جام جم سرا: مادر که از این تشویش درونی خبر داشت، در اتاقش را باز کرد کنار زهرا نشست، دستانش را در دست گرفت و گفت: نگران نباش امروز فقط قرار است همدیگر را ببینید؛ بیشتر آنها حرف می‌زنند و خودشان را معرفی می‌کنند، تو هم با دقت ببین و بشنو. اگر نظر هر دو خانواده مثبت بود آن وقت متناسب با روند آشنایی‌تان سوالاتت را می‌پرسی و تصمیم می‌گیری. صدای زنگ خانه که شنیده شد. مادر گفت چه خوش قول، سر ساعت آمدند، بریم به استقبالشان.
هر پدر و مادری را که می‌بینید حداقل یک‌بار این روز پراضطراب خواستگاری را تجربه کرده‌اند. روزی که دختر و پسر قرار است با هم حرف بزنند و از خودشان بگویند و از دیگری بشنوند. اما چه بپرسیم و به چه پرسش‌هایی پاسخ دهیم.
*از اختلاف نظرها نترسید: طی جلساتی که باهم صحبت می‌کنید، حتما اختلاف نظراتی دارید که طبیعی‌ترین اتفاق میان شماست. بنابراین اگر طی پرسش و پاسخ‌ها هیچ اختلاف نظری نداشتید به درستی ارتباط کمی شک کنید چراکه این یعنی یک نفر خودش را ندیده می‌گیرد تا این ارتباط حتما به ازدواج ختم شود و این ندیده گرفتن پس از مدتی تبعات خودش را نشان خواهد داد، چراکه هیچ کس برای همیشه نمی‌تواند خودش و رفتارش را طبق سلیقه دیگری تنظیم کند. بنابراین وقتی در حال پاسخ دادن به سوالات طرف مقابل هستید همانی را بگویید که به آن باور دارید و وقتی پاسخی می‌شنوید که انتظارش را ندارید نگران و ناراحت نشوید.
*از سوالات کلی بپرهیزید: آیا شما مذهبی هستید؟ این یک سوال کلی است بله یا خیر بودن پاسخ هم به شما کمک چندانی نمی‌کند چراکه مقصد اصلی شما از این سوال این است که میزان اعتقادات و پایبندی‌های مذهبی او را بشناسید، اما سوالتان ظرفیت چنین پاسخی را نداشته است. بنابراین وقتی می‌خواهید چیزی را بپرسید به سراغ جزئیات قابل پرسش آن مساله بروید. مثلا خانم‌ها حتما به صورت جزئی بپرسند که طرف مقابل چه نوع حجابی را می‌پسندد یا اینکه با رفتن به دانشگاهی در شهر دیگر برای ادامه تحصیل موافق است یا خیر؟
*ازدواج وصلت دو خانواده است نه فقط دو نفر: این یعنی علاوه بر اینکه درباره خودش می‌پرسید درباره خانواده‌اش هم مسائلی را جویا شوید. دقت کنید که خانواده‌ها از نظر فرهنگی، اقتصادی و مذهبی تا حدودی باهم متناسب باشند.
*آینده‌نگری کنید: یادتان باشد در یک آینده مشترک شما دو نفر زیر یک سقف هستید؛ پس سوالاتی بپرسید که مجهولات آن ایام را پاسخ می‌دهد، مثل اینکه، برنامه آینده شما در زمینه تحصیل و کار چیست؟ بعد از ازدواج کجا زندگی خواهیم کرد؟ چقدر از زمانتان هم برای خانواده است و چقدرش برای کار؟ اگر در جلسات دوم و سوم آشنایی هستید حتما درباره بچه هم سوال کنید، اینکه چند سال بعد از ازدواج بچه می‌خواهد و با چندتایش موافق است؟
*تجربیات ناخوشایند را به همه تعمیم ندهید: اگر پیش از این تجربه ناخوشایندی داشته اید، مثلا تجربه طلاق یا اصلا یک نامزدی به ثمر نرسیده داشته‌اید، دقت کنید که حالا طرف مقابلتان را فقط با معیارهای تلخ گذشته نسنجید. مثلا اگر کسی در گذشته با شخصی شکاک ارتباط داشته است ممکن است تمام توجهش را صرف این کند که فرد جدید شکاک نباشد و در عوض از مسائل مهم دیگری همچون دقت در خلق و خو، روابط اجتماعی، مسائل فرهنگی و مذهبی و... غافل بماند.
*درآمد ماهانه شما چقدر است: این سوالی است که دختران حتما باید از پسران بپرسند، اما پسران برای پرسیدن آن کمی دست به عصا باشند! هر چه باشد مرد خانه مسئولیت امور اقتصادی خانه را به عهده دارد، پس پرسیدن این سوال ممکن است این ذهنیت را ایجاد کند که او به تنهایی نمی‌تواند چرخ خانه را بچرخاند، اما اگر دختری که به خواستگاری‌اش رفته‌اید شاغل است، درباره آینده شغلی او جویا شوید. اینکه آیا شغلش را دوست دارد؟ زمینه شغلی‌اش چیست و با چه کسانی مراوده دارد؟ تا چه زمانی می‌خواهد شاغل بماند، تا همیشه یا اینکه هنگام بچه‌دار شدن در ادامه دادن آن تجدیدنظر خواهد کرد؟ چند درصد درآمدش صرف زندگی مشترک میشود و چقدرش را پس‌انداز خواهد کرد؟ و در نهایت اگر با شاغل بودن او مشکلی دارید، حتما تکلیف‌تان را با این مساله همان روز اول مشخص کنید. مبادا وقتی کار به جلسات سوم و چهارم رسید تازه بگویید من با شاغل بودن شما مشکل دارم! اما دختران درباره مسائل مالی شفاف صحبت کنند، اینکه چه کسی مسئول امور مالی خانه است؟ طی چند سال آینده چه برنامه‌ای برای خرید خانه دارد یا اینکه اولویت‌های اقتصادی او چیست؟ در نهایت این را بپرسد که اگر او کارش را از دست بدهد حرفه یا مهارتی را می‌شناسد که برای مدتی تا به دست آوردن یک کار ثابت زندگیشان را بچرخاند؟
*دوست دارید همسر آینده‌تان چه خصوصیات بارزی داشته باشد: این سوالی است که هر دو طرف باید از یکدیگر بپرسند، سوالی که لزوما پاسخ خیلی بلندی هم ندارد. معمولا هر کس دو یا سه خصوصیت خاص را به طور ویژه از همسر آینده‌اش در ذهن دارد و پاسخ این سوال اشاره به همان دو سه خصوصیت خاص است. پاسخ این سوال، پاسخی نسبتا کلی است که نشان‌دهنده وجود یا وجود نداشتن یک اشتراک کلی است. پاسخ‌هایی مثل دوست دارم همسرم مهربان و آرام باشد، برونگرا و پرجنب و جوش باشد، مومن و پایبند به مذهب باشد و... از این دسته است.
*رسم و رسوم و مراسم عروسی: سوالات مربوط به این حوزه، زمانی پرسیده میشود که تقریبا به توافقی جدی رسیده‌اید و حالا نوبت مراسم عروسی است. در صورتی که دو طرف باهم غریبه هستید اگر رسم و رسوماتی خاص در خانواده‌تان وجود دارد، حتما درباره‌اش صحبت کنید. برخی از خانواده‌ها مراسم حنابندان دارند و برخی ندارند، برخی جشن نامزدی را مهم می‌دانند و برخی دیگر جشن عقد را. پس از روشن کردن رسم و رسومات درباره تعداد مهمانان، مکان جشن و هزینه مراسم صحبت کنید و از وظایف و انتظاراتتان بگویید.(شیما نادری/ضمیمه چاردیواری/جام جم)
وقتی برادر یا پدر دختر با قرار قبلی به محل کار داماد سر می‌زنند و می‌پرسند: «او چطور آدمی است؟»، طبیعی است که جوابی نمی‌شنوند جز آنکه «خوب است!».
البته تحقیق را نه فقط خانواده دختر از پسر بلکه خانواده پسر هم از دختر باید انجام دهند. تحقیقی که سرنوشت یک عمر زندگی را رقم می‌زند و باید جامع و کامل باشد و بیشترین شناخت را از همسر آینده به دست بدهد.
نظرات رضا آذریان (کار‌شناس و مشاور خانواده) درباره تحقیق پیش از ازدواج که در ادامه مطرح میشود به شما در رسیدن به هدفتان کمک خواهد کرد.
در هیچ شرایطی نباید از تحقیق غافل شد
در هر شرایطی تحقیق برای ازدواج، کاملا لازم و ضروری است و نباید برای چنین امر مهمی فقط به ظاهرفرد یا ویژگی‌های خانوادگی او اکتفا کرد چراکه امروزه با پیچیده شدن روابط، تغییر الگوهای آشنایی و ازدواج و حتی بالا رفتن مشکلاتی مانند اعتیاد یا بیماری‌های عصبی باید در امر ازدواج تحقیق بیشتری کرد. در واقع همان قدر که احتمال ازدواج ناموفق بالا رفته، ضرورت تحقیق و دقت و شناخت هم بیشتر شده است. تحقیق کردن با آشنا بودن با خانواده طرف مقابل هیچ منافاتی ندارد. اینکه یکی از خانواده‌ها فکر می‌کند چون خانواده طرف مقابل را می‌شناسد پس به تحقیق نیازی نیست یک اشتباه بسیار بزرگ است که ممکن است باعث مشکلات زیادی در زندگی فرزندشان شود. همچنین توصیه میشود که تحقیقات از خواستگار باید بسیار سختگیرانه باشد تا نتیجه آن شناخت واقعی طرف مقابل باشد.
دو بار باید تحقیق کنید
در ازدواج دو نوع تحقیق وجود دارد؛ تحقیق اولیه و تحقیق اصلی. تحقیق اولیه مختصر است که بدون آن نباید به طرف مقابل حتی اجازه ورود به خانه برای خواستگاری کردن بدهیم یا به خواستگاری‌اش برویم. این تحقیق قبل از خواستگاری انجام میشود و در آن مسئله همتایی خانواده‌ها از نظر اجتماعی، فرهنگی و دینی مد نظر قرار می‌گیرد. سؤالات اولیه درباره سن، تحصیلات، خدمت نظام وظیفه (درباره آقایان)، شهر محل زندگی و... در همان تماس تلفنی برای قرار خواستگاری پرسیده میشود، اما تحقیق اصلی پس از خواستگاری و جلسات گفت‌و‌گوی پسر و دختر و با هدف رفع ابهامات انجام میشود در زمانی که هر دو طرف تا حدودی شرایط یکدیگر را پسندیده‌اند.
ویژگی‌هایی که با تحقیق آشکار میشود
اینکه چه چیزهایی را درباره خواستگار باید بدانید، نکته مهمی است که خیلی‌ها ساده از کنار آن می‌گذرند با این توجیه که شناخت کامل زیر یک سقف به دست می‌آید، اما واقعیت این است که بخش مهمی از شناخت با همین پرس و جو‌ها حاصل میشود. شما درباره این ویژگی‌ها باید از اطرافیان عروس خانم یا آقا داماد پرس و جو کنید:
الف) خانواده،
ب) اعتقادات دینی،
ج) رفتار فردی و اجتماعی،
د) دوستان،
و) مسئولیت پذیری و رعایت حقوق دیگران،
ز) توانایی‌های او.
سوالاتتان حول و حوش این موضوعات باشد
همچنین مطالعات نشان می‌دهد که بعضی سوالات باید در تحقیق پرسیده شود تا شناخت کامل تری از طرف مقابل به دست بیاید. این سوالات عبارت است از:
صفت بارز اخلاقی او چیست؟ تا به حال عصبانی شدنش را دیده‌اید؟ در چه مواردی عصبانی میشود و این جور وقت‌ها چطور رفتار می‌کند؟ رفتار اجتماعی او را چطور می‌بینید؟ روابطش با دوستان و خانواده چطور است؟ کدام صفات اخلاقی را در او بیشتر می‌بینید؟ با چه افرادی (چه تیپ شخصیتی) رفت وآمد می‌کند؟ اجتماعی است یا منزوی؟ تا چه حد به خانواده و دوستان خود وفادار است؟ چقدر به قولی که می‌دهد پایبند است؟ تلاش او برای کسب روزی حلال چگونه است؟ و...
از این افراد تحقیق کنید
۱-آشنایان:
بستگان شخص از روحیات، اخلاق و کردار او باخبرند. می‌توان درباره فرد مورد نظر از آنها تحقیق کرد. البته این به تنهایی کافی نیست چون ممکن است خویشاوندان، با مصلحت اندیشی واقعیت را کتمان کنند.
۲-دوستان:
دوستان نزدیک فرد منابع خوبی برای تحقیق هستند. دوستی محصول هم رنگی و تفاهم است و معمولا افراد درستکار با افراد ناشایست و بی‌بندوبار دوست نمی‌شوند. در واقع ویژگی‌های شخصیتی دوستان فرد تا حدی منعکس کننده روحیات او است.
۳-همکاران و هم دانشگاهی‌ها:
همکاران فرد ممکن است مطالبی درباره شخص مورد نظر بدانند که حتی خویشان و دوستان نزدیک او ندانند. از تحقیق از این گروه درباره فرد در زمینه‌هایی مانند: نحوه برخورد با ارباب رجوع، نحوه مراوده با همکاران، همکاری و سازش با دیگران و پایبندی به اعتقادات دینی شناخت کامل تری پیدا می‌کنید.
۴-همسایه‌ها:
این رایج‌ترین روشی است که افراد در تحقیقات خواستگاری از آن بهره می‌برند. با تحقیق در محل کار و تحصیل می‌توان به‌شناختی از فرد و روحیات او دست یافت، اما با تحقیق در محل زندگی او، امکان شناخت خانواده هم می‌سر میشود. البته مشروط بر آنکه مدتی از زمان سکونت آنها در آن محل گذشته باشد تا همسایگان به‌شناختی هرچند نسبی از آن خانواده رسیده باشند. از همسایگان در باره اخلاق در خانه، سابقه دعوا و یا رفتار بد در محله پرس وجو کنید، اما مواظب باشید که جزئیات خواستگاری و ارتباط با آنها را بر ملا نکنید چون ممکن است بعضی از همسایه‌ها بعدا مزاحمت ایجاد کنند.
۵- معرف‌ها:
درباره ازدواج‌هایی با حضور یک معرف، اگر فردی که دختر و پسر را به هم معرفی می‌کند نسبت به اهمیت کار خود آگاه باشد و با شناخت کافی نسبت به روحیات دو طرف اقدام کند، منبع خوبی برای تحقیق خواهد بود.
چند نکته مهم در تحقیقات
قرار نیست نظرتان در تحقیقات هم جهت با شخص منبع تحقیق باشد. شما برای کشف حقیقت آمده‌اید نه برای ایجاد ارتباط و تفاهم، هرچند ارتباط مناسب و حسن تفاهم میتواند به طرف مقابل اطمینان دهد و نکات مهمی را بیان کند. سعی کنید با همکار او قرار ملاقاتی بگذارید و از دوستان او درباره خصوصیات روحی‌اش سوال کنید.
از مسافرت‌ها و جاهایی که با هم رفته‌اند و از علایق او بپرسید. همچنین از موقعیت آنها و اینکه به چه صفت و عنوانی مشهورند، چقدر با همسایگان ارتباط دارند و اینکه چه چیزهایی بیشتر برایشان مهم است بپرسید.
تغییر و تحول در زندگی فرد نشانه‌هایی از حالات و روحیات او است. در تحقیق به این مسئله توجه کنید.
فردی که برای تحقیق می‌رود، میتواند درموضوع دیگری غیر از ازدواج سوالاتی بپرسد. سپس موضوعات را به طور مستقیم بیان کند.
درباره موضوعاتی که برایتان اهمیت بیشتری دارد به محقق تاکید کنید و از او بخواهید اهمیت موضوع را بروز ندهد.
اگر هنگام گفت‌و‌گو با افراد مختلف به تناقضی رسیدید، تحقیق در آن زمینه را با دقت بیشتر و به دور از حساسیت ادامه دهید. (خراسان)