بکی از سؤالاتی که ممکن است در ذهن خیلی از افراد وجود داشته باشد این است که مگر نمی گویند خدا رزّاق است؟ پس چرا بعضی مردم در کشورهای مختلف دنیا فقیر و حتی برخی گرسنه اند؟
پاسخ را در سه بخش و به صورت کوتاه بیان می کنیم:
* عدالت به معنی مساوات نیست
اولاً چنین برداشتی غلط است که چون خدا رزّاق است پس نباید هیچکس فقیر باشد. ثانیاً رزّاقیت خداوند هم در ابعاد معنوی است و هم مادی. ثالثاً بخشش خدا به این معنی نیست که بدون قانون و حساب و کتاب است بلکه نظم و قاعده مند است. رابعاً عدل خدا هم به معنای این نیست که به همه یک اندازه ببخشد و چه بسا مساوی بودن انسانها در رزق و روزی با وجود شرایط و تلاشهای گوناگون آنها عین بی عدالتی است!
** ظرفیت متفاوت انسانها
این را باید دانست که هزاران هزار حکمت و قاعده و رابطه علت و معلولی و قواعد دیگری برای کسب رزق و روزی و علم و سایر کمالات مادی و معنوی وجود دارد. از جمله: نظام هستی؛ ضرورتهای چرخه حیات؛ حکمت وجودی هر موجود؛ مرتبه و ظرفیت هر یک؛ جبر و اختیار؛ علت و معلول؛ حرکت و سکون و…
پس، رازق خداست، اما رزّاقیت نیز حساب و کتاب و اندازه و قانون و قَدَر دارد. یه یکی به تناسب نقش او در کارگاه هستی زیادتر داده شده و به یکی کمتر داده شده و برای هر دو دستور العمل های لازم آمده تا چرخه به سلامت بچرخد و همه به کمال برسند.
حتی انسان مؤمن نیز ممکن است به خودش ظلم کند، ظرفیت وجودیش بالا نیست، از خدا طلب رزق و گشایش می‌کند، اما زمینه و ظرفیت آن را فراهم نمی‌کند و خدا می داند که اگر ذره ای بیشتر به او بدهد، طغیان خواهد کرد و چون به حفظ ایمانش اعتقاد و علاقه دارد، به او نمی دهد تا حفظ بماند.
البته «رزق الهی» تعریفی دارد و هر درآمدی رزق الهی نیست. رزق الهی همه برکت است و سبب رشد میشود، اما در آمدی که از هر راهی به دست میآید و در هر راهی مصرف میشود و همیشه با «ظلم» به خود و دیگران توأم است، رزق الهی قلمداد نمی گردد.
*** رابطه جالب روزی و مرگ!
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «کاخی ساخته نمی شود، مگر به قیمت ویرانه ماندن ویرانه ای!» یعنی انسانها خودشان به هم ظلم می کنند. البته حساب ظالم و مظلوم و اندازه تقصیرشان در روز جزا با دقت تمام محاسبه می شود و در حق کسی ظلم نمی گردد.
هم چنین از حضرت پرسیدند شما که می فرمایید خدا رازق است حالا اگر یک نفر را داخل اتاق یا محفظه ای محبوس کنند و هیچ راهی به بیرون نداشته باشد، روزی اش از کجا می رسد؟ فرمود: از همانجا که مرگش می رسد! یعنی ممکن است اصلاً روزی او در این شرایط مرگ او باشد و عمرش سرآمده است. از طرفی هم همان خدایی که قادر است مرگ را به درون آن اتاق بفرسد می تواند روزی او را نیز (اگر عمرش به دنیاست) برساند.
