جام جم سرا: دکتر آمنه لاهوتی در گفتوگو با جامجم افزود: شرط لازم برای حاملگی، آزاد شدن تخمک از تخمدان است. فرآیندها و مواد زیادی دستاندرکارند تا هرماه یک تخمک در موعد مقرر آزاد شود. تخمدان تحت کنترل مستقیم مغز قرار دارد و مغز خود با ترشح موادی باعث رشد و بلوغ تخمک و درنهایت آزادشدن آن میشود. یکی از موادی که در این فرآیند نقش دارد هورمون تیروئید است. تیروئید غده پروانهای شکلی است که جلوی گردن قرار دارد و هورمونی به نام تیروکسین ترشح میکند که در فعالیت و سوختوساز سلولهای بدن و نیز در رشد و تکامل انسان نقش دارد.
وی تاکید کرد: گاهی اختلال عملکرد تیروئید بدون علامت بالینی است به همین دلیل در بررسی های علل ناباروری همیشه این هورمونها چک میشوند. از طرفی در زنانی هم که برای مشاوره پیش از بارداری مراجعه میکنند حتما باید هورمون تیروئید چک شود زیرا مشکلات تیروئید علاوه بر اینکه موجب ناباروری میشود ممکن است باعث سقط جنین در ماههای اول بارداری نیز بشود.
وی ادامه داد: از علائمی که باعث شک به این بیماریها میشود میتوان به ضعف و بیحالی، پفآلودگی، افزایش وزن، افزایش خونریزی قاعدگی و افزایش دفعات قاعدگی و همچنین بینظم شدن آن اشاره کرد. در پرکاری تیروئید هم علاوه بر کاهش یا افزایش میزان خونریزی و بینظمی قاعدگی میتوان به علائمی مثل تعریق، تپش قلب و کاهش وزن با وجود افزایش اشتها اشاره کرد.
دکتر فریدون عزیزی، متخصص غدد در پاسخ این سوال میگوید: شایعترین علت اختلال عملکرد غده تیروئید در جهان کمبود ید است، زیرا ید برای تشکیل هورمونهای تیروئید مورد نیاز است و کمبود آن، سبب کاهش هورمونهای تیروئید و اثرات آن در بدن میشود. کمبود ید بخصوص در دوران جنینی و نیز در سالهای اول زندگی، سبب بروز عوارض غیرقابل جبران میشود.
وی با تاکید بر این که در دوران بارداری اگر زنی با کمبود ید مواجه باشد تیروئید او و جنینش نمیتوانند به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید کنند، به جامجم می گوید: به همین دلیل، رشد سلولهای مغزی جنین دچار اشکال میشود تا جایی که پس از تولد، تجویز هورمونهای تیروئید نمیتواند اشکالات رشد مغزی که در دوران جنینی اتفاق افتاده، برطرف کند. دادن هورمون تیروئید میتواند از اختلالات رشد جسمی (قد و رشد بدن) جلوگیری کند و مانع پیشرفت مشکلات مغزی و کاهش هوش بیشتر شود.
از گواتر تا خودایمنی تیروئیدی
شایعترین بیماری تیروئید گواتر ساده (بدون کمکاری و پرکاری) است که فقط تیروئید بزرگ میشود و علت آن معلوم نیست و روشی برای جلوگیری آن وجود ندارد. گرههای تیروئید نیز از اختلالات نسبتا شایع است و اصولا علت خاصی برای پیدایش آنها وجود ندارد. این متخصص غدد میافزاید: بیماری شایع دیگر، بیماری خودایمنی تیروئید است که در خون فرد، موادی از سلولهای لنفوسیت (سلولهای تک هستهای خون) ترشح میشوند که تیروئید بیمار را تحریک و پرکاری ایجاد میکند. این اختلال در بیشتر موارد، سبب از بین رفتن فعالیت سلولها و کمکاری تیروئید میشود.
زنگ خطر مشکلات تیروئیدی
این متخصص غدد پاسخ میدهد: در پرکاری تیروئید، متابولیسم همه سلولهای بدن افزایش و در کمکاری، کاهش پیدا میکند. پرکاری با تپش قلب، کاهش وزن، اضطراب، افزایش تعریق، عصبانیت، لرزش دست و بدن همراه است. در کمکاری تیروئید، همه حرکات بدن خفیف است. خستگی، ضعف، پوست خشک، افزایش وزن، افسردگی، یبوست و احساس سرما از علائم مهم کمکاری تیروئید هستند.
ضرورت مصرف نمک یددار
در کشور ما از 25 سال پیش، طرح کشوری مقابله با کمبود ید اجرا میشود و به این ترتیب با مصرف نمک یددار، نیازی به پرهیز غذایی خاص وجود ندارد.
دکتر محمد هاشمی، متخصص تغذیه و دبیر انجمن پیشگیری از چاقی در این باره میگوید: در مبتلایان اختلالات تیروئیدی باید علاوه بر نمک یددار از منابع پروتئین حیوانی در برنامه غذایی استفاده شود و باکیفیتترین منبع پروتئینی در این ارتباط غذاهای دریایی است.
دکتر عزیزی نیز تاکید میکند: اگر کمکاری شدید یا طولانی باشد، مصرف ید بیفایده خواهد بود و فرد باید همه عمر از داروهای تیروئیدی استفاده کند. اگر کمکاری به علل دیگر (غیر از کمبود ید) باشد، تجویز ید آن را بهبود نمیبخشد و باید از داروهای تیروئیدی استفاده کرد.
آیا مکمل یددار مصرف کنیم
مسلم است که افراد باید نمک کم مصرف کنند، ولی هر نمکی که مصرف میکنند باید حاوی ید باشد.
دکتر هاشمی در گفتوگو با جامجم با تاکید بر این که برخی گروهها مثل مادران باردار و شیرده، نیاز بیشتری به مصرف ید دارند، میگوید: برای تنظیم فعالیت تیروئید، علاوه بر نمک یددار باید از مکملهای یددار نیز استفاده شود، اما گروههای دیگر در صورت مصرف مقادیر لازم از نمک یددار نیاز به مکمل ید ندارند و صرفا باید از مکملهای کلسیم و ویتامینهای محلول در آب استفاده کنند. کسانی هم که مبتلا به فشار خون هستند و مصرف نمک در آنها با محدودیت همراه است باید با نظر پزشک از مکمل یددار استفاده کنند. وی میافزاید: گفته میشود مبتلایان مشکلات تیروئیدی باید از مصرف سبزیجاتی چون انواع کلم و سیر بپرهیزند، اما این مساله از نظر علمی به اثبات نرسیده است.
پیشگیری ممکن نیست
به گفته دکتر عزیزی در اکثر موارد برای پرکاری تیروئید روشهای پیشگیری وجود ندارد، ولی ثابت شده سیگار کشیدن بروز بیماری را تشدید میکند. در کسانی که گواتر چند گرهای دارند مصرف ید زیاد میتواند آن را به پرکاری تیروئید تبدیل کند. کسانی که به دلیل گواتر یا کمکاری تیروئید، فرآوردههای تیروئیدی مصرف میکنند باید از مصرف زیاد بدون مجوز پزشک خودداری کنند.
پونه شیرازی
رژیم غذایی مناسب در بیماری تیروئید
بسیاری از افراد به شکلی با یکی از مشکلات تیروئید درگیر هستند و البته در این میان خانم ها بیشتر از آقایان درگیر این مسئله هستند. در واقع بسیاری از افراد اصلا از اینکه دچار مشکل تیروئید هستند بی خبرند و تنها زمانی متوجه موضوع می شوند که وخیم شده باشد.
خیلی ها می پرسند که چگونه به صورت طبیعی، سلامت تیروئیدشان را بهبود دهند اما تیروئید همیشه هم سر راست نیست. افراد مبتلا به این مشکل از نظر کم کار یا پرکار بودن تیروئید متفاوت هستند و معمولا برای اینکه بهتر شوند به دارو نیاز پیدا می کنند.
اگر می خواهید تیروئید خود را بهبود دهید باید با کمک پزشک از دارویی با دوز مناسب استفاده کنید. در ادامه می خواهم به شما بگویم برای بهبود شرایط تیروئید خود از چه غذاهایی باید بپرهیزید:
از مصرف مقدار زیاد سبزیجات چلیپایی ( کلم، شلغم، کلم بروکسل، بروکلی، گل کلم ) پرهیز کنید. این سبزیجات با اینکه بسیار مغذی هستند و سرشار از ویتامین و مواد معدنی اما در صورت مصرف بیش از حد در برخی از افراد می توانند باعث ایجاد گواتر شوند.
سعی کنید در روز ۳۰ گرم از این نوع سبزیجات میل کنید نه بیشتر. بخارپز کردن و پختن این نوع سبزیجات می تواند تاثیر آنها روی ایجاد گواتر را کاهش دهد بنابراین بهتر از خام خوردنشان است.
مصرف بیش از حد سبزیجات چلیپایی در برخی از افراد می توانند باعث ایجاد گواتر شوند
کربوهیدرات ها بدنام هستند، اما شاید بعضی افراد به اندازه کافی کربوهیدرات مصرف نکنند.
افرادی که رژیم های کم کربوهیدرات مانند کتوژنیک استفاده می کنند و مشکل تیروئید دارند، در واقع در حال دامن زدن و وخیم تر کردن اوضاع تیروئید خود هستند.
بدن در این شرایط فرض می کند که در حالت بی غذایی به سر می برید و تیروئید اولین هورمونی است که به خطر می افتد.
این را به خاطر داشته باشید در صورت داشتن مشکلات تیروئیدی باید از تمام گروه های غذایی به اندازه متعادل میل کنید.
محدود کردن شدید کربوهیدرات، عوارض خاص خودش را روی تیروئید دارد.
ایزوفلاون موجود در سویا ممکن است مانع عملکرد تیروئید شود. مقدار زیاد سویا می تواند باعث تشدید پرکاری تیروئید و همچنین کمبود ید در افراد بزرگسال شود.
افراد گیاه خوار زمانی که به جای گوشت مقدار زیادی محصولات حاوی سویا استفاده می کنند دچار مشکل می شوند.
مصرف زیاد محصولات حاوی سویا می تواند پس از مدتی تاثیر منفی روی تیروئید بگذارد مخصوصا اگر استعداد ژنتیکی اش را نیز داشته باشید.
اگر از داروهای تیروئیدی استفاده می کنید مطمئن شوید معده تان خالی باشد و اگر هم سویا استفاده کرده اید ابتدا اجازه دهید ۳۰ دقیقه تا یک ساعت بگذرد.
بسیاری از بیماران دیگر از نمک ید دار استفاده نمی کنند و به جایش نمک دریایی مصرف می کنند که در واقع یک محرّک شایع برای کم کاری تیروئید است و مقدار زیادی ید هم می تواند باعث پرکاری تیروئید شود.
ید را چه کم مصرف کنید چه زیاد، دچار مشکل می شوید بنابراین سعی کنید با کمک پزشک مقدار متعادلی از آن را به بدنتان برسانید.
یک آزمایش ساده می تواند مشخص کند که آیا کمبود ید دارید یا خیر. خانم های باردار و خانم هایی که قصد بارداری دارند به ویژه باید به این مسئله توجه کنند.
گلوتن شامل غذاهایی می شود که باعث افزایش التهاب در بدن می شوند. افرادی که مشکل تیروئید دارند با محدود کردن گلوتن می توانند کمتر در معرض التهاب قرار بگیرند.
این کار می تواند از به بهبود هاشیموتو که یک بیماری خودایمنی تیروئید است کمک کند.
بیشتر افرادی که دچار بیماری سلیاک هستند در خطر هاشیموتو نیز هستند.
علائم بیماری تیروئید
منبع:salamatnews.com