مهمترین مشخصه بی‌اختیاری ادرار، دفع مکرر ادرار طی روز یا شب در لباس یا رختخواب است. دفع ادرار در این اختلال، اغلب غیرارادی و گهگاه ارادی است. برای این که مطمئن باشیم این اختلال وجود دارد، باید دفع ادرار دست‌کم دوبار در هفته و حداقل سه ماه اتفاق بیفتد و باید فرد به سن مورد انتظار برای کنترل و خودداری (یعنی حداقل سن تقویمی پنج سال یا در مورد کودکانی که تاخیر رشد دارند، حداقل سن عقلی پنج سال) رسیده باشد.
همچنین باید مطمئن باشیم، بی‌اختیاری ادرار به دلیل عوامل فیزیولوژی یا مصرف دارویی خاص اتفاق نمی‌افتد. در این شرایط، فرد تشخیص بی‌اختیاری ادرار می‌گیرد که نیاز به مداخلات درمانی دارد. شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری ادرار شب هنگام اتفاق می‌افتد که بیشتر در یک سوم ابتدای شب رخ می‌دهد، اما گاهی نیز در حین دیدن رویا (مرحله خواب با حرکت سریع کره چشم) اتفاق می‌افتد. در نوع صرفا روزانه که در دختران شایع‌تر از پسران است، کودکان دو دسته هستند. یک گروه، ناخودداری فوری دارند که مشخصه آنها نشانه میل ناگهانی و ناپایداری در برابر فشار مثانه است و به سرعت مثانه را تخلیه می‌کنند و دسته دیگر، تاخیر در تخلیه دارند که آگاهانه ادرار را به تاخیر می‌اندازند که در نهایت، مثانه به صورت ناخودآگاه تخلیه میشود.
گاهی به تاخیر انداختن ادرار به بازی کردن، اضطراب یا انجام تکالیف مدرسه مربوط میشود. بی‌اختیاری روزانه بیشتر اوایل بعدازظهر و در روزهای مدرسه اتفاق می‌افتد و ادامه‌دار شدن آن بعد از 9 سالگی نادر است اما در یک درصد موارد ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. در نوع ترکیبی هر دو حالت به چشم می‌خورد. برای درمان ابتدا باید مطمئن شویم مشکل جسمانی از قبیل دیابت یا عفونت حاد مجاری ادرار یا مثانه عصب آزاد وجود نداشته باشد. تمرینات انقباض مثانه به کودک آموزش داده میشود و در طول روز کودک باید دراز و نشست برود و علاوه بر آن، تمریناتی با دستان رو به جلو انجام دهد و مکرر بنشیند و بایستد .برای درمان این اختلال اگر نیاز باشد، دارو تجویز میشود. در نوع شبانه، استفاده از تشکچه مخصوص که با اندکی رطوبت زنگ آن به صدا درمی‌آید، سبب بیداری کودک هنگام شروع ادرار و کنترل آن میشود. در چنین شرایطی کودک را تنبیه نکنید و از سیستم‌های تقویت رفتار برای شکل‌دهی استفاده کنید.
دکتر مهرنوش دارینی
روان‌شناس و مشاور
به گزارش جام جم آنلاین، دکتر مهری مهراد در ارتباط با مشکل مثانه عصبی و عوارض ناشی از آن اظهار داشت: دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در جوامع بوده که به دلیل اختلال در سیستم عصبی میتواند عملکرد مثانه را از حالت عادی خارج کرده و احتباس ادرار و دفع ناکامل ادرار را به همراه داشته باشد.
وی افزود: بیماری ام‌اس که نیز یکی از علائم اولیه آن احتباس ادرار بوده که میتواند عفونت ادراری را ایجاد کند و در واقع ام‌اس یکی دیگر از دلایل ایجاد مثانه عصبی است.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران با بیان اینکه بیماری پارکینسون نیز میتواند سیستم عصبی را مختل سازد و مشکل مثانه عصبی ایجاد کند، گفت: علم نورویورولوژی به این مشکلات پاسخ داده و میتواند در جهت کمک به بیماران گام بردارد.
مهراد با بیان اینکه دیسک کمر اگر تنگی کانال نخاع را به همراه داشته باشد، اختلال مثانه عصبی ایجاد می‌کند، همچنین تراماهای نخاع و ضربه به نخاع میتواند سبب آسیب به عصب مثانه و بی‌اختیاری ادرار شود.
مهراد ادامه داد: نوزادانی که یک توده بالای محدوده دنبالچه یا انتهای نخاع داشته باشند، در واقع دچار مشکل مننگوسل شده که یک اختلال مادرزادی است و مشکل مثانه ایجاد می‌کند.
وی اضافه کرد: سرطان پروستات نیز میتواند سبب بروز بیماری عصبی مثانه شود که همه این مشکلات، امروزه قابل درمان بوده و می‌توان اقدامات لازم را برای بیماران انجام داد.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران در مورد بی‌اختیاری ادرار گفت: هرگونه نشت ادرار به صورت غیرارادی، بی‌اختیاری ادرار بوده که متأسفانه در همه سنین مشاهده میشود، البته کودکی که تنها در شب مشکل اختیاری دارد، بیماری او زمینه‌ای بوده و میتواند از ریفلاکس ادراری باشد.
مهراد ادامه داد: بی‌اختیاری ادرار در زنان جوان ناشی از تنگی مجرای ادراری است؛ البته بی‌اختیاری ادراری در زنان به طورکلی شایع‌تر از مردان است.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران افزود: بی‌اختیاری ادرار در زنان شامل بی‌اختیاری استرسی و بی‌اختیاری فوریتی بوده که در نوع استرسی، فرد با سرفه، عطسه و حتی خندیدن دچار ریزش ادرار میشود که این مسئله ناشی از ضعف عضلات کف لگن است.
مهراد عنوان کرد: بی‌اختیاری فوریتی در زنان مربوط به زمانی که مثانه بیش‌فعالی دارد و این موضوع از طریق تجویز دارو و یا تزریق بوتاکس در مثانه درمان میشود.
وی با بیان اینکه پروستات در مزدان عامل عمده مشکلات ادراری است، گفت: عمل پروستات میتواند یکی از عوارض آن، بی‌اختیاری ادراری باشد که امروزه با درمان‌های جدید این مسئله مرتفع خواهد شد.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران از ارائه پکیج به بیماران در قالب انجام سونوگرافی، آزمایش ادرار و... به مدت یک هفته قبل از ماه مبارک رمضان خبر داد و اعلام کرد: اقدامات لازم جهت کمک به بیماران در این زمینه انجام شده تا افراد برای ماه مبارک رمضان آمادگی لازم را برای روزه‌داری داشته باشند.
مهراد گفت: امروز با استفاده از جراحی‌های نوین می‌توان مشکلات مثانه عصبی را به صورت کامل و با کار گذاشتن یک قطعه در بدن درمان کرد و خوشبختانه این موضوع در ایران اکنون در حال انجام است.