدیده زمانی اتفاق می افتد که ارزش ها و هنجارهای یک نسل، به نسل بعدی منتقل نشود؛ مسئله ای که کم و بیش، در جوامع امروزی مخصوصاً جامعه اسلامی و دینی اتفاق افتاده اســت؛ چرا که نسل امروزی ما، به طور مستقیم، بیشتر تحت نفوذ زمینه های اقتصادی اســت تا زمینه های عقیدتی و دینی. دانش آموزان نسل های قبلی، فرزندان قرآن، افکار و ارزش های دینی و الهی بودند، اما دانش آموزان امروز، فرزندان تصاویر، پیام های بازرگانی و ارزش های فردی و خصوصی هستند (ربانی، 1380، ص19).سیاست زدگی و گرایش ها
آخرین مولفه ای که در این نوشتار به منزله یکی دیگر از عوامل آسیب زا، در حوزه تربیت دینی از آن یاد می شود، «سیاست زدگی» اســت. متاسفانه، امروزه بعضی از افراد، از دریچه منابع سیاسی به مسائل دینی نگریسته، و آنها را تحلیل می کنند؛ و همچنین بعضی از سیاست مداران و سیاست زدگان با کاربرد شگردهایی که دارند، بر جامعه دینی و علمی تاثیر گذاشته؛ کارهای بسیار سستی را به نام دین منتشر می کنند؛ در صورتی که علمای سابق، همچون آیت الله مرتضی مطهری (ره) و مرحوم علامه طباطبایی (ره) به این گونه آسیب ها توجه داشتند؛ و جلوی آن را می گرفتند (صاحبی؛ 1381، ص4).راهکارهای و پیشنهادها
به منظور بهینه سازی وضعیت تربیت دینی دانش آموزان و رفع آسیب های آن از سطح جامعه، راهکارهایی که خود، می توانند موضوع یک پژوهش مستقل باشند، به صورت ذیل ارائه می گردند:پی نوشت :
1.کارشناس ادبیات عرب و دبیر ز بان عربی استان اصفهان، شهر زواره.
2.مثنوی معنوی.
خبرگزاری آریا - هر سه سال یک بار پانصد هزار دانش آموز به نمایندگی از 29 میلیون نوجوان از 72 کشور در آزمون PISA (برنامه ی ارزیابی بین المللی دانشجویی) شرکت می کنند.
در این آزمون برتری دانش آموزان از نظر نحوه ی فکر کردن سنجیده می شود. آنها مسائلی را حل می کنند که تا به حال به چشم ندیده اند، الگوها را شناسایی می کنند، استدلال های قانع کننده می نویسند و نهایتا نتیجه گیری می کنند. این امتحان حفظیات دانش آموزان را نمی سنجد بلکه هوش های رند و زیرک را به محک می گذارد.
مهم تر از این ها، این آزمون قدرت سیستم آموزشی هر کشور را می سنجد.
در نتایج این آزمون ایالات متحده در ریاضی رتبه ی متوسط و زیر متوسط داشت. باز هم سنگاپور گوی سبقت را از همه ی کشور ها را ربود و رتبه ی اول را از آن خود کرد. ژاپن و استونی در رتبه ی دوم و سوم قرار گرفتند.
مسئله ی مهم این است که این کشورها چه سیستمی اتخاذ می کنند که در مقایسه با کشورهایی مانند آمریکا، لوگزامبورگ و نروژ که بالاترین رتبه را در هزینه ی خرج شده به ازای هر دانش آموز دارند، در رتبه های بالاتر قرار می گیرند.
در زیر 5 عاملی که در موفقیت این کشورها تاثیرگذار بوده را برای شما آورده ایم. رهبران تجاری که بخواهند یک شرکت هوشمندانه تاسیس کنند می توانند از این موارد درس بگیرند.
فرهنگ پیشرفت مداومسنگاپور مرکز قدرت آموزش در جهان است. او با چالش های مداومی که برگزار می کند باعث می شود مربیان و معلم ها هرسال بهتر از سال پیش شوند.
معمولا در محل کار به دلیل اهداف کوتاه مدتی که باید سریع به انجام برسند از این فلسفه ی آموزش چشم پوشی می شود.
به عنوان یک رهبر، باید میان اهداف کوتاه مدت و گسترش اهداف طولانی مدت تعادل برقرار کنید. این کار را با برقراری مسابقاتی که کارمندان طی آن آموزش های لازم را بینند، انجام دهید.
اجرای استانداردهای دقیق و ثابت در کلاسقوانین باید برای همه باشد و به هنگام تخلف، اجرا شود. اگر رهبر تیم مدام از تخلف کارمندان چشم پوشی کند، کارمندان به خوبی متوجه بی قانونی می شوند و وجهه ی شرکت برای همه خراب می شود.
طرح و توضیح مداوم ایده ها
جرج برنارد شاو
خبرگزاری آریا-یک متخصص طب سنتی توصیه می کند خانوادهها قبل از امتحان به فرزندان خود برای صبحانه غذاهای سردی مانند نان، پنیر و چای شیرین ندهند چرا که این غذا باعث سردی مغز میشود.
به گزارش خبرگزاری آریا، دکتر آقایی افزود : دانش آموزان و دانشجویان قبل از امتحان خود صبحانه کامل که شامل مواد گرم مثل عسل، شیره انگور، ارده، نخود پخته و کره محلی است بخورند تا بهسبب مصرف این مواد گرمای لازم مغز از طریق این خوراکی ها تأمین شود.
دکتر آقایی گفت: خواب مناسب میتواند به تأمین انرژی و گرمای لازم برای مغز در طول جلسه امتحان کمک کند و توصیه میشود که این عزیزان در ایام امتحانات خود، زود بخوابند و زود بیدار شوند.
دکتر آقایی افزود: استفاده افراطی دانشآموزان و دانشجویان از رایانه و گوشی های هوشمند باعث سردی سودایی مغز میشود و در ایام امتحانات این عزیزان را دچار مشکل میکند.
در غذای دانشآموزان باید از مواد غذایی که سرشار از کلسیم، آهن، فسفر و روی است، استفاده شود زیرا این مواد جذب آلایندهها را در بدن کاهش میدهند.
خانم تسلیمی، در زمینه مراقبتهای بهداشتی در مقابل با آلودگی هوا برای دانشآموزان اظهار داشت: مسئله آلودگی هوا یکی از حادترین مسائلی است که به خاطر شهرنشینی و تمدن صنعتی ایجاد شده است و متأسفانه اثرات آن نه تنها متوجه انسان میشود بلکه به حوزه محیط زیست، گیاهان و مواد و اشیایی که با آن سر و کار دارد هم سرایت میکند.
وی اضافه کرد: اگر چه فصل سرما و استفاده مردم از وسایل گرمازا بیشتر احساس آلودگی هوا را ایجاد میکند، ولی آلودگی هوا در کلانشهرها همیشه وجود داشته است و ترویج فرهنگ شهرنشینی، ترافیک و افزایش مصرف سوختهای غیراستاندارد باعث میشود این آلودگی به طور مستمر در روزها وجود داشته باشد. تسلیمی افزود: متأسفانه آلودگی هوا به ویژه برای گروههای سنی کودکان و نوجوانان آسیبهای زیادی به همراه دارد و ممکن است با علائمی مثل تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، افزایش سرعت تنفس، استمرار بیماریهای ریوی، سرفه مکرر، التهاب حلق و گلو، تحریک چشم، آبریزش و حتی اختلالات خلقی و تحریکپذیری بیشتر، خود را نشان دهد.
وی ادامه داد: این روند در طولانیمدت باعث کاهش سیستم دفاعی بدن میشود و به ایمنی کودکان و نوجوانان آسیب میرساند و روی حافظه کودکان اثر می گذارد.
متخصص آموزش سلامت مدارس بیان داشت: با توجه به اینکه پدیده آلودگی هوا به عنوان بخشی از زندگی کلانشهرها در ایران و جهان است، دانشآموزان و خانوادهها باید توصیهها را مورد توجه قرار دهند.
* کلسیم، آهن، فسفر و روی در غذای دانشآموزان
تسلیمی گفت: در غذای دانشآموزان باید از مواد غذایی که سرشار از کلسیم، آهن، فسفر و روی است، استفاده شود که این مواد جذب آلایندهها را در بدن کاهش میدهند. وی ادامه داد: مصرف شیر به عنوان مثال 2 تا 3 لیوان در روز همراه با مخلوط عسل، ارده و گردو مفید است؛ مصرف سیب، آجیلهای خام تازه، غلات سبوسدار و جوانه هم توصیه میشود.
*ویتامین C و افزایش ایمنی بدن
این متخصص آموزش سلامت مدارس به استفاده از ویتامین C اشاره کرد و افزود: این ویتامین باعث افزایش ایمنی بدن میشود و بهترین منبع آن میوهجات و سبزیجات تازه است مثل گوجهفرنگی، کلم بروکلی، انبه، لیمو، اسفناج، نارنگی.*ویتامین E باعث جلوگیری از تخریب دیواره سلولها توسط سموم است
تسلیمی تصریح کرد: مصرف ویتامین E هم باعث میشود از تخریب دیواره سلولها توسط این سموم پیشگیری کند که دانشآموزان میتوانند از دانههای گیاهی روغنی مثل آجیل، روغن سبوس گندم، روغن آفتابگردان، بادام و ذرت و زیتون استفاده کنند و توصیه میشود خانوادهها در وعدههای غذایی از سالادهای پر سبزی با روغن آفتابگردان و زیتون استفاده کنند.
وی یادآور شد: در بحث بهداشت فردی در شرایطی که به صورت اضطرار تعطیلی اعلام میشود، دانشآموزان به هیچ عنوان از خانههایشان خارج نشوند به خصوص در مراکز پرترافیک و آلوده شهر حضور پیدا نکنند و در صورت حضور اجباری، پس از بازگشت لباسهایشان را تعویض کنند و خوب بشویند.
تسلیمی به استفاده از مواد غذایی در خارج از خانه اشاره کرد و گفت: دانشآموزان از استفاده کردن از مواد غذایی و نوشیدنیهای بدون بستهبندی و موادی که در معرض گرد و غبار قرار دارند و خرید از دستفروشان خودداری کنند و از غذاهای چرب و سرخشده فستفودها و غذاهای کنسروی و چیپس به ویژه در روزهای آلوده نیز پرهیز کنند چرا که این نوع غذاها موجب احتباس سموم و عدم دفع سموم از بدنشان میشود.
وی افزود: دانشآموزان باید تمام میوه و سبزیجات را قبل از مصرف، شستشو و ضدعفونی کنند و در شستن دستهایشان بیشتر دقت کنند؛ چرا که این آلایندهها از روی نشستی که روی بدن میکند، آسیبآفرین است.
* دانشآموزان روزی چند مرتبه چشمها، دهان و بینی را شستشو دهند
این متخصص آموزش سلامت مدارس یاد آور شد: دانشآموزان روزی چند مرتبه چشمها، دهان و بینی را شستشو دهند که قرقره آب و نمک به دفع آلایندهها کمک زیادی میکند. وی ادامه داد: ضمن اینکه حتماً لباسهای مدرسه و منزل را جدا کنند و مرتب لباس مدرسه را شستشو دهند تا آلایندهها از روی لباسها خارج شود و در هوای آلوده از ورزش کردن خودداری کنند.
*دانشآموزان مبتلا به اختلالات خونی و ایمنی و مشکلات قلبی و تنفسی از ماسک استفاده کنند
این متخصص آموزش سلامت مدارس گفت: دانشآموزانی که به نحوی مبتلا به اختلالات خونی و ایمنی هستند و مشکلات قلبی و تنفسی دارند، در صورتی که نیاز به خارج شدن دارند حتماً از ماسکهایی که مورد تأیید است، استفاده کنند.
تسلیمی اضافه کرد: خانوادهها و دانشآموزان در روزهای بارانی که بعد از روزهای طولانی آلودگی هواست، زیر بارانها حضور پیدا نکنند چرا که این بارانها به بارانهای اسیدی مشهور است و این بارانهای اسیدی میتواند آسیبهایی برای این دانشآموزان داشته باشد.
منبع : فارس
دانش آموزان باید تغذیه درست و سالمی داشته باشند تا بتوانند از لحاظ ذهنی و بدنی در مدرسه بازدهی کامل را داشته باشند. دوران تحصیل دانش آموزان یکی از حساس ترین دوره ها چه از لحاظ رشد شخصیتی و چه از لحاظ رشد جسمانی می باشد. بنابراین تغذیه ی دانش آموز باید به طوری باشد که از تمام جهات نیاز های او را برطرف سازد. تغذیه می تواند نقش مهمی در فعالیت فکری کودک داشته باشد.
فصل مدرسه ها در راه اســت. برنامه زندگی همه افرادی که در خانه خود محصل دارند با شروع فصل پاییز کاملا تغییر می کند…زندگی شمایل جدیدی به خود می گیرد. شب نشینی های خانوادگی مختص تعطیلات آخر هفته می شود و برنامه های روتین تغییر می کند و همین تغییر دلنشین اســت
که به زندگی قالب منظمی می دهد. در پی همه این تغییرات آیا هرگز به ایجاد تغییر مناسبی در رویه غذایی فرزندان محصل خود فکر کرده اید؟ آیا می خواهید آنها در سال تحصیلی جدید تمرکز بیشتری داشته باشند و اوضاع ذهنی شان بهتر پیش برود؟
اگر این طور اســت پس باید بدانید پیروی از اصول اولیه و کلی برای نظم دهی به برنامه تغذیه ای محصلان کافی اســت تا ابتدایی ترین خواسته شما محقق شود. برنامه غذایی صحیح و سالم می تواند در پیشبرد یک سال تحصیلی خوب، نقش اساسی ایفا کند.
محصلان به همه موادمغذی نیاز دارند
به طور کلی برنامه غذایی در زمان مدرسه و خارج از مدرسه تفاوت چندانی ندارد فقط موضوع این اســت که با توجه به گذراندن دوران تعطیلات تابستان و به تبع آن مسافرت ها و برنامه های این چنینی، احتمال مصرف غذاهای فرآوری شده یا غذاهای فست فودی بیشتر بوده اســت.
با این حال اگر فردی به عنوان یک محصل یا یک دانشجو می خواهد از حداکثر پتانسیل ذهنی و جسمی خود استفاده کند باید تمام موادمغذی شامل املاح و ویتامین ها و موادمغذی ماکرو و میکرو برای هر فردی به طور متعادل و با توجه به مقدار نیاز فرد به بدن او برسد.
دخترهای محصل مراقب کمبود آهن باشند
دخترها در سنین بلوغ که قاعدتا مترادف اســت با دوران راهنمایی یا دبیرستان شان در مقاطع سال تحصیلی باید مراقب کمبود آهن، روی، ید، ویتامین D و کلسیم باشند چون کمبود این ویتامین ها و مینرال ها شایع اســت و چه بسا کمبود هر یک از آنها می تواند روی عملکرد فیزیولوژیک و مکانیسم ها مغز و بدن تاثیر گذار باشد،
بنابراین کمبود خفیف هر یک از موارد یاد شده می تواند روی قدرت تمرکز ذهنی، توجه و نهایتا میزان یادگیری سر کلاس درس موثر باشد.به طوری که مطالعات مختلف نشان داده اند کمبود آهن حتی اگر به طور حاشیه ای ایجاد شود یعنی حتی اگر به بروز نشانه های بالینی هم منجر نشود، می تواند
به طور قابل توجهی روی تمرکز ذهنی اثر بگذارد. درباره کمبود ید هم این مساله کاملا ثابت شده اســت. این موضوع حتی در کتاب های درسی هم قید شده و به عنوان یک نشانه علمی مورد توجه اســت. کمبود کلسیم و ویتامین D هم می تواند روی متابولیسم بدن اثر بگذارد
و در واقع منجر به کاهش متابولیسم پایه بدن شده و در نهایت باعث بیماری هایی مثل چاقی و اضافه وزن، استرس و البته بیماری های التهابی و متابولیک شود.
۴ گروه اصلی خوراکی یادتان نرود
آنچه در یک شرایط طبیعی از افراد و نوع تغذیه شان انتظار می رود این اســت که برنامه غذایی شان را طوری تنظیم کنند که بتوانند از همه موادمغذی موجود، ویتامین ها و املاح به مقدار مورد نیاز، به بدن خود برسانند. البته همه باید مراقب باشند حتی دچار کمبودهای خفیف و حاشیه ای که می توانند روی قدرت ذهنی و تمرکز یادگیری تاثیر گذار باشند، نشوند.
پس توضیح خیلی ساده این اســت که اگر می خواهید گرفتار چنین مشکلاتی نشوید باید مطمئن باشید همه گروه های غذایی در برنامه خوراکی تان وجود دارد. به طور مثال اگر یک نوجوان که اتفاقا در سن رشد هم هست طی یک روز یعنی در فاصله زمانی ۲۴ ساعت شیر، ماست، دوغ و به طور کلی از گروه لبنیات به هر دلیلی مصرف نکند
اما در عین حال از سایر گروه های غذایی دیگر حتی ده ها کیلو استفاده کند به دلیل اینکه لبنیات در برنامه غذایی اش نبوده به هیچ عنوان کلسیم و ویتامین B۲ بدنش تامین نمی شود.مصرف نکردن گروه غذایی گوشت ها و پروتئین نیز می تواند کمبود آهن و روی را در پی داشته باشد،
بنابراین از آنجایی که همه موادمغذی در گروه های اصلی پراکنده هستند، حتما باید ۴ گروه اصلی خوراکی شامل شیر و لبنیات، نان و غلات، سبزیجات و صیفی جات و میوه ها همراه گروه گوشت ها که علاوه بر انواع گوشت های کم چرب، پنیر و تخم مرغ و مغزدانه ها را هم دربرمی گیرد در برنامه غذایی روزانه افراد گنجانده شود.
خوراکی در زنگ تفریح از واجبات اســت
۴ گروه اصلی غذایی باید در قالب وعده ها و میان وعده ها تنظیم شوند و در برنامه غذایی قرار بگیرند. در واقع تنظیم خوراکی باید به گونه ای باشد که این ۴ گروه غذایی حداقل در ۳ وعده خوراکی و ۳ میان وعده گنجانده شود. هر چقدر سن افراد کمتر باشد اهمیت این موضوع بیشتر می شود.
به بیان ساده اگر یک نوجوان صبحانه را کامل مصرف کند اما ساعت ۱۰ در مدرسه دیگر میان وعده ای استفاده نکند، در ساعات نزدیک به ظهر دچار افت قندخون خواهد شد و اگر کلاس درسی در آن ساعت خاص داشته باشد طبیعی اســت یادگیر ی اش در آن زمان به حداقل ممکن برسد،
بنابراین در ساعات زنگ تفریح بهتر اســت میان وعده هایی از گروه میوه ها، سبزیجات و صیفی جات یا شیر و لبنیات گنجانده شود تا بچه ها بتوانند در طول روز و البته به فاصله هر ۲ یا ۳ ساعت از آنها مصرف کنند.
هله هوله خوری قطعا، حتما ممنوع!
مسلما مصرف خوراکی های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس یا اسنک های شور مانند چیپس، پفک و حتی خوراکی های خیلی شیرین مثل کیک ها و نوشابه های گازدار بدترین انتخاب ممکن برای زنگ تفریح بچه ها هستند. چون نه تنها نیاز به موادمغذی کلیدی را تامین نمی کنند
حتی مثلا نوشابه به دلیل کالری زیادی که تولید می کند و قند فراوانی که دارد می تواند طی ساعات متوالی باعث افت قندخون بعدی شود، چون این نوع خوراکی ها در یک لحظه قندخون را سریع بالا می برند و سیری کاذب ایجاد می کنند.از آنجایی که قندخون یکباره بسیار بالا رفته، پاسخ بدن هم خیلی شدید خواهد بود
بنابراین انسولین زیادی ترشح می شود و در نتیجه افت قندخون به فاصله کوتاه اجتناب ناپذیر خواهد بود. با این اوصاف طبیعی اســت چنین شرایطی روی عملکرد جسمی و ذهنی محصل تاثیر می گذارد. خوراکی های خیلی شور یا خیلی شیرین می توانند اوسمولاریتی مایعات بدن را بر هم بزنند که این موضوع می تواند روی قدرت تمرکز ذهنی و توجه کاملا اثر مستقیمی داشته باشد.
آب را جرعه جرعه باید نوشید
بهترین نوشیدنی برای همه افراد به خصوص کودکان و نوجوانان در حال رشد آب اســت. آب باید در فاصله کوتاه و به صورت جرعه جرعه نوشیده شود. همه افراد باید حس تشنگی خود را با خوردن آب برطرف کنند البته نه بدین معنی که مثلا فردی ۳ ۲ لیوان آب پشت سر هم بنوشد و بعد برای ۳ ۲ ساعت آینده خیالش راحت باشد
چون افراد باید کوچک ترین خشکی دهان را با نوشیدن ۲ ۱ جرعه آب پاسخ بدهند و اجازه ندهند کم آبی که می تواند روی عملکرد ذهنی تاثیر گذار باشد، اتفاق بیفتد.
سبزیجات را جدی بگیرید
مصرف سبزیجات، صیفی جات و میوه ها به عنوان میان وعده یا همراه وعده های اصلی بسیار توصیه می شود چون از نظر موادمغذی بسیار متراکم هستند، بنابراین می توانند به عملکرد فیزیکی و فیزیولوژیکی بدن کمک کنند. این گروه از مواد غذایی با بهره مندی از ترکیبات آنتی اکسیدانی مانع بروز آسیب در سطح سلولی خواهند شد.
صبحانه مهم ترین وعده غذایی اســت
عادت، موضوع بسیار مهمی در امر تغذیه اســت. مثلا اگر فردی خودش را به خوردن صبحانه و شام عادت دهد و ناهار نخورد بعد از مدتی به ناهار نخوردن عادت می کند یا عکس این هم می تواند صادق باشد. نباید فراموش کرد مهم ترین وعده خوراکی صبحانه اســت. گویی اینکه اگر صبحانه در زمان، مقدار و شرایط مناسب مصرف شود
به نوعی تنظیم کننده حالت های گرسنگی و اشتها طی روز خواهد بود، اما نمی توان این موضوع را به شکل دستوری درآورد به طوری که بگوییم همه بچه ها باید صبحانه بخورند.این امر به مدیریت و شیوه زندگی افراد هم ربط دارد و اینجاست که بحث عادت هم مطرح می شود. به بیان ساده کسی اشتها و میل به صبحانه دارد
که ۴۵ دقیقه تا یک ساعت بعد از اینکه از خواب بیدار شد سر میز صبحانه برود، بنابراین بچه ای که شب تا دیر وقت بیدار اســت و صبح هم به سرعت از خواب بیدار می شود و فقط وقت دست و صورت شستن دارد و بعد باید بلافاصله سوار سرویس شود و به مدرسه برود مسلم اســت که به هیچ عنوان نمی تواند صبحانه بخورد.
پس مهم ترین تاثیر گذاری روی این مساله برنامه ریزی زندگی اســت. باید طوری برنامه را تنظیم کرد صبح که بچه ها از خواب بیدار می شوند اشتهای کافی برای خوردن این مهم ترین وعده غذایی را داشته باشند تا بلکه در ساعات اولیه روز به بالاترین پتانسیل ذهنی برای درک مطلب و توجه برسند.
فاصله بین وعده های غذایی طولانی نشود
فاصله بین وعده های غذایی در طول روز باید منظم باشد. مثلا اگر کسی صبحانه اش را ساعت ۷ می خورد باید تقریبا ۵/۲ تا ۳ ساعت بعد یک میان وعده بین روز میل کند. در این روند طبیعی اســت که ۲ و نیم تا ۳ ساعت بعد وقت خوردن ناهار اســت و ۵/۲ تا ۳ ساعت بعد نوبت میان وعده دیگری اســت و رویه غذایی باید به همین ترتیب ادامه داشته باشد تا به شام برسد.
حتی نیم ساعت قبل از خواب هم بچه ها می توانند یک میان وعده ساده و کم چرب مثل شیر میل کنند که اگر گرم هم شده باشد به خواب راحت تر آنها کمک خواهد کرد. پس آن مساله ای که حائز اهمیت اســت این اســت؛ از زمانی که صبحانه خورده می شود وعده و میان وعده ها تنظیم شود
و برنامه غذایی روزانه روال منظمی داشته باشد. فاصله بین وعده های غذایی نباید خیلی طولانی شود چون باعث افت قندخون و در نتیجه ایجاد اختلال های ذهنی و یادگیری بچه ها خواهد شد.