در سالهای اخیر برای افزایش سرانه مصرف شیر در کشور اقداماتی صورت گرفت که از جمله آنها میتوان به اجباری شدن توزیع شیر در مدارس اشاره کرد، اما نباید فراموش کنیم بازار لبنیات هر چندماه یکبار شاهد افزایش قیمت محصولات لبنی است؛ افزایش قیمتی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نتیجهای جز کاهش مصرف لبنیات ندارد.
دکتر مرجان کلهر، متخصص تغذیه در گفتوگو با جامجم میگوید: بررسیهای انستیتو تحقیقات تغذیه ایران نشان میدهد مصرف کم لبنیات موجب شده 90 درصد خانوادههای ایرانی، کمتر از حد استاندارد کلسیم دریافت کنند. این در حالی است که دولتها در کشورهای پیشرفته به این محصولات یارانه میدهند و تلاش میکنند قیمت آنها را ثابت نگه دارند. در این کشورها، حساسیت روی فرآوردههای لبنی بویژه شیر بیش از سایر محصولات است تا جایی که تغییر بسیار اندک قیمت شیر، مشروط به طی کردن هفت خوان رستم است.
روزانه چقدر شیر میخوریم
به گفته دکتر کلهر، طبق استانداردهای جهانی، هر فرد باید روزی 230 تا 240 گرم مواد لبنی مصرف کند، در حالی که در کشور ما این رقم کمتر از 140 گرم است.
علاوه بر آن، سرانه مصرف شیر در کشور ما سالانه 90 تا 100 کیلوگرم و در کشورهای اروپایی سه برابر این مقدار است.
این در حالی است که بدون شک با افزایش قیمت شیر این محصول از سبد غذایی مردم حذف خواهد شد؛ البته وقتی قیمت شیر پایین هم بود ما با مشکل کمبود کلسیم مواجه بودیم و با شرایط فعلی که مردم هزینه کمتری را به شیر اختصاص میدهند، اوضاع بمراتب بدتر میشود و شاهد افزایش مشکلات ناشی از کمبود کلسیم خواهیم بود.
چرا باید شیر بخوریم
یکی از مهمترین علل بروز پوکی استخوان که به اپیدمی خاموش قرن شهرت دارد، کمبود کلسیم است. در این بین، شیر یکی از منابع غنی کلسیم محسوب میشود که مصرف روزانه آن نیاز افراد بالغ به کلسیم را تامین و تا حد زیادی از بروز این بیماری پیشگیری میکند. کودکان زیر هفت سال باید روزانه 1.5 تا دو لیوان شیر بخورند.
نوجوانان در سن رشد و بازه سنی هفت تا 12 سال باید دو لیوان شیر بنوشند. پسرها در سن بلوغ به سه لیوان شیر در روز و دختران در این سن به 2.5 لیوان شیر در روز احتیاج دارند، زنان شیرده و باردار باید روزی 3.5 لیوان شیر در رژیم غذایی خود داشته باشند و افراد بزرگسال به دو لیوان شیر در طول روز نیاز دارند تا هم از بروز مشکلات ناشی از کمبود کلسیم مثل پوسیدگی دندان، نرمی و پوکی استخوان پیشگیری کنند و هم مقدار قابل توجهی از نیاز بدنشان به پروتئین، فسفر و ویتامینهای گروه B بویژه ویتامین 2 Bتامین شود.
چه شیری بخوریم
شیر ساده معمولی و کم چرب از نظر ارزش تغذیهای و ارزش سلامت خوراکی از همه انواع شیر بهتر است و با هیچ کدام از فرآوردههای دیگر قابل مقایسه نیست.
دکتر کلهر با بیان این که معمولا کیفیت ماده اولیه در شیرهای ترکیبی به نسبت شیر ساده و تازه پایینتر است، اضافه میکند: این موضوع به معنای ناسالم بودن این محصولات نیست. علاوه بر آن، میزان درصد بالای چربی و شکر موجود در محصولاتی مثل شیرکاکائو باعث میشود مقدار کالری و چربی اشباع این فرآوردههای لبنی بالا باشد. در نتیجه یک لیوان شیر ساده با یک لیوان شیرکاکائو از نظر مقدار کالری بسیار متفاوت است و میتواند در کسانی که عادت به خوردن شیرکاکائو دارند، به اضافه وزن و چاقی منجر شود. همچنین شیرهای طعمدار برای افرادی که طعم شیر را دوست ندارند یا بچههایی که برای خوردن شیر بهانه میآورند گزینه خوبی است، اما اضافه کردن کاکائو به شیر تا حدی موجب کاهش جذب کلسیم میشود. به همین دلیل توصیه میشود، میزان کاکائوی موجود در شیر را کمتر کنید و شیر کاکائوی رقیق بنوشید. نباید فراموش کنیم راههای زیادی هم برای افرادی که نمیتوانند لاکتوز شیر را هضم کنند مانند مصرف قرص آنزیم برای هضم لاکتوز یا شیرهای بدون لاکتوز وجود دارد.
وزارت بهداشت کجای ماجراست
اخیرا وزیر بهداشت نیز موافقت خود را با افزایش قیمت شیر اعلام کرده و معتقد است در دو سال گذشته به دامداران فشار آمده و افزایش 15 تا 20 درصدی قیمت شیر برای جلوگیری از آسیب به دامدار و کاهش تولید شیر است. به گفته سیدحسن قاضیزادههاشمی نباید در حمایت از مصرف لبنیات کاری کنیم که به دامداران آسیبی وارد شود و اگر وضع اقتصادی دولت خوب بود، شاید یارانهای به دامدار میداد تا افزایش قیمت رخ ندهد. حالا باید دید این افزایش قیمت و کاهش قدرت خرید که مستقیما سلامت مردم بویژه قشر کمدرآمد جامعه را نشانه میگیرد، چه عوارضی دارد و اصلا چه کسی یا چه سازمانی باید پاسخگو باشد؟
جامجم - پریسا اصولی
افزایش سن
بالاترین رشد استخوان معمولا در سنین 10-20 سالگی بوده و توده استخوانی هر شخصی حداکثر تا سن 35 سالگی به بیشترین مقدار خود می رسد و به تدریج با افزایش سن، کاهش توده استخوانی رخ می دهد که این امر در سنین بالا سرعت بیشتری یافته به طوری که مقدار تخریب استخوان از میزان تشکیل آن بیشتر می شود.
جنسیت
پوکی استخوان در بین زنان بیشتر از مردان شایع است به طوری که میزان شیوع آن را در بین زنان چهار برابر مردان تخمین می زنند.
یائسگی
زمانی که زنان به سن یائسگی می رسند در اثر کمبود هورمون های تخمدان میزان تخریب استخوان زیاد شده و سرعت تخریب استخوان از تشکیل آن بیشتر می شود. این عدم تعادل به ویژه در 10 سال اول یائسگی بسیار زیاد بوده و کاهش توده استخوانی نیز در همین دوره افزایش می یابد اما به تدریج این سرعت کمتر می شود هرچند که متوقف نمی گردد و به همین دلیل است که شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است چون تغییرات هورمونی در دوران سالمندی به شکلی که در زنان صورت می گیرد در مردان رخ نمی دهد.
از این رو زنانی که دچار یائسگی زودرس می شوند و یا زنانی که به دلایلی تخمدان های آنها با جراحی برداشته شده بیشتر از زنان دیگر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
عوامل ژنتیکی
احتمال ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که سابقه فامیلی این بیماری را دارند بیشتر است. به همین دلیل برای پوکی استخوان یک علت ژنتیکی هم عنوان می شود. نژاد هم یک دیگر از علل شناخته شده پوکی استخوان بوده به طوری که سفیدپوستان نسبت به سیاهپوستان درصد ابتلای بیشتری دارند.
تغذیه
استخوان تحت تاثیر چندین عامل تغذیه ای قرار دارد. مهم ترین این عوامل عبارتند از: کلسیم، ویتامین D، سدیم، پروتئین، چربی دریافتی و فیبر غذایی.
روش زندگی
افرادی که به مدت طولانی اعتیاد به کشیدن سیگار دارند و یا الکل مصرف می کنند، استعداد بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان دارند. زیرا سیگار و الکل اثرات سمی روی سلول های استخوان ساز دارند. یکی دیگر از عوامل مهم فعالیت بدنی است. فعالیت بدنی به دلیل اینکه ترشح هورمون رشد را تحریک می کند سبب افزایش توده استخوانی می شود.
اسکلت بدن
نوع استخوان بندی و اسکلت هر شخص هم می تواند در بروز پوکی استخوان تاثیر داشته باشد. به عنوان مثال زنانی که استخوان بندی ظریف دارند یا کوتاه قد و لاغر هستند نسبت به زنان چاق و استخوان درشت بیشتر مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند.
برخی از بیماری ها
بیماری های مربوط به تیروئید، پاراتیروئید، غدد فوق کلیه، غدد جنسی، دیابت، برخی از اختلالات گوارشی مثل سوءجذب می توانند در درازمدت منجر به پوکی استخوان شوند.
تعدادی از داروها
داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، آنتی اسیدها و ضدتشنج ها نیز می توانند زمینه را برای ابتلا به پوکی استخوان فراهم کنند.
علائم و عوارض پوکی استخوان
پوکی استخوان را «بیماری خاموش» نیز می نامند و این بدین دلیل است که معمولا افرادی که دچار پوکی استخوان هستند ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند به طوری که سال ها این بیماری همراه آنهاست بدون این که آنها اطلاعی داشته باشند. در مراحل اولیه بروز پوکی استخوان، بروز علائم نادر بوده و در مراحل بعدی با بروز شکستگی های خود به خود که با کمترین ضربه به ویژه در استخوان های لگن و ران و کمر صورت می گیرد، کوتاه شدن قد (بیشتر از 2.5 سانتی متر نسبت به دوران جوانی) انحنای ستون فقرات که منجر به قوز پشتی می شود و یا احتمالا کمردرد شدید در یک بخش خاص آشکار می گردد.
تشخیص
تشخیص پوکی استخوان ممکن است از چندین روش صورت گیرد که مهم ترین آنها عبارتند از: معاینه بالینی، تاریخچه خانوادگی، رادیوگرافی ساده و روش های آزمایشگاهی، اما دقیق ترین روش، آزمایشگاه های سنجش تراکم استخوان است که برای تشخیص و پیگیری درمان مناسب ترین روش می باشد.
سنجش تراکم استخوان
سنجش تراکم استخوانی، آزمایش پزشکی برای اندازه گیری تراکم استخوان یا به عبارتی سنجش میزان مواد معدنی (کلسیم) استخوان است. این آزمایش به منظور تشخیص وجود بیماری پوکی استخوان و شدت آن و هم چنین احتمال ابتلا به این بیماری در آینده و به منظور شروع درمان های پیشگیرانه بکار می رود. تراکم پایین استخوان، شاخصی مناسب برای تشخیص احتمال خطر شکستگی در ستون فقرات یا شکستگی سر استخوان ران است.
معمولا این آزمایش برای افرادی که احتمال ابتلا به پوکی استخوان در آن ها وجود دارد، همچون خانم های سالمند، یائسگی زودهنگام، سوءتغذیه، عدم فعالیت بدنی، مصرف سیگار، تغذیه فقیر از نظر کلسیم، درمان طولانی مدت با کورتن، ظاهر روشن استخوان در عکسبرداری رادیولوژی معمول، تجویز می شود.
روش متداول برای سنجش تراکم استخوان، ارزیابی کیفیت استخوان به کمک اشعه X و شامل تاباندن این اشعه به یک استخوان خاص- به طوری که فقط آن استخوان آن را جذب کند- است. سپس پزشک اشعه هایی را که استخوان عبور کرده یا باقی مانده اند، اندازه گیری می کند و میزان تراکم استخوان را می فهمد. این ارزیابی تراکم استخوان معمولا در قسمت ستون فقرات یا سر استخوان ران انجام می شود؛ چرا که در این دو قسمت بیشترین احتمال شکستگی در زنان مبتلا به پوکی استخوان وجود دارد.
آزمایشی بدون درد
سنجش تراکم استخوان بدون هرگونه تزریق یا نمونه برداری انجام می شود و فقط کافیست فرد بر روی تخت رادیولوژی دراز بکشد. میزان اشعه بکار رفته در این آزمایش بسیار پایین است: تقریبا ده برابر کمتر از میزان اشعه ای که برای عکس رادیولوژی از قفسه سینه بکار می رود. برای انجام دادن این آزمایش نیازی به ناشتا بودن وجود ندارد.
شایان ذکر است که رادیولوژی معمولی در تشخیص پوکی استخوان کارآیی ندارد و فقط می تواند احتمال وجود شکستگی در ستون فقرات را نشان دهد. نتیجه آزمایش سنجش مواد معدنی استخوان، همانند نمودار رشد کودکان، نسبت به میانگین افراد در هر گروه سنی و هر جنسی (زن یا مرد) ارزیابی می شود. ناکافی بودن میزان مواد معدنی استخوان به این طریق تشخیص داده شده و روش مناسب درمانی براساس میزان تراکم و سن فرد پیش گرفته می شود.
بعد از توقف درمان پوکی استخوان یا به عبارتی سه تا پنج سال بعد از انجام دادن اولین سنجش تراکم استخوان، تکرار این آزمایش ضروری است.
غربالگری پوکی استخوان به کمک فراصوت (Ultrasound)
استفاده از اشعه X، امروزه همچنان روشی استاندارد برای تشخیص پوکی استخوان است. اما سنجش مقاومت استخوان می تواند به کمک روشی جدید صورت پذیرد: فراصوت.
به لطف همکاری مرکز تحقیقات علمی فرانسه و شرکت تشخیص پزشکی فرانسه، اولین آزمایش به کمک فراصوت انجام شد و توجه زیادی را به سمت خود جلب کرد، چرا که این روش ارزان تر است و در عین حال نیازی به تاباند اشعه نیست.
این روش تشخیصی، علاوه بر پرده برداشتن از بیماری، امکان کنترل و ارزیابی مرتب نتایج روش درمانی را نیز در اختیار می گذارد. اما براساس سازمان بهداشت جهانی تنها استاندارد به رسمیت شناخته شده معیارهای تشخیص پوکی استخوان، همچنان استفاده از اشعه X است.
خبرگزاری آریا-کبودی زمانی شکل می گیرند که یک رگ خونی نزدیک به سطح پوست پاره می شود.
به گزارش خبرگزاری آریا ،بیشتر مردم با کبودی، تغییر رنگ و تورمی که هنگام ضربه خوردن عضلات و بافت نرم شکل می گیرند، آشنا هستند. اما شاید آنچه نمی دانیم این است که استخوان ها نیز می توانند دچار کبودی شوند.
کبودی ها می توانند از چند روز تا چند ماه باقی بمانند و شدت آنها از خفیف تا شدید متغیر است. کبودی های استخوان در میان جدیترین و دردناکترین انواع کبودی قرار می گیرند. کبودی های استخوان به طور معمول طی دو ماه بهبود می یابند، اگرچه کبودی های استخوان بزرگتر ممکن است به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز داشته باشند.
کبودی استخوان چیست؟
کبودی ها زمانی شکل می گیرند که یک رگ خونی نزدیک به سطح پوست پس از یک ضربه پاره می شود. از رگ خونی پاره شده مقدار کمی خون به بافت های زیر پوست نشت می کند. این ناحیه در ابتدا قرمز رنگ به نظر می رسد و سپس به آبی یا بنفش، سبز، زرد-قهوه ای، و در نهایت با بهبودی کبودی به رنگ طبیعی پوست تغییر می کند.
کبودی ها می توانند نه تنها زیر پوست، بلکه در عمق بیشتر در بافت ها، اندام ها و استخوان ها نیز شکل بگیرند. در شرایطی که این کبودی های عمیقتر نشانه های قابل رویت خونریزی را نشان نمی دهند، اما می توانند موجب احساس درد شوند.
در سال 1988، طی یک مطالعه شرایطی کشف شد که پژوهشگران آن را ورم مغز استخوان نامیدند. ورم مغز استخوان در حال حاضر به کبودی استخوان ارجاع می شود تا بازتاب دهنده ماهیت آسیبزای این شرایط باشد. کبودی استخوان گاهی اوقات به نام کوفتگی استخوان نیز شناخته می شود.
تغییرات مغز استخوان در یک کبودی استخوان می تواند به واسطه عوامل زیر شکل گرفته باشد:
تجمع خون افزایش یافته: مویرگ های متسع شده به رکود جریان خون منجر می شود، که التهاب شدید را در پی دارد.
مایع در استخوان: در آسیب های عضلانی، مایع در عضلات جمع می شود و آنها را متورم می سازد. از آنجایی که استخوان ها سخت هستند، پس نمی توانند متورم شوند. در عوض، مایعات در استخوان ها ایجاد فشار می کنند، که به شکل گیری درد منجر می شود.
پرخونی واکنشی: این شرایط زمانی رخ می دهد که جریان خون پس از وقفه ای موقت افزایش می یابد.
شکستگی: ممکن است یک شکستگی کوچک در لایه استخوان، درست زیر یک غضروف در یک مفصل وجود داشته باشد.
ترابکول ها شبکه ای از بافت های فیبروزی در یک استخوان هستند. یک شکستگی کامل استخوان به معنای آن است که تمامی ترابکول های استخوانی در آن ناحیه مشخص از استخوان آسیب دیده اند، که موجب یک شکستگی می شود. کبودی استخوان اغلب به عنوان مرحله ای پیش از یک شکستگی توصیف می شود. در این شرایط، تنها برخی از ترابکول ها آسیب دیده اند.
نشانه های کبودی استخوان
در ناحیه آسیب دیده به واسطه کبودی استخوان، نشانه ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
تداوم درد یا حساسیت پس از بهبودی کبودی پوست
تورم
تغییر در رنگ پوست
درد مفصلی در نزدیکی منطقه آسیب دیده
التهاب مفصلی
سفتی و خشکی مفصل
درد مرتبط با کبودی استخوان بیشتر از یک آسیب دیدگی بافت نرم طول می کشد.